Telangana TSBIE TS Inter 1st Year Sanskrit Study Material 6th Lesson महान् जीवशास्त्रज्ञो जगदीशचन्द्रबोसः Textbook Questions and Answers.
TS Inter 1st Year Sanskrit Study Material 6th Lesson महान् जीवशास्त्रज्ञो जगदीशचन्द्रबोसः
लघुसमाधनप्राशन: (Short Answer Questions) (స్వల్ప సమాధాన ప్రశ్నలు)
प्रश्न 1.
बाल्ये जीवभौतिकशास्त्रं प्रति आकृष्टः जगदीशः किं किं करोति स्म ?
उत्तर:
बाल्ये जीवभौतिकशास्त्रं प्रति आकृष्टः जगदीशः स्वग्राम विविधान कीटान क्रिमीन च गृहीत्वा परिशीलयति स्म । अपि च जलप्रवाहात् बहुविधान् मत्स्यान जलसर्पानपि ज्येष्ठसोदर्याः पर्यवेक्षणे गृहीत्वा परीक्षते स्म ।
प्रश्न 2.
केन कारणेन जगदीशः वैद्यशास्त्रं अध्येतुम् असमर्थः आसीत् ?
उत्तर:
वारं वारं ज्वरपीडन कारणेन जगदीशः वैद्यशास्त्रं अध्येतुम असमर्थः आसीत् ।
प्रश्न 3.
जगदीशः किमिति गाढं विश्वसिति स्म ?
उत्तर:
भौतिकसास्त्र जीवशास्त्रयोः मध्ये कश्चन गाढः सम्बन्धः वर्तते इति तम् आधारीकृत्य सजीवनिर्जीवपदार्थयोः मध्ये स्थिताम् एक सूत्रताम् आविष्कर्तुं शक्यते इति च जगदीशः गाढं विश्वसति स्म ।
प्रश्न 4.
वृक्षेषु जीवतत्त्वम् आविष्कर्तुं प्रयतमानः जगदीशः किमकरोत् ?
उत्तर:
वृक्षेषु जीवतत्त्वम् आविष्कर्तुं प्रयतमानः जगदीशः जन्तूनां वृक्षाणां मध्ये च वर्तमानं धनिष्ठं सम्बन्धम एवं च जीवलक्षणसादृश्यं दर्शयितुं सूक्ष्मतमानि उपकरणानि निर्मितवान् ।
एकवाक्यसमाधानप्रश्नाः (One Word Answer Questions) (ఏకవాక్య సమాధాన ప్రశ్నలు)
प्रश्न 1.
जगदीशः किं शास्त्रं प्रति आकृष्टः अभवत् ?
उत्तर:
जगदीशः जीवभौतिकशास्त्रं प्रति आकृष्टः अभवत् ।
प्रश्न 2.
जगदीशचन्द्रबोसः कस्मात् विश्वविद्यालयात् (B.Sc.) उपाधिं प्राप्नोत् ?
उत्तर:
जगदीशचन्द्रबोसः लण्डन् विश्वविद्यालयात् (B.Sc.) उपाधिं प्राप्नोत् ।
प्रश्न 3.
मासत्रयं इंग्लाण्डदेशे वसन् जगदीशः कं समागतवान् ?
उत्तर:
मासत्रयं इंग्लाण्डदेशे वसन् जगदीशः मार्कोनी महोदयं समागतवान् ।
प्रश्न 4.
क्रेस्कोग्राफ नामकं यन्त्रं किं करोति ?
उत्तर:
क्रेस्कोग्राफ नामकं यन्त्रं तरोः वृध्दौ अत्यन्तसूक्ष्माम अपि दशां दर्शयितुं समर्थम् आसीत् ।
व्याकरणांशाः (Grammar) (వ్యాకరణము)
1. एकवचनम् – शिष्यः शास्त्रं पठेत् ।
द्विवचनम् – शिष्यौ शास्त्रं पठेताम् ।
बहुवचनम् – शिष्याः वेदान् पठेरन् ।
2. एकवचनम् – त्वं काव्यं पठे:
द्विवचनम् – युवां इतिहासं पठेतम् ।
बहुवचनम् – यूयं निरुक्तं पठेत ।
3. एकवचनम् – अहं ग्रन्थं पठेयम् ।
द्विवचनम् – आवां विज्ञानशास्त्रं पठेव ।
बहुवचनम् – वयं ललितकलाः पठेम ।
4. एकवचनम् – पण्डितः ज्ञानं लभेत ।
द्विवचनम् – पण्डितौ सम्माननं लभेयाताम् ।
बहुवचनम् – पण्डिताः सम्पत्तिं लभेरन् ।
5. एकवचनम् – त्वं विवेकं लभेयाः ।
द्विवचनम् – युवां धनं लभेयाथाम् ।
बहुवचनम् – यूयं भाग्यं लभेध्वम् ।
6. एकवचनम् – अहं मोक्षं लभेय ।
द्विवचनम् – आवां इन्द्रियनिग्रहं लभेवहि ।
बहुवचनम् – वयं अष्टैश्वर्याणि लभेमहि ।
यदा (when) – तदा (then)
1. यदा वसन्तकालः भवति तदा कोकिलः गायति ।
2. यदा मेघः वर्षति तदा मयूरः नृत्यति ।
3. यदा भक्तः पूजां करोति तदा देवः प्रसन्नः भवति ।
4. यदा सूर्योदयः भवति तदा पद्मं विकसति ।
5. यदा चन्द्रोदयः भवति तदा कमलं विकसति ।
‘यदा – तदा’ पदाभ्यां रिक्तस्थानानि पूरयत ।
प्रश्न 1.
