obul

TS 10th Class Telugu Important Questions 2022-2023

• 1st Lesson దానశీలము Important Questions
• 2nd Lesson ఎవరి భాష వాళ్ళకు వినసొంపు Important Questions
• 3rd Lesson వీర తెలంగాణ Important Questions
• 4th Lesson కొత్తబాట Important Questions
• 5th Lesson నగరగీతం Important Questions
• 6th Lesson భాగ్యోదయం Important Questions
• 7th Lesson శతక మధురిమ Important Questions
• 8th Lesson లక్ష్యసిద్ధి Important Questions
• 9th Lesson జీవనభాష్యం Important Questions
• 10th Lesson గోలకొండ పట్టణము Important Questions
• 11th Lesson భిక్ష Important Questions
• 12th Lesson భూమిక Important Questions

TS 10th Class Study Material

These TS 10th Class Physical Science Bits with Answers Chapter 1 Reflection of Light at Curved Surfaces will help students to enhance their time management skills.

TS 10th Class Physical Science Bits Chapter 1 Reflection of Light at Curved Surfaces

Question 1.
The surface of a polished metal spoon bulged outwards can be approximated to a ………………….. mirror. ( )
(A) convex
(B) plane
(C) concave
(D) cubical
Answer:
(A) convex

Question 2.
If the object Is at Infinity from a concave mirror the size of the image formed is ……………. . ( )
(A) highly enlarged
(B) point sized
(C) same size as object
(D) none of these
Answer:
(B) point sized

Question 3.
The image which cannot be caught on a screen Is called ( )
(A) enlarged image
(B) real image
(C) diminished image
(D) virtual Image
Answer:
(D) virtual Image

Question 4.
The mirror that can be used conveniently as shaving mirror. ( )
(A) plane mirror
(B) convex mirror
(C) concave mirror
(D) parabolic mirror
Answer:
(C) concave mirror

Question 5.
The Image formed by a plane mirror is ( )
(A) real
(B) virtual
(C) enlarged
(D) diminished
Answer:
(B) virtual

Question 6.
The principal focus of a spherical mirror is denoted by the letter. ( )
(A) F
(B) R
(C) C
(D) P
Answer:
(A) F

Question 7.
The centre of the reflecting surface of a spherical mirror Is called ( )
(A) pole
(B) focus
(C) centre of curvature
(D) null point
Answer:
(A) pole

Question 8.
In case of a concave mirror a ray parallel to the principal axis after reflection passes through. ( )
(A) centre of curvature
(B) pole
(C) focus
(D) centre of gravity
Answer:
(C) focus

Question 9.
A highly polished surface Is called ( )
(A) lens
(B) mirror
(C) prism
(D) glass slab
Answer:
(B) mirror

Question 10.
If u=25 cm, and v=37.5 cm, the focal length of the concave mirror is (observe the sign convention) ( )
(A) 31.25 cm
(B) 15 cm
(C) -15 cm
(D) -12.5 cm
Answer:
(C) -15 cm

Question 11.
The distances measured In the direction of incident light are taken ……………. in case of a spherical mirror: ( )
(A) +ve
(B) -ve
(C) either +ve or -ve
(D) none of these
Answer:
(A) +ve

Question 12.
Height of object or height of image is considered as …………. If measured downwards from principal axis : ( )
(A) +ve
(B) -ve
(C) either +ve or -ve
(D) none of these
Answer:
(B) -ve

Question 13.
If u’ is the object distance and ‘v’ is the image distance, the magnification, m = ()
(A) -v/u
(B) -u/v
(C) v/u
(D) v+u/u
Answer:
(A) -v/u

Question 14.
The distance between the principal focus and the pole of a curved mirror is called : ( )
(A) radius of curvature
(B) object distance
(C) image distance
(D) focal length
Answer:
(D) focal length

Question 15.
The centre of the sphere to which the concave mirror is a part is known as ()
(A) centre of curvature
(B) focus
(C) pole of mirror
(D) centre of gravity
Answer:
(A) centre of curvature

Question 16.
If the focal length of a concave mirror ì 50 cm, its radius of curvature is ( )
(A) 100 cm
(B) 25 cm
(C) 50 cm
(D) 75 cm
Answer:
(A) 100 cm

Question 17.
The surface of the head light of a motor vehicle is of ………………………. shape. ( )
(A) concave
(B) plane
(C) convex
(D) helix
Answer:
(C) convex

Question 18.
If the object is beyond ‘c’ of a concave mirror the nature of image is ( )
(A) real
(B) inverted
(C) diminished
(D) all of A,B & C
Answer:
(D) all of A,B & C

Question 19.
The ray which is emergent from the object and reaches the pole of the mirror is
……………………… to the principal axis ( )
(A) parallel
(B) normal
(C) inclined at 60°
(D) coincident
Answer:
(B) normal

Question 20.
To form a shadow the following are needed ( )
(A) source of light
(B) opaque object
(C) screen
(D) All of A, B & C
Answer:
(D) All of A, B & C

Question 21.
The line joining the pole of a curved mirror to its centre of curvature is called ( )
(A) coordinate axis
(B) princpal axis
(C) central axis
(D) none of these
Answer:
(B) princpal axis

Question 22.
When parallel rays are Incident on a concave mirror, on reflection they meet at the
(A) pole
(B) centre of curvature
(C) centre of mass
(D) focus
Answer:
(D) focus

Question 23.
The nature of Image formed when the object is placed between concave mirror and F is ( )
(A) real
(B) virtual
(C) diminished
(D) none of the above
Answer:
(B) virtual

Question 24.
The mirrors used by dentists to examine the teeth of a patient are ( )
(A) concave
(B) convex
(C) plane
(D) cylindrical
Answer:
(A) concave

Question 25.
The light ray emerging from the tip of object and passing through centre of curvature gets reflected ( )
(A) perpendicular to incident ray
(B) at an inclination of 60° to Incident ray
(C) along the same line
(D) along a line parallel to incident ray
Answer:
(C) along the same line

Question 26.
If the object is kept between F and C of a concave mirror the image Is formed
(A) at C
(B) between P and F
(C) at F
(D) beyond C
Answer:
(D) beyond C

Question 27.
A virtual enlarged image ¡s formed by a concave mirror when the object is kept ( )
(A) beyond C
(B) between Fand C
(C) between P and F
(D) at C
Answer:
(C) between P and F

Question 28.
Convention for the parameters connected to mirror equation is: All the distances should be measured from :
(A) centre of curvature
(B) foucs
(C) pole of mirror
(D) none of these
Answer:
(C) pole of mirror

Question 29.
The rearview mirror of a motor car is a ………………………. mirror ()
(A) convex
(B) concave
(C) hyperbolic
(D) cylindrical
Answer:
(A) convex

Question 30.
When torch light is focussed on a wall the beam observed is ()
(A) parallel
(B) focussed at a point
(C) convergent
(D) divergent
Answer:
(D) divergent

Question 31.
Reshma focussed a light ray onto the mirror and the light ray comes back in ( )
(A) broken line
(B) straight line
(C) curved line
(D) circle
Answer:
(B) straight line

Question 32.
Light ( )
(i) requires medium to propagate.
(ii) travels at a velocity of 3x 10⁸m/s in air or vaccum.
(iii) travels in straight lines
Now which of the following statements are correct
(A) i & ii
(B) i, ii, & iii
(C) i only
(D) ii & iii only
Answer:
(D) ii & iii only

Question 33.
Out of the following identify the transparent medium ()
(i) cardboard
(ii) water
(iii) plywood sheet
(iv) air
(A) i & ii
(B) i & iii
(C) ii & iv
(D) i, ii & iii
Answer:
(C) ii & iv

Question 34.
Out of the following which is translucent medium? ()
(i) glass
(ii) stone
(iii) oil paper
(iv) ground glass
(A) iii & iv
(B) i & iii
(C) ii & iii
(D) i & iii
Answer:
(A) iii & iv

Question 35.
If heIght of image is h_i and height of object is h₀, then magnification, m is ()
(A) h₀/h_i
(B) h_i/h₀
(C) \(\frac{\mathrm{h}_{\mathrm{i}}-\mathrm{h}_{\mathrm{o}}}{\mathrm{h}_{\mathrm{o}}}\)
(D) \(\frac{\mathrm{h}_{\mathrm{i}}+\mathrm{h}_{\mathrm{o}}}{\mathrm{h}_{\mathrm{o}}} \)
Answer:
(B) h_i/h₀

Question 36.
Image distance is (-37.5 cm) and object distance is (-25.0 cm), magnification, m =
(A) -1.5
(B) 10/15
(C) 1.5
(D) 3
Answer:
(C) 1.5

Question 37.
The TV dish antenna resembles the shape of ( )
(A) convex mirror
(B) cylindrical mirror
(C) plane mirror
(D) concave mirror
Answer:
(D) concave mirror

Question 38.
“Light chooses the path which takes the least time to travel” This is known as ( )
(A) Huygens’ wave theory
(B) Newton’s corpuscular theory
(C) Fermat’s principle
(D) Snell’s law
Answer:
(C) Fermat’s principle

Question 39.
The angle between the normal at point of incidence and the incident ray Is called the angle of ( )
(A) reflection
(B) incidence
(C) refraction
(D) minimum deviation
Answer:
(B) incidence

Question 40.
The angle between the normal and reflected ray Is called ( )
(A) angle of incidence
(B) critical angle
(C) angle of deviation
(D) angle of reflection
Answer:
(D) angle of reflection

Question 41.
A collection of large number of light rays is called a …………………….. of light. ( )
(A) pack
(B) cluster
(C) beam
(D) wave
Answer:
(C) beam

Question 42.
When a collection of light rays travel parallel to one another such collection of rays is called ………………… beam of light. ( )
(A) convergent
(B) divergent
(C) parallel
(D) coincident
Answer:
(C) parallel

Question 43.
The path along which light energy travels in a given direction is called ……………… of light. ( )
(A) ray
(B) pack
(C) wave
(D) quantum
Answer:
(A) ray

Question 44.
When the rays of light coming from different directions meet at a point, then the collection or such rays is called ( )
(A) divergent beam
(B) parallel beam
(C) convergent beam
(D) none of these
Answer:
(C) convergent beam

Question 45.
When the rays of light starting from a point travel in different directions such collection of rays is called ( )
(A) divergent beam
(B) convergent beam
(C) parallel beam
(D) dispersed beam
Answer:
(A) divergent beam

Question 46.
A medium through which light can travel freely Is called ………………………. medium. ( )
(A) translucent
(B) opaque
(C) transparent
(D) none of these
Answer:
(A) translucent

Question 47.
Karuna observed her image on a mirror to be magnified. This is due to the beam of light gets : ( )
(A) converged
(B) diverged
(C) both A & B
(D) none
Answer:
(B) diverged

Question 48.
The bodies which emit light and act as sources of light are called ……………………. bodies. ( )
(A) luminous
(B) gloomy
(C) shining
(D) glowing
Answer:
(A) luminous

Question 49.
The ratio of the focal length of spherical mirror to its radius of curvature is ()
(A) 0.5
(B) 1
(C) 2
(D) 3
Answer:
(A) 0.5

Question 50.
The image formed by a concave mirror ( )
(A) is always real
(B) is always virtual
(C) can be both real and virtual
(D) none of these
Answer:
(C) can be both real and virtual

Question 51.
Starting from a long distance, a flame is moved towards a convex mirror. Then the image ( )
(A) decreases In size and moves towards pole
(B) increase in size and moves towards pole
(C) decrease in size and moves away from pole
(D) increase in size and moves away from pole
Answer:
(B) increase in size and moves towards pole

Question 52.
For real and inverted image magnification is ( )
(A) negative
(B) positive
(C) A and B
(D) none
Answer:
(A) negative

Question 53.
For a virtual and erect image magnification is ( )
(A) negative
(B) positive
(C) A and B
(D) none
Answer:
(A) negative

Question 54.
A ray which seems to be travelling through the focus of a convex mirror pass ……………… after reflection. ( )
(A) parallel to the axis
(B) along the same path in opposite direction
(C) through F
(D) through C
Answer:
(D) through C

Question 55.
The image formed by a concave mirror is virtual, erect and magnified. The position of object is ( )
(A) at Focus
(B) between focus and centre of curvature
(C) at pole
(D) between pole and focus
Answer:
(B) between focus and centre of curvature

Question 56.
In order to obtain a magnification of -2 with a concave mirror, the object should be placed. ( )
(A) between pole and focus
(B) between focus and centre of curvature
(C) at the centre of curvature
(D) beyond the centre of curvature
Answer:
(C) at the centre of curvature

Question 57.
The magnification of an object placed at a distance of 6cm in front of a concave mirror is — 3. It mears ( )
(A) The image Is formed at a distance of 2 cm in front of the mirror
(B) The image is formed at a distance of 2 cm in the mirror
(C) The image is formed at a distance of 18 cm in front of the mirror
(D) The image is formed at a distance of 18 cm in the mirror
Answer:
(C) The image is formed at a distance of 18 cm in front of the mirror

Question 58.
Convex mirror is used as ……………………. . ( )
(A) Shaving mirror
(B) Focussing mirror
(C) Rear-view mirror
(D) Vehicle head-lights reflector
Answer:
(C) Rear-view mirror

Telangana SCERT TS 10th Class English Guide Pdf Unit 1A Attitude is Altitude Textbook Questions and Answers.

TS 10th Class English Guide Unit 1A Attitude is Altitude

Look at the picture and answer the questions that follow:

Question 1.
Do you know these people? What is their specality?
Answer:
The persons in the pictures are Sudha Chandran, Stephen Hawking and Helen Keller.
(i) Sudha Chandran is a reputed Bharatanatyam dancer and an Indian film and television actress. While travelling to the South for a pilgrimage, she met with an accident in Tamilnadu. The doctors amputated her leg. With great determination and dedication, she came back to the field of Bharatanatyam. Later she gained fame as a film and television actress. Though her leg was amputated, she didn’t lose hope and has become an inspiration to many.

(ii) Stephen Hawking is one of the most famous scientists in the world. He has been suffering from an uncurable disease which has weakened his muscles since he was 17 years old. He has received twelve honorary degrees and has been awarded many medals and prizes. The qualities such as strong will power, confidence and faith has made him achieve all these things.

(iii) Helen Keller overcame the adversity of being blind and deaf and became an author, social worker, political activist and lecturer. She was also a world-famous speaker. She reached such a great height in her life because of her sheer dedication, courage and grit.
Their lives are a source of inspiration to everyone of us. They showed us that anything could be done, if we tried hard enough. One can achieve wonders in one’s iife if one doesn’t lose hope.

Question 2.
What qualities do you think a person requires to become successful ?
Answer:
I think a person requires the qualities such as perseverance, grit, courage, faith, confidence, determination, dedication, discipline, will-power…etc., to become successful in her/his life.

Question 3.
What is your opinion about the attitude of the society towards individuals with special needs ?
Answer:
Disability is a social issue. It results from the interaction between people with “long-term physical, mental, intellectual or sensory impairments which in interaction with various barriers may hinder their full and effective participation in society on an equal basis with others”.

Prior to the twentieth century, social attitudes reflected the view that persons with disabilities were unhealthy, defective and deviant. For centuries, society as a whole treated these people as objects of fear and pity. The prevailing attitude was that such individuals were incapable of participating in or contributing to society and that they must rely on welfare or charitable organizations.

Generally speaking, prior to the late 1800’s, people with mental retardation, cerebral palsy, autism, and/or epilepsy resided at home and were cared for by their families. Life expectancy for severely and profoundly disabled individuals was not as long as it is today.

Oral Discourse:

Discourse/Debate/Talk on – “Disability is not an obstacle to success”
Answer:
A disability is often used to refer to individual functioning, including physical impairment, sensory impairment, cognitive impairment, intellectual impairment, mental illness, and various types of chronic diseases.

Of course there are also millions of people worldwide who may not be famous in the sense society deems famous, but still live with, battle, and overcome their disabilities every single day of their lives.

Below you will find men and women who have made a difference to the world including pictures and the names of many famous and well known people who have, or had these disabilities (often referred to as being crippled, handicapped, or having a handicap in past times.)

Albert Einstein:

The Mathematician/Physicist who had a learning disability and did not speak until age 3. He had a very difficult time doing maths in school. It was also very hard for him to express himself through writing.

Alexander Graham Bell:
Had a learning disability.

Thomas Edison:
Edison is the great inventor who had over 1,000 patents and his inventions are in various fields used in our daily life. In his early life he was thought to have a learning disability and he could not read till he was twelve and later he himself admitted that he became deaf after pulling up to a train car by his ears. He first captured world attention by inventing the phonograph.

His most popular invention is the electric light bulb. He also developed the telegraph system. He also became a prominent businessman and his business institution produced his inventions and marketed the products to the general people.

Franklin D. Roosevelt:
Roosevelt had Polio, was governor of New York State then elected President of the United States for 4 terms.

George Washington:
Had a learning disability. He could barely write and had very poor grammar skills.

Helen Keller:
(Devoted Life to Persons with Disabilities) She was Blind, Deaf, and Mute.

John Milton:
English Author/poet (1608-1674): He became blind at age 43. He went on to create his most famous epic, Paradise Lost.

Lord Byron:
“Mad, bad and dangerous to know”, Britain’s great romantic was also born with talipes, a club foot. It is said that he “walked with difficulty but wandered at will”. He toured Europe extensively and captured the popular imagination through his poetry and his personality.

From gloomy egoism through to satiric realism he was renowned for his writings, his sexual ambivalences and his championing of Greek independence from the Turks. Disability activist Tom Shakespeare summed him up in the following way: “Most of his poetry hasn’t stood the test of time, but he was a blockbuster in his day, and like very few other heroes, his name is still used as an adjective – ‘Byronic’, meaning dashing.”

Lord Nelson:
Viscount Horatio Nelson is certainly Britain’s greatest naval hero. His skill as a naval commander is, of course, well-documented. He won crucial victories at Trafalgar in 1805 and the Battle of the Nile in 1798, during the wars with revolutionary and Napoleonic France.

What is less often remarked upon is that a great part of his naval career and his major victories were won as a disabled person. Going ashore in Corsica following the fall of Toulon, a French shot flung debris into his face leaving him without sight in his right eye. Later, an assault on Tenerife resulted in a shattered right elbow – back on his flagship the arm was amputated.

He carried on as a disabled seaman for nearly ten years, securing his most important naval victories at the Battle of the Nile and the infamous Battle of Trafalgar – where he died on October 21, 1805. Contrary to popular belief, he didn’t say “I see no ships”. Instead he said, during the Battle of Copenhagen, “… I have only one eye. I have a right to be blind sometimes” and, raising his telescope to his blind eye, “I really do not see the signal”.

Ludwig van Beethoven:
(famous musician) Beethoven is the greatest German composer and musician who was deaf at the later part of his life. In his early life he was famous as a pianist. He got the primary knowledge of music from his father, who was a musician. He has some mysterious power which led him to create famous compositions one after another. He went to Vienna and learned from some of prominent musicians. After the age of 28, he started becoming deaf and his personal life was not so peaceful. He composed many piano sonatas such as Waldstein, Appassionata, etc.

Stephen Hawkings:
World famous Physicist/mathematician and author of A Short History of the Universe Stephen Hawkings is considered as the greatest scientist of the twentieth century after Einstein. Hawking’s big bang theory and black hole theory has turned the attention of the world.

He is the Isaac Newton Professor of Mathematics of the University of Cambridge. Though he is now nearly paralyzed, he is teaching through a computer supported a machine by which his words are compiled. His physical illness could not make him stop form his research. His famous book is “A Brief History of Time”.

Sudha Chandran:
(Indian actress and classical dancer) This brave lady dances with a Jaipur foot. She has acted in a movie on classical dance called “Nache Mayuri” & today acts in a variety of TV serials.

Tom Cruise:
(Hollywood Star): is severely dyslexic

Walt Disney:
Had a learning disability

Woodrow Wilson:
U.S. President from 1913-1921. Had a learning disability – he was severely dyslexic.

Comprehension:

Question 1.
‘I call it my chicken drumstick,’ joked Nick. What does ‘it’ refer to ? How does it help him?
Answer:
‘It’ refers to the small foot which Nick has on his left hip. It helps him balance and enables him to kick a ball. He uses his one foot to type, write with a pen and pick things up between his toes.

Question 2.
What do you mean by ‘right girl/boy to marry ?
Answer:
I mean a ‘right girl/boy’ to marry that the person must be in good health with all organs and mentally sound.

Question 3.
‘His parents decided not to send him to a special school.’ Was Nick happy about his parents’ decision ? Why or why not? What do you think about this decision ?
Answer:
Nick’s parents decided not to send him to a special school which is for disabled children. But Nick was not happy about his parents’ decision because there might be the risk of bullying.-Children at mainstream school might tease him. He thought that there would be no risk of bullying in a special school. But later, he realised that his parents’ decision was the best for him. Their decision helped him achieve a degree in Financial Planning and Real Estate.

I think that this decision was the best one that his parents could have made for him. As a result of being a companion to able persons, he had the chance of competing with them. The decision helped him become independent.

Question 4.
How did Nick’s parents help him to become independent?
Answer:
Nick’s parents decided not to send him to a special school and insisted him on attending mainstream school. This decision gave him independence and he could manage all the problems faced by him successfully. Nick’s father taught his little son how to type with his toe at just 6 years old.

His mum invented a special plastic device that meant he could hold a pen and a pencil. With the help and encouragement Nick got from his parents, he easily went on to achieve a degree in Financial Planning and Real Estate and he is able to play, swim, surf..etc., despite having no limbs.

Question 5.
Pick out the symptoms of Nick’s depression. Do you think his depression was normal or something unique about him ? Give reasons for your opinion.
Answer:
Nick was deeply depressed because of his disability. When was eight years old he was so depressed that he went to his mum crying and told her that he wanted to kill himself. He felt cold and bitter. He hated God for giving such a body to him. He was terrified of what would happen when his parents weren’t there to look after him.

When Nick was ten years old, he tried to drown himself in the bath. These were all the symptoms of Nick’s depression. I think his depression was normal. Any human being who is disabled like Nick might feel the same as Nick felt.

Question 6.
Which incident in this text is funny ? What makes it funny ?
Answer:
Once Nick was in a car at traffic lights. A funny incident took place. A girl was looking at him romantically. She could only see Nick’s head so he decided to do a 360 degree spin in the car seat to show her that he was a torso. When she saw the torso, she left the place quickly. This is the funny incident in the text.

The idea of Nick showing the girl his torso makes the scene funny.

Question 7.
What made Nick choose Bethany Hamilton as his teacher to learn surfing?
Answer:
Nick went to Hawaii in 2008 and met surfing master Bethany Hamilton. She had her arm bitten off by a shark when she was 12. Nick said that she was amazing. Nick chose Bethany Hamilton as she too was a disabled person and still she performed surfing very well.

Though she had no arm she did well. As a disabled person, she could know how a disabled person could ‘earn how to surf. She could know the psychological condition of a disabled person. Bethany taught Nick how to surf and made him good at surfing.

Question 8.
Which aspect of Nick’s physical condition helps him to do a 360 degree spin?
Answer:
Nick doesn’t have both his limbs. He has a very low centre of gravity, so he has got pretty good balance. This physical condition of Nick helps him to do the 360 degree spins on his hoard. This feat got him on the cover ofsurfer magazine within 48 hours. No one has ever done that in the history of surfing.

Question 9.
What are the distinct features of this text? List them.
Answer:

1. It is an autobiography.
2. Varied sentences are used.
3. Ideas are arranged in a logical sequence.
4. Emotive and persuasive language is used.
5. Ideas are exemplified very well.
6. Cohesion is found in the text. The sentences are connected with proper linkers.
7. Unity of ideas is maintained for coherence. The sentences are connected n a clear and reasonable way.
8. Certain quotations and examples are given,
9. Proper introduction, development and conclusion are ensured.
10. The ideas are given formally and precisely.
11. As far as the content is concerned, it touches the emotions of a reader,
12. The content is message-oriented.
13. Physical description of the main character is given properly.
14. The main character’s attitudes, likes, dislikes, strengths and weaknesses are given effectively.

Question 10.
What do you learn from the life of Nick Vujicic ?
Answer:
From the life of Nick Vujicic, it is understood that one should not lose hope. He proves that one’s disability need not prevent the one from getting the success. His life is a source of inspiration to everyone. If there is a will, one need not struggle to find a way. Nick Vujicic inspired the whole world with his uncrushable spirit, will power, grit and determination.

Question 11.
Do you think disability is an obstacle to achieve success in life? Substantiate your argument citing evidences from Nick Vujicic’s biographical account ‘Attitude is Altitude.’
Answer:
I don’t think it so, that disability is an obstacle to achieve success in life. Nicholas James “Nick” Vujicic was born with Phocomeiia, a rare congenital deformity in which the hands or feet are attached close to the trunk, the limbs being grossly underdeveloped or absent.

As a child, he struggled mentally and emotionally as well as physically, but eventually came to terms with his’disability.

He presents motivational speeches worldwide which focus on living with disabilities and finding hope and meaning in life. Today this dynamic young evangelist has accomplished more than most people achieve in a lifetime. He’s an author, musician, actor, and his hobbies include fishing, painting and swimming. He plays golf and enjoys surfing. He is one of the much sought out motivational speakers in the world.

Question 12.
How did Nick’s parents feel when he was born ?
Answer:
When Nick was born, his father was so shocked that he left the hospital room to vomit. His distraught mother couldn’t bring herself to hold him until he was four months old.

Question 13.
What were Nick’s parents ?
Answer:
Nick’s father was a computer programmer and accountant. His mother was a nurse.

Question 14.
What happened when Nick was eight years old ?
Answer:
When Nick was eight years old, he was teased and bullied by the other students and went to his mother crying and told her that he wanted to kill himself.

Question 15.
What is the disability of Nick ?
Answer:
Nick’s disability is a rare occurrence called Phocomelia, which doesn’t have any medical explanation. Phocomelia is characterised by absence of limbs.

Question 16.
What did Nick try to do when he was ten ?
Answer:
When Nick was ten, he tried to drown himself in the bath but luckily the attempt was unsuccessful.

Question 17.
When Nick was 13, he was inspired by an incident. What was it ?
Answer:
When Nick was 13, he read a newspaper article about a disabled man who had managed to achieve great things and help others. He realised why God had made them (the disabled ones) like that – to give help to others. It was so inspirational to him that he decided to use his life to encourage other people and give them courage.

II. Given below are some of the statements made by Nick Vujicic. Which of these are substantiated by Nick’s life?

I realised why God had made us like this – to give hope to others.
I wanted to concentrate on something good that I had.
I tell people to keep on getting up when they fall and to always love themselves.
If I can encourage just one person, then my job in this life is done.
Answer:
I think all the above statements are substantiated by Nick’s life.

(i) I realised why God had made us like this – to give hope to others.
When Nick was 13, he read a newspaper article about a disabled man who had managed to achieve great things and help others. Nick was inspired very much by the disabled man mentioned in the article. He got a hope from him. Then he decided to use his life to encourage others and give them hope.

(ii) I wanted to concentrate on something good that I had:
Nick was not discouraged with his disability. He knew that he had no arms and legs but he thought that they would never take away the beauty of his eyes. With his positive approach, he thought that his eyes were very good ones for him. He wanted to love his positive qualities such as faith, will power and perseverance. Further, he was quite satisfied with what he had i.e., a small foot on his left hip. He said he would be lost with it.

(iii) I tell people to keep on getting up when they fall and to always love themselves:
As a disabled man, Nick failed to do things successfully like other able people. Whenever Nick fails, he tries again and again until he succeeds. When Nick was learning how to surf, he was terrified at first but later he did very well. He decided to be thankful for what he has and to tell people to keep on getting up, when they falls.

(iv) If I can encourage just one person, then my job in this life is done:
This statement was substantiated by Nick aptly. He encouraged many people in the world. He used his life story to inspire others. He made many people realise their inner beauty and personality. He was able to rise many people from the state of despair to the state of great hope.

Vocabulary:

I.(a) Look at the list of adjectives given below in the box. Which of them describe Nick Vujicic? Tick (✓) them.

Answer:

(b) Pick out from the text the examples that support these attributes.

Answer:

Explanation:
1. Positive : Showing confidence and hope.
2. negative : Harmful, unpleasant or not wanted
3. optimistic : believing that good things will happen in the future.
4. pessimistic : expecting that bad things will happen in the future.
5. generous : willing to give money, spend time etc. in order to help people or give them pleasure.
6. nervous : worried or frightened about something.
7. confident : sure that something will happen in the way that you want or expect.
8. smart : fashionable, clever.
9. sociable : friendly and enjoys being with other people.
10. cowardly : not at all brave.
11. courageous : brave
12. reliable : dependable.
13. independent : confident and able to do things by oneself in one’s own way.
14. dependent : needing someone or something in order to exist, be successful, be healthy, etc.
15. obedient : always doing what one is told to do.
16. trusting : willing to believe that other people are good and honest.
17. valiant very brave in difficult situation.
18. self-centred paying so much attention to oneself that one doesn’t notice what is happening.
19. arrogant : behaving in an unpleasant or rude way.
20. sarcastic : saying things that are the opposite of what one means, in order to make an unkind joke.
21. quarrelsome : one who quarrels a lot with people.
22. rude : not polite and annoys others.
23. creative : good at using imagination to make things.
24. stubborn : determined not to change one’s mind when people think one is being unreasonable.
25. lazy : not making any effort to do anything.
26. pompous : trying to seem magnificent or very important; fond of display, acting too proudly, self-important.
27. level-headed : sensible in making judgements.

II. Tick (✓) the word / expression which is nearest in meaning to the word underlined in each sentence given below.

Question 1.
Water sports aren’t Nick’s only thing – he also plays golf with a club tucked under his chin,
a) kept
b) pushed
c) covered
d) tied
Answer:
a) kept

Question 2.
His distraught mother couldn’t bring herself to hold him until he was four months old.
a) angry
b) careless
c) shy
d) anxious
Answer:
d) anxious

Question 3.
Despite the risk of bullying, his parents insisted Nick attend mainstream.
a) discrimination
b) humiliation
c) negligence
d) failure
Answer:
b) humiliation

Question 4.
Nick, who was teased and bullied, had an electric wheelchair for mobility, and a team of carers to help him.
a) socialising
b) movement
c) travel
d) safety
Answer:
b) movement

Question 5.
Nick managed to pull through to become an international symbol of triumph over adversity.
a) disability
b) poverty
c) difficulties
d) opposition
Answer:
c) difficulties

Question 6.
The challenges in our lives are there to strengthen our convictions.
a) feelings
b) practices
c) beliefs
d) characters
Answer:
c) beliefs

III. Read the following descriptions about persons and fill in the blanks with the words that match with these descriptions.

boorish, extrovert, meticulous, suave, placid, obnoxious, compassionate, timid, introvert, malicious

Question 1.
Ashok is a very unpleasant and rude fellow, I don’t talk to him. He is __________.
Answer:
boorish

Question 2.
Srinu is very confident, elegant and polite, But sometimes he does not appear to be sincere. He is __________.
Answer:
suave

Question 3.
Sujatha is quiet and calm. She doesn’t like to spend time with others. She is interested in her thoughts and feelings. So she is an __________.
Answer:
introvert

Question 4.
Ramesh is very sensitive. He always shows sympathy for people who are suffering. He is __________.
Answer:
compassionate

Question 5.
My neighbour is such a person that he has a feeling of hatred for others. He desires to hurt others’ feelings. He is __________.
Answer:
malicious

Question 6.
My father pays careful attention to every detail. He makes thorough planning for everything in our home. He is __________.
Answer:
meticulous

Question 7.
Prem is an extremely unpleasant person. He always tries to offend people. He is __________.
Answer:
obnoxious

Question 8.
My mother is very calm and peaceful. She doesn’t get excited or irritated easily. She is __________.
Answer:
placid

Question 9.
Rahul is a very lively and confident person. He enjoys being with his friends. He is an __________.
Answer:
extrovert

Question 10.
Sridhar is always afraid of speaking in the class. He is __________.
Answer:
timid.

Grammar:

I. Defining and Non-defining Relative Clauses Let us read the following sentences.

1. The woman who taught him surfing had been bitten by a shark.
2. Nick, who was teased and bullied, had an electric wheel chair for mobility.

What difference do you notice between sentence (1) and (2)?
In sentence (1) the relative clause defines the woman. It is a Defining Relative Clause. In sentence (2) the Relative Clause adds extra information about Nick. This is a Non-defining Relative Clause.
A Non-defining Relative Clause is preceded and followed by a comma or a hyphen,
eg. The brave 26 year old – who is mainly torso-plays football and golf, swims and surfs.

A relative clause is usually introduced by words such as who, whom, where, which, that etc. These words are called relative pronouns. Usually a relative clause modifies the noun or pronoun that goes before it, which is called the antecedent.
eg. 1) The man who is catching the fish is my uncle.
In this sentence, the relative clause, “who is catching the fish” modifies the antecedent “the man”.
2) People who live in cold countries keep themselves warm in different ways.
In this sentence, the relative clause, “who live in cold countries” modifies the antecedent “people”.

The Defining Relative Clause & The Non-defining Relative Clause:
eg: 1) The flower plants which are in our garden have been planted by me.
2) The flower plants, which are in our garden , have been planted by me.
The clause in the first sentence restricts the scope of the antecedent. It means all the flower plants which are in our garden have been planted by me. There are so many flower plants around the garden and the plants which are in our garden have been planted by me. Here, the clause is “Defining Relative Clause”.
The clause in the second sentence does not restrict the antecedent, but it gives additional information. It is called “Non-defining Relative Clause”.

Eg:- 1) The house which we have sold is a hundred years old.
Explanation:- In this sentence, the relative clause “which we have sold” is not separated from “the house“. It defines the scope of the subject. This is “Defining Clause”.
This means that we have some other houses and we have sold only one of them and it is a hundred years old. (The other houses we have are not as old as this)

Eg:- 2) The house, which we have sold, is a hundred years old.
Explanation:-
In this sentence, the relative clause “Which we have sold” is separated from the subject “the house” by a comma. It provides additional information about the house which has been sold by us. It is a “Non-defining relative clause”.
This means that we have only one house and we have sold it and it is a hundred years old.

I. Read the text again and identify some more Defining and Non-defining Relative Clauses.

Answer:
1) Nick has a small foot on his left hip which helps him balance and enables him to kick. (Defining Relative Clause)
2) “I call it my chicken drumstick,” joked Nick, who was born in Melbourne, Australia, but now lives in Los Angeles. (Non-defining Relative Clause)
3) ‘It was the best decision’ they could have made for me,’ adds Nick, who later achieved a degree in Financial planning and Real Estate. (Non-defining Relative Clause)
4) Nick, who was teased and bullied, had an electric wheelchair for mobility, and a team of carers to help him. (Non-defining Relative Clause)
5) When I was 13,1 read a newspaper article about a disabled man who had managed to achieve great things and help others. (Defining Relative Clause)
6) In 2008 he went to Hawaii and met surfing master Bethany Hamilton, who had her arm bitten off by a shark when she was 12. (Non-defining Relative Clause).

II. Complete the sentences with Defining or Non-defining Relative Clauses.

Question 1.
This is the peaceful place __________________________
Answer:
This is the peaceful place where I meet my friends every evening.

Question 2.
The ‘Mahaprasthanam’ is a popular book __________________________
Answer:
The ‘Mahaprasthanam’ is a popular book which is read by lakhs of people.

Question 3.
Suresh __________________________ has left the school just now.
Answer:
Suresh, who is our English teacher, has left the school just now.

Question 4.
Is this the street __________________________
Answer:
Is this the street where we can buy smuggled good?

Question 5.
The express __________________________
Answer:
The express, which runs between Hyderabad and Nagarsole, has just arrived.

Writing:

I. Writing a biographical sketch:
A biographical sketch is an account of the life and activities of an individual. It includes information about the person’s name, place of residence, education, occupation, life and activities and other important details. It is written by another person. If a person writes an account of his/her own life, it is called an autobiography.
Given below in the table is the biographical information about Stephen Hawking. Based on this information write a biographical sketch.

Stephen Hawking:

Answer:
Stephen Hawking:
Professor Stephen William Hawking was born on 8th January, 1942 in Oxford, England. He is the eldest one of four sons in their family. His mother is Isobel Hawking and his father is Frank Hawking, who is a medical researcher with a speciality in tropical diseases. He showed the qualities of a scientist from a very early age. He was always inquisitive when he was a child.

Hawking began his schooling at Byron House School and he was recognized as a bright student. Hawking went to St. Albams school at the age of 8. Though Hawking was a keen child, he was not the brightest student in his class. He stood third from the bottom of his class.

Hawking’s father wanted him to study medicine. However, he was interested in Mathematics. He studied Physics as the University College did not provide degree studies in Mathematics. He loved to play board games. He constructed a computer out of recycled parts. At the age of 16, he solved rudimentary mathematical equations.

At the age of 20, Hawking went on to do research in Cosmology at Cambridge. At that time only, he was diagnosed with the incurable disease called Amyotrophic Lateral Sclerosis (ALS). He slowly lost control of his muscles and the doctors told that he would die within a few years. He was married to Jane Wilde on 14 July, 1965. As his scientific reputation increased, his disability got worse.

However, he finished his Ph.D. He made a research on black holes. He combined Quantum Mechanics with General Relativity into the theory of Hawking Radiation in 1974. In 1980, he had to depend upon nurses. In 1985 he under went on operation in the wind pipe. The operation distanced him from his ability to speak altogether.

Overcoming the hindrance of his illness, Professor Hawking has made great contribution to Physics and has received many medals and prizes. He has twelve honorary degrees to his credit. He became the Fellow of the Royal Society at the age of 32. He received Albert Einestein Award in 1978.

He received the Pius XI-GoId Medal for Science from Pope Paul VI in 1975. He contributed his share to the advancement of science and research. His life is an example that disability need not prevent one from reaching great heights. He inspired the whole world with his uncrushable spirit and will power.

Attitude is Altitude Summary in English

Nick Vujicic is an Australian Evangelical Christian and motivational speaker. He is 26 year old (at present he is 32 years old). He is a brave person who plays football and golf, swims and surfs despite having no limbs. He was born with a rare occurrence called phocomelia, the disorder characterised by the absence of limbs. When Nick was born his father was so shocked that he left the place to vomit. His mother too was greatly worried and depressed. His parents did their best to make him independent.