………………….. ग्रीष्मकालः भवति ………………….. उष्णं भवति ।
उत्तर:
यदा ग्रीष्मकालः भवति तदा उष्णं भवति ।
प्रश्न 2.
……………… मेघः वर्षति …………….. मयूरः नृत्यति ।
उत्तर:
यदा मेघः वर्षति तदा मयूरः नृत्यति ।
प्रश्न 3.
…………………. सूर्योदयः भवति ………………… बालकः उत्तिष्ठति ।
उत्तर:
यदा सूर्योदयः भवति तदा बालकः उत्तिष्ठति ।
प्रश्न 4.
……………….. सिंहः गर्जति ……………….. हरिणः धावति ।
स. यदा सिंहः गर्जति तदा हरिणः धावति ।
प्रश्न 5.
…………………… चोरः आगच्छति ………………. शुनकः भषति ।
स. यदा चोरः आगच्छति तदा शुनकः भषति ।
षडुचिवाचकशब्दाः
कोष्टस्यैः पदैः रिक्तस्थानानि पूरयत ।
1. (मधुरः) गुडस्य (Jaggery) (బెల్లం) रुचिः मधुरः ।
प्रश्न 2.
(आम्लः) तिन्त्रिण्या : (Tanarind) (చింతపండు) रुचि : …………….. ।
उत्तर:
आम्लः
प्रश्न 3.
(लवणः) लवणस्य (Salt) (ఉప్పు) रुचिः ……………… ।
उत्तर:
लवणाः
प्रश्न 4.
(कटुः) मरीचिकायाः (Chilly) (మిర్చి) रुचिः ………………. ।
उत्तर:
कटुः
प्रश्न 5.
(कषायः) आम्लकस्य (Gooseberry) (రేగిపండు) रुचिः ………………….. ।
उत्तर:
कषायः
प्रश्न 6.
(तिक्तः) कारवेल्लस्य (bitter gourd) (కాకరకాయ) रुचिः ………………. ।
उत्तर:
तिक्तः
वर्णवाचक शब्दाः
1. हंस्यस्य वर्णः श्वेतः ।
2. काकस्य वर्णः कृष्णः ।
3. आकाशस्य वर्णः नीलः ।
4. शुकस्य वर्णः हरितः ।
5. रक्तस्य वर्णः रक्तः ।
6. हरिद्रायाः वर्णः पीतः ।
7. घटस्य वर्णः कपिशः ।
उचितैः वर्णवाचकशब्दैः रिक्तस्थानं पूरयत ।
प्रश्न 1.
बकस्य वर्णः …………………… ।
उत्तर:
खेतः
प्रश्न 2.
कोकिलस्य वर्णः …………….. ।
उत्तर:
कृष्णः
प्रश्न 3.
आकाशस्य वर्णः …………………… ।
उत्तर:
नीलः
प्रश्न 4.
पत्रस्य वर्णः ………………… ।
उत्तर:
हरितः
प्रश्न 5.
पद्मस्य वर्णः …………………. ।
उत्तर:
रक्तः
प्रश्न 6.
हरिद्रायाः वर्णः ………………. ।
उत्तर:
पीतः
प्रश्न 7.
मृत्तिकायाः वर्णः ……………….. ।
उत्तर:
कृष्णः
अव्ययम् ‘क्त्वा’
1. छात्रः विद्यालयं गच्छति पठति ।
छात्रः विद्यालयं गत्वा पठति ।
2. पुरुषः कार्यं करोति । धनम् अर्जयति ।
पुरुषः कार्यं कृत्वा धनम् अर्जयति ।
3. बालकः श्रुणोति । लिखति ।
बालकः श्रुत्वा लिखति ।
4. शिक्षकः लिखति । कथयति ।
शिक्षकः लिखित्वा कथयति ।
5. वधूः पश्यति । हसति ।
वधूः दृष्ट्वा हसति ।
‘क्त्वा’ अव्ययं योजयित्वा वाक्यं लिखत ।
प्रश्न 1.
शिष्यः विद्यालयं गच्छति । पठति ।
शिष्यः विद्यालयं …………………. पठति ।
उत्तर:
गत्वा
प्रश्न 2.
जनकः कार्यं करोति । धनम् अर्जयति ।
जनकः कार्यं ……………….. धनम् अर्जयति ।
उत्तर:
कृत्वा
प्रश्न 3.
माणवकः शृणोति । लिखति ।
माणवकः ………………. लिखति ।
उत्तर:
श्रुत्वा
प्रश्न 4.
अध्यापकः लिखति । कथयति ।
अध्यापकः ……………….. कथयति ।
उत्तर:
लिखित्वा
प्रश्न 5 कन्या
शुकं पश्यति । हसति ।
कन्या शुकं ………………. हसति ।
उत्तर:
दुष्ट्वा
प्रश्न 6.
माणवकः धावति । पतति ।
माणवकः ……………… पतति ।
उत्तर:
धावित्वा
प्रश्न 7.
भिक्षुकः भोजनं खादति । जलं पिबति ।
भिक्षुकः भोजनं ……………….. जलं पिबति ।
उत्तर:
खात्वा
प्रश्न 8.
पितामही जलं पिबति । पात्रं यच्छति ।
पितामही जलं …………………. पात्रं यच्छति ।
उत्तर:
पीत्वा
प्रश्न 9.
सज्जनः धनं यच्छति । गच्छति ।
सज्जनः धनं ……………….. गच्छति ।
उत्तर:
एषित्वा
प्रश्न 10.
भृत्यः सेवते । वेतनं लभते ।
भृत्यः ……………… वेतनं लभते ।
उत्तर:
सेवित्वा
प्रश्न 11.
अर्चकः देवं वन्दते । प्रदक्षिणं करोति ।
अर्चकः देवं ……………… प्रदक्षिणं करोति ।
उत्तर:
वन्दयित्वा
प्रश्न 12.
नायकः विजयः लभते । लोके वर्धते ।
नायकः विजयः ………………. लोके वर्धते ।
उत्तर:
लब्ध्वा
महान् जीवशास्त्रज्ञो जगदीशचन्द्रबोसः Summary in Sanskrit
कवि परिचयः
जज्ञीवशास्त्रज्ञो जगदीशचन्द्रबोसः इति पाठ्यांशोऽयं कविकुलगुरु – कालिदास – विश्वविद्यालयस्य बालसाहित्यग्रन्थमालातः गृहीतः । बुधवरः आचार्य – पैन्ना – मधुसूदनः अस्य रचयिता । श्रीमतीभारती श्रीनरसिंह – शर्मणोः पुत्रोऽयं विपश्चित्. तेलंगाणा – राज्यस्थ – नलगोंड – जिल्लायां नार्कटपल्लि – नाम्नि मण्डले अजायत । दशमीकक्ष्यानन्तरं संस्कृताध्यायनरतो भूत्वा आचार्य मधुसूदनः न्यायः – व्याकरण – साहित्य योगशास्त्रादिषु प्रावीण्यम् अलभत ।
उस्मानिया विश्वविद्यालये अध्ययनं कृत्वा ततः नागपुरस्थ कविकुलगुरु – कालिदास संस्कृत विश्वविद्यालये उपाचार्यत्वम् अधिगम्य क्रमेण प्राचार्यत्वं प्राप्य इदानीम् सङ्कायाध्यक्ष (Dean, Faculty of Indian Philosophy and Culture) पदवीम् अलङ्करोति । भारते “युवविपश्चित्” इति पुरस्कारेण सम्मानितः आचार्य – मधुसूदनः ‘काव्यकण्ठचरितम्, प्रज्ञाचाक्षुषम्’ इति महाकाव्यद्वयम्, सप्तलघु काव्यानि च अरचयत् । संस्कृत – तेलुगु – मराठी – आंग्ल – जर्मन् भाषासु निष्णातोऽयं पण्डितः नैकानि काव्यानि अनूदितवान् ।
महान् जीवशास्त्रज्ञो जगदीशचन्द्रबोसः Summary in English
Poet Introduction
The lesson “Jagadeesh Chandra Bose – The Biologist” is taken from the book “Bala Sahityam” which belongs to the university “Kavikulaguru Kalidas” It’s written by Penna Madhusudhana. He is son of Mr. Narasimha Sharma and Mrs. Bharati. He‘s bom in Narketpalli Mandal in Nalgonda district in divided Telangana state.
After 10th std, he learnt Sanskrit and excelled in law, grammar, poetry and yoga. After getting graduated from Osmania University, he worked as a lecturer in “Kavikulaguru Kalidasa” Sanskrit University, Nagpur and was promoted as Dean, Facility of Indian philosophy and culture. He’s awarded as “Yuvuri panchit” in India. Acharya Madhusudhana wrote two pic poetry ‘Kavya kantha Charitam’, ‘Pagnachakshucham’ and also wrote seven small poems. He is proficient in Sanskrit, Telugu, Marathi, English and German languages. He translated many poetic works.