Nick’s father was a computer programmer and he taught his little son how to type with his toe at just 6 years old. His mother too played her role by inventing a special plastic device which made him hold a pen and a pencil. Inspite of the risk of bullying, Nick’s parents decided to send him to mainstream school which he thought was the best decision. He thought it was a hard decision but it gave him independence.

When Nick was eight years old, he was depressed that he wanted to kill himself. He had hated God for what He had done to him. He was terrified to think of his condition when his parents were not there. Though he could brush his teeth and wash his hair, there were many impossible tasks for him. When Nick was ten, he tried to drown himself but luckily he failed in his attempt. Any how he managed to gain world-wide fame with the help of his religion, friends and family.

He became an international symbol of triumph over adversity. When Nick was 13, he was inspired by the story of a disabled man who had managed to achieve great things and help others. He decided to use his life to encourage other people and give them courage and hope. He decided to be thankful for what he has and never to get angry about what he doesn’t have.

He realised that the challenges strengthen our convictions. Once a girl at traffic lights was giving him the eye when he was in a car. But she was shocked to see him when he did a 360 degrees in his car and sped off really quickly. Although Nick had had girl-friends, he had chosen to remain a virgin until marriage. He’s wajting for the right girl to get married.

In 2008 he met Bethany Hamilton who had her arm bitten off by a shark when he went to Hawaii. Bethany Hamilton, the surfing master, taught him how to surf. He quickly learnt how to do the 360 degree spins, the feat which was not done by anyone in the history of surfing. He has got good balance as he has a very low centre of gravity.

In 1990 Nick won the Australian Young citizen of the year award for his bravery and perseverance. Nick has visited over 24 countries giving motivational speeches. Nick advises others that they should go to finish strong. He asks everyone to try again and again to achieve success. He thinks that everyone should keep on getting up when they fall. He asks them to love themselves.

Glossary:

skateboard (n) = a short narrow board with small wheels at each end, which you stand on and ride as a sport;
surf (v) = to take part in the sport of riding on waves on a surfboard;
torso (n) = the main part of the body, not including the head, arms, or legs;
chicken drumstick (n) = the lower part of the leg of a chicken or other bird that is cooked and eaten as food;
clun (n) = a heavy stick with one end thicker than the other;
propeller (n) = a device with two or more blades that turn quickly and cause a ship or an aircraft to move forward;
adversity (n) = a difficulty or unpleasant situation;
perseverance (n) = the quality of continuing to try to achieve a particular aim despite difficulties;
wrap (v) = wind or hold round somebody or something;
virgin (n) = a person who has never had sexual intercourse;
tuck (v) = put something away compactly or tidily;
bullying (n) = an attempt to tackle the problem of putting pressure on
someone in order to make him/her do what one wants;
bully (v) = frighten or hurt;
carer (n) = someone who looks after an old or ill person at home;
bitter (adj) = caused by, feeling or showing envy, hatred or disappointment; very unhappy and upset; attached to a wall;
pump-action (adj) = a pump-action piece of equipment is operated by pulling or pressing a part in or out, so that the contents come out in short bursts;
drown (v) = die in water because one is unable to breathe;
lack (v) = be without ;
triumph (n) = success or victory;
inspiration (adj) = providing inspiration;
conviction = believable quality;
freak somebody out (phr.v) = make somebody feel extreme pleasure or unease ;
to run us over (phr.v) = to defeat or supress us;

TS 10th Class English Guide Pdf Download Telangana | 10th Class English Study Material Pdf 2022-2023 Telangana

TS 10th Class English Guide Pdf SSC Telangana | TS 10th English Study Material

Unit 1 Personality Development

• A. Attitude is Altitude
• B. Every Success Story is Also a Story of Great Failures
• C. I Will Do It

Unit 2 Wit and Humour

• A. The Dear Departed Part 1
• B. The Dear Departed Part 2
• C. The Brave Potter

Unit 3 Human Relations

• A. The Journey
• B. Once Upon a Time (Poem)
• C. The Never – Never Nest

Unit 4 Films and Theatre

• A. Rendezvous with Ray
• B. Maya Bazaar
• C. A Tribute

Unit 5 Social Issues

• A. The Storeyed House Part 1
• B. The Storeyed House Part 2
• C. Abandoned (Poem)

Unit 6 Bio-Diversity

• A. Environment
• B. Or will the Dreamer Wake? (Poem)
• C. A Tale of Three Villages

Unit 7 Nation and Diversity

• A. My Childhood
• B. A Plea for India (Poem)
• C. Unity in Diversity in India

Unit 8 Human Rights

• A. Jamaican Fragment
• B. Once upon a Time (Poem)
• C. What is My Name?

TS 10th Class Study Material

These TS 10th Class Telugu Bits with Answers 1st Lesson దానశీలము will help students to enhance their time management skills.

TS 10th Class Telugu Bits 1st Lesson దానశీలము

బహుళైచ్ఛిక ప్రశ్నలు (\(\frac{1}{2}\) మార్కులు)

PAPER – I : PART – B

1. సొంతవాక్యాలు (1 మార్కు)

1. మచ్చుతునక : …………………..
జవాబు:
ఆమ్లవర్షాలు పడటం పంటలు దెబ్బతినడానికి మచ్చుతునక.

2. పుట్టినిల్లు : …………………….
జవాబు:
మత సామరస్యానికి భాగ్యనగరం పుట్టినిల్లుగా మారింది.

3. దుష్కర్ముడు : ……………………..
జవాబు:
దుష్కర్ములకు దూరంగా ఉండాలి.

4. చిత్రము : ………………………
జవాబు:
నీతులు చెప్పేవారే తప్పులు చేయడం చిత్రంగా కనిపిస్తుంది.

2 అర్థాలు :

ప్రశ్న 1.
విష్ణుమూర్తి కుఱుచువాని అవతారం ఎత్తాడు. (గీత గీసిన పదం యొక్క అర్థం గుర్తించండి.)
A) పొడుగు
B) పొట్టివాడు
C) నల్లని
D) బక్కపలుచని
జవాబు:
B) పొట్టివాడు

ప్రశ్న 2.
పోతన కవే కాకుండా హాలికుడుగా కూడా ఘనుడు. (గీత గీసిన పదం యొక్క అర్థం గుర్తించండి. )
A) రైతు
B) రాజు
C) కూలీ
D) దొంగ
జవాబు:
A) రైతు

ప్రశ్న 3.
భారతదేశం సిరికి ఆలవాలమయినది. (గీత గీసిన పదం యొక్క అర్థం గుర్తించండి.)
A) పేద
B) బడుగు
C) సంపద
D) దరిద్ర్యము
జవాబు:
C) సంపద

ప్రశ్న 4.
మహిని ధర్మస్థాపనకు రాముడు అవతరించెను. (గీత గీసిన పదం యొక్క అర్థం గుర్తించండి.)
A) భూమి
B) ఆకాశం
C) కొండ
D) గొడుగు
జవాబు:
A) భూమి

ప్రశ్న 5.
పాపాత్ములకు నిర్ణయం తప్పదు. (గీత గీసిన పదం యొక్క అర్థం గుర్తించండి.)
A) శిక్ష
B) జైలు
C) స్వర్గం
D) నరకం
జవాబు:
C) స్వర్గం

ప్రశ్న 6.
మా తాత గొప్ప వదాన్యుడు. (గీత గీసిన పదం యొక్క అర్థం గుర్తించండి.) (June ’15)
A) వక్త
B) కవి
C) దాత
D) ధనవంతుడు
జవాబు:
C) దాత

ప్రశ్న 7.
కర్ణుని ఈవి లోకప్రసిద్ధం. (గీత గీసిన పదం యొక్క అర్థం గుర్తించండి.)
A) ధైర్యం
B) త్యాగం
C) స్నేహం
D) న్యాయం
జవాబు:
B) త్యాగం

ప్రశ్న 8.
‘భానువు’ అంటే (June ’16 )
A) యుద్ధం
B) సూర్యుడు
C) చంద్రుడు
D) బాణము
జవాబు:
B) సూర్యుడు

ప్రశ్న 9.
పాడుబడ్డ గుహల్లో బండజింకలు నివసిస్తున్నాయి. ‘బండజింకలు’ అనగా (June ’16)
A) సింహాలు
B) పాములు
C) గబ్బిలాలు
D) లేళ్ళు
జవాబు:
C) గబ్బిలాలు

ప్రశ్న 10.
నీరజభవుడు రాసినది జరుగక మానదు. (గీతగీసిన పదం యొక్క అర్థం గుర్తించండి). (June ’16)
A) ఇంద్రుడు
B) శివుడు
C) బ్రహ్మ
D) విష్ణువు
జవాబు:
C) బ్రహ్మ

ప్రశ్న 11.
భారతదేశ వెన్నుముక హాలికుడు. (గీత గీసిన పదం యొక్క అర్థం గుర్తించండి.)
A) శ్రామికుడు
B) పరిశ్రామికుడు
C) రైతు
D) వ్యాపారి
జవాబు:
C) రైతు

ప్రశ్న 12.
నీవు అలతి ప్రయత్నంతో సాధించావు. (గీత గీసిన పదం యొక్క అర్థం గుర్తించండి.)
A) గొప్ప
B) మహత్తరం
C) విశేషం
D) కొద్ది
జవాబు:
D) కొద్ది

3. పర్యాయపదాలు

ప్రశ్న 1.
బలిచక్రవర్తిని చంపుటకు విష్ణువు వామనావతారం ఎత్తాడు. (గీత గీసిన పదానికి సరియైన పర్యాయపదాలు గుర్తించండి.
A) రాముడు, సోముడు
B) నారాయణుడు, కేశవుడు
C) శివుడు, శంభుడు
D) వృక్షము, చెట్టు
జవాబు:
B) నారాయణుడు, కేశవుడు

ప్రశ్న 2.
ఉపనయనమునకు వటువును సిద్ధము చేసారు. (గీత గీసిన పదానికి సరియైన పర్యాయపదాలు గుర్తించండి.)
A) బ్రహ్మచారి, వడుగు
B) బ్రాహ్మణుడు, బాపడు
C) స్త్రీ, ఉవిద
D) రాజు, నరుడు
జవాబు:
A) బ్రహ్మచారి, వడుగు

ప్రశ్న 3.
తెలంగాణలో చెఱువులలో జలములు నిండినవి. (గీత గీసిన పదానికి పరియైన పర్యాయపదాలు గుర్తించండి.)
A) వారి, అర్ధి
B) నీరు, వారి
C) జలకము, జలదము
D) అంబుజం, సముద్రం
జవాబు:
B) నీరు, వారి

ప్రశ్న 4.
జీవచ్ఛవం కావడం కన్నా యశఃకాయుడు కావడం మిన్న. (గీత గీసిన పదానికి సరియైన పర్యాయపదాలు గుర్తించండి.)
A) కీర్తి, యశస్సు
B) కాయము, శరీరం
C) జీవము, ప్రాణము
D) వృక్షము, చెట్టు
జవాబు:
A) కీర్తి, యశస్సు

ప్రశ్న 5.
బ్రహ్మచారి కమండలం, గొడుగు ధరించాడు. (గీత గీసిన పడానికి సరియైన పర్యాయపదాలు గుర్తించండి.)
A) వరుడు వటుడు
B) వర్ణి – మాణవకుడు
C) పెండ్లి కుమారుడు, పెండ్లి కుమార్తె
D) వరుణుడు
జవాబు:
B) వర్ణి – మాణవకుడు

ప్రశ్న 6.
నీ కర్ణములకు కుండలాలు ఉన్నాయి. (గీత గీసిన పదానికి సరియైన పర్యాయపదాలు గుర్తించండి.)
A) చెవి, శ్రోత్రం
B) చెవి, కన్ను
C) చెవి, మెడ
D) చెవి, ముక్కు
జవాబు:
A) చెవి, శ్రోత్రం

ప్రశ్న 7.
జలధి అనేక జీవరాశులకు నిలయం. (గీత గీసిన పదానికి సరియైన పర్యాయపదాలు గుర్తించండి). (Mar. ’15)
A) సముద్రం, నది
B) సముద్రం, సాగరం
C) పయోది, సరస్సు
D) వారది, తటాకం
జవాబు:
B) సముద్రం, సాగరం

ప్రశ్న 8.
గుడి, ఆలయం అనే పదాలకు సమానార్థక పదం. (Mar. ’15)
A) గోపురం
B) దీవెన
C) కోవెల
D) భావన
జవాబు:
C) కోవెల

ప్రశ్న 9.
నగరం జనాభాతో క్రిక్కిరిసి పోయింది. (గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు గుర్తించండి.) (June ’16’)
A) పట్నం, పల్లె
B) పురము, పట్నం
C) గ్రామం, నది
D) పల్లె, గ్రామం
జవాబు:
B) పురము, పట్నం

ప్రశ్న 10.
ఈ ధరణీ మండలంలో వర్షాలు లేవు. (గీత గీసిన పదానికి సరియైన పర్యాయపదాలు గుర్తించండి.)
A) ధాత్రి – భూమి
B) భూమి – స్వర్గం
C) నరకం – భూమి
D) భూమి – అరణ్యం
జవాబు:
A) ధాత్రి – భూమి

ప్రశ్న 11.
బ్రహ్మ ప్రజలను సృష్టిస్తాడు. (గీత గీసిన పదానికి సరియైన పర్యాయపదాలు గుర్తించండి.)
A) విష్ణువు, శివుడు
B) నీరజభవుడు, ధాత
C) బ్రహ్మ, బ్రాహ్మణుడు
D) బ్రహ్మ, ఇంద్రుడు
జవాబు:
B) నీరజభవుడు, ధాత

4. వ్యుత్పత్త్యర్థాలు

ప్రశ్న 1.
నీరజము నందు పుట్టినవాడు. (దీనికి వ్యుత్పత్త్యర్థాన్ని గుర్తించండి.) (June ’15)
A) చేప
B) తాబేలు
C) కప్ప
D) నీరజభవుడు
జవాబు:
D) నీరజభవుడు

ప్రశ్న 2.
మూడడుగులచే భూమిని కొలిచినవాడు.
(దీనికి వ్యుత్పత్త్యర్థాన్ని గుర్తించండి.)
A) ఇంద్రుడు
B) శివుడు
C) త్రివిక్రముడు
D) బ్రహ్మ
జవాబు:
C) త్రివిక్రముడు

ప్రశ్న 3.
విశ్వమును భరించేవాడు. (దీనికి వ్యుత్పత్త్యర్థాన్ని గుర్తించండి.)
A) విశ్వంభరుడు
B) శివుడు
C) శుక్రుడు
D) బలి
జవాబు:
A) విశ్వంభరుడు

ప్రశ్న 4.
భృగువంశమున పుట్టినవాడు. (దీనికి వ్యుత్పత్త్యర్థాన్ని గుర్తించండి.)
A) బలి
B) భార్గవుడు
C) ఇంద్రుడు
D) వ్యాసుడు
జవాబు:
B) భార్గవుడు

ప్రశ్న 5.
భక్తుల పీడను హరించువాడు. (దీనికి వ్యుత్పత్త్యర్థాన్ని గుర్తించండి).
A) హరుడు
B) హరి
C) హరిహరనాథుడు
D) శ్రీహరి
జవాబు:
A) హరుడు

ప్రశ్న 6.
‘పారాశర్యుడు’ (దీనికి వ్యుత్పత్త్యర్థాన్ని గుర్తించండి.) (June ’16)
A) పరశురాముని వెంట వెళ్ళినవాడు
B) పరశువు దాల్చినవాడు
C) పరాశర మహర్షి కుమారుడు
D) శరములు సంధించినవాడు
జవాబు:
C) పరాశర మహర్షి కుమారుడు

ప్రశ్న 7.
కశ్యపునకు దనువునందు పుట్టిన సంతతి. (దీనికి వ్యుత్పత్త్యర్థాన్ని గుర్తించండి).
A) దానవులు
B) మానవులు
C) వానరులు
D) కిన్నెరులు
జవాబు:
A) దానవులు

5. నా నానార్థాలు

ప్రశ్న 1.
రాక్షసులకు గురువు శుక్రాచార్యుడు. (గీత గీసిన పదానికి నానార్ధములను గుర్తించండి.)
A) ఉపాధ్యాయుడు, తండ్రి
B) రాజు, చంద్రుడు
C) మానవుడు, అర్జునుడు
D) శరీరం, తనువు
జవాబు:
A) ఉపాధ్యాయుడు, తండ్రి

ప్రశ్న 2.
యాదగిరిగుట్ట పుణ్యక్షేత్రము. (గీత గీసిన పదానికి నానార్ధములను గుర్తించండి.)
A) భూమి, వసుధ
B) చోటు, పుణ్యస్థానము
C) సంపద, లక్ష్మి
D) విష్ణువు, శరీరం
జవాబు:
B) చోటు, పుణ్యస్థానము

ప్రశ్న 3.
లక్ష్మీదేవికి భర్త హరి. (గీత గీసిన పదానికి నానార్థములను గుర్తించండి.)
A) విష్ణువు – శివుడు
B) విష్ణువు – సింహం
C) విష్ణువు – బ్రహ్మ
D) విష్ణువు – సముద్రం
జవాబు:
B) విష్ణువు – సింహం

ప్రశ్న 4.
సిరి సంపదలు కలవాడు పుణ్యాత్ముడు. (గీత గీసిన పదానికి నానార్థములను గుర్తించండి.)
A) సంపద – లక్ష్మి
B) సరస్వతి – లక్ష్మి
C) పార్వతి – లక్ష్మి
D) శచి – సరస్వతి
జవాబు:
A) సంపద – లక్ష్మి

ప్రశ్న 5.
సూర్యుడు మంచి తేజము గలవాడు. (గీత గీసిన పదానికి నానార్థములను గుర్తించండి.)
A) ప్రకాశము – పరాక్రమము
B) ప్రకాశము – కాంతి
C) ప్రకాశము – వెలుగు
D) ప్రకాశము – తేజము
జవాబు:
B) ప్రకాశము – కాంతి

ప్రశ్న 6.
బంధం పదానికి నానార్థాలు ఏవి ?
A) కట్టు, రోగం, చెఱసాల
B) రోగం, వేదన, వేయి
C) చెఱసాల, గాలి, నీరు
D) ఏవీకావు
జవాబు:
D) ఏవీకావు

ప్రశ్న 7.
మానం పదానికి నానార్థాలు ఏవి ?
A) గర్వం, మాల, అగ్ని
B) అభిమానం, గర్వం, గ్రహం
C) గట్టు, గర్వం, వేడు
D) అందం, శాంతం, రుధిరం
జవాబు:
B) అభిమానం, గర్వం, గ్రహం

ప్రశ్న 8.
నేడు పంచభూతాలు కలుషితమైపోయాయి. భూతం పదానికి నానార్థాలు ఏవి ?
A) ప్రాణి, గడిచినకాలం, భస్మం
B) భస్మం, సంధి, రాయి
C) గడిచినకాలం, గ్రామం, పక్క
D) ఊరు, నగరం, దేశం
జవాబు:
A) ప్రాణి, గడిచినకాలం, భస్మం

ప్రశ్న 9.
‘మిత్రుడు’ పదానికి నానార్థాలు ఏవి? (June ’16)
A) స్నేహితుడు, చెలికాడు
B) రవి, సూర్యుడు
C) సూర్యుడు, స్నేహితుడు
D) భానుడు, భాస్కరుడు
జవాబు:
C) సూర్యుడు, స్నేహితుడు

ప్రశ్న 10.
పాత్రలోని పదార్థాలను బంగారు గరిటెతో వడ్డించింది. పాత్రకు నానార్థాలు ఏవి ?
A) నాట్యవిశేషం, కాయ, పండు
B) ఆకు, కంచం, నాట్యమాడెడు
C) కంచం, కర్ణం, కాగితం
D) మంచం, గిన్నె, ఆకు
జవాబు:
B) ఆకు, కంచం, నాట్యమాడెడు

6. ప్రకృతి – వికృతులు

ప్రశ్న 1.
ధర్మాన్ని కాపాడితే అది మనల్ని కాపాడుతుంది. (గీత గీసిన పదానికి వికృతి పదాన్ని గుర్తించండి.)
A) ధర్మము
B) దరుమము
C) దమ్మము
D) దరువము
జవాబు:
C) దమ్మము

ప్రశ్న 2.
బలీ ! నీవు ఎన్నుకొన్న కార్యము మంచిది కాదు. (గీత గీసిన పదానికి వికృతి పదాన్ని గుర్తించండి.)
A) కర్జము
B) కార్జము
C) కారుణ్యము
D) కర్తవ్యము
జవాబు:
A) కర్జము

ప్రశ్న 3.
బలి ధర్మగుణానికి, సత్యవ్రతానికి దేవతలు ఆశ్చర్య పడ్డారు. (గీత గీసిన పదానికి వికృతి పదాన్ని గుర్తించండి.)
A) అచ్చర్యము
B) అచ్చెరువు
C) అచ్చరుము
D) అవగుణం
జవాబు:
B) అచ్చెరువు

ప్రశ్న 4.
కులము క్షయం జరుగునని శుక్రాచార్యుడు వచించెను. (గీత గీసిన పదానికి వికృతి పదాన్ని గుర్తించండి.)
A) కులంబు
B) కొంగరము
C) కొలము
D) కొంగ
జవాబు:
C) కొలము

ప్రశ్న 5.
నీ భాగ్యము కొద్దీ మంచి వరుడు దొరికాడు. (గీత గీసిన పదానికి వికృతి పదాన్ని గుర్తించండి.)
A) బ్యాం
B) బాగెము
C) భాగ్యం
D) బాగ్గెం
జవాబు:
B) బాగెము

ప్రశ్న 6.
విద్య లేనివాడు వింత పశువు. (గీత గీసిన పదానికి వికృతి పదాన్ని గుర్తించండి.)
A) విద్య
B) విజ్జె
C) విద్దె
D) విజ్ఞానం
జవాబు:
C) విద్దె

ప్రశ్న 7.
అమరవీరుల చాగం మరువలేనిది. (గీత గీసిన పదానికి ప్రకృతి పదాన్ని గుర్తించండి.)
A) వీరం
B) యాగం
C) త్యాగం
D) రాగం
జవాబు:
C) త్యాగం

ప్రశ్న 8.
హరిశ్చంద్రుడు సత్యవాక్పాలకుడు. (గీత గీసిన పదానికి వికృతిపదాన్ని గుర్తించండి.)
A) సత్తువ
B) సరిత్తు
C) సతి
D) సత్తెం
జవాబు:
D) సత్తెం

ప్రశ్న 9.
కవుల కల్పన ఆశ్చర్యంగా ఉంటుంది. (గీత గీసిన పదానికి వికృతి పదాన్ని గుర్తించండి.)
A) అద్భుతం
B) అచ్చెరువు
C) వింత
D) ఆనందం
జవాబు:
B) అచ్చెరువు

ప్రశ్న 10.
రాజు ఆజ్ఞను ప్రజలు పాటించాలి. (గీత గీసిన పదానికి వికృతి పదాన్ని గుర్తించండి.)
A) ఆన
B) జాన
C) కోన
D) ప్రతిజ్ఞ
జవాబు:
A) ఆన

ప్రశ్న 11.
నీ పాలనలో ధర్మము నాలుగు పాదాలా సాగుతోంది. (గీత గీసిన పదానికి వికృతి పదాన్ని గుర్తించండి.)
A) దరమం
B) దమ్మము
C) దర్మం
D) దర్శనం
జవాబు:
B) దమ్మము

భాషాంశాలు (వ్యాకరణం) (\(\frac{1}{2}\) మార్కు)

PAPER – II : PART – B

1. సంధులు

ప్రశ్న 1.
తెలుగులో నిత్యసంధి ఏది ?
A) ఉత్వసంధి
B) గుణసంధి
C) అత్వసంధి
D) త్రికసంధి
జవాబు:
A) ఉత్వసంధి

ప్రశ్న 2.
లేదనక వచ్చాడు. గీత గీసిన పదం విడదీస్తే ?
A) లేది + అనక
B) లేదో + అనక
C) లేదు + అనక
D) లేదృ + అనక
జవాబు:
C) లేదు + అనక

ప్రశ్న 3.
ఈ క్రింది వానిలో సంస్కృత సంధి ఏది ?
A) ఉత్వసంధి
B) త్రికసంధి
C) టుగాగమసంధి
D) గుణసంధి
జవాబు:
D) గుణసంధి

ప్రశ్న 4.
ఇ, ఉ, ఋ లకు య, వ, ర లు ఆదేశంగా వచ్చే సంధి ?
A) యణాదేశసంధి
B) అత్వసంధి
C) గుణసంధి
D) ఇత్వసంధి
జవాబు:
A) యణాదేశసంధి

ప్రశ్న 5.
క్రింది వానిలో విసర్గసంధికి ఉదాహరణను గుర్తించండి.
A) అత్తఱి
B) దుష్కర్మ
C) నగుమోము
D) అనియిట్లు
జవాబు:
B) దుష్కర్మ

ప్రశ్న 6.
దురాచారాలను నిర్మూలనం చేయాలి. – దీనిని విడదీస్తే
A) నిరత + మూలనం
B) ని : + మూలనం
C) నె : + మూలనం
D) నిర్మ + మూలనం
జవాబు:
B) ని : + మూలనం

ప్రశ్న 7.
త్రికములు అనగా
A) అ, ఏ, ఐ
B) అ, ఓ, ఏ
C) ఓ, ఔ, అం
D) ఆ, ఈ, ఏ
జవాబు:
D) ఆ, ఈ, ఏ

ప్రశ్న 8.
యడాగమసంధికి ఉదాహరణను గుర్తించండి.
A) మానవోత్తమ
B) అనియిట్లు
C) ఇష్టార్థంబు
D) అనెనట్లు
జవాబు:
B) అనియిట్లు

ప్రశ్న 9.
ఇక్కాలము – దీనిని విడదీస్తే
A) ఇ + కాలము
B) ఇ + క్కాలము
C) ఈ + కాలము
D) ఏ + కాలము
జవాబు:
C) ఈ + కాలము

ప్రశ్న 10.
ప్రథమమీది పరుషములకు గసడదవలు ……….
A) బహుళం
B) అనిత్యం
C) నిత్యం
D) వైకల్పకం
జవాబు:
A) బహుళం

2. సమాసాలు

ప్రశ్న 1.
ఉత్తరపదార్థ ప్రాధాన్యంగల సమాసం ఏది ?
A) అవ్యయీభావం
B) తత్పురుష
C) ద్వంద్వము
D) బహువ్రీహి
జవాబు:
B) తత్పురుష

ప్రశ్న 2.
సత్యము చేత హీనుడు – దీనికి సమాసపదం ఏది ?
A) సత్యహీనుడు
B) అనుహీనుడు
C) హీనసత్యుడు
D) ప్రతిహీనుడు
జవాబు:
A) సత్యహీనుడు

ప్రశ్న 3.
కులము యొక్క అంతము – దీనికి సమాసపదం ఏది ?
A) అనుకులము
B) ప్రతికులము
C) కులాంతము
D) అంత్యకులము
జవాబు:
C) కులాంతము

ప్రశ్న 4.
అన్యపదార్థ ప్రాధాన్యం కలిగిన సమాసపదం ఏది ?
A) ద్వంద్వము
B) కర్మధారయం
C) అవ్యయీభావం
D) బహువ్రీహి
జవాబు:
D) బహువ్రీహి

ప్రశ్న 5.
గర్వోన్నతి పొందాలి. – ఇది ఏ సమాసం ?
A) కర్మధారయం
B) తృతీయా తత్పురుష
C) షష్ఠీ తత్పురుష
D) అవ్యయీభావం
జవాబు:
C) షష్ఠీ తత్పురుష

ప్రశ్న 6.
ఉభయపదార్థ ప్రాధాన్యంగల సమాసం ఏది ?
A) కర్మధారయ
B) ద్వంద్వము
C) అవ్యయీభావం
D) బహువ్రీహి
జవాబు:
B) ద్వంద్వము

ప్రశ్న 7.
విశేషణ ఉత్తరపద కర్మధారయ సమాసమునకు ఉదాహరణ గుర్తించండి.
A) కపటవటువు
B) పావనజలము
C) అసురోత్తముడు
D) వదాన్యోత్తముడు
జవాబు:
C) అసురోత్తముడు

ప్రశ్న 8.
రూపక సమాసమునకు ఉదాహరణను గుర్తించండి.
A) జీవనధనములు
B) నలినాక్షుడు
C) అసురోత్తముడు
D) మేఘఘటము
జవాబు:
A) జీవనధనములు

ప్రశ్న 9.
మహాత్ముడు – దీనికి విగ్రహవాక్యం ఏది ?
A) గొప్ప గుణాలు కలవాడు
B) మహాన్నత ఆశయాలు కలవాడు.
C) విశేషమైన గుణాలు కలవాడు
D) గొప్ప ఆత్మకలవాడు.
జవాబు:
D) గొప్ప ఆత్మకలవాడు.

ప్రశ్న 10.
సంఖ్యా శబ్దం పూర్వంగా కలిగిన పదం ఏది ?
A) అవ్యయీభావం
B) ద్విగువు
C) తత్పురుష
D) రూపక
జవాబు:
B) ద్విగువు

3. అలంకారాలు

ప్రశ్న 1.
నీ కరుణా కటాక్ష వీక్షణములకు నిరీక్షించుదును. ఇందలి అలంకారం ఏమి ?
A) లాటానుప్రాస
B) ఛేకానుప్రాస
C) అంత్యానుప్రాస
D) వృత్త్యనుప్రాస
జవాబు:
D) వృత్త్యనుప్రాస

ప్రశ్న 2.
ఉపమానోపమేయాలకు మనోహరమైన పోలిక చెప్పినచో అది ఏ అలంకారం ?
A) ఉపమ
B) అతిశయోక్తి
C) రూపక
D) అర్థాంతరన్యాస
జవాబు:
A) ఉపమ

ప్రశ్న 3.
ఉపమానోపమేయాలకు అభేదం చెప్పినచో అది ఏ అలంకారం ?
A) అర్థాంతరన్యాస
B) అతిశయోక్తి
C) ఉత్ప్రేక్ష
D) రూపక
జవాబు:
D) రూపక

ప్రశ్న 4.
మందారమకరంద మాధుర్యము నదేలు మధుపంబు వోవునే మధుపములకు – ఇందలి అలంకారం ఏది ?
A) శ్లేష
B) యమకం
C) అంత్యానుప్రాస
D) వృత్త్యనుప్రాస
జవాబు:
D) వృత్త్యనుప్రాస

ప్రశ్న 5.
“గలగలమని దశదిక్కులు బళి బళి యని పొగిడె” ఇందలి అలంకారం ఏది ?
A) అంత్యానుప్రాస
B) ఛేకానుప్రాస
C) శ్లేషాలంకారం
D) వృత్త్యనుప్రాస.
జవాబు:
D) వృత్త్యనుప్రాస.

4. గణవిభజన

ప్రశ్న 1.
మత్తేభంలోని పాదంలో గల అక్షరాల సంఖ్య ?
A) 23
B) 21
C) 19
D) 20
జవాబు:
D) 20

ప్రశ్న 2.
చంపకమాలలోని యతిస్థానం ఎంత ?
A) 11
B) 12
C) 14
D) 16
జవాబు:
A) 11

ప్రశ్న 3.
ఉత్పలమాల – దీనికి గణాలు ఏవి ?
A) మ, స, జ, స, త, త, గ
B) న, జ, భ, జ, జ, జ, ୪
C) స, భ, ర, న, మ, య, వ
D) భ, ర, న, భ, భ, ర, వ
జవాబు:
D) భ, ర, న, భ, భ, ర, వ

ప్రశ్న 4.
దుష్కర్మ – ఇది ఏ గణము ?
A) భగణం
B) తగణం
C) జగణం
D) నగణం
జవాబు:
B) తగణం

ప్రశ్న 5.
పంచనం దీనికి గణాలు గుర్తించండి.
A) UIU
B) UUI
C) IIU
D) UUU
జవాబు:
A) UIU

ప్రశ్న 6.
వలదీ దానము గీనముం బనుపమా వర్ణిన్ వదాన్యోత్తమా ! – ఇది ఏ పద్యపాదం ?
A) చంపకమాల
B) మత్తేభం
C) ఉత్పలమాల
D) తేటగీతి
జవాబు:
B) మత్తేభం

ప్రశ్న 7.
మానధనులకు భద్రంబు మఱియుగలదె – ఇది ఏ పద్యపాదం ?
A) ఉత్పలమాల
B) తేటగీతి
C) ఆటవెలది
D) కందం
జవాబు:
B) తేటగీతి

5. వాక్య పరిజ్ఞానం

ప్రశ్న 1.
పోతనచేత భాగవతం రచింపబడెను. రకమైన – ఇది ఏ వాక్యం ?
A) తద్ధర్మార్థక వాక్యం
B) కర్తరి వాక్యం
C) అప్యర్థక వాక్యం
D) కర్మణి వాక్యం
జవాబు:
D) కర్మణి వాక్యం

ప్రశ్న 2.
తాను దానం చేస్తానని బలి చెప్పాడు. ఇది ఏ రకమైన వాక్యం ?
A) భావార్థకం
B) పరోక్షకథనం
C) ప్రత్యక్షకథనం
D) క్త్వార్థం
జవాబు:
B) పరోక్షకథనం

ప్రశ్న 3.
బలి నీరు పోసాడు. బలి దానం చేసాడు. దీన్ని సంక్లిష్ట వాక్యంగా మారిస్తే ?
A) బలినీరు నందు దానం చేసాడు.
B) బలి నీరు వలన దానం చేసాడు.
C) బలి దానం చేసి నీరు పోసాడు.
D) బలి నీరు పోసి దానం చేసాడు.
జవాబు:
D) బలి నీరు పోసి దానం చేసాడు.

ప్రశ్న 4.
దానం చేయాలి. కీర్తి పొందాలి. – దీన్ని సంక్లిష్ట వాక్యంగా మారిస్తే ?
A) దానం కొరకు కీర్తి కావాలి
B) దానము నందు కీర్తి కలదు
C) దానం చేసి కీర్తి పొందాలి
D) దానంతో కీర్తి పొందవచ్చు
జవాబు:
C) దానం చేసి కీర్తి పొందాలి

ప్రశ్న 5.
బలి దానం చేసాడు. దీన్ని కర్మణి వాక్యంగా మారిస్తే?
A) బలి కొరకు దానం చేయాలి
B) బలి వలన దానం చేయవచ్చు
C) బలి దానంతో చేశారు.
D) బలిచేత దానం చేయబడింది
జవాబు:
D) బలిచేత దానం చేయబడింది

ప్రశ్న 6.
తాను ఊరికి వెళ్ళానని రవి చెప్పాడు – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం ?
A) హేత్వర్థకం
B) పరోక్ష కథనం
C) ప్రత్యక్ష కథనం
D) అప్యర్థకం
జవాబు:
B) పరోక్ష కథనం

ప్రశ్న 7.
దైవం నిన్ను దీవించుగాక ! – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం ?
A) ధాత్వర్థకం
B) అప్యర్థకం
C) కర్మణ్యం
D) ఆశీర్వచనార్థకం
జవాబు:
D) ఆశీర్వచనార్థకం

ప్రశ్న 8.
బాగా చదివితే మార్కులు వస్తాయి. – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం ?
A) చేదర్థకం
B) కర్మణ్యర్థకం
C) అప్యర్థకం
D) హేత్వర్థకం
జవాబు:
A) చేదర్థకం

ప్రశ్న 9.
రవి అన్నం తింటూ మాట్లాడుతున్నాడు. ఇది ఏ రకమైన వాక్యం ?
A) భావార్థకం
B) శత్రర్థకం
C) అప్యర్థకం
D) హేత్వర్థకం
జవాబు:
B) శత్రర్థకం

ప్రశ్న 10.
నీరు పల్లంగా ప్రవహించును – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం ?
A) అప్యర్థకం
B) హేత్వర్థకం
C) భావార్థకం
D) తద్ధర్మార్ధకం
జవాబు:
D) తద్ధర్మార్ధకం

ప్రశ్న 11.
దయతో నన్ను అనుమతించండి. – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం ?
A) అప్యర్థకం
B) ధాత్వర్థకం
C) ప్రార్థనార్థకం
D) హేత్వర్థకం
జవాబు:
C) ప్రార్థనార్థకం

ప్రశ్న 12.
అల్లరి చేయవద్దు – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం ?
A) నిషేధార్థకం
B) తద్ధర్మార్థకం
C) క్త్వార్థకం
D) అనుమత్యర్థకం
జవాబు:
A) నిషేధార్థకం

ప్రశ్న 13.
వారు వెళ్ళవచ్చా ? – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం ?
A) అప్యర్థకం
B) ప్రశ్నార్థకం
C) హేత్వర్థకం
D) ఆశ్చర్యార్థకం
జవాబు:
B) ప్రశ్నార్థకం

ప్రశ్న 14.
కష్టపడితే ఫలితం దక్కుతుంది – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం ?
A) ధాత్వర్థకం
B) అప్యర్థకం
C) క్త్వార్థకం
D) చేదర్థకం
జవాబు:
D) చేదర్థకం

ప్రశ్న 15.
మీరు లోపలికి రావచ్చు – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం ?
A) నిశ్చయా
B) అనుమత్యర్ధకం
C) కర్మణ్యర్థకం
D) ధాత్వర్థకం
జవాబు:
B) అనుమత్యర్ధకం

ప్రశ్న 16.
రవి బాగా చదువగలడు. – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం ?
A) హేత్వర్థకం
B) ప్రార్థనార్థకం
C) అప్యర్థకం
D) సామర్థ్యార్థకం
జవాబు:
D) సామర్థ్యార్థకం

ప్రశ్న 17.
నేను తప్పక వెళ్తాను. – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం ?
A) అప్యర్థకం
B) నిశ్చయాత్మాకం
C) హేత్వర్థకం
D) ప్రార్థనార్థకం
జవాబు:
B) నిశ్చయాత్మాకం

ప్రశ్న 18.
కష్టపడినా ఫలితం దక్కలేదు. – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం ?
A) నిశ్చయాత్మకం
B) ప్రార్థనార్థకం
C) నిర్ణయాత్మకం
D) అప్యర్థకం
జవాబు:
D) అప్యర్థకం

ప్రశ్న 19.
వర్షాలు కురువడంవల్ల పంటలు పండాయి. – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం ?
A) అప్యర్థకం
B) హేత్వర్ధకం
C) కర్మణ్యర్థకం
D) ప్రార్థనార్థకం
జవాబు:
B) హేత్వర్ధకం

ప్రశ్న 20.
పరీక్షలు రాయవచ్చు – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం ?
A) ప్రార్థనార్థకం
B) విధ్యర్థకం
C) నిశ్చయాత్మకం
D) అనుమత్యర్థకం
జవాబు:
D) అనుమత్యర్థకం

Telangana SCERT 10th Class Telugu Grammar Telangana అపరిచిత గద్యాలు Questions and Answers.