महान् जीवशास्त्रज्ञो जगदीशचन्द्रबोसः Summary in Telugu
కవి పరిచయం
“మహాన్ జీవశాస్త్రజ్ఞో జగదీష్ చంద్రబోసః” అను ఈ పాఠము కవికులగురు కాళిదాస్ విశ్వవిద్యాలయం (యూనివర్సిటీ)కి చెందిన బాల సాహిత్యం అను పుస్తకము నుండి గ్రహించబడినది. దీనిని డా. మధుసూధన్ పెన్నా గారు రచించిరి. వీరు శ్రీ నరసింహశర్మగారు మరియు శ్రీమతి భారతిగారి దంపతులకు జన్మించిరి. వీరు అవిభాజ్య తెలంగాణలోని నల్గొండజిల్లాలో నార్కటపల్లి మండలంలో goo. పదవతరగతి తర్వాత సంస్కృతము, న్యాయశాస్త్రము,
వ్యాకరణం, పద్యము మరియు యోగాను అభ్యసించిరి. ఉస్మానియా విశ్వ విద్యాలయం నుండి గ్రాడ్యుయేషన్ చదివిన తర్వాత కవికులగురు కాళిదాస సంస్కృత విశ్వవిద్యాలయం నాగపూర్లో లెక్చరర్ గా పనిచేసిరి. అంతేగాక వీరు భారతీయ దర్శనం మరియు సంస్కృత విషయంలో డీన్ ఫ్యాకల్టీగా పదోన్నతి పొందెను. వీరు “భారతయువ పంచిత్’ అవార్డును పొందియుండిరి. ఆచార్య మధుసూదనగారు రెండు పురాణకావ్యాలను రచించిరి. అవి కావ్యకంఠ చరితమ్ మరియు ప్రజ్ఞాచాక్షుషమ్. అంతేగాక వీరు ఏడు చిన్న కవితలను కూడా రచించిరి. వీరు సంస్కృతము, మరాఠీ, ఆంగ్లము మరియు జర్మన్ భాషలలో ప్రావీణ్యం కలవారు. వీరు అనేక కావ్యాలను అనువదించిరి.
अनुवादः (Translation) (అనువాదం)
वङ्गदेशे फरीदापुरस्य मैमन् सिंग् ग्रामे जातः श्री जगदीशचन्द्र बोसः । तस्य पिता भगवानचन्द्र बोसः । सः भारते ब्रिटिश शासने उन्नताधिकारी आसीत् । देशभक्तिः, साङ्केतिकविद्यां प्रति श्रद्धा, पर्यावरणपरिरक्षणं इत्यादयः गुणाः पितरि तस्मिन् आसन् । ते एव गुणाः पुत्रे जगदीशे अपि आनुवांशिकरुपेण आगताः आसन् ।
Jagadeesh Chandra Bose was bom in Faridapur in Mynam Singh village in Bengal. Bhagvan Chandra Bose was his father. He was an officer in the British office. His father was more interested in leaniing technology. He was a patient and had respect towards environment and interested in saving it. Jagadeesh Chandra Bose also got these traits from his father.
జగదీష్ చంద్రబోస్ గారు బెంగాల్ (వంగదేశం)లోని ఫరీదాపూర్లోని మైమన్సింగ్ గ్రామంలో జన్మించిరి. భగవాన్ చంద్రబోస్ గారు వీరి తండ్రిగారు. వీరి తండ్రిగారు బ్రిటీష్ కార్యాలయంలో ఒక ఆఫీసర్గా పనిచేయుచుండిరి. వీరి నాన్నగారు సాంకేతిక విద్య నేర్చుకొనుటలో చాలా అభిరుచి కలవారు. అతడు దేశభక్తి మరియు పర్యావరణ పరిరక్షణ పట్ల శ్రద్ధ కలిగినవాడు. ఈ విధంగా జగదీష్ చంద్రబోస్ గారు కూడా తన తండ్రిగారి నుండి వారసత్వ రీత్యా ఈ గుణాలను కలిగి ఉండిరి.
जगदीशस्य माता वामासुन्दरी सुगुणवती आसीत् । रामायण- महाभारतादिग्रन्थेषु विद्यमानान् उत्तमविषयान् सा कथामाध्यमेन वदति स्म । एतेषां प्रभावः अपि बालस्य जगदीशस्य उपिर आसीत् । पितुः नियमबद्धं जीवनं मातुः पवित्रं च सम्यक् अनुशील्य जगदीशः बाल्यादेव सम्यक् शिक्षितः अभवत् ।
Vama Sundari was his mother. She knew the mythological stories Ramayana and Mahabharata. She used to teach the morals in those books through stories. This had a huge impact on Chandrabose. Father’s discipline and mother’s sincerity influenced him to become a good student from his childhood.
వామసుందరి జగదీష్ చంద్రబోస్ గారి అమ్మగారు. ఈమెకు రామాయణ మహాభారత గాథలు తెలుసు. ఆమె ఆ పుస్తకాలలోని నీతి కథలను బోధించేది. దీని ప్రభావం జగదీష్ చంద్రబోస్ గారిపై ఎక్కువగా ఉండేది. తండ్రిగారి క్రమశిక్షణ అమ్మగారి సిన్సియారిటీ జగదీష్ చంద్రబోస్ గారిని బాల్యంలో ఒక మంచి విద్యార్థిగా తయారు చేయుటలో ప్రభావితం చేసెను.
विध्यभ्यसः (విద్యాభ్యాసం) :
स्वपुत्रः सर्वत्र समाभावनं वहेत्, प्रथमं मातृभाषां अधियात् च इति धिया भगवानचन्द्रः तं ग्रामे साधारणविद्यालये एव प्रवेशितवान् ? धीवरपुत्राः तक्षकपुत्राः, कर्मकरपुत्राः सर्वेऽपि तत्र आगच्छन्ति स्म । उन्नताधिकारिणः पुत्रः जगदीशः तैः सह अध्ययनं कुर्वन् बहून् विषयान् अजानात् । विभिन्नवर्गीयाणां बालकानां साहचर्येण सः क्रमेण सर्वविधज्ञानं लब्धवान् ।
Bhagvan Chandra his father first sent him to a normal school in his village to make him understand what society is and inculcated equality in him as everyone, the rich, poor, intelligent kids went there. He learnt many things studying there with all kinds of people and improved his intelligence.
భగవాన్ చంద్రబోస్ గారు తన కుమారుడు జగదీష్ చంద్రబోసు ముందుగా తన గ్రామంలోని సాధారణ పాఠశాలలో సమాజాన్ని అర్థం చేసుకొనుటకు, సమానత్వ భావాన్ని అతనిలో నింపుటకు, ధనిక- పేద, తెలివిగల్గినవారు, తెలివిలేనివారు అందరి పిల్లల్లో మెలుగుటకు చేర్పించిరి. జగదీష్ చంద్రబోస్ గారు ఇక్కడ చదువుకుంటూ చాలా విషయాలను గమనించిరి. ఇక్కడ అన్ని రకాలైన ప్రజలను చూసి వారి నుండి తన తెలివితేటలను అభివృద్ధి పరచుకొనెను.
तथा ग्रामे साधारणे विद्यालये अधीत्य अपि जगदीशः उत्तमामेव विद्यां प्राप्तवान् । ततः प्राथमिकोन्नतविद्यायै कलकत्तानगरस्थां सेंट जेवियर् (St. Xavier) संस्थायाः पाठशालां, तताः कलाशालां च प्राविशत् ।
Eventhough, he studied in a local school, he had a real good education. Then, he went to Calcutta for his higher education. He studied at St. Xavier’s school and then in college.
అతడు స్థానిక పాఠశాలలో చదివినప్పటికీ ఒక మంచి యథార్థవిద్యను పొందెను. తర్వాత ఉన్నత విద్యకై కలకత్తా వెళ్ళెను. సెయింట్ జేవియర్ పాఠశాలలో తదుపరి కళాశాలలో చదివిరి.
बाल्ये एव जगदीशो जीवभौतिकशास्त्रं प्रति आकृष्टः अभवत् । प्राग्वङ्गदेशस्थे स्वग्रामे विविधान् कीटान् कृमीन् च गृहीत्वा परिशीलयति स्म । जलप्रवाहात् बहुविधान् मत्स्यान् जलसर्पानपि ज्येष्ठसोदर्याः पर्यवेक्षणे गृहीत्वा परीक्षते स्म । अत एव सः जीवशास्त्रमेव अध्येतव्यमिति निरचिनोत् । किन्तु तदानीं कलकत्ताविश्वविद्यालये जीवशास्त्रं वा जीवभौतिकशास्त्रं वा अध्येतुं अवकाशः न आसीत् । किञ्च सेंट जेवियर् कलाशालायाः भौतिकशास्त्राध्यापकस्य लाफोंट् महोदयस्य बोधनगरिम्णा प्रभाविताः भूत्वा बहवः विद्यार्थिनः भौतिकशास्त्रमेव अधीयते स्म । तथैव जगदीशः अपि भौतिकशास्त्रमेव स्वीकृत्य तस्मिन् शास्त्रे कलकत्ता विश्वविद्यालयस्य स्नातकपदं (Bachelor’s Degree) प्राप्तवान् ।
Jagadeesh was interested in Biology from his childhood. He did research on insects and rodents from his own village in East Bengal. He did research on different fish and water snakes with the help of his brother. So, he decided to study Zoology as his degree but it was not possible for him to study so, he studied Physics from La Fonties at St. Xavier’s and started teaching physics to other students. He chose physics and got a bachelor’s degree from University of Calcutta.