TS 10th Class Telugu Grammar అపరిచిత గద్యాలు

ప్రశ్న 1.
క్రింది పేరాను చదివి, క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

అన్ని మార్పులూ మంచికే అని బల్లగుద్ది చెప్పలేం. వెల్లువలా వస్తున్న ఒక సంస్కృతీ ప్రభావానికిలోనైగాని, పాలకుల ప్రభావానికి లోనైగాని సమాజంలో కొన్ని మార్పులు జరుగు తుంటాయి. పరాయి సంస్కృతీ సంప్రదాయా లను గుడ్డిగా అనుసరించడం వల్ల వచ్చే నష్టాలు చాపకింద నీరు లాంటివి. కొంప మునిగిన తర్వాతగానీ వాటి వల్ల వచ్చే నష్టాలు కంటికి కనిపించవు. అందువల్ల చేతులు కాలిన తర్వాత ఆకులు పట్టుకున్నట్లు కాకుండా కొన్ని విషయాల్లో ముందే మేల్కొనే ప్రయత్నం చేద్దాం !

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. ఇందులో చాపకింద నీరు అని దేన్ని ఉద్దేశించి చెప్పడమైంది ?
జవాబు:
ఇందులో చాపకింద నీరు అని పరాయి సంస్కృతీ సంప్రదాయాలను ఉద్దేశించి చెప్పబడింది.

2. ఈ పేరాలో నీకు తెలిసిన సామెత ఉంటే తెల్పండి ?
జవాబు:
ఈ పేరాలో నాకు వచ్చిన సామెత చేతులు కాలిన తర్వాత ఆకులు పట్టుకున్నట్లు.

3. సమాజంలో వచ్చే మార్పులకు ప్రధానకారణమేమి ?
జవాబు:
వెల్లువగావస్తున్న ఒక సంస్కృతీ ప్రభావం, పాలకుల ప్రభావం సమాజంలో వచ్చే మార్పులకు ప్రధాన కారణాలు.

4. ఈ పేరా ఆధారంగా ఒక ప్రశ్న తయారుచేయండి ?
జవాబు:
ఈ పేరా ద్వారా మనం ఏమి గ్రహింపవచ్చు ?

5. ఎటువంటి నష్టాలు చాపకింద నీరులాంటివి ?
జవాబు:
పరాయి సంస్కృతీ సంప్రదాయాలను గుడ్డిగా అనుసరించడం వల్ల వచ్చే నష్టాలు.

ప్రశ్న 2.
క్రింది గద్యాన్ని చదివి, అర్థవంతమైన ప్రశ్నలను తయారుచేయండి.

“శ్రీ రావూరి భరద్వాజగారు స్వయం కృషితో సామాన్యుడి స్థాయి నుండి సమున్నత స్థాయి వరకు ఎదిగిన తపస్వి. ఆయన చదువు అంతంత మాత్రమే. ఆంగ్లం అసలే తెలియని ఆయన తన బలహీనతలన్నీ సవరించుకొని, తనదైన సొంత శైలిలో రచనలు చేపట్టారు. అనేక కథలు, నవలలు రాశారు. “పిడికెడు మెతుకుల కోసం – నేను వ్యవసాయ కూలీగా పనిచేశాను.” వారి గురించి వారే చెప్పిన మాటలివి. ‘ఒకానొక అవమానం, నన్ను చదువు వైపు మళ్ళించింది”. ఇవి కూడా వారి మాటలే ….. అటుంటి వీరిని “జ్ఞానపీఠం” అనే అత్యున్నత పురస్కారం వరించింది.
జవాబు:
ప్రశ్నలు :

1. రావూరి భరద్వాజ గారి విశిష్టత ఏమి ?
2. రావూరిగారు తన గురించి ఏమని చెప్పుకున్నారు ?
3. రావూరిగారు పొందిన విశిష్ట పురస్కారం ఏది ?
4. రావూరి భరద్వాజ గారు ఏమి రచించారు ?
5. రావూరిగారి పాండిత్యం ఎట్టిది ?

ప్రశ్న 3.
క్రింది గద్యాన్ని చదివి, ప్రశ్నలను తయారు చేయుము.

20వ శతాబ్దపు తొలిరోజులలో కుటుంబ నియంత్రణను బూతు మాట క్రింద జమకట్టే వారు. అటువంటి సమయంలో నర్స్లో పనిచేసే మార్గరేట్ సాంగర్ అనేక కష్టాలకోర్చి కుటుంబ నియంత్రణను గూర్చి ప్రచారం చేశారు. 1914లో “ఉమెన్ రెబల్” అన్న వ్యాసంలో ఆమె కుటుంబ నియంత్రణ కోసం తిరగబడమని పిలుపునిచ్చారు. అమెరికా ప్రభుత్వ ఒత్తిడి తట్టుకోలేక ఆమె యూరప్కు వలసవెళ్ళి 1916లో తిరిగి వచ్చి అదే ప్రచారాన్ని మళ్ళీ మొదలుపెట్టారు. పోలీసులు ఆమె ప్రారంభించిన ఆస్పత్రిపై దాడి చేశారు. అయినా ఆమె చలించ కుండా 1923లో కుటుంబ నియంత్రణ పరిశోధనాశాలను నెలకొల్పారు.
జవాబు:
ప్రశ్నలు

1. కుటుంబ నియంత్రణ కోసం ప్రచారం చేసిన నర్స్ పేరేమి ?
2. ఏ సంవత్సరంలో, ఏ వ్యాసంలో ఆమె కుటుంబ నియంత్రణ కోసం తిరగబడమని పిలుపునిచ్చారు ?
3. మార్గరేట్ సాంగర్ ఎప్పుడు, ఎక్కడికి వలస వెళ్ళినది ?
4. 1923లో సాంగర్ దేనిని నెలకొల్పినది ?
5. ఎప్పుడు కుటుంబ నియంత్రణను బూతుమాట కింద జమకట్టేవారు ?

ప్రశ్న 4.
క్రింది గద్యాన్ని చదివి, ప్రశ్నలు తయారుచేయండి.

జనపదం అంటే పల్లెటూరు. జనపదాలలో ఉండేవారు జానపదులు. వారు పాడుకొనే పాటలు లేదా గేయాలను జానపద గేయా లంటారు. వీనినే ఆంగ్లంలో ‘ఫోక్ సాంగ్స్’
అంటారు. ఉత్తర భారతదేశంలో జానపద గేయాలను ‘లోక్ గీత్’ లేదా ‘లోక్ సాహిత్య’ అంటారు. జానపద గేయానికి ఒక ప్రత్యేక కవి ఉండడు. జానపద గేయం సమిష్ఠి సంపద. శిష్ట సాహిత్యంలాగా కాక, జానపద సాహిత్యం పలువురి చేతులలో పెరిగినది. ఇది దాని మొదటి లక్షణం. గేయ రచనా కాలం స్పష్టంగా ఉండకపోవడం మరో లక్షణం, నదీనదాలూ, వాగులూ, వంకలూ మనకు ఉపయోగపడక, సముద్రం పాలయినట్లే జానపద గేయ స్రవంతి చాలా భాగం మనకు అందలేదు. జానపద సాహిత్యాన్ని భద్రపరచవలసిన అవసరం ఉంది.
జవాబు:
ప్రశ్నలు

1. జానపదులు అంటే ఎవరు ?
2. ఉత్తర భారతదేశంలో జానపద గేయాలను ఏమంటారు ?
3. జానపద సాహిత్యం మొదటి లక్షణం ఏమిటి ?
4. ఆంగ్లంలో జానపద గేయాలను ఏమంటారు ?
5. ‘జానపద గేయాలు’ అని వేటినంటారు ?

ప్రశ్న 5.
క్రింది గద్యాన్ని చదివి, ప్రశ్నలు తయారుచేయండి.

సమాజ శ్రేయస్సు కొరకు మతము ఏర్పడినది. ప్రతి మతము ఉన్నతాశయములు కల్గియున్నది. ఏ మతము చెడును బోధించదు. ఈ మతము గొప్పది, పరమతము నీచమైనదనే ప్రచారము చేయువారు విశాల హృదయములేని వారని, సంకుచిత స్వభావులని భావింప వచ్చును. స్వార్థపరులని తలంపవచ్చును. అట్టివారి మాటలను నమ్ముట మన అజ్ఞానము నకు ప్రతీక యగును.
జవాబు:
ప్రశ్నలు

1. మతము ఎందులకు ఏర్పడినది ?
2. దేన్ని మతము బోధించదు
3. ప్రతి మతము ఏవి కల్గియున్నది ?
4. ఎవరు విశాల హృదయం లేనివారు ?
5. ఏది అజ్ఞానమునకు ప్రతీక ?

ప్రశ్న 6.
క్రింది గద్యాన్ని చదివి, ప్రశ్నలు తయారుచేయండి.

విద్యార్థికి క్రమశిక్షణ చాలా అవసరం. ఒక క్రమపద్ధతి ప్రకారం తన పనులన్నీ తానే చేసుకోవాలి. ఇతరులపై ఆధారపడకూడదు. ఎప్పటి పని అప్పుడే చేయాలి. పనిని వాయిదా వేయకూడదు. ఆత్మనిగ్రహాన్ని అలవరచుకోవాలి. చీటికీ మాటికీ కోపం తెచ్చుకోకూడదు. తోటి వారిని చూసి ఈర్ష్య పడకూడదు. అసూయ పడకూడదు. చదువులోనూ, సత్ప్రవర్తనలోనూ తోటి వారిని మించాలనే పట్టుదలతో కృషి చేయాలి. అంతేకాని వాళ్ళు నీ కంటే ముందున్నారని అసూయ పడకూడదు. నీకంటే ముందున్న వారిపట్ల అసూయ కూడనట్లే, నీకంటే వెనుక బడినవారి పట్ల చులకన భావం కూడా ఉండ కూడదు. వాళ్ళకు తగిన ప్రోత్సాహమివ్వాలి.
జవాబు:
ప్రశ్నలు

1. విద్యార్థికి ఏది అవసరం ?
2. విద్యార్థి దేన్ని అలవరచుకోవాలి ?
3. ఏ విషయంలో పట్టుదలతో కృషిచేయాలి ?
4. ఎవరిపై చులకన భావం ఉండకూడదు ?
5. విద్యార్థి ఎవరిపై అసూయ పడకూడదు ?

ప్రశ్న 7.
క్రింది పేరా చదవండి.

ముందుగా వ్యక్తి బాగుపడవలెను. ఆ వెనుక సంఘము బాగుండును. ముందుగా సంఘమును సంస్కరించవలెననుట వెట్టి మాట. మాటలో, చేతలో, తుదకు భావనలో సంస్కారముట్టి పడవలెను. అట్టి వ్యక్తులు పెక్కుమంది ఉన్నచో తనంతట తానే సంఘము ఉద్దరింపబడును. వ్యక్తిని, తుదకు జాతిని తీర్చి దిద్దుకునే ఈ సంస్కారములు, వాని ప్రణాళికను గమనించినచో “చిన్ని నా పొట్టకు శ్రీరామరక్ష” అనురీతిలో ఉండక వ్యక్తి శ్రేయస్సు, సమాజ కళ్యాణము, పరస్పరము ముడిపడియున్నదని విడివిడిగా లేదని తెలివిడి చేయును.

ఉదాహరణకు ప్రతి గృహస్థు విధిగా చేయవలసిన పంచమహా యజ్ఞములను చూడుడు. దేవయజ్ఞమందు దేవతలను, ఋషియజ్ఞము నందు ఋషులను, వారందించిన విజ్ఞానమును, పితృయజ్ఞము యందు పితృదేవతలను కొలుచుచున్నాడు కదా! భూతయజ్ఞము నందు కుక్కలకు, కాకులకు బలివేయుచున్నాడు కదా ! పొరుగువారిని ప్రేమింపమని ఇతర మతములన్నచో, పొరుగు ప్రాణిని కూడా ప్రేమింపమని సనాతన ధర్మము చాటుచున్నది.

పై పేరా ఆధారంగా కింది వాక్యములు సరైనవో కాదో (✓) (✗) గుర్తుల ద్వారా గుర్తించండి :
1. వ్యక్తి బాగుపడినప్పుడే సంఘము బాగుపడుతుంది.
జవాబు:
✓

2. మాటలు, చేతలు, భావనలతో సంస్కారముట్టిపడదు.
జవాబు:
✗

3. ప్రతిగృహస్థు విధిగా పంచ మహాయజ్ఞములను చేయవలెను.
జవాబు:
✓

4. పొరుగువానిని ప్రేమించమని, పొరుగు ప్రాణిని ద్వేషించమని సనాతన ధర్మము చాటుచున్నది.
జవాబు:
✗

5. వ్యక్తి శ్రేయస్సు, సమాజకళ్యాణము పరస్పరము ముడిపడియున్నవి.
జవాబు:
✓

ప్రశ్న 8.
క్రింది గద్యాన్ని చదివి ఖాళీలు పూరించండి.

మన సాహిత్యంలో కావ్య-ప్రబంధ – పద్యగద్య రచనలు చేయని గొప్ప ఉపదేశాన్ని – గొప్ప చైతన్యాన్ని ప్రసాదించిన ప్రక్రియల్లో ప్రప్రథమంగా పేర్కొనదగింది శతకం. నీతిని, వ్యక్తుల తీరును గొప్పగా వర్ణించినట్టివి శతకాలే. అందువలన కవితాభ్యాసదశలో చిన్న చిన్న పద్యాలతో ఆరంభించి శతకం దాకా వచ్చి దానిలో తమ ప్రతిభను నిరూపించుకున్న కవి వర్యులున్నారు. శతకంలో వివిధ రీతులున్నట్లే శతకంలోని ఛందస్సు కూడా వైవిధ్యం కలిగి యున్నది. కందం నుండి మధ్యాక్కరల దాకా వాస్తవమైన ఛందం కవుల ప్రతిభ వలన చక్కగా పొదిగింది. చిన్ననాడు బాలబాలికలకు శతక పద్యాలను, నీతి పద్యాలు, కథలను చెప్పడం ఒకనాటి సంఘంలో ఉన్న నియమం.

ఖాళీలు – జవాబులు :
1. గొప్ప చైతన్యాన్ని ప్రసాదించిన ప్రక్రియల్లో ప్రప్రథమంగా పేర్కొనదగింది …………….
జవాబు:
శతకం

2. చిన్ననాడు బాలబాలికలకు నేర్పవలసినవి …………………….
జవాబు:
శతకపద్యాలు, నీతిపద్యాలు, కథలు.

3. శతకంలోని ఛందస్సు …………………… కలిగియున్నది.
జవాబు:
వైవిధ్యాన్ని

4. కందం నుండి మధ్యాక్కరల దాకా వ్యాప్తమైంది ……………………
జవాబు:
శతకం

5. శతకాలు గొప్పగా వర్ణించినది …………………
జవాబు:
నీతిని, వ్యక్తుల తీరును

ప్రశ్న 9.
క్రింది గద్యాన్ని చదివి ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయండి.

బుద్ధుడి బోధనల్లో చాలావరకూ సామాన్యుల్ని ఉద్దేశించినవే. నిత్యజీవితంలో ముడిపడినవే. ‘మహామంగళస్తుతం’లో ఎలాంటి జీవన విధానాన్ని అనుసరించాలో చెప్పాడు. మూర్ఖుల సహవాసం వద్దంటాడు. గౌరవించాల్సిన వ్యక్తులకు గౌరవం ఇవ్వ మంటాడు. నివాసానికి చక్కని పరిసరాలు అవసరమని అంటాడు. ఉపాధిని ఎంచుకుంటున్నప్పుడు ఒకటికి పదిసార్లు ఆలోచించమంటాడు. నీకు ఇష్టమైన పనినీ, చికాకు కలిగించని వృత్తినీ స్వీకరించ మంటాడు. జీవితంలో క్రమశిక్షణ చాలా అవసరమనీ చెబుతాడు. గౌరవం, వినమ్రత, సంతృప్తి, కృతజ్ఞత వీటిలో ఏ ఒక్కటీ లేకపోయినా, జీవితానికి అర్థమే లేదంటాడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. బుద్ధుడి బోధనలు ఎవరిని ఉద్దేశించినవి ?
జవాబు:
బుద్ధుడి బోధనలు చాలావరకు సామాన్యుల్ని ఉద్దేశించినవి.

2. బుద్ధుడు ఎవరి సహవాసం వద్దని అంటున్నాడు ?
జవాబు:
మూర్ఖుల

3. జీవితానికి అవసరమైనవి ఏవని బుద్ధుడు బోధించాడు ?
జవాబు:
గౌరవం, వినమ్రత, సంతృప్తి, అన్నీ

4. పై పేరాకు శీర్షికను నిర్ణయించండి.
జవాబు:
బుద్ధుడి బోధనలు

5. బుద్ధుడు నివాసానికి ఏవి అవసరమన్నాడు ?
జవాబు:
చక్కని పరిసరాలు

ప్రశ్న 10.
క్రింది గద్యాన్ని చదివి ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయండి.

విభిన్న భాషా మత సంప్రదాయాలతో ఉప ఖండంగా పేరొందినది ఈ భారతమాత. ఆమె పవిత్ర దేహంలో కర్ణాటక రాష్ట్రం ఒక భాగం. ఆ భాగంలో ‘కూర్గు ప్రాంతం కూడ పేరెన్నిక గన్నదే. అందు ‘విరాజ్పేట’ గ్రామం అశ్వని జన్మస్థానమై ప్రపంచమంతటా గుర్తింపు పొందింది. ఈమె క్రీ.శ. 21-10-1967న పార్వతి అప్ప నాచప్ప దంపతులకు కుమార్తెగా జన్మించింది. తండ్రి ఉద్యోగరీత్యా కన్నడ భాషా సంస్కృతులకు దూరంగా కలకత్తా నగరంలో ‘బిర్లా రేయాన్స్’లో పనిచేస్తున్నాడు. శుక్లపక్ష చంద్రునిలా దినదినాభివృద్ధి చెందుతున్న అశ్వని తన ఎనిమిదవ ఏటనుండే స్కూల్ పోటీల్లో పాల్గొన్నది. వందమీటర్ల పరుగుపందెం, లాంగ్ జంప్ రెండూ ఆమె కిష్టమైనవే. క్రమేపి లాంగ్ జంపు స్వస్తి చెప్పి, పరుగుమీదనే తన దృష్టి కేంద్రీకరించింది. ఇండియన్ లేడీ రన్నర్స్ అందరిలోనూ ఎలాగైనా ఉషను అధిగ మించాలనే ఆకాంక్ష బలవత్తరంగా ఉన్న రోజులవి. ఎందుకంటే ఉష ప్రభ పట్టపగటి సూర్యుడిలా వెలిగిపోతున్నది. కాని ఆ ఆకాంక్షను నిజం చేసుకోగల్గింది మాత్రం అశ్వనియే.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. భారతదేశం గొప్పతనం ఎటువంటిది ?
జవాబు:
భారతదేశం విభిన్న భాషా మత సంప్రదాయాలతో ఉపఖండంగా పేరొందింది.

2. కర్ణాటకలోని ‘విరాజ్పేట’ గ్రామం, ఎవరివల్ల గుర్తింపు పొందినది ?
జవాబు:
అశ్వనికి జన్మస్థానమై, అశ్వని వల్ల ఆ గ్రామం గుర్తింపు పొందింది.

3. అశ్వని నాచప్పకు ఇష్టమైన పరుగు పందెం గురించి తెలుసుకున్నాము కదా ! మీకిష్టమైన ఆటల గురించి రాయండి.
జవాబు:
కబడ్డీ, క్రికెట్, లాంగ్ జంప్.

4. పై పేరాకు తగిన శీర్షికను నిర్ణయించండి.
జవాబు:
‘అశ్వనీ నాచప్ప’

5. అశ్వని ఎన్నో ఏట నుండి స్కూల్పోటీల్లో పాల్గొన్నది?
జవాబు:
ఎనిమిదవ ఏట నుండి.

ప్రశ్న 11.
క్రింది గద్యాన్ని చదివి ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయండి.

అడవుల్ని కాపాడుకోకపోతే మనుగడ కష్టమే అని ‘సైమన్’కు తెలుసు. అందుకే కుర్రాళ్ళను ఏకం చేసి అటవీ సంరక్షణ దళాలను ఏర్పాటుచేశాడు. గతంలో చెట్లను నరికివేసిన ప్రాంతాలలో 35 వేలకు పైగా చెట్లను పెంచడంతోపాటు వాటి సంరక్షణ బాధ్యతను చూసు కుంటున్నారు. ఫలితంగా నేల సారవంత మైంది. కరవుతో కటకటలాడిన గ్రామాలన్నీ సైమన్ పుణ్యమా అని సుభిక్షంగా మారాయి. జార్ఖండ్ వ్యాప్తంగా ఏడాదికి సాధారణంగా ఒక పంట వేస్తే, ఈ 51 గ్రామాల్లో మాత్రం నీరు సమృద్ధిగా ఉండటంతో వరితోసహా ఏటా నాలుగు పంటలు వేస్తున్నారు. ఈ గ్రామాల నుండి 20 వేల మెట్రిక్ టన్నుల కూరగాయలు గుజరాత్, బీహార్, ఒడిశా, పశ్చిమబెంగాల్ రాష్ట్రాలకు ఎగుమతి అవుతున్నాయి.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. అడవులను కాపాడకపోతే ఏమవుతుంది ?
జవాబు:
అడవులను కాపాడకపోతే, మనుగడ కష్టం అవుతుంది.

2. నేలను సారవంతంగా మారటానికి సైమన్ ఏమి చేశాడు?
జవాబు:
చెట్లు నరికివేసిన ప్రాంతంలో 35 వేల చెట్లు పెంచి, వాటి సంరక్షణ బాధ్యత చేపట్టాడు.

3. ఏఏ రాష్ట్రాలకు కూరగాయలు ఎగుమతి చేస్తున్నారు ?
జవాబు:
గుజరాత్, బీహార్, ఒడిశా, పశ్చిమ బెంగాల్ రాష్ట్రాలు

4. పై పేరా చదివిన తరువాత నీవు పొందిన స్ఫూర్తి ఏమిటి?
జవాబు:
చెట్లను పెంచి సంరక్షించాలి అనే స్ఫూర్తి కల్గింది.

5. 51 గ్రామాల నుండి ఎన్నివేల టన్నుల కూరగాయలు ఎగుమతి అవుతున్నాయి ?
జవాబు:
20 వేల మెట్రిక్ టన్నులు

ప్రశ్న 12.
క్రింది గద్యాన్ని చదివి ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయండి.

ఈ దేశం గతంలో చిన్నచిన్న రాజ్యాలుగా విడిపోయి ఉంది. అంతఃకలహాల కారణంగా వేయి సంవత్సరాలు పరాయి పాలనలో మ్రగ్గి బలహీన పడింది. ఇంత శ్రమపడి సంపాదించు కొని ఈనాడు కూడా వాటినలాగే వదిలివేస్తే ఈనగాచి నక్కలపాలు చేసినట్లవుతుంది. అందు వలన ఈ సంస్థానాలన్నింటిని భారతదేశంలో విలీనం చేసి దేశాన్ని శక్తివంతం చేయాలనే ఉద్దేశంతో సంస్థానాల శాఖ ఒకటి ఏర్పడింది.

దానికి మంత్రి పటేల్, ఆయన సంస్థానాధీశుల్ని సమావేశపరిచారు. వారికెన్నో విధాల నచ్చచెప్పి వారి భయాల్ని తీర్చారు. వారు కూడ ఆయన ప్రతిపాదనలకు సమ్మతించి తమ సంస్థానాలను ఇండియన్ యూనియన్లో విలీనం చేశారు. కాని జునాగఢ్, కాశ్మీర్, హైదరాబాద్ సంస్థానాల దగ్గర సమస్య లెదురయ్యాయి. కాని పటేల్ తన అచంచల ధైర్య సాహసాలతో, పట్టుదలతో వాటిని కూడా ఇండియన్ యూనియన్లో విలీనం చెయ్యగలిగారు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. ఇండియన్ యూనియన్ చేరడానికి సహకరించని రాజ్యాలు ఏవి ?
జవాబు:
జునాగఢ్, కాశ్మీర్, హైదరాబాద్ రాజ్యాలు.

2. పటేల్ అభిప్రాయం ప్రకారం చిన్నరాజ్యాలు మంచివా ? యూనియన్గా ఉండడం మంచిదా ?
జవాబు:
పటేల్ అభిప్రాయం ప్రకారం యూనియన్గా ఉండడం మంచిది.

3. ఏ సంస్థానాల విషయంలో సమస్యలెదురయ్యాయి ?
జవాబు:
జునాగఢ్, కాశ్మీర్, హైదరాబాద్ సంస్థానాల విషయంలో.

4. పై పేరాలోని జాతీయాన్ని గుర్తించండి.
జవాబు:
‘ఈనగాచి నక్కలపాలు చేసినట్లు’ అన్నది జాతీయం.

5. సంస్థానాల శాఖామంత్రి ఎవరు ?
జవాబు:
పటేల్

ప్రశ్న 13.
క్రింది గద్యాన్ని చదివి ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయండి.

అది భువనవిజయ సభమండపం, రాయలవారు తన ఆస్థానకవి పండితులతో సమావేశమై కవితాగోష్ఠి ప్రారంభించడానికి సిద్ధంగా ఉన్నారు. ప్రధాన ద్వారం వద్ద పండితా గమనం సూచించే గంట నిర్విరామంగా మోగుతోంది. సామాన్యంగా ఒక్కసారి గంట మోగిస్తే ఒక విద్యలో పండితుడని తెల్పుతుంది. కాని ఇన్నిమార్లు గంట మోగిస్తున్న ఆ పండితు డెవరో చూడాలని కుతూహలం రాయల వారిలోను, సభాసదులలోను కల్గింది.

రాజాజ్ఞానుసారం భటుడా అగంతకుని లోనికి తీసుకువచ్చాడు. అతడు రాయలవారికి, సభాసదులకు నమస్కరించి అన్నాడు. “మహా ప్రభూ” ! నన్ను రామకృష్ణుడంటారు. నేనేర్చిన విద్యల ఒక్కొక్క దానికి ఒక్కొక్కసారి మోగిస్తే మీగంట బద్దలైపోతుంది. పరీక్షార్ధినై వచ్చాను. నా అదృష్టం బాగుండి నెగ్గితే నన్ను మీ ఆస్థానంలో చేర్చుకోండి అని అన్నాడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. తెనాలి రామకృష్ణుడు ఎందుకు గంటను మోగించాడు ?
జవాబు:
తాను విద్యావంతుడననీ, తన విద్యలను పరీక్షించ మని కోరుతూ గంట మోగించాడు.

2. నిర్విరామంగా మోగించిన గంట వల్ల ఏమి తెలుస్తుంది ?
జవాబు:
పండితుడు వచ్చాడని నిర్విరామంగా మోగించిన గంట వల్ల తెలుస్తుంది.

3. రాయల ఆస్థానంలో ఇంకా ఎంత మంది కవులు ఉన్నారు ?
జవాబు:
రాయలవారే కాక, ఇంకా ఎందరో కవి పండితులు ఉన్నారు.

4. పై పేరాకు శీర్షికను నిర్ణయించండి.
జవాబు:
భువనవిజయసభ – రామకృష్ణుడు గంట వాయించడం.

5. ఒకసారి గంట మోగిస్తే ఏమని తెలుస్తుంది ?
జవాబు:
ఒక విద్యలో పండితుడని తెలుస్తుంది.

ప్రశ్న 14.
క్రింది గద్యాన్ని చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు వ్రాయండి.

పద్యనాటక రచయితలలో ప్రత్యేకస్థానాన్ని అందుకున్నవారు తిరుపతి వేంకట కవులు. వీరు 1) దివాకర్ల తిరుపతిశాస్త్రి 2) చెళ్ళపిళ్ళ వేంకటశాస్త్రి. వీరు శతావధానులు. తమ అవధానాలతో వీరు ఆంధ్రదేశం అంతా పర్యటించి సాహిత్య ప్రపంచంలో నూతనో త్తేజాన్ని కలిగించారు. వీరి అవధానాలతో స్పూర్తి పొందిన ఎందరో వ్యక్తులు సాహిత్య రంగంలో అడుగిడి కృషిచేశారు. ఆధునికాంధ్ర సాహిత్యంలో వీరికి ఎందరో లబ్ధ ప్రతిష్టులైన శిష్యులున్నారు. విశ్వనాథ, వేటూరి, కాటూరి, పింగళి వారలు వీరి శిష్యులే. వీరు రచించిన పాండవోద్యోగ విజయ నాటకాలకు లభించిన ప్రసిద్ధి ఇంతింతన రానిది. పశులకాపరి నుండి పండితుల వరకు అందరి నాల్కలపై వీరి పద్యాలు నాట్యం చేశాయి.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. వీరు సాహిత్య రంగంలో నూతనోత్తేజాన్ని దేని ద్వారా కల్పించారు ?
జవాబు:
తమ అవధానాలతో.

2. తిరుపతి వేంకట కవులు ఎవరు ?
జవాబు:
దివాకర్ల తిరుపతిశాస్త్రి, చెళ్ళపిళ్ళ వేంకటశాస్త్రి

3. వీరి శిష్యుల పేర్లను రాయండి.
జవాబు:
విశ్వనాథ, వేటూరి, కాటూరి, పింగళి

4. అందరి నాల్కలపై నాట్యం చేసే వీరి పద్యాలు ఏ నాటకాలలోనివి ?
జవాబు:
పాండవోద్యోగ విజయాలు.

5. వీరి ప్రసిద్ధ నాటకాలు ఏవి ?
జవాబు:
పాండవోద్యోగ విజయాలు.

ప్రశ్న 15.
క్రింది పేరా చదివి, ఇచ్చిన వాక్యాలు సరైనవో కాదో (✓ ) (✗) గుర్తుల ద్వారా గుర్తించండి.

అందరికీ ఆధారమైన చెట్లు నేడు కను మరుగై పోతున్నాయి. ఊళ్లను, పట్టణాలను భవనాలతో నింపుతున్నారు. చెట్లు పెంచాలన్న ధ్యాస లేకుండా పోతోంది. జనాలు తాము మొక్కలు నాటి పెంచాలన్న ఆలోచనను మరిచి, ఏళ్ల తరబడిగా విస్తరించిన వటవృక్షాలను కూడా నేల కూలుస్తున్నారు. దీనంతటికీ మనిషి అత్యాశే ప్రధాన కారణం. స్వార్థంతో ముందు చూపు లేకుండా ప్రకృతినంతా అంతరింప జేస్తూ, అభివృద్ధి పేరుతో ఆకాశ హర్మ్యాలు నిర్మిస్తున్నాడు. అలాగే రోడ్లను ఆనుకుని ఉన్న వ్యవసాయ భూములను ప్లాట్లుగా చేసి విక్ర యిస్తున్నాడు. కొన్నాళ్లకు వ్యవసాయ భూమి కొరవడి మనిషి ‘అన్నమో రామచంద్రా’ అని అరిచి చావక తప్పని పరిస్థితిని చేజేతులా సృష్టించుకుంటున్నాడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. అందరికీ ఆధారమైనవి చెట్లు. (  )
జవాబు:
(✓ )

2. చెట్లను పెంచాలన్న ధ్యాస అందరిలో పెరిగి పోయింది. (  )
జవాబు:
(✗)

3. మనిషి అత్యాశ లేకుండా జీవిస్తున్నాడు. (  )
జవాబు:
(✗)

4. వ్యవసాయ భూములు ప్లాట్లుగా మారుతున్నాయి. (  )
జవాబు:
(✓ )

5. అన్నం దొరకని పరిస్థితి రాబోతుంది. (  )
జవాబు:
(✓ )

ప్రశ్న 16.
కింది పేరాను చదివి, ప్రశ్నలు తయారు చేయండి.

చదువుకోని సామాన్య ప్రజలకు తరతరాలుగా వస్తున్న నోటి మాటల భాష ఒక్కటే వాడుకలో ఉండగా, చదువుకున్న వాళ్ళకు, ఆ భాషతోపాటు గ్రంథాల్లో ఉన్న కావ్య భాష కూడా అవసరమైంది. కావ్యాలు రాసేటప్పుడు తమకు పూర్వులు రాసిన భాషలోనే తాము కూడా రాస్తూ వచ్చారు. పూర్వులు ఉపయోగించిన ఛందస్సులనే తాము ఉపయోగిస్తూ వచ్చారు. కానీ కావ్యాల గురించి నోటితో చెప్పేటప్పుడు వాడుక భాషలోనే వివరిస్తూ, వ్యాఖ్యానిస్తూ వచ్చిన ఆ వివరణ లనూ, వ్యాఖ్యనాలను రాయడం మొదలు పెట్టే సరికి కావ్య భాష ప్రభావం కొంత చొరబడుతూ వచ్చింది. ఇది వ్యావహారిక, గ్రాంథిక భాషలను కలిపినట్ల నిపిస్తుంది. అది ఉద్దేశపూర్వకంగా జరిగిందని చెప్పడానికి వీల్లేదు. అయినా వచన రచనా సంప్రదాయానికి వాడుక భాషే ప్రధానంగా ఉండేది.
జవాబు:
ప్రశ్నలు

1. చదువుకున్న వాళ్లకు ఏ భాష అవసరమైంది ?
2. పూర్వకాలంలో ఉపయోగించినవి ఏమిటి ?
3. కావ్యాలను నోటితో ఏ భాషలో చెప్పేవారు ?
4. వ్యాఖ్యానాలు చేసేటప్పుడు ఏ భాష ఉండేది ?
5. వచన రచనకు ప్రధానమైన భాష ఏది ?

ప్రశ్న 17.
కింది పేరాను చదివి ఐదు ప్రశ్నలు తయారు చేయండి. (March 2015)

మంచిపని ఏ రూపంలోనైనా ఉండవచ్చు. తాను చదువుకున్నవాడైతే పదిమందికి చదువును పంచిపెట్టవచ్చు. తన ధనాన్ని పదిమందికి వినియోగించవచ్చు. ధర్మ కార్యాలకు, సమాజ కల్యాణకార్యక్రమాలకు ఇతోధికంగా సాయపడ వచ్చు. అధికారి తన పరిధిని దాటకుండా ప్రజలకు ఉపయోగపడే పనులు చేసి ప్రజల మన్ననలు పొందవచ్చు. తనకు మంచిపేరు వస్తుంది. ప్రజలకు మేలు కలుగుతుంది. ధనికులు పరిశ్రమలను స్థాపించి, పదిమందికి ఉద్యోగావకాశాలు కల్పించ వచ్చు. అధిక లాభాన్ని ఆపేక్షించకుండా తక్కువ ధరలకే వస్తువుల నమ్మవచ్చు. ఇలా సమాజంలోని వారంతా తమ తమ పరిధుల్లో ప్రజలకు మేలు కల్పించే పనులు చేసినపుడు, దేశంలో సమస్యలే ఉండవు. ప్రజలంతా సుఖశాంతులతో జీవిస్తారు.
జవాబు:
ప్రశ్నలు

1. ధనం ఉన్నవాడు ఆ ధనాన్ని ఎలా సద్వినియోగం చేయవచ్చు ?
2. ఒక అధికారి ఏ విధంగా మంచిపని చేయవచ్చు ?
3. ధనికులు ఏవిధంగా మంచిపని చేయవచ్చు ?
4. వర్తకులు ఏవిధంగా మంచిపని చేయవచ్చు ?
5. సమాజంలోని వారంతా ప్రజలకు మేలు కల్పించే పనులు చేస్తే ఏమవుతుంది ?

ప్రశ్న 18.
కింది పేరాను చదివి ఐదు ప్రశ్నలు తయారు చేయండి. (June 2015)

గోదావరి నదికి ఇరువైపులా ఉన్న ఆదిలాబాద్, కరీంనగర్ జిల్లాల్లోని గిరిజనులు, వారి ఆధ్వర్యంలో రైతులు, పూజించే దేవుళ్ళు చిన్నయ్య, పెద్దయ్య, “చిన్నయ్య, పెద్దయ్య / చిలుకల భీమయ్య” అని స్థానికంగా వినిపించే జానపద గేయంలో చిన్నయ్య అంటే అర్జునుడు. పెద్దయ్య అంటే ధర్మరాజు. వారితో కూడిన భీముడ్ని పూజిస్తారు. అని స్పష్టమవుతుంది. భీముడ్ని ప్రత్యేకంగా కొలవడానికి కారణముంది. పాండవులు వనవాసం చేస్తూ, ఇక్కడికి వచ్చినపుడు ఇక్కడి గిరిజన అమ్మాయి హిడింబిని భీముడు పెళ్ళిచేసుకొని, ఆ స్థానిక గిరిజనులకు ఆరాధ్య దైవమయ్యాడు.
జవాబు:
ప్రశ్నలు

1. గోదావరి నదికి ఇరువైపులా ఉన్న జిల్లాలు ఏవి ?
2. గిరిజనులూ, వారి ఆధ్వర్యంలో రైతులూ పూజించే దేవుళ్ళు ఎవరు ?
3. స్థానికంగా వినిపించే గేయం ఏది ?
4. పెద్దయ్య, చిన్నయ్య అంటే ఎవరు ?
5. గిరిజనులకు భీముడు ఎందుకు ఆరాధ్య దైవమయ్యాడు ?