జగదీష్ చంద్రబోస్ గారు బాల్యము నుండి జీవశాస్త్ర విషయంలో అభిరుచి కలిగియుండెను. ఆయన తన పశ్చిమ బెంగాల్లోని స్వంత గ్రామంలో కీటకములు, ఎలుకలు, చుంచులు, మొదలైన వాటిపై పరిశోధన చేసెను. అంతేకాక ఆయన వివిధ రకాలైన చేపలు, నీటిపాములు, వానపాములపై తన సోదరుని సహాయముతో పరిశోధన చేసెను. అందువలన అతను వృక్షశాస్త్రమును తన ‘డిగ్రీలో చదువగోరెను. కానీ ఇది తనకు చదువ వీలులేక పోయెను. అందువలన అతడు భౌతిక శాస్త్రమును సెయింట్ జేవియర్స్ కాలేజీలో చదివెను. అంతేకాక ఇతర విద్యార్థులకు భౌతికశాస్త్రంలో శిక్షణ (బోధన) ఇచ్చుచుండెను. అతను భౌతికశాస్త్రమును ఎంపిక చేసుకొని కలకత్తా విశ్వవిద్యాలయం నుండి బ్యాచిలర్స్ డిగ్రీని పొందెను.
तदनन्तरं उन्नतविद्याभ्यासः कुत्र करणीयः इति गृहे चर्चायां जातायां जगदीशस्य पिता पुत्रस्य इंग्लेण्ड् देशगमनमेव अभिलषितवान् । जगदीशः प्रशासनाधिकारी भूत्वा सामान्यजनानां सेवां कर्तुमैच्छत् । किन्तु स्वयं प्रशासनाधिकारी तस्य पिता सः उन्नतविद्यावान् स्वतन्त्रः च भवेत् इति ऐच्छत् । पितुः इच्छानुसारं जगदीशः लंडन् विश्वविद्यालये वैद्यशास्त्रम् अध्येतुं तत्र गतवान् । परन्तु दैवगतिः अन्यथा आसीत् । पूरा असम (Assam) प्रदेशे निवसन् जगदीशः केनापि ज्वरेण पीडितः अभवत् । स एव ज्वरः लंडन् विश्वविद्यालये वैद्यशास्त्रम् अभ्यसन्तं अपि तं वारं वारं पीडयन् आसीत् । तेन कारणेन वैद्यशास्त्रम् अध्येतुम् असमर्थः सः केंब्रिड्ज् विश्वविद्यालये विज्ञानशास्त्रा अध्ययनम् आरब्धवान् ।
Jagadeesh’s father wanted to send him to England for his further Education and research. But Jagadeesh wanted to become a politician and help the common people. But, his father told him to study furtherly and become an independent man. Then he decided to go to London University to study Medicine. But his fate was not in this way. He suffered from fever which stopped him from going to London. So, he studied Science at Cambridge University.
జగదీష్ చంద్రబోసు తండ్రిగారు తనను తన ఉన్నత విద్యాభ్యాసము మరియు పరిశోధన కొరకు ఇంగ్లాండ్ పంపగోరుచుండెను. కాని జగదీష్ చంద్రబోస్ గారు ఒక రాజకీయ నాయకుడై సాధారణ ప్రజలకు సహాయం చేయదలచుకొనెను. ‘ కానీ తన నాన్నగారు అతనితో ఇంకా ముందు ముందు బాగా చదివి స్వతంత్ర వ్యక్తి కావలెనని చెప్పిరి. అప్పుడు జగదీష్ చంద్రబోస్ గారు లండన్ విశ్వవిద్యాలయం వెళ్ళి మెడిసిన్ (వైద్య విద్య) చదువ నిర్ణయించుకొనెను. కానీ వారి నాన్నగారు ఆ దారిలో వెళ్ళవద్దని చెప్పియుండిరి. ఆయన జ్వరంతో బాధపడిరి. ఆ జ్వరం కారణంగానే లండన్ వెళ్ళకుండా ఆగిపోయిరి. అందువలన వారు కేంబ్రిడ్జి విశ్వవిద్యాలయంలో సామాన్యశాస్త్రం (సైన్స్) చదివిరి.
वृक्षशास्त्रं जन्तुशास्त्रं च अधिकश्रद्धया पठन् जगदीशः बहुविधान् वृक्षान् लताः च परिशीलयन् आसीत् । तस्मिन्नेव समये सः लाई रेले महोदयं समागतवान् । वस्तुतः रेले महोदय्य नायकत्वे एव जगदीशः वृक्षशास्त्रे अधिकं परिशोधनं कृतवान् । केंब्रिड्ज् विश्व विद्यालयात् B.A. उपाधिं लण्डन् विश्वविद्यालयात् B.Sc उपाधिं च प्राप्य जगदीशः भारतदेशं प्रत्यागच्छत् ।
He studied Zoology and Biology with a great interest and did research on many trees. He met a great scientist, Lord Raule during that time. He did more research work under the guidence of Lord Raule. He got B.A. degree from Cambridge University and B.Sc., degree from London University. After this he came to India.
ఆయన జీవశాస్త్రం – వృక్షశాస్త్రాలను చాలా అభిరుచితో చదివిరి. ఆయన చాలా చెట్లపై (మొక్కలపై) పరిశోధన చేసిరి. ఆ సమయంలో ఆయన గొప్ప శాస్త్రవేత్త అయిన లార్డ్ రేలే గారిని కలిసిరి. లార్డ్ రేలేగారి ఆధ్వర్యంలో ఆయన అనేక పరిశోధనా కార్యములను చేసిరి. ఆయన కేంబ్రిడ్జి యూనివర్సిటీ నుండి B.A. డిగ్రీని, లండన్ యూనివర్సిటీ నుండి B.Sc డిగ్రీని పొందిరి. తదుపరి శ్రీ జగదీష్ చంద్రబోసుగారు ఇండియా తిరిగి వచ్చిరి.
स्वाभिमानी जगदीशः’ (స్వాభిమానీ జగదీష్) :
प्रत्यागमनानान्तरं जगदीशः कलकत्तानगरे प्रेसिडेन्सी कलाशालायां भौतिकशास्त्रस्य आचार्यपदं प्राप्तवान् । तस्मिन् काले आंग्लेयानां अपेक्षया भारतीयाचार्ये अतीव न्यूनं वेतनं दीयते स्म । तं दुराचारं निरस्यन् जगदीशः संवत्सरत्रयं यावत् किमपि वेतनम् अगृह्णन्नेव तत्र अध्यापितवान् । यदा तस्य मेधसः आविष्कारः जातः तदा कलाशालधिकारिणः तस्मै प्रथमदिनादारभ्य पूर्णं वेतनं अदुः ।
Jagadeesh was a man with great pride. He started working as a lecturer at Presidency College in Calcutta. During that time, Indian Lecturer were given less salary compared to British. To remove that Jagadeesh didn’t take salary for three years. When the college realised this and knew about him, immediately gave his salary from the first day of his joining.
జగదీష్ చంద్రబోస్ గారు బాగా ఆత్మాభిమానం కల వ్యక్తి. ఆయన ప్రెసిడెన్సీ కళాశాల, కలకత్తాలో లెక్చరర్ గా జీవితాన్ని ఆరంభించిరి. ఆ సమయంలో బ్రిటీష్ వారితో పోలిస్తే భారతీయ లెక్చరర్స్కు తక్కువ వేతనాలు లభిస్తుండేవి. ఈ వ్యత్యాసాన్ని తొలగించుటకు జగదీష్ చంద్రబోసు గారు మూడు సంవత్సరాలు జీతం తీసుకొనకుండా ఉండిరి. కళాశాల వారు దీనిని గమనించి వెంటనే అతను ఉద్యోగంలో చేరిన మొదటి రోజే జీతమును ఇచ్చిరి.
जगदीशस्य आविष्काराः (జగదీష్ చంద్రబోస్ గారి ఆవిష్కరణలు) :
प्रेसिडेन्सी कलाशालायां समीचीनां प्रयोगशाला न आसीत्, अद्यापनस्य कार्यभारस्तु अत्यधिकः । तथापि जगदीशः स्वस्व धनेनैव प्रयोगसामग्री सम्पादयन् रात्रिषु प्रयोगान् कुर्वन् च बहून् अपूर्वविषयान् आविष्कारः । ततः विशतिवर्षेभ्यः प्राक् JC Maxwell नामकः भौतिकशास्त्रज्ञः विविधतरङ्गदैर्घ्ययुक्तायाः विद्युदयस्कान्त धार्मिकशक्तेः उपस्थितिं केवलं सिद्धान्तरूपेण प्रतिपादितवान् । प्रयोगैः तस्य निरुपणात् पूर्वमेव सः दिवङ्गतः ।
तदनन्तरं Hertz नामकः जर्मन देशीयः अपि शून्ये वर्तमानायाः विद्युदयस्कान्तशक्तेः तरङ्गाणां विषये स्वस्य परिशोधनं तत्फलितं च प्रकाशितवान् । तस्य मरणानन्तरं Oliver Lodge महोदयः तस्य स्मारकोपन्यासं कुर्वन् रेडियोतरङ्गाणां प्रसारणयोग्यत्वं प्रादर्शयत् । ग्रन्थरूपेण प्रकाशितेन तेन उपन्यासेन प्रभावितेषु बहुषु जगदीशः अन्यतम् । सः तं परिशोधनम् अग्रे नीत्वा रेडियोतरङ्गणां तरङ्गदैर्घ्यं न्यूनीकृत्य तान् सूक्ष्मतां (5 mm) अनयत् । निस्तन्त्रीमार्गेम रेडियोतरङ्गाणां प्रसारणे जगदीश एव आद्यः आसीत् । अर्धवाहकसन्धायकम् (Semiconductor junction) उपयुज्य रेडियो तरङ्गाणां परिज्ञाने अपि स एव आद्यः आसीत् । मार्कोनीनामकात् भौतिकशास्त्रज्ञात् पूर्वमेव जगदीशः निस्तन्त्रीपद्धत्या रेडियोतरङ्गाणां ग्रहणे च समर्थं यन्त्रं निर्माय तस्य प्रयोगं कलकत्तायां पट्टणसभाभवने जनानां समक्षं प्रादर्शयत् ।
There were no laboratories in Presidency College at that time. It became really difficult even to teach. But he didn’t stop. He bought equipment with his own money and worked on his research at nights and found out many new things. Radio waves were the first things he foundout. JC.Maxwell, a physicist worked on different electric and magnetic waves but he died before proving them.