ప్రశ్న 19.
కింది పేరాను చదివి పట్టికను పూరించండి. (March 2016)

తెలుగు సాహిత్యం మొదట పద్యగద్యాల మిశ్రితమై వెలువడినా తరువాత కాలంలో పద్యకావ్యాలు, గద్య కావ్యాలు వేరు వేరుగా వెలుగు చూశాయి. పద్య గద్య మిశ్రిత రచనలు చంపూ కావ్యాలు. 18వ శతాబ్దం వరకూ ఈ రచనా సంప్రదాయం సాహిత్య రంగంలో కొనసాగింది. 19వ శతాబ్దం నుండి ఆంగ్లభాష, సాహిత్యాల అధ్యయన ప్రభావంతో ఆ భాషలోని వివిధ రచనా రీతులు తెలుగువారికి పరిచయం అయినాయి. అలా తెలుగులోకి ప్రవేశించిన రచనా ప్రక్రియ నవల. ఈ ప్రక్రియను తెలుగునాట ప్రచారంలోకి తెచ్చిన వాడు కందుకూరి వీరేశలింగం పంతులుగారు.

పట్టిక పూరణం
1. పద్యగద్యాల మిశ్రిత కావ్యాలు.
జవాబు:
చంపూ కావ్యాలు

2. 19వ శతాబ్దానికి పూర్వం తెలుగు భాషలో లేని ప్రక్రియ
జవాబు:
నవల

3. పలు రచనా రీతులు తెలుగులోకి రావడానికి కారణం
జవాబు:
ఆంగ్లభాషా సాహిత్యాల అధ్యయన ప్రభావం

4. నవలా ప్రక్రియకు తెలుగునాట ఆద్యుడు.
జవాబు:
కందుకూరి వీరేశలింగం పంతులు గారు

5. తెలుగు సాహిత్యం మొదట ఎలా ఉంది ?
జవాబు:
పద్యగద్యాల మిశ్రితమై వెలువడింది.

ప్రశ్న 20.
కింది పేరా చదివి 5 ప్రశ్నలు తయారుచేయండి. (June 2016)

మానసికంగా ఎదగడానికి, పరోపకార బుద్ధిని బాల్యం నుంచి నేర్చుకోవాలి. మనవద్ద ఉన్నది ఇతరులకు ఇచ్చి మనం అనుభవించాలి అనే స్వార్ధరాహిత్యాన్ని అలవాటు చేసుకోవాలి. అన్నీ మనకే కావాలి – నాకే ఉండాలి అనే భావన ఉండరాదు. దీన్ని ‘లోభగుణం’ అంటారు. చిన్నప్పుడు ఈ గుణం తప్పని ధృతరాష్ట్రుడు, గాంధారి చెప్పకపోవటం వల్లనే దుర్యోధనుడు తరువాత కాలంలో పాండవులకు రాజ్యభాగం ఇవ్వనన్నాడు. ఇతరులు కష్టంలో ఉన్నప్పుడు అయ్యో పాపం ! అనే సానుభూతి గుణం బాల్యం నుంచే పెద్దల వల్ల పిల్లలు నేర్చుకోవాలి. ఎవరు ఏమైతే నాకేం. ‘నాకు, నా పొట్టకు శ్రీరామరక్ష అనే స్వార్థ ధోరణి ఈ రోజుల్లో పిల్లల్లో అధికమౌతుంది సహకార జీవన భావన దీనివల్ల లోపిస్తుంది.
జవాబు:
ప్రశ్నలు

1. మనం బాల్యం నుండి ఏ బుద్ధిని నేర్చుకోవాలి ?
2. మానవులు ఎలాంటి అలవాటును అలవరచుకోవాలి ?
3. “లోభగుణం” అంటే ఏమిటి ?
4. పెద్దల వద్ద పిల్లలు ఏమి నేర్చుకోవాలి ?
5. శ్రీరామరక్ష అనే జాతీయాన్ని ఏ సందర్భంలో వాడుతారు ?

ప్రశ్న 21.
కింది గద్యాన్ని చదివి ఖాళీలను పూరించండి. (March 2017)

మాటలను ఉచ్చరించునపుడు కొన్నింటిని తేల్చి పలుకుటయు, కొన్నింటిని ఒత్తి పలుకుటయు, కొన్నింటిని మధ్యస్థముగా పలుకుటయు అనుభవ సిద్ధమగు విషయమే. ఈ విధముగా ఆరోహణా వరోహణాది క్రమములో పలుకుటను ‘స్వరము’ అని యందురు. ఉచ్చారణ సమయమున కంఠము నందలి నాదతంత్రులు ప్రకంపించునట్టి వేగమును బట్టి ఈ స్వరము కలుగును. ఉచ్చారణ సమయమున నాదతంత్రులు సాగిన దూరమును బట్టి ఊనిక కలుగును. ఏదేని మాటను ఒత్తి చెప్పవలసి వచ్చినప్పుడు గట్టిగా బలముగా చెప్పుట స్వాభావికం. ఊనిక, స్వరము ఈ రెండింటి కారణముగా ఉచ్చారణమున పెక్కు మార్పులు కలుగవచ్చును. అవి క్రమముగా భాషలో స్థిరపడవచ్చును.

ఖాళీలు
1. స్వరమంటే ……………………
జవాబు:
ఆరోహణ అవరోహణాది క్రమములో పలుకుట.

2. ఉచ్చారణ సమయంలో ప్రకంపించేవి ………………………
జవాబు:
కంఠమునందలి నాదతంత్రులు.

3. స్వరము కలగడానికి కారణం …………………..
జవాబు:
ప్రకంపన వేగము.

4. ఊనిక కలగడానికి కారణం …………………
జవాబు:
నాదతంత్రులు సాగిన దూరం వలన.

5. ఉచ్చారణలో మార్పులు కలగడానికి కారణం ………………….
జవాబు:
నాదతంత్రుల ప్రకంపనలు, నాదతంత్రులు సాగిన దూరము.

ప్రశ్న 22.
కింది గద్యాన్ని చదివి, కింద ఇచ్చిన పట్టికను పూరించండి. (June 2017)

అల్పపీడనం ప్రభావంతో రాష్ట్రంలో వారం రోజులుగా భారీ నుండి అతి భారీ వర్షాలు కురుస్తున్నాయి. శుక్రవారం రాత్రి నుంచి శనివారం సాయంత్రం వరకు రాష్ట్ర చరిత్రలో రికార్డు స్థాయిలో నిజామాబాద్ జిల్లా ఆర్మూర్లో 39.54 సెంటీమీటర్ల గరిష్ట వర్షపాతం నమోదైంది. ప్రస్తుతం కురుస్తున్న వర్షాలతో వేలాది చెరువులు నిండి అలుగులు పోస్తుండగా, 71 చెరువులకు గండ్లు పడ్డాయి. గోదావరి బేసిన్లోని ఎస్సారెస్పీ, సింగూరు, మంజీర, ఎల్లంపల్లి, కడెం, గడ్డెన్నవాగు ప్రాజెక్ట్లు నిండుకుండల్లా మారాయి. భారీ వర్షాలతో వేలాది ఎకరాల్లో పంటలు నీట మునిగాయి. లోతట్టు ప్రాంతాల్లో సహాయక చర్యల కోసం ఎన్డీఆర్ఎఫ్ సైన్యం రంగంలోకి దిగింది.

ఖాళీలు
1. ఎక్కువ వర్షపాతం నమోదైన పట్టణం ………………….
జవాబు:
ఆర్మూర్

2. నీటితో నిండిన రెండు ప్రాజెక్టులు ………………….
జవాబు:
ఎస్సారెస్పీ, సింగూరు, మంజీర, ఎల్లంపల్లి, కడెం, గడ్డెన్నవాగు ప్రాజెక్ట్లు

3. సహాయక చర్యలు చేపట్టింది ………………….
జవాబు:
ఎన్డీఆర్ఎఫ్ సైన్యం

4. వర్షం కురవడానికి కారణం ………………….
జవాబు:
అల్పపీడన ప్రభావం

5. ’71’ అను సంఖ్య సూచిస్తున్నది ………………….
జవాబు:
చెరువులగండ్ల సంఖ్య

ప్రశ్న 23.
క్రింది గద్యాన్ని చదివి అందలి ఐదు కీలకమైన పదాలను గుర్తించి రాయండి. (March 2018)

పత్రికలలో దినపత్రికలకు ఒక ప్రత్యేక స్థానం ఉన్నది. ఈనాడు, వార్త, ఆంధ్రజ్యోతి, నమస్తే తెలంగాణ, నవతెలంగాణ, సాక్షి వంటి దినపత్రికలు నేడు బహుళ ప్రచారంలో ఉన్నవి. ప్రభుత్వానికి, ప్రజలకు మధ్య పత్రికలు వారధిలా పనిచేస్తాయి. ప్రభుత్వం చేపట్టిన కార్యక్రమాలు, ప్రకటనలను పత్రికలు ప్రజలకు తెలియజేస్తాయి. వాటిని గురించి ప్రజల స్పందన ఎట్లా ఉన్నదో వివరించే బాధ్యత కూడా పత్రికలపైన ఉన్నది. పత్రికలు సమాజాన్ని మేల్కొలిపే వైతాళికుల లాంటివి. అందుకే విద్యార్థులు పత్రికా పఠనాన్ని ఒక అనివార్య విషయంగా భావించి దాని సాధనకు తప్పనిసరిగా సమయం కేటాయించుకోవాలి.
జవాబు:
కీలక పదాలు :

1. దినపత్రికలు
2. వారధి
3. ప్రజలస్పందన
4. వైతాళికులు
5. పత్రికా పఠనం

ప్రశ్న 24.
కింది గద్యాన్ని చదువండి. (June 2018)

బొగ్గు పెట్రోలియం వంటి శిలాజ ఇంధనాలు, భూగోళాన్ని నిప్పుల కుంపటిగా మార్చేస్తూ జీవరాసుల మనుగడకు ముప్పు తెస్తున్నాయి. ఈ విపత్తును నివారించాలంటే మనిషి ప్రకృతి వనరులను నిర్మాణాత్మకంగా సృజనశీలంగా ఉపయోగించుకోవాలి. శిలాజ ఇంధనాలకు ప్రత్యామ్నాయాలను కనుగొనాలి. మోటారు వాహనాలను నడపడానికి డీజిల్ ఇంజిన్ను సృష్టించిన జర్మన్ శాస్త్రవేత్త సర్ రూడాల్ఫ్ డీజిల్ ఈ సంగతి ముందే చెప్పడమే గాదు, చేసి చూపించారుకూడా. 1893 ఆగస్టు 10న వేరుసెనగ నూనెను ఇంధనంగా వాడి ఒక ఇంజన్ను పనిచేయించారు. భవిష్యత్లో మోటారు వాహనాలు ఇలాంటి జీవ ఇంధనాలతోనే నడుస్తాయని సూచించారు. అందుకే ఏటా ఆగస్టు పదవతేదినాడు ప్రపంచ జీవ ఇంధన దినోత్సవాన్ని పాటిస్తున్నారు.

క్రింది వివరణలను సూచించే పదాలను గద్యంలో గుర్తించి క్రింది ఖాళీలలో రాయండి.

వాక్యాలు
1. ఒకదానికి బదులుగా మరొకటి అనే అర్థం ఇచ్చే పదం ( )
జవాబు:
ప్రత్యామ్నాయం

2. పై గద్యంలో వాడిన ‘జాతీయం’ ( )
జవాబు:
నిప్పుల కుంపటి

3. అనేక జీవుల, నిర్జీవుల సమూహ నివాసస్థానం ( )
జవాబు:
భూగోళం

4. ‘రాబోయే కాలంలో’ అని సూచించడానికి వాడిన పదం ( )
జవాబు:
భవిష్యత్

5. పై గద్యంలో సూచించిన విపత్తు ( )
జవాబు:
జీవరాశి మనుగడకు ముప్పు

These TS 10th Class Telugu Important Questions 1st Lesson దానశీలము will help the students to improve their time and approach.

TS 10th Class Telugu 1st Lesson Important Questions దానశీలము

PAPER – 1 : PART- A

I. వ్యక్తీకరణ-సృజనాత్మకత (స్వీయరచన)

1. లఘు సమాధాన ప్రశ్నలు  (3 మార్కులు)

కింది ప్రశ్నలకు ఐదేసి వాక్యాల్లో జవాబులు రాయండి.
ప్రశ్న 1.
‘దానశీలము’ పాఠ్యాంశ కవిని గూర్చి రాయండి. (Mar. ’17)
జవాబు:
‘దానశీలము’ అనే పాఠము పోతన రచించిన ఆంధ్రమహా భాగవతము అష్టమ స్కంధములోనిది. పోతన తల్లి లక్క మాంబ. తండ్రి కేసన. పోతన కాలము 15వ శతాబ్దం. పోతన భాగవతమునే కాక, వీరభద్ర విజయము, భోగినీ దండకము, నారాయణ శతకమును కూడా రచించాడు. పోతనకు ‘సహజ పండితుడు’ అనే బిరుదు ఉంది. పోతన భాగవతాన్ని శ్రీరామచంద్రునికి అంకితం చేశాడు. శబ్దాలంకారాల సొగసుతో, భక్తిరస ప్రధానంగా పోతన రచన సాగింది.

ప్రశ్న 2.
బలిచక్రవర్తి తన నిశ్చయాన్ని గురువుగార్కి ఎలా తెలిపాడు ?
జవాబు:
బలిచక్రవర్తి గురువుగారితో, తనకు నరకం దాపురించినా, బంధనం ప్రాప్తించినా, భూమండలం అదృశ్యం అయినా, తనకు దుర్మరణం వచ్చినా, తన వంశం అంతా నశించినా, ఏమైనా కానీ తాను ఆడినమాట తప్పననీ, వచ్చినవాడు శివుడు, బ్రహ్మ, విష్ణువు అనే వారిలో ఎవరైనా సరే, తన నాలుక వెనుదిరుగదనీ చెప్పి, తన దృఢమైన మనో
నిశ్చయాన్ని గురువుగార్కి వెల్లడించాడు.

ప్రశ్న 3.
పలికి బొంకకుండా, సత్యంతో బ్రతకాలని బలి చక్రవర్తి శుక్రునకు ఎలా నచ్చచెప్పాడు ?
జవాబు:
గురువర్యా ! “అర్థం, కామం, కీర్తి, జీవనాధారం అనే వాటిలో ఏది అడిగినా ఇస్తానని వామనుడికి మాట ఇచ్చాను. ఇప్పుడు ధనంపై దురాశతో లేదని చెప్పి అతడిని తిప్పి పంపించలేను. ఇచ్చిన మాట తప్పటం, మహాపాపం. అదీగాక భూదేవి ఎటువంటి చెడ్డపని చేసిన వాడినైనా భరిస్తాను కాని, ఆడినమాట తప్పినవాడిని మోయలేను అని చెప్పింది. యుద్ధంలో వెనుదిరుగకుండా వీరమరణం పొందడం, మాటకు కట్టుబడి సత్యంతో బ్రతకడమూ అన్నవి, అభిమాన వంతులకు మేలైన మార్గాలు” అనిచెప్పి, తాను అన్నమాట ప్రకారం దానం ఇస్తానని బలి గురువుకు నచ్చచెప్పాడు.

ప్రశ్న 4.
‘బలిచక్రవర్తి ఆడినమాట తప్పనివాడు’, సమర్థిస్తూ వ్రాయండి. (June ’16)
జవాబు:
బలిచక్రవర్తి మహాదాత. అంతకు మించిన మానధనుడు. ఆడినమాట తప్పని సత్యసంధుడు. తన గురువైన శుక్రాచార్యుడు వామనునికి మూడు అడుగుల భూమిని దానం ఇవ్వవద్దని, వచ్చినవాడు సామాన్యుడు కాదు, సాక్షాత్తు శ్రీమహావిష్ణువని చెప్పాడు.

అయినా బలిచక్రవర్తి ఆడినమాటకు కట్టుబడి ఉన్నాడు. రాజ్యం పోయినా, సంపద పోయినా, చివరకు మరణించినా ఆడిన మాటను తప్పనని ప్రతిజ్ఞ చేశాడు. మూడు అడుగుల భూమిని దానం చేశాడు. పాతాళా నికి వెళ్ళాడు. బలిచక్రవర్తిలోని త్యాగగుణం జగతికి ఆదర్శంగా నిలుస్తుంది.

ప్రశ్న 5.
బలిచక్రవర్తి స్వభావం గూర్చి వ్రాయండి.
జవాబు:
విరోచనుని కుమారుడు ప్రహ్లాదుని మనుమడు బలి చక్రవర్తి. అసుర చక్రవర్తులలో గొప్ప చక్రవర్తి, పరా క్రమవంతుడు. గొప్పదాత, అడిగిన వారికి లేదు అన కుండా ఇచ్చే స్వభావం కలవాడు. ఇచ్చిన మాట కోసం తన ప్రాణాలను సైతం లెక్కపెట్టని వాడు. దేవతలను ఆపదల పాలు చేశాడు. అప్పుడు విష్ణుమూర్తి బలిచక్రవర్తిని శిక్షించడానికి వామనావతారంలో వచ్చి బలిని దానం అడిగినపుడు తన ప్రాణాలకు ప్రమాదమని తెలిసినా దానం చేసిన వ్యక్తి. ఈ విధంగా బలిచక్రవర్తి గొప్పదాత అని తెలుస్తుంది.

ప్రశ్న 6.
విష్ణుమూర్తి దక్షిణ పాదం ఎలా ఉంది ?
జవాబు:
విష్ణుమూర్తి యొక్క దక్షిణపాదం దేవతలను కష్టాలనుండి కాపాడేది. కలకాలమూ మేలు కలిగించేది. అన్ని ఉపనిషత్తులకూ అలంకార ప్రాయమైనది. భవబంధాలను పోగొట్టి మోక్షాన్ని సమకూర్చేదిగా ఉంది.

ప్రశ్న 7.
పూర్వపు రాజుల గురించి బలి చక్రవర్తి అభిప్రాయం ఏమిటి
జవాబు:
పూర్వం ఎన్నో రాజ్యాలు, ఎంతో మంది రాజులు కలరు. వారు రాజరికంతో అహంకారంతో విర్రవీగారు. పెత్తనం చేశారు. వారు సంపాదించిన దానిలో కొంచెం కూడా తీసుకుపోలేదు. కావున దానధర్మాలు చేసిన శిబి ప్రముఖులు ఎంతో పేరుపొందారని బలిచక్రవర్తి అభిప్రాయం.

ప్రశ్న 8.
కీర్తి గొప్పదా ? ధనం గొప్పదా ? విశ్లేషించండి.
జవాబు:
మానవ జీవితంలో చిరస్థాయిగా నిలిచిపోయేది కీర్తి మాత్రమే. ధనం సంపాదిస్తే అది ఎప్పటికైనా ఖర్చయి పోతుంది. తెలివితేటలు సంపాదిస్తే అవి ఆ వ్యక్తితోనే అంతమైపోతాయి. పదవి వస్తే అది కూడా కొంత కాలమే ఉంటుంది. కీర్తిని సంపాదిస్తే అది శాశ్వతంగా ఉంటుంది. సత్కీర్తి తరతరాలుగా నిలిచిపోతుంది.

అందువల్లనే ఎంతోమంది సంపదల కంటే కీర్తికే ప్రాధాన్యం ఇచ్చారు. సత్కీర్తిని పొందటానికి ఎన్నో ఇబ్బందులు పడ్డారు. బలిచక్రవర్తి కూడా అంత ప్రాధాన్యం ఇచ్చాడు. బలిచక్రవర్తి ధనానికి, ఆస్తికి, చివరకు తన ప్రాణానికి కూడా ప్రాధాన్యం ఇవ్వలేదు. ఆడిన మాటకు కట్టుబడి వామనునికి దానం ఇచ్చాడు. శాశ్వతమైన కీర్తి పొందాడు.

ప్రశ్న 9.
‘దానశీలము’ అనే పాఠ్యభాగం ఆధారంగా పోతన కవిత్వం ఎట్లా ఉంటుందని అనుకుంటున్నారు ?
జవాబు:
తెలుగు సాహిత్యంలో పోతనకు సమున్నతమైన స్థానం ఉంది. అతని కవిత్వం ఆపాత మధురంగా ఉంటుంది. లలిత పదాలతోను, సరళమైన పదబంధనంతోను కూడియుంటుంది. పోతనకు శబ్దాలంకారాలంటే చాలా ఇష్టం. అతని పద్యాల్లో శబ్దాలంకారాల విన్యాసం అడుగడుగునా కనిపిస్తుంది. కఠినమైన సమాసాలు ఉండవు. భక్తిరసం పద్యాల్లో తొణికిసలాడుతుంది. ద్రాక్షారస శైలి పోతనగారికే చెల్లింది.

ప్రశ్న 10.
“ఎట్టి దుష్కర్ముని నే భరించెద గాని సత్యహీనుని మోవజాలను” అనే మాటలు ఎవరు ఎవరితో అన్నారు ? ఆ సందర్భాన్ని రాయండి. (June ’17)
జవాబు:
ఈ మాటలను బలిచక్రవర్తి తన గురువైన శుక్రాచార్యునితో పలికిన సందర్భంలోనిది.

శుక్రాచార్యుడు వామనునికి దానం చేయవద్దని, దానితో అనర్థం కలుగుతుందని, ఆపదల సమయంలో అసత్యం పలికినా తప్పుకాదని సూచించాడు. ఆ మాటలు విని బలిచక్రవర్తి పూర్వం భూదేవి చెప్పిన మాటలను కూడా బలి గుర్తుచేశాడు. బ్రహ్మాతో భూదేవి ఎలాంటి దుర్మార్గుడినైనా భరిస్తాను గాని, ఆడినమాట తప్పిన వానిని మాత్రం భరించనని చెప్పింది.

2. వ్యాసరూప సమాధాన ప్రశ్నలు

కింది ప్రశ్నలకు పదేసి వాక్యాల్లో జవాబులు రాయండి.
ప్రశ్న 1.
బలిచక్రవర్తి తప్పక వామనునకు దానం చేస్తానని, తన నాలుక అబద్ధం ఆడదని శుక్రాచార్యునకు ఎలా నచ్చచెప్పాడు ? (June ’15)
జవాబు:
బలిచక్రవర్తి శుక్రాచార్యునితో ఇలా చెప్పాడు.

“మహాత్మా ! మీరు నిజం చెప్పారు. ఇదే గృహస్థధర్మం. ఏదడిగినా ఇస్తానని చెప్పి, ఇప్పుడు ధనంపై ఆశతో వామనుని తిప్పి పంపలేను. ఇచ్చిన మాట తప్పడం కన్నా పాపం లేదు. ఆడినమాట తప్పినవాడిని భూదేవి మోయలేనని చెప్పింది. సత్యంతో బ్రతకడం, మానధనులకు మంచి మార్గం.

దాతకు మంచి ప్రతిగ్రహీత దొరకడం అదృష్టం. పూర్వం ఎందరో రాజులున్నారు. వారు ఎవ్వరూ సంపదలను మూటకట్టుకు పోలేదు. శిబి వంటి దాతలను లోకం నేటికీ మఱవలేదు. విష్ణువే స్వయంగా వచ్చి అడిగితే నా వంటివాడు తప్పక దానం ఇవ్వాలి.

కాబట్టి నాకు నరకం వచ్చినా, బంధనం కలిగినా, దుర్మరణం వచ్చినా, నా వంశం నశించినా, వచ్చినవాడు త్రిమూర్తులలో ఎవరైనా, నా నాలుక తిరుగదు. మానధనులు మాట తిరుగరు” అని బలి చక్రవర్తి తన గురువు శుక్రాచార్యుడికి నచ్చ చెప్పాడు.

ప్రశ్న 2.
‘తిరుగన్ నేరదు నాదు జిహ్వ’ అని బలిచక్రవర్తి శుక్రాచార్యునితో ఎందుకన్నాడు ? ఆ మాటల్లో గల సామంజస్య మెట్టిదో చర్చించండి.
జవాబు:
శుక్రాచార్యుడు, వామనుడు విష్ణుమూర్తి అని మూడు అడుగులతో మూడు లోకాలను కొలుస్తాడనీ, కాబట్టి దానం చెయ్యవద్దనీ బలిచక్రవర్తికి హితమును ఉపదేశించాడు.

ఇచ్చినమాట తప్పడం పాపమని, ఆడినమాట తప్పినవాడిని భూదేవి భరించలేనని చెప్పిందనీ, సత్యంతో బ్రతకడం మానధనులకు మంచిదనీ, బలిచక్రవర్తి శుక్రునకు నచ్చ జెప్పాడు. దాత అన్నవాడికి, మంచి ప్రతిగ్రహీత దొరకడం అదృష్టం అన్నాడు. పూర్వము రాజ్యాలు పాలించిన రాజులు ఎవ్వరూ సంపదలను మూటకట్టుకు వెళ్ళలేదు. శిబిచక్రవర్తి వంటి దాతలను లోకం నేటికీ మరువలేదు అని చెప్పాడు.

కాబట్టి నరకం వచ్చినా, దుర్మరణం వచ్చినా, నా వంశం నశించినా, వచ్చిన వామనుడు త్రిమూర్తులలో ఎవరైనా, నా నాలుక వెనుదిరగదు అని బలి నొక్కి చెప్పాడు.

బలి మానధనుడు. సత్యమే మాట్లాడే రాక్షస రాజు. కాబట్టి వామనుడికి ఇచ్చిన మాటను నిలబెట్టు కున్నాడు. బలి మాటల్లో న్యాయము ఉంది.

ప్రశ్న 3.
బలిచక్రవర్తి గురువు చెప్పిన మాట వినకుండా, దానం చేయడం సమంజసమా ? చర్చించండి.
జవాబు:
శుక్రుడు రాక్షసులకు గురువు. శుక్రుడు రాక్షసులకు హితాన్ని కోరి, రాక్షసులకు మంచిని బోధించేవాడు. కాని బలిచక్రవర్తి, శుక్రుని హితోపదేశాన్ని కాదని, వామనుడికి దానం చేశాడు.

బలిచక్రవర్తి చేసిన పని సమంజసంగానే ఉంది. ఎందుకంటే, అబద్ధాలాడడం మహాపాపం. మరణం ఎప్పటికైనా జీవికి తప్పదు. వామనుడికి దానంచేయడం వల్లనే, బలిచక్రవర్తి కీర్తి లోకంలో శాశ్వతంగా నిలిచింది. గురువుగారి మాటలో సత్యము ఉంది. కాని గురువు అబద్ధం ఆడమన్నాడు. దానం చేయవద్దన్నాడు. పలికి బొంకడం ధర్మం కాదు. అదీగాక, సాక్షాత్తు విష్ణుమూర్తి చేయి క్రిందు అవడం, బలి చక్రవర్తి చేయి పైన ఉండడం జరిగింది. విష్ణుమూర్తి చేయి లక్ష్మీదేవి శరీరంపై ఉండి, గొప్ప గౌరవం పొందింది. అటువంటి చేయి దానం తీసికొనేటప్పుడు, క్రిందు అయ్యింది. బలి చేయి పైన ఉంది.

శుక్రుడు చెప్పినది రాక్షస నీతి. దాన్ని పాటించక పోడంలో తప్పులేదు. శుక్రుని మాటలు కాదని, దానం చేయడం వల్లనే బలికి సుతలలోక నివాసమూ, సావర్ణి మనువు కాలంలో దేవేంద్ర పదవి లభించాయి.

ప్రశ్న 4.
బలిచక్రవర్తి వామనునికి దానం చేసిన వివరాలను తెలపండి.
జవాబు:
బలిచక్రవర్తి తన గురువుగారికి తన మనోనిశ్చయాన్ని తెలిపి, భార్యకు సైగ చేశాడు. బలి భార్య వింధ్యావళి భర్త సైగను గమనించి, బంగారు కలశంతో బ్రహ్మ చారియైన వామనుని కాళ్ళు కడుగడానికి నీరు తెచ్చింది.

బలిచక్రవర్తి, కాళ్ళు కడుగుతానని వామనుని రమ్మని పిలిచాడు. ముందుగా బలిచక్రవర్తి వామనుడి కుడిపాదాన్ని కడిగాడు. తరువాత వామనుడి ఎడమపాదాన్ని కడిగాడు. పవిత్రమైన వామనుడి పాదజలాన్ని, బలి తన నెత్తిపై చల్లుకున్నాడు. ఆచమనం చేశాడు. దేశ, కాల పూర్వకమైన సంకల్పాన్ని చెప్పాడు.

బలిచక్రవర్తి వామనుడిని పూజించి, “పరమాత్మునకు ప్రీతి కలుగుగాక” అంటూ మూడు అడుగుల నేలను దానం చేస్తూ, వామనుని చేతిలో దానధార పోశాడు. అప్పుడు దిక్కులూ, పంచభూతాలూ బళి బళి అంటూ బలిచక్రవర్తిని పొగిడాయి.

ప్రశ్న 5.
దాతృత్వగుణం గొప్పతనం గురించి బలిచక్రవర్తి ఆధారం గా వ్రాయండి.
జవాబు:
దానం చేసే గుణాన్ని దాతృత్వం అంటారు. దాతృత్వం కలవారు, అడిగినవారికి లేదనకుండా దానం చేస్తారు. దానం వలన తమకు నష్టం కలిగినా లెక్క చేయరు. తమ ప్రాణాలకే ప్రమాదం కలిగినా బాధపడరు. తమ సర్వస్వం పోయినా చింతించరు.

బలి చక్రవర్తి వామనునకు మూడు అడుగుల నేల దానంగా ఇస్తానన్నాడు. ఆయన గురువైన శుక్రాచార్యుడు దానం ఇవ్వవద్దు అన్నాడు. ఆ వామనుడు శ్రీమహావిష్ణువన్నాడు. దానం చేస్తే ప్రాణానికే ప్రమాద మని హెచ్చరించాడు.

అయినా బలి చక్రవర్తి భయపడలేదు. సంకోచించలేదు. మాట తప్పలేదు. మూడు అడుగులు దానం చేసేశాడు. ఆ దాన గుణానికి దిక్కులు కూడా ఆనందించాయి. అభినందించాయి. బలి చక్రవర్తి వంటి దాతను దిక్కులు ఎప్పుడూ చూడలేదు. అటువంటి సత్యవాక్పరిపాలకుని దిక్కులు గమనించలేదు. అందుకే బలి చక్రవర్తిని భళి భళి అని అభినందించాయి.

ప్రశ్న 6.
‘దానగుణం గల వ్యక్తుల వల్ల ఈ సమాజం మెరుగైన స్థితికి చేరుకుంటుంది.” – సమర్థించండి. (Mar. ’17)
జవాబు:
సమాజానికి నేడు విశిష్ట వ్యక్తుల సేవల అవసరం చాలా ఉంది. అన్ని రంగాలలో అవినీతి పేరుకుపోయింది. స్వార్థం పెచ్చుమీరిపోయింది. స్వార్థంతో ప్రగతి శూన్య మయింది. భేదభావాలు రాజ్యమేలుతున్నాయి. అన్యాయాలు, అక్రమాలు పెచ్చుమీరిపోయాయి.

దేశభక్తి, అనన్యమైన మాతృభూమి సేవచేయగల యువత అవసరం ఉన్నది. నీతి, అవినీతి మధ్య సంఘర్షణ పెరిగిపోయింది. స్వామి వివేకానంద విశాల భారతదేశం కావాలంటే “ఇనుపకండలు, ఉక్కునరాలు కలిగిన యువత కావాలి,” అని ప్రబోధించారు. కార్మికులు, కర్షకులు, దేశభక్తి కలిగిన ప్రజలు నిర్మాణం కావాలి. త్యాగం, దానం మొదలైన లక్షణాలు గల మనుషులు కావాలి. సమాజానికి అర్పణ చేసే మంచి మనుషులు కావాలి. జాతీయాదర్శాలుగా దానం శోభిల్లాలి. రామరాజ్యం నిర్మాణం కావాలంటే దాన గుణం గల (మనుషుల) వ్యక్తుల అవసరం ఎంతో ఉన్నది.

ప్రశ్న 7.
ఈ పాఠాన్నిబట్టి పోతన కవిత్వం ఎట్లా ఉందని భావిస్తు న్నారు?
జవాబు:
ఈ పాఠాన్ని బట్టి పోతన కవిత్వాన్ని చక్కగా విశ్లేషించ వచ్చు.
విశ్లేషణ

1. పోతన ప్రతి పద్యంలోనూ నాటకీయతను ప్రదర్శించారు. శుక్రాచార్యుడు, బలిచక్రవర్తి, వామనుడు మాట్లాడు కుంటున్నట్లు పద్యాలు ఉన్నాయి. అవి కూడా ఎవరి స్వభావానికి తగినట్లు వారు మాట్లాడారు.
2. లోకజ్ఞానం కనిపిస్తుంది. మొదటి పద్యంలో ‘ఈ కుబ్జుండు విశ్వంభరుండలఁతింబోడు’ అన్నాడు. సాధారణంగా ‘పొట్టివాళ్ళు చాలా గట్టివాళ్ళు’ అనే లోక సహజమైన భావం కనిపిస్తుంది.
3. అదే పద్యంలో ‘దానము గీనము’ అనే దాంట్లో నిందార్థంలో ‘గి, గీ’ లు వాడేవాడు భాషా సంప్రదాయం ప్రయోగించాడు. ఇది వ్యాకరణానికి కూడా ఆమోదమే.
4. ‘నిజమానతిచ్చితి …’ అనే సీస పద్యంలో ‘సత్య హీనుని మోయలేను’ అని భూమాత చెప్పిన మాటల ను బట్టి పోతన పాండిత్యం తెలుస్తుంది.
5. ‘పలికి బొంకరాదు’ వంటి నీతులు కూడా ఈ పాఠంలో ఉన్నాయి.
6. ధనానికి దానం చేయడమే మంచికీర్తిని తెస్తుందని చెప్పాడు. దానివలన దానగుణం పెంపొందింపచేశాడు.
7. ‘నిరయంబైన … ’అనే పద్యంలో ఏది ఏమైనా మాట తప్పకూడదని బోధించాడు.
8. ‘విప్రాయ…’ అనే పద్యంలో పోతనకున్న వేద వేదాంత పరిజ్ఞానం బయటపడింది.
9. ‘కలకల, భళిభళి వంటి పదాలు ప్రయోగించి పద్యాల ను ఆకర్షణీయంగా రచించాడు.
10. పై వాటినన్నిటినీ పరిశీలిస్తే పోతన కవిత్వం యొక్క చక్కదనం తెలుస్తుంది. గొప్పదనం తెలుస్తుంది.

PAPER – II : PART – A

1. అపరిచిత పద్యాలు (5 మార్పులు)

ప్రశ్న 1.
క్రింది పద్యాన్ని చదివి, దాని క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

కం॥ “ఇందుగలడందులేడని
సందేహము వలదు చక్రి సర్వోపగతుం
డెందెందు వెదకి చూచిన
నందందే కలడు దానవాగ్రణి వింటే

ప్రశ్నలు – సమాధానములు
1. సర్వోపగతుండెవరు ?
జవాబు:
సర్వోపగతుండు ‘చక్రి’. చక్రి అనగా చక్రమును ధరించే శ్రీమహావిష్ణువు.

2. చక్రి ఎక్కడున్నాడు ?
జవాబు:
చక్రి అన్ని చోట్లా ఉంటాడు.

3. ఈ పద్యం ఎవరిని సంబోధిస్తుంది ?
జవాబు:
ఈ పద్యం, దానవాగ్రణిని అంటే రాక్షసరాజు హిరణ్యక శిపుని సంబోధిస్తుంది.

4. ఈ పద్యం ఏ గ్రంథంలోనిది ? (రామాయణం, భారతం, భాగవతం)
జవాబు:
ఈ పద్యం భాగవతం లోనిది.

5. ఎందెందు వెదకి చూచిన అందందే గలవాడు ఎవరు ?
జవాబు:
ఎందెందు వెదకి చూచిన అందందే గలవాడు, “శ్రీమహా విష్ణువు”.

ప్రశ్న 2.
కింది పద్యాన్ని చదివి, అర్థం చేసుకుని సరియైన సమాధానాలు రాయండి. (June ’16)

ఆకొన్న కూడె యమృతము
తాకొంచక నిచ్చువాడె దాత ధరిత్రిన్
సోఁకోర్చువాఁడె మనుజుడు
తేఁకువ గలవాడె వంశతిలకుడు సుమతీ !

ప్రశ్నలు – సమాధానములు
1. నిజమైన దానశీలి ఎవరు ?
జవాబు:
తాకొంచక ఇచ్చువాడే దాత.

2. అన్నము ఎప్పుడు రుచిగా ఉంటుంది ?
జవాబు:
ఆకలి కలిగి ఉన్నప్పుడే అన్నం రుచిగా ఉంటుంది.

3. నిజమైన మనిషి అని ఎప్పుడు అంటారు ?
జవాబు:
సోకోర్చువాడే నిజమైన మనిషి అని అంటారు.

4. ఎవరు వంశానికి వన్నె తెస్తారు ?
జవాబు:
తేకువ గలవాడే వంశానికి వన్నె తెస్తాడు.

5. ఈ పద్యానికి మకుటము ఏది ?
జవాబు:
ఈ పద్యానికి మకుటము సుమతీ !

ప్రశ్న 3.
క్రింది పద్యాన్ని చదివి అర్థం చేసుకోండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి. (Mar. ’16)

భూమి నాదియన్న భూమి ఫక్కున నవ్వు
ధనము నాదియన్న ధనము నవ్వు
కదన భీతుఁజూచి కాలుండు నవ్వును
విశ్వదాభిరామ వినురవేమ.

ప్రశ్నలు – సమాధానములు
1. భూమి ఫక్కున ఎందుకు నవ్వుతుంది ?
జవాబు:
భూమి నాది అని అన్నందుకు.

2. ధనము నాది అంటే ధనము ఏం చేస్తుంది ?
జవాబు:
ధనము నవ్వుతుంది.

3. కదన భీతుడంటే మీకేమర్థమైంది ?
జవాబు:
యుద్ధమంటే భయపడువాడు.

4. పై పద్యంలోని మకుటం ఏది ?
జవాబు:
విశ్వదాభిరామ వినురవేమ.

5. పై పద్యాన్ని రాసిన కవి ఎవరు ?
జవాబు:
వేమన.

ప్రశ్న 4.
క్రింది పద్యం చదివి, క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

“చదువది ఎంత గల్గిన, రసజ్ఞత ఇంచుక చాలకున్న, నా
చదువు నిరర్థకంబు, గుణసంయుతులెవ్వరు మెచ్చరెచ్చటం,
బదనుగ మంచికూర నలపాకము చేసిననైన, నందు ఇం
పొదవెడు నుప్పు లేక రుచిపుట్టగనేర్చు నటయ్య భాస్కరా!”

ప్రశ్నలు – సమాధానములు
1. ఈ పద్యంలో మకుటం ఏది ?
జవాబు:
ఈ పద్యంలో “భాస్కరా” అనేది మకుటము.

2. ‘రసజ్ఞత’ అంటే ఏమిటి ?
జవాబు:
రసమును గుర్తించే శక్తి అనగా రసమును తెలియుట.

3. చదువును దేనితో సమన్వయించారు ?
జవాబు:
చదువును నలపాకము చేసిన మంచి కూరతో సమన్వయించారు.

4. భాస్కరుని పర్యాయపదాలేవి ?
జవాబు:
భాస్కరుని పర్యాయపదాలు

5. ‘చదువది’ పదాన్ని విడదీసి సంధి గుర్తించండి.
జవాబు:
చదువది = చదువు + అది = ఉత్వసంధి లేక ఉకారసంధి

2. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత (5 మార్కులు)

ప్రశ్న 1.
సత్యవాక్యాన్ని పలకడంలోనూ, దానశీలం కలిగి యుండడం లోనూ గల విశిష్టతను తెలుపుతూ (వ్యాసం) రాయండి.
జవాబు:
సత్యదాన విశిష్టత :
సత్యాన్ని మించిన దైవము లేదు. సత్యవాక్యాన్ని మించిన ధర్మం లేదు. ఆడి తప్పరాదు. తనకున్న దానిలో పరులకు కొంతదానం చేయాలి. ఈ జన్మలో పెట్టుకుంటే, మరుసటి జన్మలో మరింతగా సంపన్నుడిగా జన్మిస్తాడు.

మనం పుట్టినపుడు మన వెంట ఏ ధనాన్నీ తేలేదు. తిరిగి చనిపోయినప్పుడు మన వెంట ఏమీ తీసుకుపోము. బలిచక్రవర్తి గురువుగారికి చెప్పినట్లు, ఎందరో రాజులు తాము చక్రవర్తులమని గర్వించారు. వారు చనిపోయినప్పుడు, వారు సంపాదించిన ధనాన్ని వెంట తీసుకుపోలేదు. నేడు లోకంలో వారి పేరు కూడా లేదు.

శిబిచక్రవర్తి, కర్ణుడు వంటి గొప్పదాతలు చేసిన దానాలను గూర్చి, వారి త్యాగాలను గూర్చి, నేటికీ లోకంలో చెప్పుకుంటున్నారు. వారి కీర్తి చిరస్థాయిగా నిలిచింది. హరిశ్చంద్రుడు ఎన్ని కష్టాలు వచ్చినా సత్యాన్నే మాట్లాడాడు. చివరకు కష్టాలను అధిగమించాడు.

రంతిదేవుడు, సక్తుప్రస్థుడు వంటి దాతలు, తమ సర్వస్వాన్నీ దానం చేసి పేరు పొందారు. ప్రాణాలు పోతాయని తండ్రి దేవేంద్రుడు హెచ్చరించినా, కర్ణుడు కవచకుండలాలు బ్రాహ్మణుడికి దానం చేశాడు. బలిచక్రవర్తి గురువు కాదన్నా, మూడు అడుగుల భూమిని వామనునికి ధారపోశాడు.

సత్యం, దానం విశిష్టగుణాలు, మనం సత్యమే పలుకుదాం. మనకు ఉన్నంతలో పరులకు దానం చేద్దాం.

ప్రశ్న 2.
రక్తదానం, నేత్రదానం, అవయవదానం చేయడం పట్ల ప్రజలలో చైత్యం కలిగించేలా ‘కరపత్రం తయారు చేయండి.
(లేదా)
దానం చేయమని, దానగుణం పెంచుకోమని కోరుతూ కరపత్రం తయారు చేయండి.
జవాబు:
దానగుణం

వదాన్యులారా ! మానవత్వం మూర్తీభవించిన కరుణామూర్తులారా ! సోదర సోదరీమణులారా !

దానగుణం పెంపొందించుకోవలసిన అవసరం ఎంతైనా ఉంది. మన పూర్వులు మహాదాతలు. మనమూ ఆ బాటలో నడుద్దాం.

అన్నదానం చేస్తే ఒక్కపూట ఆకలి తీర్చిన పుణ్యం వస్తుంది. ధనదానం చేస్తే కొన్ని అవసరాలను తీర్చినవారం అవుతాం. వస్త్రదానం చేస్తే కొద్దికాలమే ఆ వస్త్రాలు ఉపయోగిస్తాయి.
రక్తదానం చేస్తే ప్రాణాలు కాపాడవచ్చు. ప్రాణ దానం చేసిన పుణ్యం వస్తుంది. నేత్రదానం చేస్తే మరణించిన తర్వాత కూడా గ్రహీత ద్వారా లోకాన్ని చూడవచ్చు. అవయవదానం చేసినా శాశ్వతంగా జీవించవచ్చు.

దానం చేద్దాం. తోటి వారికి సాయపడదాం.

ఇట్లు
అవయవదాన కమిటీ,
ఖమ్మం.

ప్రశ్న 3.
దానం చేయడం వలన కలిగే ప్రయోజనాలను వివరిస్తూ మిత్రునకు లేఖ రాయండి.
జవాబు:

హైదరాబాద్,
XXXXX.

ప్రియమైన శరత్కు,

నీ స్నేహితుడు రాజా రాస్తున్న లేఖ.

మా తరగతిలో మొన్ననే ‘దానశీలము’ పాఠం చెప్పుకొన్నాం. మా గురువుగారు బలిచక్రవర్తి యొక్క దాన గుణాన్ని చాలా చక్కగా వివరించారు. దానం చేయాలని చెప్పారు. శిబి, బలి, కర్ణుడు, రంతిదేవుడు మొదలైన మహాదాతల గురించి వివరించారు.

వారి గురించి తెలుసుకొన్నాక నాకొకటి అనిపించింది. దానం చేయడంలోనే నిజమైన ఆనందం ఉందని, అన్నదానం, విద్యాదానం, రక్తదానం, అవయవ దానం మొదలైన దానాల వలన ఎంతో ప్రయోజనం ఉందని కూడా తెలుసుకొన్నాం.

అందుచేత మనం కూడా ఏదో ఒకదానం చేయాలి. దానం చేయడం వలన చాలా ఆనందం కలుగుతుంది. తృప్తిగా ఉంటుంది.

ఇట్లు,
రాజా.

చిరునామా :
సి. శరత్,
నెం. 3, 10వ తరగతి,
జిల్లా పరిషత్ ఉన్నత పాఠశాల,
కరీంనగర్ జిల్లా.

ప్రశ్న 4.
ఒక దాతకు, గ్రహీతకు జరిగిన సంభాషణ ఊహించి వ్రాయండి.
జవాబు:
దాత  :  ఏం కావాలి ?
గ్రహీత  :  నేను ఎనీమిక్ పేషెంటును.
దాత  :  అంటే ?
గ్రహీత  :  నేను రక్తహీనతతో బాధపడుతున్నాను. నాకు రక్తం కావాలి.
దాత  :  అయినా, నా రక్తం గ్రూపు సరిపోవాలి కదా !
గ్రహీత  :  ఏ గ్రూపయినా ఫరవాలేదన్నారు. మీరు రక్తం ఇస్తే నా గ్రూపు రక్తం నాకెక్కిస్తారు.
దాత  :  తప్పకుండా ఇస్తాను. ఆసుపత్రికి పదండి.
గ్రహీత  :  మీరు నా ప్రాణాలు కాపాడుతున్న దైవం.
దాత  :  అదేం కాదు. మానవులుగా ఒకరినొకరు కాపాడుకోవడం మన ధర్మం. అదే మానవత్వం. అందులోనే తృప్తి ఉంది.

ప్రశ్న 5.
దానం యొక్క గొప్పతనాన్ని వివరించే నినాదాలు వ్రాయండి.
జవాబు:

1. దానం చేయండి – ధన్యత పొందండి
2. అవయవ దానాన్ని మించిన దానం లేదు – ఆదుకోవడాన్ని పోయే ప్రాణాలు నిలబెట్టండి
3. వట్టిమాటలు కట్టిపెట్టు – గట్టిదానం చేసి చూపెట్టు
4. అనుభవించడం స్వార్థం – దానం చేయడం త్యాగం
5. నేత్రాలను దానం చేయండి నలుగురికి చూపు ప్రసాదించండి.

ప్రశ్న 6.
దాతృత్వాన్ని ప్రోత్సహించే కవిత వ్రాయండి.
జవాబు:
బలి చేశాడు భూదానం
శిబి చేశాడు ప్రాణదానం
కర్ణుడు చేశాడు కవచదానం
రంతిదేవుడు చేశాడు అన్నదానం
ఎందరో చేశారు రక్తదానం
ఇంకెందరో చేస్తున్నారు నేడు అవయవ దానం.

ప్రశ్న 7.
ఒక దాతను అభినందిస్తూ అభినందన పత్రం వ్రాయండి.
జవాబు:
వేంకటేశ్వరుని దయాగుణం ఉన్న వేంకటాచలం సరస్వతీ నిలయమైన బడికి ఇచ్చారు మీ స్థలం. ఎందరో విద్యార్ధులకిది అవుతోంది నిలయం మీ దానగుణాన్ని అభినందిస్తున్నాం అందరం అందుకోండి మా అభినందన మందారాలు.

అదనపు వ్యాకరణాంశాలు

PAPER – I : PART – B

1. సొంతవాక్యాలు

1. దశదిశలు : మన జాతిపిత మహాత్మాగాంధీ కీర్తి, ప్రపంచంలో దశదిశలా వ్యాపించింది.

2. కాళ్ళు కడుగు : అత్తమామలు అల్లుడి కాళ్ళు కడిగి కన్యాదానం చేస్తారు.

3. అభ్యాగతుడు : అభ్యాగతుడు స్వయంగా విష్ణుమూర్తి వంటివాడని పెద్దలంటారు.

4. మానధనులు : మానధనులే నిజమైన కోటీశ్వరులు.

5. సత్యహీనుడు : సత్యహీనునిగా బ్రతకడం కంటే మరణము మేలు.

6. సిరి మూట కట్టుకొని పోవడం : ఏ వ్యక్తికీ సిరి మూట కట్టుకొని పోవడం శక్యం కాదు. బ్రతికుండగానే దానధర్మాలు చేసుకోవాలి.

7. ఆకర్ణించు : గురువులు చెప్పే పాఠమును శ్రద్ధగా ఆకర్ణించాలి.

8. వృత్తి : ఏ వృత్తిని చేపట్టినా గౌరవంగా బ్రతకాలి.

9. గర్వోన్నతి : ఎంత గొప్ప పదవినలంకరించినా గర్వోన్నతి పనికిరాదు.

10. యశఃకాములు : యశఃకాములు అందరి గౌరవాన్ని పొందుతారు.

11. ననుబోటి : ననుబోటివాడు ఇది చేయగలడా అని ఆలోచించకూడదు.

12. సముద్ధరణము : మన ముఖ్యమంత్రిగారు తెలంగాణ సముద్ధరణకు కంకణం కట్టుకున్నారు.

13. ప్రక్షాళనము : తెలంగాణలో అవినీతిని ప్రక్షాళన చేయడం మన అందరి లక్ష్యం.

2. పర్యాయపదాలు

కులము = వంశము, కొలము, వంగడం, అభిజనము
విశ్వంభరుడు = విష్ణువు, నారాయణుడు, కృష్ణుడు, వైకుంఠుడు
దానము = త్యాగము, విహాపితము, ఉత్సర్జనము, వితరణము
అర్ధము  = సంపద, ధనం
సత్యము = నిజము, నిక్కము, తథ్యము, యధార్థము
భూస్వామి = అచల, అనన్త, విశ్వంభర, ఊర్వి, ధాత్రి
క్షేత్రము = స్థలము, పొలము
ప్రీతి = ముదము, సంతోషం, హర్షము
హరుడు = శివుడు, శంభుడు, శంకరుడు, సర్వజ్ఞుడు
విష్ణువు = నారాయణుడు, కేశవుడు, దామోదరుడు
వటువు = బ్రహ్మచారి, వడుగు, వర్ణి, ఉపవీతుడు
చరణము = అడుగు, అంఘి, పదము, పాదము
దిశ = దిక్కు ఆశ, దెస, కడ
రాజ్యము = దేశము, ప్రదేశము, రాష్ట్రము, నేల, విలాయతి
కర్ణము = చెవి, జానుగు, శ్రుతి, శ్రోతము, శ్రవణము
వర్ణి = బ్రహ్మచారి, వటువు, వటుడు, దండ హస్తుడు, వడుగు
ఆచార్యుడు = గురువు, ఉపదేశికుడు, దేశికుడు, విద్యాదాత
లోచనము = కన్ను, నేత్రము, నయనము
యశము = కీర్తి, ప్రఖ్యాతి, విఖ్యాతి, ఖ్యాతి, సుప్రతిష్ట
వృత్తి = ఉపజీవిక, జీవనోనాయము, జీవనా ధారము, కాయకము, జీవిక
భూమి = పుడమి, ధాత్రి, ధరణి, ఇల, నేల
బ్రహ్మ = అంబుజగర్భుడు, కమలజుడు, చతుర్ముఖుడు, దాత, నీరజభవుడు
భార్గవుడు = శుక్రాచార్యుడు, కావ్యుడు, భృగువు, శ్వేతుడు
రాజు = అధిపతి, ఏలిక, చక్రవర్తి, ధరణీపతి, నరేంద్రుడు, నృపతి
జిహ్వ = నాలుక, రసజ్ఞ, రసన
క్రతువు = యాగము, ఇష్టి, మేధము, యజ్ఞము,
దనుజులు = రాక్షసులు, దానవులు, దైత్యులు, రాత్రించరులు, అసురులు
మరాళము = హంస, అంచ, కలకంఠము, రాజహంస, సుగ్రీవము
హేమము = బంగారము, కనకము, పుత్తడి

3. వ్యుత్పత్త్యర్థాలు

త్రివిక్రముడు = మూడడుగులచే ముల్లోకములను కొలిచిన వాడు (విష్ణువు).
నీరజభవుడు = విష్ణువు నాభి కమలము నుండి పుట్టిన వాడు (బ్రహ్మ).
విశ్వంభరుడు = విశ్వమును భరించువాడు (విష్ణువు)
విష్ణువు = విశ్వమంతటా వ్యాపించియుండువాడు (విష్ణువు)
వదాన్యుడు = మిక్కిలిగా ఇచ్చేవాడు (మంచిదాత)
ధాత్రి = సర్వమునూ ధరించేది (భూమి)
భార్గవుడు = భృగు వంశమున పుట్టినవాడు (పరశు రాముడు)
హరి = భక్తుల హృదయాలను ఆకర్షించేవాడు (విష్ణువు)
హరుడు = భక్తుల పీడలను సర్వమునూ హరించే వాడు (శివుడు)
దానవులు = దనువు అనే స్త్రీ వలన పుట్టినవారు (రాక్షసులు)
బ్రహ్మ = ప్రజలను వర్థిల్ల చేయువాడు (బ్రహ్మ)
కులము = సజాతీయమైన ప్రాణుల గుంపు (వంశము)
వర్ణి = స్తుతులు గలవాడు (బ్రహ్మచారి)
ఆచార్యుడు = సంప్రదాయమును గ్రహింపచేయువాడు (గురువు)
క్షేత్రము = దీనియందు ధాన్యముల చేత నుండ బడును (భూమి)
జిహ్వ = రసముతో ఉన్న వస్తువులను ఇష్ట పడునది (నాలుక)
హేమము = లోహాంతరమును కూడి వృద్ధి పొందునది (బంగారము)
మాణవకుడు = మనువు యొ క్క అల్పుడైన సంతానము (బాలుడు)

4. నానార్థాలు

కులము = వంశము, జాతి, శరీరం, ఇల్లు
గురువు = ఉపాధ్యాయుడు, తండ్రి, బృహస్పతి
క్షేత్రము = చోటు, పుణ్యస్థానము, భూమి, శరీరం
సిరి = సంపద, లక్ష్మి
హరి = విష్ణువు, ఇంద్రుడు, గుఱ్ఱం, దొంగ, సింహం, కోతి
మహి = భూమి, శక్తి, మహిమ, ఉత్సవము
ధర్మము = పుణ్యము, ఎద్దు, నీతి, విల్లు, యజ్ఞము
అర్థము = శబ్దార్థము, ధనము, కార్యము, యాచన
ధాత్రి = నేల, తల్లి, ఉసిరిక, దాది
చిత్రము = చిత్తరువు, అద్భుతరసం, ఆశ్చర్యము
రాజు = ప్రభువు, క్షత్రియుడు, ఇంద్రుడు, చంద్రుడు
సత్యము = నిజము, కృతయుగము, ఒట్టు, ఒక లోహము
హేమము = బంగారు, ఉమ్మెత్త, గుఱ్ఱము, మంచు
వర్ణి = బ్రహ్మచారి, వ్రాతగాడు, ఋషి, చిత్తరువు, మూర్ఖుడు
బీజము = విత్తనము, నిజము, కారణము
బ్రహ్మ = నలువ, విష్ణువు, శివుడు, సూర్యుడు, చంద్రుడు, బ్రాహ్మణుడు
కాలము = సమయము, నలుపు, చావు, తాడి
జిహ్వ = నాలుక, వాక్కు, జ్వాల
అవసరమ = సమయము, ఆకాశము, ఆవశ్యకము, నైవేద్యము, విశ్రాంతి
పాదము = అడుగు, పద్యమునందలి చరణము, కాలు, స్థంభము, కిరణము
శిరము = తల, సేనాగ్రము, శిఖరము, ముఖ్యము
భూతము = ప్రాణి, దేవతా భేదము, పంచ భూతములలో ఒకటి, సత్యము, న్యాయము
తోడు = సహాయము, ఒట్టు, స్నేహము

5. ప్రకృతి – వికృతులు

ప్రకృతి – వికృతి
ధర్మము – దమ్మము
సంజ్ఞ – సన్న
కార్యము – కర్ణము
ఆశ్చర్యము – అచ్చెరువు
కులము – కొలము
విష్ణువు – వెన్నుడు.
విప్రుడు – పాణుడు
హితము – ఇతము
గర్వము – గరువము
శ్రీ – సిరి
భూ – భువి
భద్రము – పదిలము
భాగ్యము – బాగెము
దక్షిణము – దక్కినము
మృత్యువు – మిత్తి
గృహము – గీము
భూతము – బూచి
భూమి – బూమి
వ్రతము – బత్తము
నిజము – నిక్కము
దేవి – దేవేరి
శిరస్ – సిరసు
బ్రహ్మ – బమ్మ, బొమ్మ
యశము – ఆసము
వటుడు – వడుగు
జీవితము – జీతము
చిత్రము – చిత్తరువు
దాస్యము – దాసము
విద్య – విద్దె
కీర్తి – కీరితి

PAPER – II : PART – B

1. సంధులు

ఎ. తెలుగు సంధులు

1. సరళాదేశ సంధి
సూత్రములు:

1. దృతప్రకృతికము మీది పరుషములకు సరళములగు.
2. ఆదేశ సరళమునకు ముందున్న దృతములకు బిందు సంశ్లేషలు విభాషనగు.

ఉదా :
రాజ్యముఁదేజమున్ – రాజ్యమున్ +తేజమున్
అలతిబ్రోడు – అలతిన్ + పోడు
బ్రహ్మాండముంగలడే- బ్రహ్మాండమున్ + కలడె
గీనముఁబనుపు – గీనమున్ + పనుపు
అర్థంబుఁగామంబు – అర్థంబున్ +కామంబు
అర్థిఁబొమ్మనుట – అర్థిన్ + పొమ్మనుట
కంటెఁబాపము – కంటెన్ + పాపము
భరించెదఁగాని – భరించెదన్ +కాని .
మోవఁజాలను – మోవన్ + చాలను
అనుచుఁబలుకదె – అనుచున్ + పలుకదె
కంటెంబ్రలికి – కంటెన్ + పలికి
పొడవునఁగురచ – పొడవునన్ + కురచ
ఔదిరుగన్ – ఔన్ + తిరుగన్
వచ్చుఁగాక – వచ్చున్ + కాక
ఐనఁజెడు – ఐనన్ + చెడు
అగుటంగలకల – అగుటన్ + కలకల

2. ఉత్వ సంధి
సూత్రం : ఉత్తునకు అచ్చు పరమగునపుడు సంధియగు.
ఉదా :
వాడై – వాడు + ఐ
పలుకులాకర్ణింపు – పలుకులు + ఆకర్ణింపు
లేదనక – లేదు + అనక
లోచనుండు – అయి + లోచనుండయి
ఇట్లనియె – ఇట్లు + అనియె
పేరైనన్ – పేరు + ఐనన్
కాములై – కాములు + ఐ
నిరయంబైన – నిర్ణయంబు + ఐన
హరుడైనన్ – హరుడు + ఐనన్
రమ్మా – రమ్ము + ఆ
లేదనక – లేదు + అనక
ప్రీతమ్మని – ప్రీతమ్ము + అని
నాయకుడగుటన్ – నాయకుడు + అగుటన్
పంచకమనఘా – పంచకము + అనఘా
వారేరి – వారు + ఏరి

3. ఉకార వికల్ప సంధి
సూత్రం : ప్రథమేతర విభక్తి శత్రర్థ చువర్ణంబులందున్న ఉ-కారమునకు సంధి వైకల్పికముగానగు.
ఉదా :
పలుకుచున్న – పలుకుచున్ + ఉన్న
దాతకీవియు – దాతకున్ + ఈవియు

4. గసడదవాదేశ సంధి
సూత్రం : ప్రథమమీది పరుషములకు గసడదవలు బహుళముగానగు.
ఉదా :
ప్రక్షాళనంబు సేసి- ప్రక్షాళనంబు + చేసి
పాదంబుగడిగి – పాదంబు + కడిగి
ధారవోసె – ధార + పోసె
కాళ్ళుగడుగ – కాళ్ళు + కడుగ
పరిగణనంబుసేసి – పరిగణనంబు + చేసి
చేసాచి – చే + చాచి

5. అత్వ సంధి
సూత్రం : అత్తునకు సంధి బహుళముగానగు.
ఉదా :
పొమ్మనుటెట్లు – పొమ్మనుట + ఎట్లు
కుఱుచై – కుఱుచ + ఐ
లేదనకిత్తున్ – లేదనక + ఇత్తున్
ఉత్తమా – ఉత్తమ + ఆ
ఎయ్యది – ఎ + అది

6. యడాగమ సంధి
సూత్రం : సంధిలేని చోట స్వరంబుకంటే పరంబయిన స్వరంబునకు యడాగమంబగు.
ఉదా :
అనియిట్లు – అని + ఇట్లు
యశస్వీట్లు – యశస్వి + ఇట్లు
సన్నగి – సన్న + ఎఱిగి
భళిభళియని – భళిభళి + అని
ఆయడుగుల – ఆ + అడుగుల

7. త్రిక సంధి
సూత్రాలు :

1. ఆ, ఈ, ఏ అను సర్వనామములు త్రికములనబడును.
2. త్రికంబు మీది అసంయుక్త హల్లునకు ద్విత్వంబు బహుళంబుగానగు.
3. ద్విరుక్తంబగు హల్లు పరమగునపుడు ఆచ్ఛికంబగు దీర్ఘంబునకు హ్రస్వంబగు.

ఉదా :
ఎయ్యది – ఏ + అది (యడాగమ, త్రికసంధులు)
అయ్యవసరంబున – ఆ + అవసరంబున (,, )
అద్దానవేంద్రుడు – ఆ + దానవేంద్రుడు ( ,, )
ఇక్కాలము – ఈ + కాలము (యడాగమ, త్రికసంధులు)

బి. సంస్కృత సంధులు

1. సవర్ణదీర్ఘ సంధి
సూత్రం : అ, ఇ, ఉ, ఋలకు సవర్ణములైన అచ్చులు పరమైనప్పుడు దాని దీర్ఘము ఏకాదేశమగును.
ఉదా :
బ్రహ్మాండము – బ్రహ్మ + అండము
కులాచార్యుడు – కుల + ఆచార్యుడు
మహాత్మక – మహా + ఆత్మక
మహానుభావ – మహా + అనుభావ
ఇష్టార్థంబులు – ఇష్ట + అర్థంబులు
కులాంతము – కుల + అంతము
వింధ్యావళి – వింధ్య + ఆవళి
నిగమాంతాలంకరణము – నిగమ + అంత + అలంకరణము
కాలాది – కాల + ఆది
నలినాక్షుడు – నలిన + అక్షుడు
ప్రార్థింప – ప్ర + అర్థింప

2. గుణ సంధి
సూత్రం : అకారమునకు ఇ, ఉ, ఋలు పరమైనప్పుడు క్రమముగా ఏ, ఓ, ఆర్లు ఏకాదేశమగును.
ఉదా :
వదాన్యోత్తమా – వదాన్య + ఉత్తమా
గర్వోన్నతి – గర్వ + ఉన్నతి
దానవేంద్రుండు దానవ + ఇంద్రుండు
దనుజేశ్వరుడు – దనుజ + ఈశ్వరుండు
అసురోత్తముడు – అసుర + ఉత్తముడు
మాణవకోత్తమ – మాణవక + ఉత్తమ

3. విసర్గ సంధి
సూత్రం 1 : విసర్గకు క, ఖ, ప, ఫలు పరమైతే విసర్గ మారదు.
ఉదా : యశఃకాములు -యశః + కాములు

సూత్రం 2 : ఇస్, ఉస్ల విసర్గకు క, ఖ, ప, ఫలు కలిస్తే ఆ విసర్గ ‘ష’ కారంగా మారుతుంది.
ఉదా : దుష్కర్ముడు
దుష్ + కర్ముడు
దుస్ + కర్ముడు

సూత్రం 3 : అంతః, దుః, చతుః, ఆశాః పునః మొదలైన పదాల విసర్గ రేఫగా (ర్) గా మారుతుంది.
ఉదా : నిర్మూలనంబు – నిః + మూలనంబు

4. యణాదేశ సంధి.
సూత్రం : ఇ, ఉ, ఋ లకు అసవర్ణాచ్చులు పరమైతే వాటికి క్రమంగా య, వ, ర లు ఆదేశమగును.
ఉదా :
అభ్యాగతుడు – అభి + ఆగతుడు

2. సమాసాలు

సమాస పదము – విగ్రహవాక్యముసమాసము పేరు
కులాచార్యుడు – కులమునకు ఆచార్యుడు – షష్ఠీ తత్పురుష సమాసము
నాదు జిహ్వ – నా యొక్క జిహ్వ – షష్ఠీ తత్పురుష సమాసము
గృహస్థ ధర్మము – గృహస్థ యొక్క ధర్మము – షష్ఠీ తత్పురుష సమాసము
గర్వోన్నతి – గర్వము యొక్క ఉన్నతి – – షష్ఠీ తత్పురుష సమాసము
కులాంతము – కులము యొక్క అంతం – షష్ఠీ తత్పురుష సమాసము
దానవేంద్రుడు – దానవులలో ఇంద్రుడు – షష్ఠీ తత్పురుష సమాసము
అసురోత్తముడు – అసురులలో ఉత్తముడు – షష్ఠీ తత్పురుష సమాసము
దనుజేశ్వరుడు – దనుజులలో ఈశ్వరుడు – షష్ఠీ తత్పురుష సమాసము
నా పలుకులు – నా యొక్క పలుకులు – షష్ఠీ తత్పురుష సమాసము
వటునికాళ్ళు – వటుని యొక్క కాళ్ళు – షష్ఠీ తత్పురుష సమాసము
భర్త సన్న – భర్త యొక్క సన్న (సంజ్ఞ) – షష్ఠీ తత్పురుష సమాసము
సురలోకము – సురలయొక్క లోకము – షష్ఠీ తత్పురుష సమాసము
నీ వాంఛితంబు – నీ యొక్క వాంఛితంబు – షష్ఠీ తత్పురుష సమాసము
దనుజలోకనాథుడు – దనుజలోకమునకు నాథుడు – షష్ఠీ తత్పురుష సమాసము
భూతనాయకుడు – భూతములకు నాయకుడు – షష్ఠీ తత్పురుష సమాసము
భూతపంచకము – భూతముల యొక్క పంచకము – షష్ఠీ తత్పురుష సమాసము
మానధనులు – మానము ధనముగా కలవారు – బహువ్రీహి సమాసము.
మహాత్ముడు – గొప్ప ఆత్మ కలవాడు – బహువ్రీహి సమాసము.
దుష్కర్ముడు – దుష్టమైన కర్మలు గలవాడు – బహువ్రీహి సమాసము.
రాజవదన – చంద్రుని వంటి వదనము కలది – బహువ్రీహి సమాసము.

మదమరాళగమన – మదమరాళము వంటి గమనము కలది – బహువ్రీహి సమాసము.
నలినాక్షుడు – నలినముల వంటి అక్షులు కలవాడు – బహువ్రీహి సమాసము.
అనఘుడు – అఘము లేనివాడు – నఞ బహువ్రీహి సమాసము
జీవధనములు – జీవము అనెడి ధనములు – రూపక సమాసము
వామపాదము – ఎడమదైన పాదము – విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయ సమాసము
ఇష్టార్థంబులు – ఇష్టమైన అర్థములు – విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయ సమాసము
హేమఘటము – బంగారుదైన ఘటము – విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయ సమాసము
కపట వటువు – కపటుడైన వటువు – విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయ సమాసము
పావనజలము – పావనమైన జలము – విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయ సమాసము
బహుబంధనములు – అనేకములైన బంధనములు – విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయ సమాసము
వదాన్యోత్తముడు – ఉత్తముడైన వదాన్యుడు – విశేషణోత్తరపద కర్మధారయ సమాసము
అసురోత్తముడు – ఉత్తముడైన అసురుడు – విశేషణోత్తరపద కర్మధారయ సమాసము
మాణవకోత్తముడు – ఉత్తముడైన మాణవకుడు – విశేషణోత్తరపద కర్మధారయ సమాసము
దశదిక్కులు – పది సంఖ్య గల దిక్కులు – ద్విగు సమాసము
త్రివిక్రమ – మూడు రకాల (వైపుల) విక్రమం – ద్విగు సమాసము
విశ్వంభరుడు – విశ్వమును భరించువాడు – ద్వితీయా తత్పురుష సమాసము
వేదప్రామాణ్యవిదుడు – వేద ప్రామాణ్యమును తెలిసినవాడు – ద్వితీయా తత్పురుష సమాసము
సత్యహీనుడు – సత్యము చేత హీనుడు – తృతీయా తత్పురుష సమాసము
నిగమాంతాలంకరణం – నిగమాంతములచేత అలంకరణము – తృతీయా తత్పురుష సమాసము
ధరణీసురుడు – ధరణియందు సురుడు – సప్తమీ తత్పురుష సమాసం

3. అలంకారాలు

1. వృత్త్యనుప్రాసాలంకారం
లక్షణం : ఒకటిగాని, రెండుగాని అంతకుమించిన హల్లులు పలుమార్లు ఆవృత్తి అయినట్లేతే అది వృత్త్యను ప్రాసాలంకారం.
ఉదా :

1. నీ కరుణా కటాక్షవీక్షణములకు నిరీక్షిస్తున్నాడు.
2. అడిగెదనని కడువడిజను.
3. చిటపట చినుకులు పట పట పడెను.

2. రూపకాలంకారం
లక్షణం : ఉపమానోపమేయాలను అభేదం చెప్పినట్లేతే అది రూపకాలంకారం.
ఉదా :

1. ఈ రాజు సాక్షాత్తు పరమేశ్వరుడే.
2. అజ్ఞానాంధకారమును జ్ఞానజ్యోతితో తొలగించాలి.
3. సంసార సాగరమును తరించుట మిక్కిలి కష్టం.

4. గణవిభజన

అ) క్రింది పదాలకు గణాలను గుర్తించడం.

1. దానము – U l l – భగణము
2. కులమున్ – l l U – నగణము
3. హితంబు – l U l – జగణము
4. భాగ్యము – U l l – భగణము
5. నిర్ణయం – l l U – సగణం
6. వారేరీ – UUU – మగణం

ఆ) వృత్తాలు – గణాలు

1. ఉత్పలమాల : భ, ర, న, భ, భ, ర, వ
2. చంపకమాల : న, జ, భ, జ, జ, జ, ୪ గ
3. శార్దూలం : మ, స, జ, స, త, త,
4. మత్తేభం : స, భ, ర, న, మ, య, వ.

5. వాక్య పరిజ్ఞానం

అ) క్రింది సామాన్య వాక్యాలను సంక్లిష్ట వాక్యంగా గుర్తించండి.

ప్రశ్న 1.
రవి అన్నం తిన్నాడు. రవి బడికి వెళ్ళాడు.
జవాబు:
రవి అన్నం తిని బడికి వెళ్ళాడు.

ప్రశ్న 2.
లత పూలుకోసింది. లత దండకట్టింది.
జవాబు:
లత పూలుకోసి దండకట్టింది.

ప్రశ్న 3.
అమ్మ గుడికి వెళ్ళింది. అమ్మ పూజలుచేసింది.
జవాబు:
అమ్మ గుడికి వెళ్ళి పూజలుచేసింది.

ప్రశ్న 4.
రమ పాఠాలు విన్నది. రమ బాగా చదివింది.
జవాబు:
రమ పాఠాలు విని బాగా చదివింది.

ప్రశ్న 5.
వామనుడు వచ్చాడు. వామనుడు దానం కోరాడు.
జవాబు:
వామనుడు వచ్చి దానం కోరాడు.

ప్రశ్న 6.
బలిచక్రవర్తి దానం చేసాడు. బలి కీర్తి పొందాడు.
జవాబు:
బలిచక్రవర్తి దానం చేసి కీర్తి పొందాడు.

ఆ) క్రింది కర్తరి వాక్యాలను కర్మణి వాక్యాలుగాను, కర్మణి వాక్యాలను కర్తరి వాక్యాలుగాను రాయండి.

ప్రశ్న 1.
పోతన భాగవతం రచించాడు. (కర్తరి వాక్యం)
జవాబు:
పోతనచేత భాగవతం రచింపబడింది. (కర్మణి వాక్యం)

ప్రశ్న 2.
బలి దానం చేసాడు. (కర్తరి వాక్యం)
జవాబు:
బలిచేత దానం చేయబడింది. (కర్మణి వాక్యం)

ప్రశ్న 3.
వామనునిచేత వరాలు కోరబడినాయి. (కర్మణి వాక్యం)
జవాబు:
వామనుడు వరాలు కోరాడు. (కర్తరి వాక్యం)

ప్రశ్న 4.
సజనులు దానం చేశారు. (కర్తరి వాక్యం)
జవాబు:
సజనులచేత దానం చేయబడింది. (కర్మణి వాక్యం)

ప్రశ్న 5.
బలిచక్రవర్తి చేత కీర్తి సంపాదింపబడింది. (కర్మణి వాక్యం)
జవాబు:
బలిచక్రవర్తి కీర్తి సంపాదించాడు. (కర్తరి వాక్యం)

ఇ) క్రింది పరోక్ష కథనాలను ప్రత్యక్ష కథనంలోకి మార్చి రాయండి.

ప్రశ్న 1.
తాను దానం చేస్తానని బలిచక్రవర్తి చెప్పాడు.
జవాబు:
“నేను దానం చేస్తాను” అని బలిచక్రవర్తి చెప్పాడు.

ప్రశ్న 2.
తనకు ఆహారం వద్దని రవి అన్నాడు.
జవాబు:
“నాకు ఆహారం వద్దు” అని రవి అన్నాడు.

ప్రశ్న 3.
తన పెళ్ళికి రమ్మని కృష్ణ పిలిచాడు.
జవాబు:
“నా పెళ్ళికి రండి” అని కృష్ణ పిలిచాడు.

ప్రశ్న 4.
తాను నగరం వెళ్ళానని లత చెప్పింది.
జవాబు:
“నేను నగరం వెళ్ళాను” అని లత చెప్పింది.

ప్రశ్న 5.
‘తనకు దైవమే రక్ష’ అని భక్తుడు చెప్పుకున్నాడు.
జవాబు:
“నాకు దైవమే రక్ష” అని భక్తుడు చెప్పుకున్నాడు.

ఈ) ఈ క్రింది వాక్యాలు ఏ రకమైన వాక్యాలో గుర్తించండి.

1. ఆహా ! బలిచక్రవర్తి దానగుణం ! (ఆశ్చర్యార్థకం)
2. ఆవు పాలు తెల్లగా ఉంటాయి. (తద్ధర్మార్థకం)
3.  దైవం నిన్ను కరుణించుగాక ! (ఆశీర్వచనార్థకం)
4. దొంగతనాలు చేయవద్దు. (నిషేధార్థకం)
5. రవి వస్తాడో ! రాడో ! (సందేహార్థకం)
6. దానం ఎందుకు చేయాలి ? (ప్రశ్నార్థకం)
7. దేవా ! నన్ను అనుగ్రహించు. (ప్రార్థనార్థకం)
8. అందరు దానం చేయాలి. (విధ్యర్థకం)

Telangana SCERT 10th Class Telugu Grammar Telangana తెలుగు వ్యాకరణం Questions and Answers.

TS 10th Class Telugu Grammar Questions and Answers

భాషాభాగములు

ఆంధ్రభాషలోని పదాలను అయిదు రకాలుగా విభజించిరి. అవి :
1. నామవాచకము :
దీనికి విశేష్యము అని కూడా పేరు కలదు. పేర్లను తెలుపు పదాలు నామవాచకాలు. రాముడు, కృష్ణానది, బల్ల, మేడ. ఇది సంజ్ఞ, జాతి, గుణ క్రియా భేదములచే నాలుగు రకములైనది.

2. సర్వనామము :
నామవాచకములకు బదులుగా వాడబడేది. అతడు, ఆమె, అది, ఇది, ఇవి, వాడు, వారు మొ||నవి. ఇది కూడా ప్రశ్న వాచక, సంబంధ వాచకాది భేదములతోనున్నది.

3. విశేషణము :
నామవాచకముల, సర్వనామముల విశేషములను రంగు, రుచి మొ||నవి. వాటిని తెలుపు పదము. నల్లని, కమ్మని, చెడ్డ మొదలగునవి.

4. క్రియ :
పనిని తెలుపు పదాలు క్రియలు. ఉదా : చదివెను, వ్రాయును.

5. అవ్యయము :
లింగ, వచన, విభక్తులు లేనిది. ఆహా, అయ్యో, ఔరా, భళా, చేసి, చూసి, చేయక.

విభక్తులు

వాక్యములోని వేర్వేరు పదాలకు ఒకదానితో ఒకటికి గల సంబంధమును తెలిపేవే విభక్తి ప్రత్యయములు. ఇవి ఏడు విధములు.

విభక్తి  –  ప్రత్యయములు
ప్రథమా విభక్తి  –  డు, ము, వు, లు
ద్వితీయా విభక్తి  –  నిన్, నున్, లన్, కూర్చి, గురించి
తృతీయా విభక్తి  –  చేతన్, చేన్, తోడన్, తోన్
చతుర్థీ విభక్తి  –  కొరకున్, కై
పంచమీ విభక్తి  –  వలనన్, కంటెన్, పట్టి
షష్ఠీ విభక్తి  –  కిన్, కున్, యొక్క, లోన్, లోపలన్
సప్తమీ విభక్తి  –  అందున్, నన్
సంబోధనా ప్రథమా విభక్తి  –  ఓ, ఓయి, ఓరి, ఓసి

విభక్తిని ఆధారంగా చేసుకొని శబ్దములకు చివర ఆగముగా గాని, ఆదేశముగా గాని వచ్చి చేరేటటువంటి ఇ, టి, తి వర్గములు ఔప విభక్తికములు.
కాలు + చే = కాలిచే
అన్ని + ని = అన్నిటిని
చేయి + లో = చేతిలో.
సూచనలు : ప్రాచీన గ్రంథాలలో వాడింది కావ్యభాష. దాన్నే గ్రాంథిక భాష అంటారు. నేడు వాడుకలో ఉండే భాషే వ్యావహారిక భాష, దాన్నే ఆధునిక భాష అంటారు. గ్రాంథిక భాషను ఆధునిక భాషలోకి మార్చేటప్పుడు క్రింది మార్పులు గమనించాలి.
1. ఎ, ఏ లకు ముందున్న వకారం లోపిస్తుంది. పట్టుకు + వెళ్ళాడు – పట్టుకు + ఎళ్ళాడు – పట్టుకెళ్లాడు. అలాగే పడేశాడు మొ॥

2. పెట్టు క్రియలోని వకారం లోపిస్తుంది. కూడు + పెట్టాడు – కూడు + ఎట్టాడు – కూడెట్టాడు

3. పదాదిలోని వకారం ఒకారంగా మారుతుంది.
వాడు వదలడు – వాడొదలడు
పట్టుకు వచ్చాడు – పట్టుకొచ్చాడు.

4. సాగుతున్న వర్తమాన కాలాన్ని సూచించే చోట ఊకారానికి మారుగా ఓకారం వస్తుంది.
ప్రవహిస్తూ + ఉంది – ప్రవహిస్తూంది – ప్రవహిస్తోంది
ఇట్లే చేస్తోంది. రాస్తోంది మొ॥

5. ము, మ్ము, ంబుల చోట ‘o’ వస్తుంది.
వర్షము – వర్షం; వృక్షమ్ము – వృక్షం; దేశంబు – దేశం

6. ని / ను, కి / కులకు ముందున్న మకారం లోపిస్తుంది. దానికి ముందున్న అచ్చు దీర్ఘం అవుతుంది. ని అనేది న్నిగా మారుతుంది.
దేశమును – దేశాన్ని; దేశమునకు – దేశానికి ; దానిని – దాన్ని; పందెమునకు – పందానికి

7. ఇ, ఈ, ఎ, ఏ లకు ముందు ‘య’ చేరుతుంది.
ఎక్కడ – యెక్కడ; ఇటు = యిటు

8. ఉ, ఊ, ఒ, ఓ లకు ముందు వకారం చేరుతుంది.
ఉండ + ఒచ్చు – ఉండొచ్చు – వుండొచ్చు

9. రెండు పదాలు కలిసినపుడు రెండో పదం మొదట గల ‘అ’ లోపిస్తుంది లేదా ‘అ’ కు ముందు టకారం చేరవచ్చు.
చచ్చే + అంత – చచ్చేంత – చచ్చేటంత

10. పొమ్ము, రమ్ము వంటి పదాలలోని ‘మ్ము’ లోపించి ముందు అచ్చు దీర్ఘం అవుతుంది. పొమ్ము – పో; రమ్ము – రా
చూడుము, వెళ్ళుము వంటి వాటిలో ‘ము’ లోపిస్తుంది. చూడు, వెళ్ళు, వచ్చెను, పోయెను లలో ‘ను’ లోపించి వచ్చె, పోయె అవుతాయి.

ఆధునిక భాషలోని పరివర్తనం

క్రింది వాక్యాలను ఆధునిక భాషలోకి పరివర్తనం చేయండి.

1. వివేకహీనుడయిన ప్రభువును సేవించుట కంటే వనవాసముత్తమము.
ఆధునిక భాష : వివేకహీనుడైన ప్రభువును సేవించడం కంటే వనవాసం ఉత్తమం.

2. ఎలుక ప్రతిదినము చిలుకకొయ్య మీఁదికెగిరి పాత్రము నందున్న యన్నము భక్షించి పోవుచున్నది.
ఆధునిక భాష : ఎలుక ప్రతిదినం చిలుకకొయ్య పైకి ఎగిరి పాత్రలో ఉన్న అన్నాన్ని భక్షించిపోతోంది. “తని పోతుంది.

3. బుద్ధిహీనత వలన సమస్త కార్యములు నిదాఘనదీ పూరములట్లు వినాశము నొందును.
ఆధునిక భాష : బుద్ధిహీనత వల్ల సమస్తకార్యాలు నిదామన పూరములైనట్లుగా వినాశనాన్ని పొందుతాయి.

4. అతని వ్యాపారము న్యాయమార్గమున సాగుచున్నది.
ఆధునిక భాష : అతని వ్యాపారం న్యాయమార్గంలో సాగుతోంది.

5. నేటి విద్యార్థులు జ్ఞాన సంపాదనకు తగినంత శ్రద్ధ వహించుట లేదు.
ఆధునిక భాష : నేటి విద్యార్థులు జ్ఞానం సంపాదించడం కోసం తగినంత శ్రద్ధ తీసుకోవడం లేదు.

6. పదేపదే చదివినచో పద్యము తప్పక అర్థమగును.
ఆధునిక భాష : పదే పదే చదివితే పద్యం తప్పకుండా అర్థమవుతుంది.

7. స్వాతంత్య్రమనగా స్వరాజ్యమని మాత్రమే కాదు.
ఆధునిక భాష : స్వాతంత్ర్యం అంటే స్వరాజ్యం అని మాత్రమే కాదు.

8. పురుషుడు న్యాయము తప్పక విద్యా ధనములు గడింపవలెను.
ఆధునిక భాష : పురుషుడు న్యాయాన్ని తప్పక విద్యా సంపాదించాలి ధనాల్ని గడించాలి.

కర్తరి వాక్యాన్ని కర్మణి వాక్యంగా మార్చుట

‘కర్త’ ఆధారంగా రూపొందిన వాక్యాలు కర్తరి వాక్యాలని, ‘కర్మ’ ప్రధానంగా రూపొందించిన వాక్యాలను కర్మణి వాక్యాలని అంటారు.
ఉదా:
రామకృష్ణారావు ఆమోదముద్ర వేశారు. (కర్తరి వాక్యం)
రామకృష్ణారావుచే ఆమోదముద్ర వేయబడింది. (కర్మణి వాక్యం)

వివరణ :
(ఆమోదముద్రవేయడం – కర్తకు సంబంధించిన క్రియ.
ఆమోదముద్ర వేయబడటం – కర్మకు సంబంధించిన క్రియ.)

1. ఆయన కన్నుమూసిన విషయం పత్రికలో వ్రాశారు. (కర్తరి వాక్యం)
ఆయనచే కన్నుమూయబడిన విషయం పత్రికలో వ్రాయబడింది. (కర్మణి వాక్యం)

2. సుగ్రీవుడు వాలిని యుద్ధానికి ఆహ్వానించాడు. (కర్తరి వాక్యం)
సుగ్రీవునిచే వాలి యుద్ధానికి ఆహ్వానించబడ్డాడు. (కర్మణి వాక్యం)

ప్రత్యక్ష కథనం – పరోక్ష కథనం

ప్రత్యక్ష కథనం :
ఇతరులు చెప్పిన దానిని లేక తాను చెప్పిన దానిని ఉన్నది ఉన్నట్టుగా అనుసరించి చెప్పడం. దీనిలో ఇన్వర్టెడ్ కామాస్ ఉంటాయి. ఉదా : ‘దీన్ని నరికివేయండి’ అని తేలికగ అంటున్నారు.

పరోక్ష కథనం :
అనుకరించిన దానిలోని విషయాన్ని లేక అభిప్రాయాన్ని మాత్రమే అనుకరించడం. దీనిలో ఇన్వర్టెడ్ కామాస్ ఉండవు.

ప్రత్యక్ష కథనం = పరోక్ష కథనం
నేను – నా – నాకు = తాను – తన – తనకు
మేము – మాకు = తాము – తమకు
నీవు – నీకు – నీది = అతడు / ఆమె – అతడికి / ఆమెకు – అతనిది / ఆమెది
మీ – మీకు = వారి – వారికి
ఇది – ఇవి – ఇక్కడ = అది – అవి – అక్కడ అని మార్పు చెందుతాయి.

1. ప్రత్యక్ష కథనం : “నా పుస్తకాలూ, కాగితాలూ ఏవీ ? ఎవరు తీశారు ?” అని రాజు కేకలు వేసేవాడు.
పరోక్ష కథనం : తన పుస్తకాలూ, కాగితాలూ ఏమైనాయనీ, ఎవరు తీశారనీ రాజు కేకలు వేసేవాడు.

2. ప్రత్యక్ష కథనం : “నా రచనలలో నా జీవితం ఉంటుంది” అని రచయిత మిత్రునితో అంటున్నాడు.
పరోక్ష కథనం : తన రచనలలో తన జీవితం ఉంటుందని ఒక రచయిత తన మిత్రునితో అంటున్నాడు.

3. ప్రత్యక్ష కథనం : “నేను కఠినుడనని అందరూ అంటారు. నిజానికి నేను చాలా శాంత స్వభావం కలవాడిని. పచ్చికవలె మృదువయినవాడిని. కోపం వచ్చినప్పుడే నన్ను సంభాళించడం కష్టమౌతుంది” అని తనను గురించి చెప్పుకున్నాడు.
పరోక్ష కథనం : తాను కఠినుడని అందరూ అంటారనీ, నిజానికి తాను చాలా శాంత స్వభావం కలవాడనీ, మృదువయిన వాడనీ, కోపం వచ్చినప్పుడు తనను సంభాళించడం కష్టమవుతుందనీ ఆయన తన గురించి చెప్పుకున్నాడు.

4. ప్రత్యక్ష కథనం : “నేను మా ఊళ్ళో నాలుగో తరగతిదాకా చదివాను” అని లక్ష్మి చెప్పింది.
పరోక్ష కథనం : తాను వాళ్ళ ఊళ్ళో నాలుగో తరగతిదాకా చదివానని లక్ష్మి చెప్పింది.

5. ప్రత్యక్ష కథనం : “గంభీరమైన నా ముఖం చూసి ఎవరూ నాతో స్నేహం చేయడానికి ఇష్టపడరు” అని అంబేద్కర్ అంటుండేవాడు.
పరోక్ష కథనం : గంభీరమైన తన ముఖం చూసి ఎవరూ తనతో స్నేహం చేయడానికి ఇష్టపడరని అంబేద్కర్ అంటుండేవాడు.

6. ప్రత్యక్ష కథనం : “నాకు ఏ వ్యసనాలు లేవు. శీల సంవర్ధనంలో అభిమానపడతాను” అని ఆయన అన్నాడు.
పరోక్ష కథనం : తనకు ఏ వ్యసనాలు లేవనీ శీల సంవర్ధనంలో అభిమానపడతానని ఆయన అన్నాడు.

7. ప్రత్యక్ష కథనం : “నేను రాకున్నా నీవు తప్పక వెళ్ళి చూచి రా” అని రవి నాతో అన్నాడు.
పరోక్ష కథనం : తాను రాకున్నా నన్ను తప్పక వెళ్ళి చూచి రమ్మని రవి నాతో అన్నాడు.

8. ప్రత్యక్ష కథనం : “నాకు చాలా ముఖ్యమైన పని ఉందని రాము చెప్పాడు.
పరోక్ష కథనం : తనకు చాలా ముఖ్యమైన పని ఉందని రాము చెప్పాడు.

జాతీయాల వివరణ

1. మంత్రాలకు చింతకాయలు రాలడం :
మంత్రాలు మనస్సుకు సంబంధించినవి. అవి చదివినంత మాత్రాన తక్షణమే భౌతికమైన పనులు జరుగవు. చింతచెట్టు కింద నిలబడి ఎన్ని మంత్రాలు చదివినా ఒక్క చింతకాయ కూడా రాలదు. మానసిక ప్రయత్నంకంటే భౌతిక ప్రయత్నమే ముఖ్యమని తెలియజెప్పే సందర్భంలో దీన్ని ప్రయోగిస్తారు.

2. మిన్నందుకోవడం :
మిన్ను అనగా ఆకాశం. నిత్యావసర వస్తువుల ధరలు కొనలేనంతగా బాగా పెరిగిన సందర్భంలోను లేదా ఎత్తైన భవన నిర్మాణం జరిగినప్పుడు దాని ఎత్తును తెలియజేసే సందర్భం లోను దీన్ని ప్రయోగిస్తారు.

3. గజ్జెకట్టడం :
ఎవరైనా నాట్యం చేయడానికి ఆరంభంగా ముందుగా కాళ్ళకు గజ్జెలు కడతారు. ఏదైనా ఒకపని ఆరంభమైందనే విషయాన్ని తెలియ జేసే సందర్భంలో దీన్ని వాడుతారు.

4. గుండెలు బరువెక్కడం:
సాధారణంగా గుండె సున్నితంగా ఉంటుంది. బరువులను మోయలేదు. మానసిక వత్తిడిని కూడా తట్టుకోలేదు. ఎప్పుడైనా తీవ్రమైన బాధ కల్గిన సందర్భంలోను, ఆత్మీయులు, స్నేహితులు మొదలైన వారిని కోల్పోయి బాధలో ఉన్నప్పుడు ఈ జాతీయాన్ని వాడుతాము.

5. నీరుకారిపోవడం :
ఘనపదార్థంగా ఉన్న మంచు ముక్క క్రమంగా నీరుగా మారిపోవడం అంటే ఉనికిని కోల్పోవడం. అదే విధంగా మనిషికి చెమట పట్టి ఒక పనిని చేయలేని సందర్భములో ఈ జాతీయాన్ని వాడుతాము.

6. కనువిప్పు :
‘విప్పు’ అంటే విచ్చుకోవడం, తెరుచు కోవడం. కన్ను తెరవడం ద్వారా కలిగే జ్ఞానం మిగిలిన నాలుగు జ్ఞానేంద్రియాల ద్వారా కలిగే జ్ఞానం కంటే ఎక్కువైనా, ఇక్కడ కనువిప్పు అంటే మనోనేత్రం విచ్చుకోవడం అని భావం. భ్రమలన్నీ తొలగిపోయి, సత్యం గోచరించడమే కనువిప్పు.

7. కాలధర్మం చెందడం :
కాలధర్మం అంటే ‘మరణించుట’ అని అర్థం. ఎవరైనా మరణించిన సందర్భంలో మరణించారు అనే పదాన్ని ప్రయోగించ కుండా కాలధర్మం (కాలధర్మాన్ని అనుసరించి మరణం పొందు) అనే పదం ప్రయోగిస్తారు.

8. తునాతునకలు :
ఏదైనా ఒక వస్తువు అజాగ్రత్త వల్ల గాని, నిర్లక్ష్యంగా గాని కిందపడినపుడు అది బ్రద్దలై ముక్కలుముక్కలైపోతుంది. లేదా వేలుళ్ళు సంభవించినపుడు కూడా వస్తువులు ముక్కలు ముక్కలై పోతాయి. అందువల్ల ఒక వస్తువు చిన్నా భిన్నమై పగిలిన సందర్భాన్ని తెలియజేయునపుడు దీన్ని వాడతారు.

9. పురిటిలోనే సంధి కొట్టడం :
పని ప్రారంభించగానే ఆ పనికి విఘ్నం కలగడం అనే అర్థంలో వాడే జాతీయం.

10. ఉన్నదంతా ఊడ్చుకుపోవడం :
పూర్తిగా నాశనం కావడం అని భావం.

11. శ్రీరామరక్ష :
రక్షింపగలిగినది, సర్వరక్షకమైనది అనే అర్థం.

12. గీటురాయి :
కొలబద్ద ప్రమాణము అని ఈ జాతీయానికి భావము. నాణ్యత నిర్ణయించడానికి బంగారాన్ని గీటురాయిపై గీత పెడతారు.

13. కారాలు మిరియాలు నూరడం :
మండిపడడం, మిక్కిలి కోపగించడం అని ఈ జాతీయానికి భావం.

14. స్వస్తి వాచకం :
ముగింపు, వదలివేయడం అని ఈ జాతీయానికి భావం.

15. అగ్రతాంబూలం : అందరికంటే ముందుగా గుర్తింపబడడం, గౌరవింపబడడం అని భావం.

16. దిక్కులు పిక్కటిల్లడం :
‘అంతటా వ్యాపించు’ అనే అర్థంలో వాడే జాతీయం.

17. విజయవంతం కావడం అంటే :
ఎవరైనా ఏదైనా ఒకపనిని కష్టపడి చేసినప్పుడు అది విజయవంతం అవుతుంది. ఆ విధంగా చేపట్టిన పని విజయం పొందిన సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. విజయవంతం కావడం అంటే కార్యసాఫల్యతను పొందడం అని అర్థం.

18. ఉలుకు పలుకూ లేకపోవడం అంటే :
‘ఉలుకు’ అంటే భయం ‘పలుకు’ అంటే మాట ఎవరైనా ఎక్కడైనా భయంకరమైన జంతువును చూచినప్పుడుగాని, భయంకరాకృతిని చూచిన సందర్భంలోను నిశ్చేష్ఠులై పడి ఉండటాన్ని ఈ పదం తెలియజేస్తుంది. నిష్క్రియత్వం లేకపోవడమే ఉలుకు పలుకూ లేకపోవడం.

వాక్య ప్రయోగాలు

1. శ్రీరామరక్ష : ధీమంతులకు ఆత్మస్థైర్యమే శ్రీరామరక్షగా ఉంటుంది.

2. గీటురాయి : ఎన్నికలు ప్రజాభిప్రాయానికి గీటు రాయి.

3. రూపుమాపడం : విద్యార్థులు తమలోని దుర్గుణాలను రూపు మాపడం తప్పనిసరి.

4. కారాలుమిరియాలు నూరడం : పాలకపక్షం, విపక్షం ఎప్పుడూ ఒకదానిపై మరొకటి కారాలు, మిరియాలు నూరుకొంటాయి.

5. స్వస్తి వాచకం : పురోహితులు భక్తులకు స్వస్తి వాచకం పలుకుతారు.

6. శ్రద్ధాసక్తులు : చదువుపట్ల శ్రద్ధాసక్తులు ప్రదర్శించే వారు విజయాన్ని పొందుతారు.

7. ప్రేమ ఆప్యాయతలు : తల్లిదండ్రులు తమ పిల్లలపట్ల ప్రేమ ఆప్యాయతలు ప్రదర్శించాలి.

8. వన్నెచిన్నెలు : అప్సరసలు తమ వన్నెచిన్నెలతో దేవేంద్రుని అలరించారు.

9. సమయసందర్భాలు : కొందరు సమయసందర్భాలు పాటించకుండా మాట్లాడుతారు.

10. హాయిసౌఖ్యాలు : ప్రతిఫలాపేక్ష లేకుండా సేవచేయు వానికి జీవితంలో హాయిసౌఖ్యాలు కలుగుతాయి.

11. సాన్నిధ్యం (సామీప్యం, ఎదురు) : భగవంతుని సాన్నిధ్యంలో అందరూ సమానులే.

12. మైత్రి : దుర్జనులతో మైత్రి చేయవద్దు.

13. ఏకాకి (ఒంటరి) : అభిమన్యుడు పద్మవ్యూహంలో ఏకాకి అయినాడు.

14. రోమాంచితం : భారతదేశం, క్రికెట్ ఆటలో ప్రపంచ కప్ సాధించినదని విని, నాకు రోమాంచితం అయ్యింది.

15. కనువిప్పు : గురువుగారి హెచ్చరికతో నాకు కనువిప్పు కలిగింది.

16. పొద్దస్తమానం : సోమరులు పొద్దస్తమానం కాల క్షేపాలతో సమయాన్ని వ్యర్థం చేస్తుంటారు.

17. చమత్కారం : చాటుపద్యాల్లోని చమత్కారం పాఠకులను ఆనందపరుస్తుంది.

18. కష్టఫలం : రైతు సోదరులు కష్టఫలంగానే పంటలు పండుతాయి.

19. కడుపులు మాడ్చుకొను : దీనజనులు తిండితిప్పలు లేకుండా కడుపులు మాడ్చుకొని జీవిస్తున్నారు.

20. అడుగున పడిపోవు : పసిబాలుడు లోతైన బోరుబావి అడుగున పడిపోవడం విచారకరం.

సామాన్య వాక్యాలను సంక్లిష్ట వాక్యాలుగా మార్చుట

వాక్యాల మార్పిడిలో గుర్తుంచుకోదగిన అంశాలు :

సామాన్య వాక్యం :
సమాపక క్రియ కల్గి కర్త, కర్మలు గల వాక్యం సామాన్య వాక్యం.
ఉదా :
రాముడు సీతను పెండ్లాడెను.

సంక్లిష్ట వాక్యం :
ఒక సమాపక క్రియ; ఒకటిగాని, అంత కంటే ఎక్కువగాని అసమాపక క్రియలు గల వాక్యం సంక్లిష్ట వాక్యం. సమాపక క్రియగలది ప్రధాన వాక్యంగా, అసమాపక క్రియగలది ఉప వాక్యంగా ఉంటుంది. అసమాపక క్రియ భూతకాలాన్ని సూచిస్తుంది.

ఉదాహరణలు :
I. క్రింది సామాన్య వాక్యాలను సంక్లిష్ట వాక్యంగా మార్చండి.

ప్రశ్న 1.
నా మల్లెలు ఎంతోమంది యువతులు ధరించారు. ఆనందించారు.
జవాబు:
నా మల్లెలు ఎంతోమంది యువతులు ధరించి ఆనందించారు.

ప్రశ్న 2.
పిల్లలు సముద్రతీరాన ఆడుకొంటున్నారు. ఇసుకలో ఇల్లు కట్టుకున్నారు.
జవాబు:
పిల్లలు సముద్రతీరాన ఆడుకొంటూ, ఇసుకలో ఇల్లు కట్టుకున్నారు.

ప్రశ్న 3.
బొండుమల్లెలు వేసింది తానే, పెంచింది తానే, డబ్బు చేసిందీ తానే.
జవాబు:
బొండుమల్లెలు వేసి, పెంచి, డబ్బు చేసింది తానే.

ప్రశ్న 4.
ఎందరో దేశభక్తులు తమ ధన, మాన, ప్రాణాలను కోల్పోయారు. దేశానికి స్వాతంత్య్రం తెచ్చారు.
జవాబు:
ఎందరో దేశభక్తులు తమ ధన, మాన, ప్రాణాలను కోల్పోయి, దేశానికి స్వాతంత్య్రం తెచ్చారు.

ప్రశ్న 5.
ఈ సంవత్సరం వర్షాలు బాగా కురిశాయి. పంటలు బాగా పండాయి.
జవాబు:
ఈ సంవత్సరం వర్షాలు బాగా కురియడంతో పంటలు బాగా పండాయి.

ప్రశ్న 6.
విలేఖరులు వింకిల్ను పట్టణానికి తీసికెళ్ళారు. అతన్ని అనేక ప్రశ్నలడిగారు.
జవాబు:
విలేఖరులు వింకిల్ను పట్టణానికి తీసికెళ్ళి అనేక ప్రశ్నలడిగారు.

ప్రశ్న 7.
వినోద్ బొంబాయి వెళ్ళాడు. అతడు మిత్రుణ్ణి కలిశాడు.
జవాబు:
వినోద్ బొంబాయి వెళ్ళి మిత్రుణ్ణి కలిశాడు.

ప్రశ్న 8.
వదరుబోతు జన్మించినది అనంతపురమందు – వదరుబోతు పని చేసినది, సన్యసించినది అనంతపురమందే.
జవాబు:
వదరుబోతు జన్మించినది, పని చేసినది, సన్యసించినది అనంతపురమందే.

ప్రశ్న 9.
నా భయం కళ్ళకు కప్పేసింది. రాలేక నిలబడి పోయాను.
జవాబు:
నా భయం కళ్ళకు కప్పేయ్యటంతో రాలేక నిలబడి పోయాను.

II. క్రింది సంక్లిష్ట వాక్యాలను సామాన్య వాక్యాలుగా మార్చండి.

ప్రశ్న 1.
జనమంతా పగలబడి నవ్వుతూ గోల చేస్తున్నారు
జవాబు:
జనమంతా పగలబడి నవ్వుతున్నారు. గోల చేస్తున్నారు.

ప్రశ్న 2.
అతను మాట్లాడుతూ అన్నం తింటున్నాడు.
జవాబు:
అతను మాట్లాడుతున్నాడు. అన్నం తింటున్నాడు.

ప్రశ్న 3.
అంబేద్కర్ అమెరికా వెళ్ళి తనతో ఇరవైనాలుగు పెట్టెల పుస్తకాలు తెచ్చుకున్నాడు.
జవాబు:
అంబేద్కర్ అమెరికా వెళ్ళాడు. తనతో ఇరవైనాలుగు పెట్టెల పుస్తకాలు తెచ్చుకున్నాడు.

ప్రశ్న 4.
రాము కాఫీ తాగుతూ చదువుతున్నాడు.
జవాబు:
రాము కాఫీ తాగుతున్నాడు. రాము చదువుతున్నాడు.

ప్రశ్న 5.
కృష్ణ ఉద్యోగం చేసుకుంటూ చదువుకొంటున్నాడు.
జవాబు:
కృష్ణ ఉద్యోగం చేసుకుంటున్నాడు. కృష్ణ చదువు కొంటున్నాడు.

సామాన్య వాక్యాలను సంయుక్త వాక్యాలుగా మార్పుట

సంయుక్త వాక్యం :
సమ ప్రాధాన్యం గల వాక్యాలను కలపడం వల్ల ఏర్పడే వాక్యాలను సంయుక్త వాక్యాలు అంటారు.

ప్రశ్న 1.
వీరు పొమ్మను వారు కారు. వీరు పొగబెట్టు వారు.
జవాబు:
వీరు పొమ్మను వారు కారు, పొగబెట్టువారు.

ప్రశ్న 2.
రైలు వచ్చింది. చుట్టాలు రాలేదు.
జవాబు:
రైలు వచ్చింది కానీ చుట్టాలు రాలేదు.

ప్రశ్న 3.
నాలో చురుకుదనం ఉంది. జిజ్ఞాస ఉంది.
జవాబు:
నాలో చురుకుదనం, జిజ్ఞాస ఉన్నాయి.

ప్రశ్న 4.
పదేళ్ళకే మాకు ఎంతో మాటకారితనం వచ్చేది. ఎంతో పెద్దరికమూ వచ్చేది.
జవాబు:
పదేళ్ళకే మాకు ఎంతో మాటకారితనమూ, పెద్దరికమూ వచ్చేవి.

ప్రశ్న 5.
ఆయన సత్యకాలంవాడు. పరమ సాత్వికుడు.
జవాబు:
ఆయన సత్యకాలంవాడు మరియు పరమ సాత్త్వికుడు. (లేదా) ఆయన సత్యకాలం వాడు, పరమ సాత్త్వికుడు కూడా.

ప్రశ్న 6.
అంబేద్కర్ కార్యవాది. క్రియాశీలి.
జవాబు:
అంబేద్కర్ కార్యవాది మరియు క్రియాశీలి. (లేదా) అంబేద్కర్ కార్యవాది, క్రియాశీలి కూడా.

ప్రశ్న 7.
కమల బాగా చదివింది. కమలకు ర్యాంకు రాలేదు.
జవాబు:
కమల బాగా చదివింది కాని ర్యాంకు రాలేదు.

ప్రశ్న 8.
రాముడు శివధనుస్సును విరచెను. రాముడు సీతను వివాహమాడెను.
జవాబు:
రాముడు శివధనుస్సును విరచెను మరియు సీతను వివాహమాడెను.

ప్రశ్న 9.
పోటీలో చాలామంది పాల్గొన్నారు. బహుమతి ముగ్గురికే ఇచ్చారు.
జవాబు:
పోటీలో చాలామంది పాల్గొన్నప్పటికీ బహుమతి ముగ్గురికే ఇచ్చారు.

ప్రశ్న 10.
రవి సాయంకాలం వరకు పనిచేసేవాడు. రవి చీకటి పడుతుంటే ఇంటికి వెళ్లేవాడు.
జవాబు:
రవి సాయంకాలం వరకు పనిచేసేవాడు కాని చీకటి పడుతుంటే ఇంటికి వెళ్ళేవాడు.

ప్రశ్న 11.
అనిల్ ఎంతో కష్టపడి చదివాడు. అతడు పరీక్షలో తప్పాడు.
జవాబు:
అనిల్ ఎంతో కష్టపడి చదివాడు కానీ పరీక్షలో తప్పాడు.

ప్రశ్న 12.
ప్రకాశం పంతులుగారు ధైర్యశాలి. అతడు త్యాగశీలి.
జవాబు:
ప్రకాశం పంతులుగారు ధైర్యశాలి మరియు త్యాగశీలి.

ప్రశ్న 13.
సీత పాఠం అర్థం చేసుకొంది. సీత పరీక్ష బాగా వ్రాసింది.
జవాబు:
సీత పాఠం అర్థం చేసుకొనడంతో పరీక్ష బాగా వ్రాసింది.

వాక్యాంగములు

సాధారణంగా వాక్యంలో కర్త, కర్మ, క్రియ అనే మూడు అంగాలు ఉంటాయి.
కర్త (Subject) – పనిని చేసేవాడు కర్త.
కర్మ (Object) – పని యొక్క ఫలితాన్ని అనుభవించేవాడు కర్మ.
క్రియ (Verb) – చేసిన పనిని తెలిపే పదం క్రియ.
ఉదా : వేటగాళ్ళు వలలు పన్నారు.
ఈ వాక్యంలో వేటగాళ్ళు – కర్త, వలలు – కర్మ, పన్నారు – క్రియ.

క్రియను ఎవడు, ఎవరు అను పదాలతో ప్రశ్నించగా వచ్చే జవాబు కర్త.

క్రియను దేనిని, వేనిని అను ప్రశ్నించగా వచ్చే జవాబు కర్మ.

కర్తను తెలిపే పదం కర్తృపదం అనీ, కర్మను తెలిపే పదం కర్మపదం అనీ అంటారు.

కొన్నిచోట్ల వాక్యాల్లో కర్త లోపించవచ్చును.
ఉదా : బడికి వెళ్ళాడు
(ఇక్కడ ‘వాడు’ అనే కర్త పదం లేదు)

కొన్నిచోట్ల వాక్యాల్లో కర్మ లోపించవచ్చును.
ఉదా : నేను చదువుతున్నాను.
(ఇక్కడ కర్మ పదం ‘పాఠం’ లేదు)

కొన్నిచోట్ల క్రియలేని వాక్యాలు ఉండవచ్చును.
ఉదా : దశరథునకు ముగ్గురు భార్యలు.

క్రియలు – భేదములు

పనిని తెలుపు పదములు క్రియలు. ధాతువునకు ప్రత్యయములు చేరి క్రియలు ఏర్పడును. తెనుగున ధాతువులు ఉకారాంతములై ఉండును.

ధాతువునకు ఉదా : వండు, వ్రాయు, కొట్టు, తిను మొదలగునవి.
క్రియకు ఉదా : వండెను, వ్రాయుచున్నాడు, కొట్టగలడు, తినెను మొదలగునవి.

క్రియలు పనిని తెలిపే విధానమును బట్టి రెండు రకములు. అవి :

1. సమాపక క్రియలు,
2. అసమాపక క్రియలు.

సమాపక క్రియ – వాక్యార్థమును పూర్తి చేయునది. – తిన్నాడు, చూశాడు, చదివాడు.
ఉదా : సీత బడికి వెళ్ళెను.

అసమాపక క్రియ – వాక్య భావమును పూర్తి చేయని క్రియ. – తిని, చూసి, వండి, చేస్తూ
ఉదా : సీత బడికి వెళ్ళి

సమాపక క్రియలు కాలము, వచనము మొదలగు వాటిని అనుసరించి మారుచుండును. అసమాపక క్రియలు మారవు. అందుకే వాటిని అవ్యయములు అని లెక్కించిరి.
పని జరుగు సమయమును బట్టి సమాపక క్రియలు నాలుగు కాలములందు వాడబడును.
భూతకాల క్రియ – జరిగిపోయిన పనిని తెలుపును.
ఉదా : వెళ్ళెను, వెళ్ళితిని, వ్రాసితిమి.

వర్తమానకాల క్రియ – జరుగుచున్న పనిని తెలుపు క్రియ.
ఉదా: వెళ్ళుచున్నావు, వ్రాయుచున్నాడు, తినుచున్నాము.

భవిష్యత్కాల క్రియ – జరుగబోవు పనిని తెలుపు క్రియ.
ఉదా : వెళ్ళగలను, వ్రాయగలడు, తినగలము.

తద్ధర్మార్థక క్రియ – భూత భవిష్యద్వర్తమానముల కంటే భిన్నమై, ఆ మూడు కాలములను తెలుపు క్రియ.
ఉదా : వెళ్ళును, వెళ్ళెదము, చేసెదవు.
(ఇప్పటి వ్యవహారమున తద్ధర్మార్థక క్రియ భవిష్య దర్థములో వాడుచున్నారు)

అసమాపక క్రియలు :
1. క్త్వార్థకము – భూతకాలమును తెలిపే అసమాపక క్రియ. ధాతువు చివర ‘ఇ’ చేరును.
ఉదా : చేయు + ఇ = చేసి, తిను + ఇ = తిని.

2. వ్యతిరేక క్త్వార్థకము – క్త్వార్థకమునకు వ్యతిరేకము. ధాతువునకు “అక” చేరును.
ఉదా : చేయు + అక = చేయక,
తిను + అక = తినక.

3. శత్రర్థకము – వర్తమానార్ధమును తెలుపునట్టిది. ధాతువునకు “చున్” ప్రత్యయము చేరును.
ఉదా : చేయు + చున్ = చేయుచున్
తిను + చున్ = తినుచున్.

4. తుమున్నాద్యర్థకము – కారణమును తెలియజేసేది. ధాతువునకు “అన్” చేరును.
ఉదా : చేయన్, తినన్.

5. చేదర్థకము – కార్యకారణ సంబంధాన్ని తెలియ జేసేది. ధాతువునకు “ఇనన్” ప్రత్యయము చేరును.
ఉదా : చదివినన్, చేసినన్, తినినన్.

6. అనంతర్యార్థకము – తరువాత అనే అర్థాన్ని తెలుపుతూ ధాతువునకు “డున్” చేరును.
ఉదా : చదువుడున్, చేయుడున్, తినుడున్.

7. భావార్థకము – ధాతువు యొక్క భావాన్ని తెలిపేది. “ట” చేరును.
ఉదా : విను – వినుట, చేయు – చేయుట, తిను – తినుట, వండు వండుట.

8. వ్యతిరేక భావార్ధకము – ధాతువు యొక్క అర్థానికి వ్యతిరేకార్థమును తెలుపుచూ “అమి” చేరిన అసమాపక క్రియ.
ఉదా : విను – వినమి, చేయు – చేయమి, తిను – తినమి.

వాక్యములలో రకములు

వాక్యాలు చెప్పే భావాన్ని, విధానాన్ని బట్టి కొన్ని రకాలుగా విభజించబడ్డాయి.

1. విద్యర్థక వాక్యం – కర్త పనిని చేయాలని ఆదేశించి నట్లుగా ఉంటుంది.
ఉదా :

1. సలీం ! నీవు తరగతిలో కూర్చో.
2. మీరు చదవండి.
3. మీరు చిత్రం వేయండి.
4. నీవు గూడూరు వెళ్ళు.
5. మీరు వెళ్ళాల్సిందే.
6. మీరు వ్రాయండి.
7. నువ్వు వాడు.

2. అనుమత్యర్థక వాక్యం – కర్త చేయవలసిన పనిని చేయవచ్చునని అనుమతి ఇచ్చినట్లుంటుంది.
ఉదా :

1. పిల్లలూ ! ఇక మీరు ఆటలాడుకోవచ్చు.
2. మీరు ఆటలు ఆడవచ్చు.
3. పిల్లలు ఊరికి వెళ్ళవచ్చు.
4. మీరు భోజనం చేయవచ్చు.
5. మీరు రావచ్చు.
6. నేను లోపలికి రావచ్చునా ?
7. మేము ఆటలు ఆడవచ్చునా ?

3. సందేహార్థక వాక్యం – కర్త చేయవలసిన పనిని చేస్తాడో, చేయడో అనే అనుమానం తెలుపుతుంది.
ఉదా :

1. రాము ఈ రోజు బడికి రాడేమో.
2. రవి చూస్తాడో ? చూడడో ?
3. అమ్మ రమ్మంటుందో ? వద్దంటుందో ?
4. ఈ గొయ్యి లోతో ? కాదో ?
5. వారు వెళ్ళవచ్చా ?
6. వాన పడుతుందో, లేదో ?

4. ప్రశ్నార్థక వాక్యం – కర్త చేయవలసిన పని జరిగిందా అని ప్రశ్నిస్తున్నట్లు ఉంటుంది.
ఉదా :

1. లలిత బడికి వచ్చిందా ?
2. పాఠాలు బాగా విన్నారా ?
3. పరీక్షలు బాగా వ్రాశారా ?
4. పదార్థాలు రుచిగా ఉన్నాయా ?
5. వారందరికి ఏమైంది ?

5. వ్యతిరేకార్థక వాక్యం – కర్త చేయవలసిన పనిని చేయడు అని చెప్పడం.
ఉదా :

1. రాజు ఈరోజు బడికి రాడు.
2. లత సినిమా చూడదు.
3. అమ్మ ఊరికి వెళ్ళదు.
4. వాడు పాఠం వ్రాయడు.
5. రాము చదవడు.

6. నిషేధార్థక వాక్యం – ఎవరూ ఈ పనిని చేయకూడదనే భావన ఉంటుంది.
ఉదా :

1. పరీక్ష మొదలైన తరువాత ఎవరూ లోనికి రాకూడదు.
2. మీరు అల్లరి చేయవద్దు.
3. మీరు బయట తిరగవద్దు.
4. దుష్టులతో స్నేహం వద్దు.
5. మీరు రావద్దు.
6. మీరు వెళ్ళవద్దు.
7. నీవు తినవద్దు.

7. నిశ్చయార్థక వాక్యం – ఒక నిశ్చయాన్ని తెలిపేందుకు వాడే వాక్యం. కర్తకు లేక మరొక పదానికి “ఏ, అ”లు చేర్చడం వలన ఏర్పడును. లేకుండా కూడా ఉండవచ్చును.
ఉదా :

1. రాముడే రక్షకుడు, రాముడు రక్షకుడు, వాడు శాస్త్రవేత్త.
2. నేను తప్పక వస్తాను.
3. నేను రేపు రాస్తాను.
4. రాము తప్పక వెళ్తాడు.
5. గోపాల్ చెట్టు ఎక్కాలి.

8. ఆశ్చర్యార్థక వాక్యం – ఆశ్చర్యాన్ని తెలిపేది.
ఉదా :

1. అయ్యో ! ఎంత కష్టం వచ్చింది, ఆహా ! ఎంత బాగున్నదో !
2. ఆహా ! కూర ఎంత బాగుందో !
3. ఆహా ! చిత్రం ఎంత అద్భుతంగా ఉందో !
4. ఆహా ! ఏమి ప్రకృతి రమణీయత !
5. ఆహా ! ఎంత బాగుందీ !

9. ప్రార్థనార్థక వాక్యం – ఇతరులను ప్రార్థించు, అర్థించు అనే విషయంలో ఈ వాక్యాలు వస్తాయి.
ఉదా :

1. దయచేసి అనుమతించండి.
2. నన్ను అనుగ్రహించండి.
3. నాకు సెలవు ఇవ్వండి.
4. లోపలికి అనుమతించండి.
5. అయ్యా ! నాకు చదువు చెప్పండి.
6. దయచేసి నన్ను కాపాడు.
7. దయచేసి ఆ పనిని పూర్తి చేయండి.

10. అప్యర్థకం – ‘అపి’ అనగా కూడా అని అర్థం. కూడా అనే పదాన్ని ప్రయోగించాల్సిన సమయంలో ఈ వాక్యాలను వాడుతాము.
ఉదా :

1. వర్షాలు వచ్చినా చెరువు నిండలేదు.
2. అధికారులు వచ్చినా సమస్యలు తీరలేదు.
3. ముఖ్యమంత్రి వచ్చినా స్పందన లేదు.
4. వర్షాలు పడినా ధరలు తగ్గలేదు.
5. బాగా చదివినా మార్కులు రాలేదు.
6. రైలు వచ్చినా చుట్టాలు రాలేదు.
7. దేవుడు దిగివచ్చినా, ఆయన గెలవలేదు.

11. శత్రర్థకము వర్తమాన అసమాపక క్రియను శత్రర్థకము అని అంటారు.
ఉదా :

1. రాము తింటూ వింటున్నాడు.
2. అమ్మ వండుతూ చదువుతున్నది.
3. లత పాడుతూ నటిస్తున్నది.
4. శ్రీను పాఠం వింటూ రాస్తున్నాడు.

12. తద్ధర్మార్థక వాక్యం – మూడు కాలాల యందును జరుగు పనులను తెలియజేయును.
ఉదా :

1. సూర్యుడు తూర్పున ఉదయించును.
2. అగ్ని మండును.
3. సముద్రపు నీరు ఉప్పగా ఉండును.
4. ఆవుపాలు మధురంగా ఉండును.

13. ఆశీర్వచనార్థకం – ఆశీస్సును తెలియజేయు వాక్యములను ఆశీర్వచనార్థక వాక్యాలు అంటారు.
ఉదా :

1. మీకు మేలు కలుగుగాక
2. మీకు క్షేమం కలుగుగాక
3. భగవంతుడు మిమ్ము అనుగ్రహించు గాక
4. మీ మార్గం ఫలప్రదం అగునుగాక
5. మీకు విజయం సిద్ధించుగాక.
6. మీరు ఉత్తీర్ణులగుదురుగాక.

14. హేత్వర్థక వాక్యం – హేతువు అనగా కారణం. ఒక పని జరగడానికి ఒక నిమిత్తం ఉండాలి. అలాంటి వాక్యాలను హేత్వర్థక వాక్యాలు అని అంటారు.
ఉదా :

1. బాగా చదవడం వల్ల మార్కులు వచ్చాయి.
2. వరదలు రావడంతో ఇబ్బందులు వచ్చాయి.
3. మురుగునీరు రావడంతో దోమలు వచ్చాయి.
4. వర్షాలు కురవడంతో రైతులు ఆనందించారు.

15. సామర్థ్యార్థకం – పనిని చేయుటయందు సమర్థత కలిగి ఉండటం.
ఉదా :

1. రవి పాడగలడు.
2. లత చక్కగా చిత్రం వేయగలదు.
3. అర్జునుడు యుద్ధం చేయగలడు.
4. ప్రధాని సామర్థ్యాన్ని నిరూపించుకొనగలడు.

వాక్యములు – భేదములు

ఒక భావమును తెలుపు పదముల సముదాయమే వాక్యము.
ఉదా : రాముడు పాఠమును చదివెను.

ఒక్కొక్కప్పుడు ప్రశ్నకు సమాధానంగా ఒక మాటనే చెప్పవచ్చును. అది పూర్తి భావాన్ని ఇస్తుంది. కనుక అదియును వాక్యమే అగును.
ఉదా : నీదేవూరు ? – విజయవాడ.
నీ పేరేమి ? – రామరాజు.
వాక్యములు ముఖ్యముగా మూడు రకములు.
అవి :

1. సామాన్య వాక్యము,
2. సంక్లిష్ట వాక్యము,
3. సంయుక్త వాక్యము.

1. సామాన్య వాక్యము (Simple Sentence) :
దీనిని సంపూర్ణ వాక్యము అని కూడా అంటారు. పూర్తి అర్థమును తెలుపుతూ సమాపక క్రియతో కూడినది సామాన్య వాక్యము.
ఉదా :
హనుమంతుడు సముద్రమును దాటెను. భావమును పూర్తిగా చెప్పకుండా అసమాపక క్రియతో కూడిన వాక్యము అసంపూర్ణ వాక్యము. దీనినే ఉపవాక్యము అందురు. ఉదా : నేను బడికి వెళ్ళి.

2. సంక్లిష్ట వాక్యము (Complex Sentence) :
ఒక ప్రధాన వాక్యము, ఒకటిగాని అంతకంటే ఎక్కువగాని ఉపవాక్యములు కలిగియుండు వాక్యమే సంక్లిష్ట వాక్యము. దీనిలో ప్రధాన వాక్యంలో సమాపక క్రియ, ఉపవాక్యాల్లో అసమాపక క్రియ ఉంటాయి.

ఉదా :
మీరు వచ్చినచో, ఊరికి వెళ్ళుదము. సీత పాటను పాడి, బహుమతి గెల్చుకొనెను. వాడు చదివినా, అర్థం కాలేదు.
రెండు సామాన్య వాక్యాలు కలిపి సంక్లిష్ట వాక్యముగా చేయవచ్చును. అప్పుడు మొదటి వాక్యంలోని క్రియ అసమాపక క్రియ అవుతుంది.
ఉదా :

1. వాడు బడికి వెళ్ళాడు. వాడు పాఠమును చదివాడు.
   వాడు బడికి వెళ్ళి పాఠమును చదివాడు.
2. సీత నవ్వుతున్నది. సీత మాట్లాడుతున్నది.
   సీత నవ్వుతూ మాట్లాడుతున్నది.

3. సంయుక్త వాక్యము (Compound Sentence) :
పరస్పర సంబంధము గల రెండు వాక్యములు ఒకే వాక్యములో ఉన్నచో అది సంయుక్త వాక్యము.
ఉదా : అతడు విద్యావంతుడే గాక వినయశీలి కూడ.
వాడు చదివాడు కాని, అర్థం కాలేదు.

అర్థాలు

అంగన = స్త్రీ
అగ్రహారం = బ్రాహ్మణ పండితులకు రాజులు బహుమతిగా ఇచ్చే ఇళ్లు, భూములు
అభీప్సితం = కోరిక
అభ్యాగతుడు = భోజన సమయానికి వచ్చిన అతిథి
ఆర్ధ = తడిసిన
ఆసరా = తోడు
ఈవి = త్యాగం
ఉద్ది = జత
ఉన్నతి = ప్రగతి
ఉమ్రావులు = ఉన్నత వంశీయులైన కళాపోషకులు
ఏపు = వికాసం
ఏరుతార్లు = భేదాలు
కడగండ్ల = కష్టాలు
కయ్య = కాలువ
కర్దమం = బురద

పర్యాయ పదాలు

యశం = కీర్తి, గొప్ప
రవం = శబ్దం, ధ్వని
జెండా = పతాకం, కేతనం
రైతు = హాలికుడు, కర్షకుడు
అరణ్యం = వనం, అడవి
పల్లె = గ్రామం, జనపదం
తారలు = చుక్కలు, నక్షత్రాలు
మబ్బు = మేఘం, తెచ్చి
హాటకం = బంగారం, హోన్ను
సంబురం = సంతోషం, ఆనందం
వేదండము = ఏనుగు, కరి
వెన్నెల = జ్యోత్స్న, కౌముది
వటువు = బ్రహ్మచారి, వర్ణి, వడుగు
భండనం = యుద్ధం, రణం
కృపాణం = కత్తి, ఖడ్గం
పొలిమేర = సరిహద్దు, ఎల్ల
పొంకంగ = సొంపుగా, అందంగా
దేవాలయం = గుడి, కోవెల
పురాగ = మొత్తం, అంతా

వ్యుత్పత్త్యర్థాలు

నీరజభవుడు  –  విష్ణువు నాభి కమలము నందు పుట్టినవాడు (బ్రహ్మ)
పారాశర్యుడు  –  పరాశర మహర్షి కుమారుడు (వ్యాసుడు)
త్రివిక్రముడు  –  ముల్లోకాలను ఆక్రమించినవాడు (విష్ణువు)
గురువు  –  ఆజ్ఞానమనే అంధకారిని తొలగించే వాడు (ఉపాధ్యాయుడు)
అధ్యక్షుడు  –  చర్యలను కనిపెట్టి చూచేవాడు
విశ్వంభరుడు  –  విశ్వాన్ని భరించేవాడు (విష్ణువు)
భాగీరధీ  –  భగీరథమునిచే తీసుకురాబడదు
భాష  –  భాషింపబడేది (గంగ)
విష్ణువు  –  విశ్వమంతటా వ్యాపించి ఉండేవాడు (విష్ణుమూర్తి)

నానార్థాలు

అంబరము = వస్త్రం, ఆకాశం
ఆశ = కోరిక, దిక్కు
హరి = విష్ణువు, ఇంద్రుడు, గుర్రం
క్షేత్రం = చోటు, పుణ్యస్థానం
స్కందం = కొమ్మ, ప్రకరణం
సిరి = సంపద, లక్ష్మీ
రాజు = ప్రభువు, ఇంద్రుడు
బుధుడు = పండితుడు, బుధగ్రహం
వర్షం = వాన, సంవత్సరం, దేశం
పణం = పందెం, కూలి, వెలి
ఘనం = మేఘం, ఏనుగు, కఠినం
గురువు = ఉపాధ్యాయుడు, తండ్రి, బృహస్పతి
కులం = వంశం, జాతి
సాహిత్యం = కలయిత, వాజ్ఞ్మయం
వీడు = పట్టణం, వదలడం, ఇతడు
బాష్పం = కన్నీరు, ఆవిరి

ప్రకృతి – వికృతులు

ప్రకృతి – వికృతి

సముద్రం – సంద్రం
ఆధారం – అదెరువు
విద్య – విద్దె
శిఖ – సిగ
ప్రయాణం – పైనం
దిశ – దెస
భిక్ష – బిచ్చ
యాత్ర – జాతర
మత్స్యం – మచ్చెం
పంక్తి – బంతి
రత్నం – రతనం
ఆజ్ఞ – ఆన
ఆశ్చర్యం – అచ్చెరువు
కవిత – కైత
కార్యం – కర్జం
కావ్యం – కబ్బం
భాష – బాస

సొంత వాక్యాలు

1. సయ్యాటలాడు : ఆకాశంలో ఎగిరిన పతంగి గాలితో సయ్యాటలాడుతోంది.

2. చెవి వారిచ్చి : మా నానమ్మ చెప్పే కథలను చెవి వారిచ్చి వింటాను.

3. కుటిలవాజితనం : మనుషులకు ఉండకూడని లక్షణం కుటిలవాజితనం.

4. పొలిమేర : మా ఊరి పొలిమేరలో మంజీర నది ప్రవహిస్తుంది.

5. నగారా : అయిదు రాష్ట్రాల్లో ఎన్నికల నగారా మోగింది.

6. మచ్చుతునక : తెలంగాణ చరిత్రలో పాపన్నపేట సంస్థానం మచ్చుతునక.

7. భాసిల్లు : ఏడుపాయల వనదుర్గ ఆలయం పచ్చని రమణీయతల మధ్య భాసిల్లుతోంది.

8. ముసురుకొను : బెల్లం చుట్టూ ఈగలు ముసురు కున్నాయి.

9. ప్రాణం పోయడం : తెలంగాణ ఉద్యమానికి కేసీఆర్ ప్రాణం పోశారు.

10. గొంతు వినిపించు రాష్ట్ర సమస్యలపై ప్రధానితో అభిలాష్ తన గొంతు వినిపించాడు.

11. యజ్ఞం : గ్రామ క్షేమం కోసం మందిరంలో యజ్ఞం జరిగింది.

12. చెరగని త్యాగం : తెలంగాణ కోసం బలిదానం చేసుకున్న విద్యార్థులు చెరగని త్యాగంగా మిగిలారు.

13. పుట్టినిల్లు : సంస్కృతి సంప్రదాయాలకు భారతదేశం పుట్టినిల్లు.

14. ఏకాకి : పల్లెల్లో ఏకాకి జీవనం కనిపించదు.

15. చిత్తశుద్ధి : చిత్తశుద్ధితో చేసిన ప్రతి పనిలో విజయం లభిస్తుంది.

16. గజ్జెకట్టు : ఆర్థిక అసమానతలపై ప్రజల్లో చైతన్యం తెచ్చేందుకు వీరేశం గజ్జెకట్టాడు.

17. పఠనీయ గ్రంథం : మనిషి జీవితం పఠనీయ గ్రంథం లాంటిది.

Telangana SCERT 10th Class Telugu Grammar Telangana Sandhulu సంధులు Questions and Answers.

TS 10th Class Telugu Grammar Sandhulu సంధులు

I. సంస్కృత సంధులు :

1. సవర్ణదీర్ఘసంధి :
అ, ఇ, ఉ, ఋ లకు సవర్ణములైన అచ్చులు పరమైనపుడు వాని దీర్ఘము ఏకాదేశ మగును.
అ, ఆలకు అ, ఆలు
ఇ, ఈలు ఇ, ఈలు
ఉ, ఊలకు ఉ, ఊలు
ఋ, ఋలకు ఋ, ౠలు సవర్ణములు. సవర్ణములకు దీర్ఘము ఆదేశముగా వచ్చును. కనుక సవర్ణదీర్ఘ సంధి.
ఉదా :
నర + అంతకుడు – నరాంతకుడు
దివ్య + ఆనందము – దివ్యానందము
యతి + ఇంద్రుడు – యతీంద్రుడు
ముని + ఈశ్వరుడు – మునీశ్వరుడు
గురు + ఉపదేశము – గురూపదేశము
పితౄ + ఋణము – పితౄణము
కుల + ఆచార్యుడు – కులాచార్యుడు
దిశ + అంచలము – దిశాంచలము
శ్రావణ + అభ్రము – శ్రావణాభ్రము
ఆంధ్ర + అంబిక – ఆంధ్రాంబిక
విభ + ఆవళులు – భావళులు
సచివ + ఆలయం – సచివాలయం
శీత + అమృతము – శీతామృతము
అశ్వ + ఆరూఢుడు – అశ్వారూఢుడు
పుణ్య + అంగన – పుణ్యాంగన
ముని + ఈశ్వర – మునీశ్వర

2. గుణసంధి:
అకారమునకు ఇ, ఉ, ఋలు పరమైనపుడు వరుసగా ఏ, ఓ, అర్ లు ఏకాదేశ మగును.
ఏ, ఓ, అర్లకు గుణములని పేరు.

ఉదా :
నర + ఇంద్రుడు – నరేంద్రుడు
మహా + ఇంద్రుడు – మహేంద్రుడు
మహా + ఈశుడు – మహేశుడు
సూర్య + ఉదయము – సూర్యోదయము
మహా + ఋషి – మహర్షి
గర్వ + ఉన్నతి – గర్వోన్నతి
రమ్య + ఉద్యానములు – రమోద్యానములు
వదాన్య + ఉత్తముడు – వదాన్యోత్తముడు
సర్వ + ఈశ్వరా – సర్వేశ్వరా
భాగ్య + ఉదయం – భాగ్యోదయం
సత్య + ఉక్తి – సత్యోక్తి
దానవ + ఇంద్రుడు – దానవేంద్రుడు
నవ + ఉదయం – నవోదయం

3. వృద్ధిసంధి:
అకారమునకు ఏ, ఐలు పరమగునపుడు ‘ఐ’ కారమును, ఓ, ఔలు పరమగునపుడు ‘ఔ’ కారమును ఏకాదేశమగును.

ఉదా :
ఏక + ఏక – ఏకైక
లోక + ఐక్యము – లోకైక్యము
గంగ + ఓఘము – గంగౌఘము
గ్రామ + ఔన్నత్యము – గ్రామౌన్నత్యము
నాటక + ఔచిత్యం – నాటకౌచిత్యం
ఏక + ఏక – ఏకైక
వసుధ + ఏక – వసుధైక
దివ్య + ఐరావతం – దివ్యైరావతం
దేశ + ఐశ్వర్యం – దేశైశ్వర్యం
వన + ఓషధి – వనౌషధి
సమ + ఐక్యత – సమైక్యత

4. యణాదేశసంధి :
ఇ, ఉ, ఋలకు సవర్ణములు కాని అచ్చులు పరమగునపుడు క్రమముగా య, వ, ర, లు ఆదేశమగును.

ఉదా :
ప్రతి + ఏకము – ప్రత్యేకము
వస్తు + ఐక్యము – వస్వైక్యము
పితృ + అంశము – పిత్రంశము
అతి + అంత – అత్యంత
అభి + ఆగతులు – అభ్యాగతులు
అణు + ఆయుధాలు – అణ్వాయుధాలు
అతి + అద్భుతం – అత్యద్భుతం
(ఇ + ఇ కాని అచ్చు – య
ఉ + ఉ కాని అచ్చు – వ
ఋ + ఋ కాని అచ్చు – ర)

5. జస్త్వసంధి :
క, చ, ట, త, పలకు వర్గ ప్రథమ ద్వితీయాక్షరములు గాని, శ, ష, సలు గాక మిగిలిన హల్లులుగాని, అచ్చులుగాని పరమైనపుడు క్రమముగా గ, జ, డ, ద, బలు ఆదేశమగును.
ఉదా :
వాక్ + అధిపతి – వాగధిపతి
అచ్ + అంతము – అజంతము
షట్ + రసములు – షడ్రసములు
సత్ + రూపము – సద్రూపము

6. శ్చుత్వసంధి :
సకార తవర్గలకు శకార చవర్గలు పరమైనప్పుడు శకార చవర్గములే ఆదేశమగును.
ఉదా :
సత్ + జనులు – సజ్జనులు
మనస్ + చంద్రికలు – మనశ్చంద్రికలు

7. ష్టుత్వసంధి :
సకార తవర్గాలకు, షకార టవర్గలు పరమైనచో షకార టవర్గలే ఆదేశమగును.
ఉదా :
మనస్ + షట్పదము – మనష్షట్పదము
దనుస్ + టంకము – ధనుష్టంకము
తత్ + టీకా – తట్టీకా

8. అనునాసిక సంధి:
క, చ, ట, త, పలకు న, మలు పరమైనప్పుడు ఆయా వర్గ పంచమాక్షరములే వైకల్పికముగా ఆదేశమగును.
ఉదా :
వాక్ + మహిమ – వాఙ్మహిమ, వాగ్మహిమ
రాట్ + నిలయము – రాణ్ణిలయము, రాడ్నిలయము
కకుప్ + నేత – కకుమ్నేత, కకుబ్నేత

9. విసర్గసంధి :
i) హస్వ అకారము మీది విసర్గకు వర్గ ప్రథమ, ద్వితీయాక్షరములు గాని, శ, ష, సలు తప్ప మిగిలిన హల్లులు గాని పరమైనచో విసర్గకు ముందున్న అకారమునకు “ఓ”కారమాదేశ మగును.
ఉదా :
మనః + గతి – మనోగతి
తపః + ధనము – తపోధనము
మనః + రథము – మనోరథము
శిరః + రత్నము – శిరోరత్నము

ii) విసర్గాంత శబ్దములకు అచ్చులు గాని, వర్గ తృతీయ, చతుర్ధ, పంచమాక్షరములు గాని, హ, య, వ, రలు గాని పరమైనపుడు విసర్గకు రేఫము ఆదేశమగును.
ఉదా :
చతుః + ఆత్మ – చతురాత్మ
చతుః + భుజుడు – చతుర్భుజుడు
ధనుః + వేదము – ధనుర్వేదము
పునః + దర్శనము – పునర్దర్శనము

iii) విసర్గకు క, ఖ, ప, ఫలు పరమైనపుడు విసర్గకు మార్పురాదు.
ఉదా :
యశః + కాయము – యశఃకాయము
తపః + ఫలము – తపఃఫలము

10. సకారాంత సంధి:
i) ‘అస్’ అంతమున గల పదమునకు అకారము పరమైనచో రెండింటికిని కలిపి ‘ఓ’ కారమాదేశ మగును.
ఉదా :
మనస్ + అభిలాష – మనోభిలాష
యశస్ + అబ్ధి – యశోబ్ధి

ii) సకారాంత శబ్దములకు శ, షలు పరమైనచో శ, షలు గాని, విసర్గము గాని వచ్చును.
ఉదా :
మనస్ + శక్తి – మనశ్శక్తి, మనఃశక్తి
చతుస్ + షష్టి – చతుష్షష్టి, చతుఃషష్టి

iii) సకారాంత శబ్దములకు ట, ఠలు పరమైనప్పుడు ‘ష’ వర్ణమాదేశమగును.
ఉదా :
అయస్ + టంకము – అయష్టంకము
ధనుస్ + టంకారము – ధనుష్టంకారము

II. తెనుగు సంధులు :

తెలుగు అజంత భాష. అనగా తెనుగు పదములు అచ్చుతో అంతమగును. సంధి అనగా పూర్వపర స్వరములకు పరస్వరము ఏకాదేశ మగుట.
ఉదా :
రాముడు + అతడు – రాముడతడు
ఏమి + ఏమి – ఏమేమి
సీత + అయ్య – సీతయ్య

1. అకార సంధి :
అత్తునకు సంధి బహుళము.
ఉదా :
రామ + అయ్య – రామయ్య
సీత + అక్క – సీతక్క
మేన + అత్త – మేనత్త
పుట్టిన + ఇల్లు – పుట్టినిల్లు, పుట్టినయిల్లు
దూత + ఇతడు – దూతయితడు
అమ్మ + ఇచ్చెను – అమ్మయిచ్చెను
ఒక + ఒక – ఒకానొక అన్యవిధము
ముచ్చట + ఆడు – ముచ్చటాడు
పుట్టిన + ఇల్లు – పుట్టినిల్లు
ముత్త + ఐదువ – ముత్తైదువ
పొత్తుల + ఇల్లు – పొత్తులి

2. ఇకార సంధి:
i) మధ్యమ పురుష క్రియలయందు ఇత్తునకు సంధియగు.
ఉదా :
చేసితివి + అపుడు – చేసితినపుడు
ఏలితిరి + ఇపుడు – ఏలితిరిపుడు

ii) ఏమ్యాదుల ఇత్తునకు సంధి వైకల్పికముగాను.
ఉదా :
ఏమి + అంటివి – ఏమంటివి, ఏమియంటివి
మఱి + ఏమి – మఱేమి, మఱియేమి
దారిని + ఇచ్చిరి – దారినిచ్చిరి
వేయి + ఏటికిన్ – యేటికిన్
అక్కడికి + అక్కడ – అక్కడికక్కడ
గెల్చితిమి + అమ్మ – గెల్చితిమమ్మ

iii) క్త్వార్థంబైన ఇత్తునకు సంధిలేదు.
ఉదా :
వచ్చి + ఇచ్చెను – వచ్చియిచ్చెను

3. ఉకారసంధి:
ఉత్తునకచ్చు పరంబగునపుడు సంధి యుగు.
ఉదా :
రాముడు + అతడు – రాముడతడు
అతడు + ఎక్కడ – అతడెక్కడ .
మనము + ఉన్నాము – మనమున్నాము
యుద్ధము + అడి – యుద్ధమాడి
పేరు + అవుతుంది – పేరవుతుంది
ధరాతలము + ఎల్ల – ధరాతలమెల్ల
సయ్యాటలు + ఆడెన్ – సయ్యాటలాడెన్
జగమ + ఎల్ల – జగమెల్ల
దారి + అవుతుంది – దారవుతుంది
ఎత్తులకు + ఎదిగిన – ఎత్తులకెదిగిన

4. అపదాదిస్వర సంధి :
అంద్వవగాగమంబులం దప్ప నపదాది స్వరంబు పరంబగునప్పుడచ్చునకు సంధియగు.
ఉదా :
మూర + ఎడు – మూరెడు
ఆర్థి + ఇంచు – అర్ధించు

III. ఆగమ సంధులు :

1. యడాగమ సంధి: సంధిలేని చోట స్వరంబు కంటే పరంబైన స్వరంబునకు యడాగమంబగు.
ఉదా :
మా + అమ్మ – మాయమ్మ
వచ్చి + ఇచ్చెను – వచ్చియిచ్చెను

2. రుగాగమ సంధి
i) పేదాది శబ్దములకు ఆలు శబ్దము పరంబగునపుడు కర్మధారయమునందు రుగాగమంబగు.
ఉదా :
పేద + ఆలు – పేదరాలు
మనుమ + ఆలు – మనుమరాలు
జవ + ఆలు – జవరాలు
ముద్ద + ఆలు – ముద్దరాలు
జవ + ఆలు – జవరాలు
బాలింత + ఆలు – బాలింతరాలు
బీద + ఆలు – బీదరాలు

ii) కర్మధారయమునందు తత్సమంబులకు ఆలు శబ్దము పరంబగునపుడు అత్వంబునకు ఉత్వంబును రుగాగమంబు నగు.
ఉదా :
ధీర + ఆలు – ధీరురాలు
గుణవత + ఆలు – గుణవంతురాలు
ధైర్యవంత + ఆలు – ధైర్యవంతురాలు
శ్రీమంత + ఆలు – శ్రీమంతురాలు

3. టుగాగమ సంధి
i) కర్మధారయములందుత్తునకు అచ్చు పరంబగు నపుడు టుగాగమంబగు.
ఉదా :
నిగ్గు + అద్దము – నిగ్గుటద్దము
కఱకు + అమ్ము – కఱకుటమ్ము
సరసపు + అలుక – సరసపుటలుక

కర్మధారయములందు అనుటచే ఉకారములేని వాటికి కూడా కొన్ని చోట్ల టుగాగమంబు వచ్చును.
దుక్కి + ఎద్దు – దుక్కిటెద్దు
పల్లె + ఊరు – పల్లెటూరు

ii) కర్మధారయమునందు పేర్వాది శబ్దములకు అచ్చు పరంబగునపుడు టుగాగమంబు విభాషనగు.
ఉదా :
పేరు + ఉరము – పేరుటురము , పేరుమ
పొదరు + ఇల్లు – పొదరుటిల్లు, పొదరిల్లు

4. దుగాగమ సంధి :
నీ, నా తన శబ్దములకు ఉత్తర పదము పరంబగునపుడు దుగాగమంబు విభాషనగు.
ఉదా :
నీ + చెలిమి – నీదుచెలిమి
నా + నేరము – నాదునేరము
తన + కోపము – తనదుకోపము

5. నుగాగమ సంధి:
1) సమాసంబుల ఉదంతంబులగు స్త్రీ సమంబులకును, పంపులకును పరుష సరళములు పరమగునపుడు నుగాగమంబగు.
ఉదా :
చిగురు + కయిదువు – చిగురుంగయిదువు చిగురుఁగయిదువు చిగురున్దయిదువు

2) షష్ఠీ సమాసమునందుకార, ఋకారములకు అచ్చు పరంబగునపుడు నుగాగమంబగు.
ఉదా :
రాజు + ఆనతి – రాజునానతి
విధాతృ + ఆజ్ఞ – విధాతృనాజ్ఞ

3) ఉదంత తద్ధర్మార్థక విశేషణమునకు అచ్చు పరంబగునపుడు నుగాగమంబగు.
ఉదా :
చేయు + అతడు – చేయునతడు
చదువు + అతడు – చదువునతడు

IV. ఆమ్రేడిత సంధులు :

1) అచ్చునకు ఆమ్రేడితంబు పరంబగునపుడు సంధి తరచుగానగు.
ఉదా :
ఔర + ఔర – ఔరౌర
ఆహా + ఆహా – ఆహాహా

2) ఆమ్రేడితంబు పరంబగునపుడు కడాదుల తొలి అచ్చు మీది వర్ణంబుల కెల్ల అదంతంబైన ద్విరుక్త టకారంబగు.
ఉదా :
కడ + కడ – క + ట్ట + కడ – కట్టకడ
ఎదురు + ఎదురు – ఎట్టఎదురు
మొదలు + మొదలు – మొట్టమొదట

3) ఆమ్రేడితంబు పరంబగునపుడు మధ్యమ పురుష ‘ము’, ‘డు’ లకు లోపంబు విభాషనగు.
ఉదా :
నిలుము + నిలుము – నిలునిలుము, నిలుమునిలుము
కొట్టుడు + కొట్టుడు – కొట్టుకొట్టుడు, కొట్టుడుకొట్టుడు

4) ఆమ్రేడితంబు పరంబగునపుడు విభక్తి లోపంబు బహుళంబుగా నగు.
ఉదా :
నాడు + నాడు – నానాడు, నాడునాడు
ఇంచుక + ఇంచుక – ఇంచించుక, ఇంచుకించుక

5) అందదుకు ప్రభృతులు యథా ప్రయోగంబుగ గ్రాహ్యంబులు.
ఉదా :
అదుకు + అదుకు – అందదుకు
చెదరు + చెదరు – చెల్లాచెదరు
తునియలు + తునియలు – తుత్తునియలు
మిట్లు + మిట్టు – మిఱుమిట్లు

V. ఆదేశ సంధులు :

1. ద్విరుక్తటకారాదేశ సంధి:
కుఱు, చిఱు, కడు, నడు, నిడు శబ్దముల ఱ, డలకు అచ్చు పరంబగునపుడు ద్విరుక్త టకారంబగు.
ఉదా :
కుఱు + ఉసురు – ‘కుట్టుసురు
చిఱు + ఎలుక – చిట్టెలుక
కడు + ఎదుట – కట్టెదుట
నడు + ಇల్లు – నట్టిల్లు
నిడు + ఊరుపు – నిట్టూరు

2. సరళాదేశ సంధి :
ద్రుత ప్రకృతికముల మీది పరుషములకు సరళములగు,
ఉదా :
తోచెను + చుక్కలు – తోచెను + జుక్కలు
పూచెను + కలువలు – పూచెను + గలువలు
మూటన్ + కట్టు – మూట + గట్టు
ఆదేశ సరళములకు ముందున్న ద్రుతమునకు బిందు సంశ్లేషలు విభాషనగు.
తోచెను + జుక్కలు – తోచెంజుక్కలు , తోచెఁజుక్కలు (బిందువు) , తోచెన్జుక్కలు (సంశ్లేష)
పూచెను + గలువలు – పూచెంగలువలు , పూచెఁగలువలు(బిందువు) , పూచెన్గలువలు (సంశ్లేష)

3. గసడదవాదేశ సంధి:
i) ప్రథమ మీది పరుషములకు గ, స, డ, ద, వలు బహుళంబుగానగు.
ఉదా :
వాడు + కొట్టె – వాడుగొట్టె, వాడుకొట్టె
నీవు + టక్కరివి – నీవుడక్కరివి, నీవుటక్కరివి
నాల్కలు + చాచును – నాల్కలు సాచుచు
ప్రాణాలు + కోల్పోవు – ప్రాణాలుగోల్పోవు
ఆసు + పోయుట – ఆసువోయుట
కాలు + చేతులు – కాలుసేతులు

ii) ద్వంద్వంబునం బదంబుపై పరుషములకు గ, స, డ, ద, వలగు.
ఉదా :
కూర + గాయ – కూరగాయలు
కాలు + చేయి – కాలుసేతులు
తల్లి + తండ్రి – తల్లిదండ్రులు

4. పుంప్వాదేశ సంధి :
కర్మ ధారయములందలి ‘ము’ వర్ణమునకు పుంపులగు.
ఉదా :
సరసము + వచనము – సరసపువచనము – సరసంపువచనమ
విరసము + మాట – విరసపుమాట , విరసంపుమాట

VI. లోప సంధులు :

1. పడ్వాది సంధి :
పడ్వాదులు పరంబగునపుడు ‘ము’ వర్ణంబునకు లోపపూర్ణబిందువులు విభాషనగు.
ఉదా :
భయము + పడు – భయపడు , భయంపడు, భయముపడు
సూత్రము + పట్టె – సూత్రపట్టె, సూత్రంపట్టె , సూత్రముపట్టె

2. డు వర్ణలోప సంధి (లేక) సమానాధికరణ సంధి :
సమానాధికరణంబగు ఉత్తరపదంబు పరంబ గునపుడు మూడు శబ్దము ‘డు’ వర్ణమునకు లోపంబును, మీది హల్లునకు ద్విత్వంబునగు.
ఉదా :
మూడు + లోకములు – ముల్లోకములు
మూడు + జగములు – ముజ్జగములు
(ద్విరుక్తంబగు హల్లు ………. అను సూత్రముచే దీర్ఘమునకు హ్రస్వము)

3. ప్రాతాది సంధి :
i) సమాసంబుల ప్రాతాదుల తొలియచ్చు మీది వర్ణంబుల కెల్ల లోపంబు బహుళంబుగానగు.
ఉదా :
ప్రాత + ఇల్లు – ప్రాయిలు, ప్రాతయిల్లు
పూవు + రెమ్మ – పూరెమ్మ, పూవురెమ్మ

ii) లుప్త శేషంబునకు పరుషములు పరంబగునపుడు నుగాగమంబగు.
ఉదా :
పూవు + తోట – పూన్ తోట
సరళాదేశ దృత సంధులు రాగా పూఁదోట అగును.
అట్లే, కెంపు + తామర – కెందామర

iii) క్రొత్త శబ్దమునకు ఆద్యక్షర శేషంబునకు కొన్ని యెడల నుగాగమంబును, కొన్ని యెడల మీది హల్లునకు ద్విత్వంబు నగు.
ఉదా :
క్రొత్త + పసిడి – క్రొంబసిడి
క్రొత్త + తావి – క్రొత్తవి

iv) అన్యంబులకు సహితము ఇక్కార్యంబులు కొండొకచో కానంబడియెడి
ఉదా :
పది + తొమ్మిది – పందొమ్మిది
నిండు + వెఱ – నివ్వెఱ
నెఱ + నడుము – నెన్నడుము

4. లు, ల, నల సంధి :
లు, ల, నలు పరంబగునపుడు ఒకానొకచో ముగాగమంబునకు లోపంబును, తత్పూర్వ స్వరంబునకు దీర్ఘంబును విభాషనగు.
ఉదా :
మీసము + లు – మీసాలు, మీసములు
వజ్రము + లు – వజ్రాలు, వజ్రములు
చుట్టము + లు – చుట్టాలు, చుట్టములు
పగడము + లను – పగడాలను, పగడములను

5. త్రిక సంధి :
i) ఆ, ఈ, ఏలు త్రికములు.
ii) త్రికంబు మీది అసంయుక్త హల్లునకు ద్విత్వంబు బహుళంబుగానగు.
ఉదా :
ఆ + కన్య – ఆ + క్కన్య
ఈ + కాలము – ఈ + క్కాలము
ఏ + వాడు – ఏ + వాడు

iii) ద్విరుక్తంబగు హల్లు పరంబగునపుడు ఆచ్చికంబగు దీర్ఘంబునకు హ్రస్వంబగు. అక్కన్య, ఇక్కాలము, ఎవ్వాడు.

Solving these TS 6th Class Maths Bits with Answers 1st Lesson Knowing Our Numbers Bits for 10th Class will help students to build their problem-solving skills.

TS 6th Class Maths Bits 1st Lesson Knowing Our Numbers

Choose the correct answer and write it in the brackets.

Question 1.
Which is the greatest among the numbers 3541, 3538, 3546, 3583, 3564?
A) 3564
B) 3583
C) 3546
D) 3541
Answer:
B) 3583

Question 2.
Which is the smallest among the numbers 115, 153, 135, 151?
A) 153
B) 115
C) 151
D) 135
Answer:
B) 115

Question 3.
The smallest four digit number is _______
A) 9999
B) 1100
C) 1900
D) 135
Answer:
D) 135

Question 4.
1 crore = _______ lakhs
A) 100
B) 1000
C) 10
D) 10000
Answer:
A) 100

Question 5.
How many hundreds make one lakh?
A) 10
B) 1000
C) 100
D) Many
Answer:
B) 1000

Question 6.
What number is to be added to the greatest five digit number to make it onelakh?
A) 1
B) 9
C) 5
D) 3
Answer:
A) 1

Question 7.
The number between 60 and 70 nearest to 60 is ________
A) 68
B) 67
C) 64
D) 65
Answer:
C) 64

Question 8.
The number between 100 and 200 nearest to 200 is _______
A) 140
B) 150
C) 130
D) 148
Answer:
B) 150

Question 9.
Which of the followIng is a greatest number?
A) 9185
B) 9181
C) 9815
D) 9851
Answer:
D) 9851

Question 10.
Which of the following is a smallest number?
A) 11235
B) 12135
C) 12113
D) 11215
Answer:
D) 11215

Question 11.
Rounding off ‘73596’ nearest to tens?
A) 73600
B) 74000
C) 73590
D) 73690
Answer:
A) 73600

Question 12.
Rounding off ‘7119’ nearest to thousands?
A) 6000
B) 7000
C) 8000
D) 7100
Answer:
B) 7000

Question 13.
The expanded form of 2,01,600 is _______
A) 2 × 10000 + 1 × 1000 + 6 × 100
B) 2 × 100000 + 1 × 1000 + 6 × 100
C) 2 × 100000 + 1 × 10000 + 6
D) 2 × 100000 + 1 × 1000 + 6 × 10
Answer:
B) 2 × 100000 + 1 × 1000 + 6 × 100

Question 14.
The expanded form of ‘75301’ _______
A) (7 × 1000) + (5 × 100) + (3 × 10) + 1
B) (7 × 10000) + (5 × 1000) + (3 × 100) + (1 × 10)
C) (7 × 10000) + (5 × 1000)+(3 × 100) + (1 × 1)
D) None
Answer:
C) (7 × 10000) + (5 × 1000)+(3 × 100) + (1 × 1)

Question 15.
The short form of 1100000 + 11000 + 110 + 1?
A) 11011101
B) 1101101101
C) 11,11,111
D) 101010101
Answer:
C) 11,11,111

Question 16.
The short form of 20000 + 3000 + 400 + 50 + 6 ?
A) 203456
B) 23456
C) 230456
D) 234056
Answer:
B) 23456

Question 17.
Which of the following is a largest number of 5-digit ?
A) 99999
B) 10000
C) 100000
D) 99998
Answer:
A) 99999

Question 18.
What is the difference between largest number of 5-digits and smallest number of 4-digits?
A) 90,999
B) 98,999
C) 89,999
D) 9999
Answer:
B) 98,999

Question 19.
Number of ‘0’ (Zero)’s in 1 crore _______
A) 9
B) 6
C) 7
D) 8
Answer:
C) 7

Question 20.
Use commas for 71451770 in Hindu -Arabic system
A) 7,14,51,770
B) 71,45,17,70
C) 71,451,770
D) None
Answer:
A) 7,14,51,770.

Question 21.
10 Crores = …………… mIllions.
A) 1
B) 10
C) 100
D) 1000
Answer:
C) 100

Question 22.
1 Billion = _______ crores.
A) 10
B) 100
C) 1
D) 1000
Answer:
B) 100

Question 23.
1 kiti = _______ 111.1118.
A) 1,00,000
B) 10000
C) 1000
D) 100
Answer:
A) 1,00,000

Question 24.
1000 litres = _______ kilo litres.
A) 10
B) 1
C) 100
D) 0.1
Answer:
B) 1

Question 25.
1 Kg = _______ grams.
A) 10000
B) 100
C) 1000
D) 10
Answer:
C) 1000

Question 26.
1 Million = ________ Lakhs.
A) 100
B) 10
C) 1000
D) 1
Answer:
B) 10

Question 27.
If you travel 700 m everyday for 7 days, how much distance would you travel?
A) 6 km,
B) 7 km
C) 5 km
D) 4900 mts
Answer:
D) 4900 mts

Question 28.
For a cup of green tea 20 gins of honey is required. With 1 kg of honey how many cups of tea will be made?
A) 500
B) 100
C) 250
D) 50
Answer:
A) 500

Question 29.
My scooty consumes 0.4 litres of oil per a day. With 4.8 litres it runs for how many days?
A) 10
B) 14
C) 12
D) 16
Answer:
C) 12

Question 30.
A biscuit industry makes 5 biscuits per a second, in one day it makes how many biscuits?
A) 4,32,000
B) 4,00,032
C) 4,00,000
D) 4,40,000
Answer:
A) 4,32,000

Question 31.
In, Krosur village number of male voters 9,072, number of female voters are 7,908 then the total number of voters in Krosuris?
A) 16,880
B) 16,990
C) 16,890
D) 16,980
Answer:
D) 16,980

Question 32.
Match the following:

A) 1 – b, 2 – c, 3 – d, 4 – a
B) 1 – c, 2 – b, 3 – d, 4 – a
C) 1 – b, 2 – c, 3 – a, 4 – d
D) None
Answer:
A) 1 – b, 2 – c, 3 – d, 4 – a

Question 33.
Write the short forms for the following Expanded forms

A) 1- a, 2 – b, 3 – c, 4 – d
B) 1- a,2 – d, 3 – c, 4 – b
C) 1 – b, 2 – a, 3 – d, 4 – c
D) 1 – a, 2 – b, 3 – d, 4 – c
Answer:
D) 1 – a, 2 – b, 3 – d, 4 – c

Question 34.
What is the greatest number formed by the digits 5,3,4,0,7 is?
A) 53,407
B) 74,053
C) 75,430
D) 75,043
Answer:
C) 75,430

Question 35.
What is the smallest number formed by the digits 9,5,2,0,3 is?
A) 20,359
B) 95,320
C) 23,059
D) 20,395
Answer:
A) 20,359

Question 36.
Which of the following are in ascending order?
A) 75,671, 75,640, 75,631, 75,6115
B) 1230, 1280 1350, 1295
C) 97,683, 98,757, 98,891, 99,073
D) 14,011, 7059, 11,576, 10,245
Answer:
C) 97,683, 98,757, 98,891, 99,073

Question 37.
What ¡s the rounding off number nearest to hundred for 350?
A) 350
B) 400
C) 375
D) None
Answer:
B) 400

Question 38.
Which of the following is true?
A) 10,247 > 10,427
B) 99,544 < 99,445
C) 15,891 > 15,798
D) 12,121 < 12,112
Answer:
C) 15,891 > 15,798

Question 39.
Which of these are in descending order?
A) 30,301, 66,600, 55,345, 72,642
B) 72,642, 66,600, 55,345, 30,301
C) 72,642, 55,345, 30,301,66,600
D) 72,642, 66,600, 30,301, 55,345
Answer:
B) 72,642, 66,600, 55,345, 30,301

Question 40.
Place value of ‘7’ in 1270893 is
A) 10,000
B) 1000
C) 1,00,000
D) None
Answer:
A) 10,000

Question 41.
The digit in ten millions place in 739,208,456
A) 7
B) 9
C) 3
D) 2
Answer:
C) 3

Question 42.
The number of zeros to be placed after 1 to make it a million
A) 5
B) 4
C) 6
D) 8
Answer:
C) 6

Question 43.
Statement (A) : The smallest 4- digited number is 1000
Statement (B) : The largest 6 – digited number is 999999
Statement (C): 1 Lakh is the smallest 5 – digited number
A) A, B & C are correct
B) A, B are correct but C is not correct
C) A is not correct but C is correct
D) A, B & C are not correct
Answer:
B) A, B are correct but C is not correct

Question 44.
Statement (A): 8,121,515,676 (is written in international system using commas)
Statement (B): 8,33,10,00,714(is written in Hindu -Arabic system using commas)
A) Both A & B are true
B) A is true but B is false
C) A is false but B is true
D) Both A & B are false
Answer:
A) Both A & B are true

Question 45.
Statement (A) : The place value of 5 in 49067 is Lakhs
Statement (B) : The place value of 6 in 70007 is Ten thousands
A) Both A & B are true
B) A is false but B is true
C) A is true but B is false
D) A & B are false
Answer:
D) A & B are false.

Question 46.
Write the number 8,09,172 in words.
A)Eight lakh nine thousand one hundred seventy two
B)Eight lakh nine thousand one hundred seventeen
C) Eight lakh nine hundred seventy two
D) None
Answer:
A)Eight lakh nine thousand one hundred seventy two

Question 47.
Write in figures for “Fifty lakhs nineteen thousand seven”?
A) 50,19,070
B) 50,15,007
C) 50,01,907
D) 50,19,007
Answer:
D) 50,19,007

Question 48.
What is Ramanujans number?
A) 1729
B) 1629
C) 1792
D) 1719
Answer:
A) 1729

Question 49.
The National Mathematics day is celebrated on _______
A) Dec, 23rd
B) Dec, 22nd
C) Dec, 21st
D) Dec, 31st
Answer:
B) Dec, 22nd

Question 50.
In the number 5643821, the digit at hundreds place is _______
A) 8
B) 5
C) 4
D) 6
Answer:
A) 8

Question 51.
In the number 89754326, the digit at millions place is _______
A) 8
B) 7
C) 9
D) 4
Answer:
C) 9

Question 52.
The mark whht helps us in reading and writing of large numbers is ________
A) colon
B) hyphen
C) comma
D) dash
Answer:
C) comma

These TS 10th Class Physics Chapter Wise Important Questions Chapter 1 Reflection of Light at Curved Surfaces will help the students to improve their time and approach.

TS 10th Class Physical Science Important Questions Chapter 1 Reflection of Light at Curved Surfaces

1 Mark Questions

Question 1.
Can you find out the rough focal length of a convex mirror?
Answer:
No, because it always forms a virtual image for any position of the object.

Question 2.
What type of mirror ¡s used to obtain real image?
Answer:
Concave mirror is used to obtain real image.

Question 3.
Which mirror has large field of view?
Answer:
Convex mirror.

Question 4.
For what position of an object, a real and diminished image is formed by a concave mirror.
Answer:
The position of an object is beyond centre of curvature.

Question 5.
What is reflection?
Answer:
The light rays falling on a surface are returned Into the original medium, this phenomenon is called reflection.

Question 6.
What Is meant by lateral Inversion?
Answer:
The right appears as left in the image is called lateral inversion.

Question 7.
Which spherical mirror will be bent outward?
Answer:
Convex mirror will be bent outward.

Question 8.
Which mirror is called converging mirror?
Answer:
Concave mirror is called converging mirror.

Question 9.
Which spherical mirror will be bent inward?
Answer:
Concave mirror will be bent inward.

Question 10.
Which mirror is called diverging mirror?
Answer:
Convex mirror is called diverging mirror.

Question 11.
What is the relation between focal length and radius of curvature?
Answer:
Radius of curvature = 2 x focal length
∴ R=2f(or)f = \(\frac{R}{2}\)

Question 12.
Which mirror always give virtual image?
Answer:
Convex mirror always give virtual image.

Question 13.
What is the mirror formula for spherical mirrors?
Answer:
The mirror formula is
f = focal length of mirror, u = object distance, v = image distance

Question 14.
What is vertex?
Answer:
The point at which the central axis touches the mirror is called vertex.

Question 15.
What is focus?
Answer:
The light rays coming from distint object appear to meet at point in case of concave mirror and tends to meet at point when drawn backwanl in case of convex mirror. That point is called focus.

Question 16.
What is centre of curvature?
Answer:
The centre of sphere to which the mirror belongs is called centre of curvature.

Question 17.
What is focal length?
Answer:
The distance between vertex and centre of curvature.

Question 18.
Define magnification.
Answer:
The ratio of size of image to size of object is called magnification.

Question 19.
How do you get a virtual Image with a concave mirror?
Answer:
When we place the object between vertex and focus then we will get a virtual Imagre.

Question 20.
Why concave and convex mirrors are called spheilcal mirrors?
Answer:
The reflecting surface of convex and concave mirror is considered to form a part of the surface of a sphere so they are called spherical mirrors.

Question 21.
Which mirrors are used in saloons?
Answer:
Plane mirrors are used In saloons.

Question 22.
Which mirrors will act as rare view mirror?
Answer:
Convex mirrors will act as rare view mirror.

Question 23.
Which Image does not form on a screen?
Answer:
Virtual image.

Question 24.
Which mirrors has magnification always same?
Answer:
Plane mirrors has magnification always same.

Question 25.
What Is the magnification of plane mirror?
Answer:
The size of object = size of Image
∴ magnificatIon = 1

Question 26.
Where do you place the vessel In solar cooker?
Answer:
We place the vessel In solar cooker at the focal point.

Question 27.
Write any two uses of concave mirror in our daily life.
Answer:
Uses of concave mirror:

1. Concave mirrors are used by dentists to see enlarged image of tooth.
2. Concave mirrors are used In car headlights.

Question 28.
Which objects at your home act as spherical mirrors?
Answer:
Objects at home act as spherical mirrors.

1. Spoons
2. Spectacles
3. Sink
4. Cooking vessel

Question 29.
Suggest a new use with a spherical mirror?
Answer:
Spherical mirrors are newly adapted in AThis.

Question 30.
What are needed to form a shadow?
Answer:
A source of light, an opaque object and a screen are needed to form a shadow.

Question 31.
Which rays are called paraxial rays?
Answer:
The rays which are very nearer to the principal axis are called paraxial rays.

Question 32.
Which property of concave mirror Is used by dentists?
Answer:
When a bulb is placed at the focus of a concave mirror light from the bulb gets reflected to produce a strong, parallel beam. By using this property, dentists are able to see the Inner parts of the tooth clearly.

Question 33.
What is meant by converging of light rays?
Answer:
If light rays after reflection meet at a point then we say the light rays are converging.

Question 34.
When do you say light rays are diverging?
Answer:
If lights rays appear as if they are coming from a point after reflection then we say light rays are diverging.

Question 35.
If focal length is 20 cm then what Is radius of curvature of mirror?
Answer:
f = 20 cm
r = 2f = 2 x 20 40 cm. So radius of curvature = 40 cm

Question 36.
When does a ray reflect along the same path from a concave mirror?
Answer:
When it passes through centre of curvature.

Question 37.
When a light ray travelling parallel to principal axis falls on concave mirror, then what is the path of reflected ray?
Answer:
The reflected ray passes through focal point.

Question 38.
Where do you place the vessel in solar cooker?
Answer:
We place the vessel in solar cooker at the focal point.

Question 39.
If the magnification Is atways less than 1 then what Is the mirror?
Answer:
The mirror is convex.

Question 40.
The radius of curvature of a spherical mirror Is 20 cm. What is the focal length?
Answer:
Radius of curvature (R) = 20 cm
Focal length (f) = \(\frac{R}{2}=\frac{20}{2} \) = 10cm.

Question 41.
Name a mirror that can give an erect and enlarged image of an object.
Answer:
Concave mirror can give an erect and enlarged image of an object.

Question 42.
The focal length of convex mirror is 16 cm. What is lts radius of curvature?
Answer:
f = 16 cm.
R = 2f = 2 x 16= 32 cm.

Question 43.
A concave mirror produces three times magnified real image of an object placed at 10 cm in front of it. Where Is the image located?
Answer:
30 cm.

Question 44.
Write any two uses of concave mirror in our daily life.
Answer:
Uses of concave mirror:

1. Concave mirrors are used by dentists to see enlarged image of tooth.
2. Concave mirrors are used in car headlights.

Question 45.
Write any two uses of convex mirror in our daily life.
Answer:
Uses of convex mirror:

1. Convex mirrors are used as rear view mirrors in vehicles because convex mirrors increase field of view.
2. Convex mirrors are used in street light reflectors as they spread light over greater area.

Question 46.
Which objects at your home act as spherical mirrors?
Answer:
Objects at home act as spherical mirrors are.

1. Spoons
2. Spectacles
3. Door-knobs
4. Cooking vessel

Question 47.
What is your opinion on elevating buildings with mirrors.
Answer:
The mirrors used in elevating buildings are reinforced, tough and laminated glasses. These mirrors provide safety and make the buildings attractive but the reflection caused by mirrors is dangerous to people travelling on roads and also to the birds.

Question 48.
Suggest a new use with a spherical mirror.
Answer:
Spherical mirrors are newly adopted in ATMs.

Question 49.
Can a convex mirror burn a paper? If not? Why?
Answer:
The rays’coming parallel to principal axis after reflection diverge from the mirror. So we cannot burn a paper by using a convex mirror as they do not converge light at a point.

Question 50.
Which mirror has wider field of view?
Answer:
A convex mirror has wider field of view, that’s why they are used as rear view mirrors in vehicles.

Question 51.
Why does our image appear thin or bulged In spherical mirrors?
Answer:
Due to covering or diverging of light rays from the mirror.

Question 52.
Can we focus a sunlight at a point using a mirror instead of magnifying glass?
Answer:
Yes, by using concave mirror we can focus sunlight at a point.

Question 53.
Why is angle of Incidence equal to angle of reflection when a light ray is reflected from a surface.
Answer:
Because light selects the path that takes least time to cover a distance.

Question 54.
Are angle of reflection and angle of incidence also equal for curved surface?
Answer:
Yes, it Is equal for curved surfaces like spherical mirrors..

Question 55.
What is a spherical mirror? Give different types of spherical mirrors.
Answer:
If the reflecting surface of mirror Is considered to form a part of the surface of sphere then it is called spherical mirror. Spherical mirrors are of two types:

1. Concave mirror
2. Convex mirror

Question 56.
Why does an image suffer lateral Inversion?
Answer:
The light rays which come from an object get reflected from the plane mirror and reach our eye, our brain feels that the ray (reflected ray) is coming from inside the mirror. That is why the right of object looks like left in the image.

Question 57.
We wish to obtain an erect image of an object using a ‘concave mirror of focal length of 15 cm. What should be range of distance of the object from the mirror ? What is the nature of the image? Is the image larger or smaller than the object?
Answer:

1. The range of distance of object is between 0 and 15 cm.
2. The image is virtual and erect.
3. The Image Is larger than the object.

Question 58.
To reduce glaze of surroundings the windows of sorne department stores, rather than being vertical, slant Inward at the bottom. How does this reduce glaze?
Answer:
Thts slant reflects the sunlight further down towards the ground, than it would have happened If they are vertical.

Question 59.
Predict and write the reason, why the value of the distance of the object (u) is always negative in the mirror equation.
Answer:
Because, the object Is always placed infront of the mirror and the object distance is measured opposite to the incident rays, the sign of object distance is taken as negative.

Question 60.
Which property of concave mirror Is used in making the solar cooker?
Answer:
When the light rays which travels parallel to the principal axis of concave mirror, they will meet at Focus after reflection.

Question 61.
Draw the ray diagram to show the formation of image for the object of height 1 cm. placed at 5cm. distance, in front of a convex mirror having the radius of curvature R = 5cm.
Answer:

2 Marks Questions

Question 1.
A fish looks up from the water making a perpendicular angle 45°C. Can the fish see the sky on the surface of water? Explain.
Answer:
If the incidence angle is less than the critical angle takes place.
Given incidence angle = θ₁ = 45°
n_waterXsinθ_c = n_airXsin90°
Refractive index of water = \(\frac{4}{3}\)
Refractive index of air = 1
\(\frac{4}{3} \times \sin \theta_c=1 \times 1 \)
\(\sin \theta_c=1 \times \frac{3}{4}=\frac{3}{4} \Rightarrow \theta_c=\sin ^{-1}\left(\frac{3}{4}\right)=47.85^{\circ}\)
∴ θ_c θ₁ So fish can see the sky.

Question 2.
The focal length of. huge concave mirror is 120 cm. A man Is standing in front of it at a distance of 40cm. What are the characteristics of his image in that mirror?
Answer:
Object distance = u = – 40 cm
Focal length f = -120 cm (∵ concave mirror)
Image distance v =?
Mirror formula \(\frac{1}{f}=\frac{1}{v}+\frac{1}{u} \Rightarrow \frac{1}{120}=\frac{1}{v}-\frac{1}{40} \)
\(\frac{1}{v}=\frac{1}{40}-\frac{1}{120}=\frac{3-1}{120}=\frac{2}{120}=\frac{1}{60}\)
∴ v = 60 cm
Image distance = 60 cm.
Magnification = m = \(\frac{\text { Image distance }}{\text { Object distance }}=\frac{-60}{-20} \) = 3 cm
Here ‘+‘ represents Image is virtual, erect and magnified.

Question 3.
There Is an object in front of convex mirror at a distance of 5 cm. If Its focal length Is 10 cm then
a) What Is the image distance?
b) What is Its magnification
Answer:
a) In the case of convex mirror.
Object distance = u = – 5 cm
Focal length = f = + 10 cm

b) Magmfication (m) = \(-\frac{v}{u}=\frac{-3.33}{-5}\) = 0.66

Question 4.
Write any two uses of each of concave and convex mirrors In our daily life.
Answer:
Uses of Convex mirrors:

1. Convex mirrors are used as rear-view mirrors In cars, scooters, motorcycles, buses and trucks etc.
2. Convex mirrors are used In telescopes.

Concave mirrors:

1. Concave mirrors are used as shaving mirrors and used by dentists, eye specialists etc.
2. Coeica”e mirrors at e use1 as reflectors in the headlights of vehicles such as motorcycles, cars etc.
3. Large concave mirrors can be used to concentrate sunlight to produce neat ifl a solar heating device.
4. Concave mirrors are also used in telescopes.

Question 5.
Which objects at your home act as spherical mirrors?
Answer:

1. TIe outer surfaces of stainless steel utensils,. spoons, plates, etc., act as convex mirrors.
2. The inner surfaces of the above said articles act as concave mirrors.,
3. Any bought surface with high polish acts as a convex mirror.

Question 6.
Suggest a new use with a spherical mirror.
Answer:

1. Concave mirrors are used in long focal-length camera lenses.
2. In ‘Super sniper to focus arid gritty sound from a great distance onto a microphone pick up.
3. At one end of some gas LASERS to focus the emerging beam of light.
4. In the telescopes to focus the very weak radio waves onto the suspended antenna.

Question 7.
Write about different points related to mirrors.
Answer:
The different points related to mirrors are

1. Vertex (P): The point where the central axis touches the mirror is called vertex.
2. Focus or focal point (F): The rays coming from a distant object meet at a point on principal axis after reflection. That point is known as focus or focal point.
3. Centre of curvature (C): It is the centre of the sphere to which The mirror belongs.

Question 8.
Write about various distances related to mirrors.
Answer:
The various distances related to mirrors are

1. Focal length (f): The distance between vertex and focus is called focal length.
2. RadIus of curvature (R): The distance between vertex and centre of curvature is called radius of curvature.
3. Object distance: It is the distance between the object and pole of mirror and is denoted by ‘u.
4. Image distance: It is the distance between the Image and pole of the mirror and is denoted by ‘y’.

Question 9.
What happens If an object is placed at centre of curvature of a mirror?
Answer:
From the ray diagram, we conclude that the image of the object will be formed at the same distance as the object and it will be inverted and of the same size. The image Is real because it forms on a screen.

Question 10.
Would you be able to burn a paper using concave mirror?
Answer:
1. Concave mirror focuses the parallel sun rays at focal point of the mirror.
2. So with a small concave mirror we can heat up and bum a paper.

Question 11.
Cana plane mirror ever form a real image?
Answer:

1. Real images can only be formed when the reflected rays converge.
2. For plane mirrors it is not possible.
3. However if the reflected rays are converged it can form a real image.
4. Consider a source of light at infinity (say sun) and plane mirror is very small in size, its reflected image will show a circular bright spot (Image of sun) on the screen.

Question 12.
Identify types of mirrors without actually touching it. (move the mirror to and from)
Answer:

1. Plane mirror: It forms the mage es of same size.
2. Concave mIrror: Image es curved, bringing the mirror closer, magnifying the image. Moving it away, the Image Is Inverted and reduced.
3. Convex mirror: Mirror image is always diminished but erect. The viewpoint is wider.

Question 13.
Why there is right-left inversion (lateral Inversion) when we look into mirror?
Answer:

1. The light rays which come from object get reflected from the plane mirror and reach our eye.
2. Our brain feels that the ray Is coming from the inside of mirror.
3. So there Is right-left inversion.

Question 14.
List out the four properties of the Image formed by a convex mirror.
Answer:
Properties of the image formed by a convex mirror:

1. The image is always virtual and erect.
2. The image is highly diminished or point sized.
3. It is always formed between F and R
4. The object and image are on opposite sides of mirror.

Question 15.
The magnification of the image by the concave mirror is -1. Mention the four characteristics of Image from the above Information.
Answer:
Magnification = -1.
This means the image size is equal to the object size. In this case the object will be at centre of curvature ‘C’ and the image also will be formed at ‘C’.

Characteristics of image :
→ Image is real
→ Image is inverted
→ Size of image Is equal to the size of the object
→ Image will be formed at ‘C’

Question 16.
Why periscopes are in ‘Z’ shape? Why not In other shapes? Make a guess. Try to check whether your guess Is correct or not.
Answer:
Generally, periscopes are used to see the objects which are at a greater height by hiding In ground. The beam of light which is incident on the first mirror must be Incident on second mirror after reflection from the first mirror. The mirrors are arranged at an angle of 45°. It is possible only when It Is in the shape of ‘Z’ and In other shapes it Is impossible to see the object by hiding. So periscopes are in ‘Z’ shape. Eg : Let us assume that periscope is in T shape. It is impossible to see the object by hiding.

Question 17.
State the laws of reflection of light.
Answer:
1. When light gets reflected from a plane surface, the angle of reflection is equal to the angle of Incidence.i.e.,
∠i = ∠r
2. The Incident ray, the normal at the point of Incidence and the reflected ray lie in the same plane. i.e. AO, ON, OB are in same plane.

Question 18.
How do you appreciate the role of spherical mirrors In our daily life?
(OR)
Write the usage of spherical mirror In daily life situations.
(OR)
How do you appreciate the importance of spherical mirrors In our daily usage?
Answer:

1. Spherical mirrors are useful in our daily life in many ways.
2. Convex mirrors are used as rear-view mirrors In cars, scooters, buses, etc. This helps us to see the traffic behind the vehicle, which avoids accidents while taking turns.
3. Concave mirrors are used by dentists, ophthalmologists, to see the smaller parts of teeth, eyes and ears.
4. Concave mirrors are also used in solar heating devices.
5. Concave mirrors are used as shaving mirrors to see a large image of the chin (or) face.

Question 19.
How do you appreciate the use of reflection of light by a concave mirror In making of TV antenna dishes?
Answer:

1. I appreciate the working process of TV antenna dishes.
2. They contain the concave surfaces to receive the signals from the distinct communication satellites.
3. The concave (parabolic) shape of a dish antenna helps to reflect signals to the focal point of the dish.
4. A device known as feed horn is mounted at the focal point which gathers the signais and sends them to a processing unit.

Question 20.
Have you ever observed the image of the sky In rainwater pools on earth? Explain the reflection of light In this context.
Answer:

1. The image of the sky Is formed in the rainwater pool on earth.
2. Ught rays coming from blue sky travel through nearly the same air layers and all are bent over to the same amount.
3. Therefore, rays coming from the top of object will arrive lower than those from the bottom.
4. The image usually is upside down, enhancing the illusion that the Image of the sky is seen in the water which is acting as a mirror.

Question 21.
Discuss the merits and demerits of using mirrors in building elevation.
Answer:
Merits:

• When sunlight falls on the building, the light rays reflect back and building does not heat up.
• Mirrors do not get rust and can be cut into different shapes and sizes.

Demerits:

1. Elevation of buildings with mirrors is not suggestable.
2. These mirrors reflect sun rays at day time and reflectS lighting from nearby electrical bulbs at night time, which causes confusion and disturbance for the vehicles and people who are running on the nearby roads lead to accidents.
3. Birds like sparrows, crows will get confusion while flying on roads.
4. They are also not safe enough to the buildings, as they cause easy access to thieves.

4 Marks Questions

Question 1.
Focal length of a concave mirror Is f. The distance from Its focal point to the object is P. Find the ratio of heights of image.
Answer:
Concave mirror Is a part of spherical mirror.
Magnification of a spherical mirror = m = \(\frac{f}{f-u}\)
Focal length of a mirror = f
The distance from focal point to the object is = p.
i) When the object is placed within the focus, then
u = – (f- P), f = f
Magnificatlon of the mirror = m = \(\frac{\text { Size of image }}{\text { Size of object }}=\frac{-f}{-f+(f-p)}=\frac{f}{p}\) ……………………….. (1)
ii) If the object placed beyond F at a distance P. So = u = – (f + P) = f = – f
Magnification of the mirror = \(\frac{f}{f-u}=\frac{-f}{p} \) ……………………. (2)
\(\frac{(1)}{(2)}=\frac{h_1}{h_2}=\frac{O J \times \frac{f}{p}}{-O J \times \frac{f}{p}}\) = -1

Question 2.
In the following cases calculate the magnification values for a concave mirror. Give reason.
a) When the object is at the focal point of the mirror
b) When the object Is between focal point and the pole.
Answer:
In the case of concave mirror
a) When the object Is at the focal point of the mirror then its magnification value is -1.
Reason: In this case size of the image is large, compare with the object. It is called virtual image.
Image is formed behind the mirror so magnification has negative sign.

Nature of the image: It ¡s real, inverted, enlarged and forms at infinity.
b) When the object Is between focal point (F) and the pole (P) of the mirror, then its magnification value is + 1.

Reason: In this case image is formed on the same side of the object and it is also virtual Image so, the sign of the magnification Is positive. Nature of the Image: It is virtual, erect, enlarged and on the same side of the object.

Question 3.
You are given three mirrors of equal size – concave, convex and plane. How will you identify them without touching their surfaces?
Answer:
We look our face In each mirror, in one after the other. First we keep our face quite close to the mirror and then move It slowly away from the mirror.

1. If the image formed Is of same size as our face but laterally Inverted for all positions, then it Is a plane mirror.
2. If the Image formed ¡s erect and enlarged Initially but gets inverted as the face is moved away, then it Is a concave mirror.
3. If the image formed is erect and smaller In size for aft positions then t is a convex mirror.

Question 4.
Explain the formation of virtual image by a concave mirror.
Answer:
1. Let the object is placed at a distance less than the focal lenqth of the mirror.
2. The first ray (R₁) will start from tip of the object and run parallel to axis to get reflected so as to pass through the focal point. ‘
3. The ray (R₂) which is passing through focal point is not possible to draw.
4. Let us consider a ray that starts from the tip of the object and goes In such a direction that it would go through the centre of curvature if extended backwards.

5. This ray Is normal to the surface and so will be reflected along the same line In opposite direction and will go through the centre of curvature.
6. If we extend these two rays (R₁ and R₃) backward till they meet, an enlarged, erect image is formed which cannot be caught on the screen but visible through mirror. This is the virtual image formed by a concave mirror.

Question 5.
Write the rules to trace an Image forward by a convex mirror.
Answer:
Rule 1. : A ray, running parallel to axis. on meeting the convex mirror,will get the reflected so as to appear as it is coming from the focal point.

Rule 2: A ray going in the direction of focal point, after reflection, will become parallel to main axis.

Rule 3: A ray going ¡n the direction of the centre of curvature on reflection, will get back In opposite
direction and looks that it is coming from the centre of curvature.

Question 6.
Sukumar saw his face in car rearview mirror. He observed that his Image is smaller than the original.
a) What type of mirror it is?
b) What is the nature of image?
c) Draw the ray diagram for it.
Answer:
a) The mirror is convex mirror which is also called as Rear view mirror.
b) The nature of image is erect, virtual, smaller than size of object.
c)

Question 7.
A student conducted an experiment to observe characteristics of images formed by spherical mirrors and recorded his observations as follows. Observe the table and answer the questions.

i) Above said Information belongs to which sphencal mirror?
ii) In which situation, magnification Is less than 1.
iii) An object of height 8 cm placed at centre of curvature on principal axis, then where do you get the image and what is its height?
iv) “All real images are inverted”. Justify the statement by using above table.
Answer:
i) It is a Concave mirror.
ii) When object Is kept beyond ‘C’ then magnification is less than 1.
iii) Image formed at ‘C’. The height of the image is 8 cm.
iv) According to the table if the image is erected, it is a real image. In all tne other cases very real image Is Virtual Image.

Question 8.
Make a Solar heater / Cooker and explain the process of making.(AS5)
Answer:
Making of solar heater/cooker:

1. Make a wooden/Iron frame in the shape of TV dish antenna.
2. Cut the acrylic mirror sheets Into 8 or 12 places in the shape of Isosceles triangle with a height equal to the radius of your dish antenna.
3. The bases of 8 or 12 triangles together make the circumference of the dish.
4. Stick the triangle mirrors to the dish.
5. Face the dish towards the sun. Find the focal point and place a vessel at that point.
6. It will become heated. Even you can cook rice in that vessel.
7. In this way we will make a solar heater/cooker.

Additional Problems

Question 1.
An object 4 cm In size is placed at 25 cm In front of a concave mirror of focal length 15 cm. At what distance from the mirror should a screen be placed in order to obtain a sharp image? Find the nature and size of image.
Solution:
Given that f = -15 cm; u = -25 cm; h₀ = 4 cm; v = ?
The mirror formula Is
\( \frac{1}{f}=\frac{1}{u}+\frac{1}{v} \Rightarrow \frac{1}{-15}=\frac{1}{-25}+\frac{1}{v} \Rightarrow \frac{1}{v}=\frac{1}{25}-\frac{1}{15}=\frac{3-5}{75}=\frac{-2}{75}=\)-37.5 cm.
v = -37.5 cm
The screen should be placed 37.5 cm from the pole of mirror and the image is real.
Magnification, m = \(=\frac{h_i}{h_o}=\frac{-v}{u} \Rightarrow \frac{h_i}{4}=-\frac{37.5}{25} \Rightarrow h_i=-\frac{37.5}{25} \times 4 \) = -6cm
So the image is enlarged and inverted.

Question 2.
An object of size 7 cm is placed at 27 cm in front of a concave mirror of focal length 18 cm. At what distance from the mirror should a screen be placed to obtaIn a sharp Image ? FInd size and nature of the Image.
Solution:
Given that h₀ = 7cm; u =- 27cm; f= -18cm; v = ?
The mirror formula is \(\frac{1}{f}=\frac{1}{v}+\frac{1}{u} \Rightarrow \frac{1}{-18}=\frac{1}{-27}+\frac{1}{v}\)
\(\frac{1}{v}=-\frac{1}{18}+\frac{1}{27} \Rightarrow \frac{1}{v}=\frac{-3+2}{54}=\frac{-1}{54} \)
So, v = – 54 cm,
So the screen should be placed 54 cm from the mirror and the image is real and inverted.
MagnifIcation, m=\(\frac{h_i}{h_o}=\frac{-v}{u} \Rightarrow \frac{h_i}{7}=-\frac{(-54)}{27} \Rightarrow h_i=-\frac{(-54)}{27} \times 7\) = -14 cm(Hence the image is inverted). As the size of the object Is 7cm the image is enlarged two times.

Question 3.
An object 3 cm high Is placed at a distance of 15 cm from a concave mirror, the radius curvature is 20 cm. Find the nature, position and size of the image. (V = -30 cm, m = -2, h₂ = -6 cm)
Answer:
h₀ = 3 cm
u = -15 cm
r = -20 cm
f= \(\frac{r}{2}\) =-10cm
Mirror formula is = \(\frac{1}{f}=\frac{1}{u}+\frac{1}{v} \Rightarrow \frac{1}{-10}=\frac{1}{-15}+\frac{1}{v}\)
⇒ \(\frac{1}{v}=\frac{1}{15}-\frac{1}{10}=\frac{2-3}{30}=\frac{-1}{30} \) = -30 cm
So the Image Is real and Inverted and beyond C.
Magnification = \(\frac{-v}{u}=\frac{-(-30)}{-15}\) = -2
Therefore the image is enlarged \(\frac{h_i}{h_o} \) = -2 ⇒ \(\frac{h_i}{3}\) = -2
⇒ h_i = -6 cm
∴ Size of the image = 6 cm.

Question 4.
An object is placed at a distance of lo cm. from a convex mirror of focal length 15 cm. Find the position and nature of image.
Answer:
According to the sign convention.
Focal length, f = 15 cm.
Object distance, u = – 10cm (negative sign)
Image distance, v = ?
Formula: \(\frac{1}{f}=\frac{1}{u}+\frac{1}{v}\)
\(\frac{1}{15}=-\frac{1}{10}+\frac{1}{v}\)
⇒ The image Is formed at a distance of 6 cm. at the back of the mirror.
Magnification, m = \(\frac{h_i}{h_0}=-\frac{v}{u}=\frac{-6}{-10}=\frac{3}{5} \) = 0.6
The image is virtual, erect and diminished 0.6 times of the size of object.

Do You Know ?

How does light travel?
Light Is a form of electromagnetic radiation. It travels as waves that do not require any medium for their propagation.
Light is the visible part of these waves having a wavelength of 0.4 to 0.7 tm. The colour of light emitted by a particular substance is characteristic of the atoms present in the substance. Although light travels In straight lines, It can be bent around curves and edges by making use of optical fibres. Optical fibers are bundles of very thin strands of exceptionally clear glass.

Lasers and their use:
Full form of LASER: Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation. LASER are used in shops, banks to scan bank notes to see whether they are Fake. This is done by passing the note under an ultraviolet light scanner, Gold Is one of the most valuable of elements has been prized since antiquity for Its beauty and resistance to corrosion.