Then, Hertz, a German scientist worked on electromagnetic waves and published them. Then Oliver Lodge announced about Radio waves in Hertz’s funeral. That speech was published as a book and Chandra Bose read it. He started doing more research on waves and increased and decreased its frequency. Jagadeesh was the first person to use wireless transmission. He also did the transmission in a semiconductor junction. He developed a machine tp identify radio waves and displayed it in Calcutta meeting.
ఆ సమయంలో ప్రెసిడెన్సీ కళాశాలలో ప్రయోగశాలలు ఉండేవికావు. అందువలన బోధన చేయుటకు కూడా చాలా కష్టంగా ఉండేది. అయినప్పటికీ ఆయన తన పనిని ఆపలేదు. ఆయన తన స్వంత డబ్బుతో పరికరాలను కొని రాత్రులందు కూడా తన పరిశోధనలను కొనసాగించి ఎన్నో క్రొత్త విషయాలను కనుగొనెను. రేడియో తరంగాలు అనేవి ఆయన కనుగొనిన మొట్టమొదటి విషయం. JC మ్యాక్స్వెల్ అను భౌతికశాస్త్రవేత్త వివిధ విద్యుత్ మరియు అయస్కాంత తరంగాలపై పరిశోధనలు చేసెను.
కానీ వాటిని నిరూపించక ముందే చనిపోయెను. అప్పుడు హెర్ట్జ్ అను జెర్మన్ శాస్త్రవేత్త ఎలక్ట్రోమేగ్నటిక్ వేవ్స్ (విద్యుదయస్కాంత తరంగాలు)పై పనిచేసి వాటిని ముద్రించెను. తర్వాత ఆలివర్ లాడ్జ్ అనునతడు హెర్జ్ అంత్యక్రియలప్పుడు రేడియో తరంగాలను గురించి ప్రకటించెను. ఆ ప్రసంగం ఒక పుస్తకంగా ముద్రించబడినది. జగదీష్ చంద్రబోస్ గారు దానిని చదివిరి. ఆయన వీటిపై ఇంకా ఎక్కువ పరిశోధనలు చేయసాగెను. తరంగ ఫ్రీక్వెన్సీని బాగా పెంచుచూ తగ్గించుచుండెను. జగదీష్ చంద్రబోస్ గారు వైర్లెస్ ట్రాన్సమిషన్ను ఉపయోగించిన వారిలో మొట్ట మొదటివారు. ఆయన ట్రాన్సమిషన్ను సెమీకండక్టర్ జంక్షన్గా తయారుచేసిరి. రేడియో తరంగాలను గుర్తించుటకు ఒక పరికరమును అభివృద్ధి పరచి దానిని ఒక సభలోని. మీటింగ్లో ప్రజలకు చూపించెను.
पञ्चसप्तति (75) मीटर् दूरे प्रकोष्ठे ग्राहकयन्त्रेण सह एकां घण्टां मारकयन्त्रं (pistol) च स्थापयित्वा स्वप्रकोष्ठात् रेडियेटर् द्वारा विद्युदयस्कान्ततरङ्गान् प्रासारयत् । तेषां प्रभावेण ग्राहकयन्त्रं स्वयं घण्टां वादयित्वा मारकयन्त्रमपि प्रयुक्तवत् । तेन विजयेन जगदीशस्य नाम शास्त्रलोके बहुधा विश्रुतमभवत् । सः लिवरपूल् अधिवेशने भागं वोढुं ब्रिटिश संस्थया आहूतः । इंग्लैण्ड्देशम् अगच्छत् । ततः तत्रत्यानां प्रार्थनया प्रतिशुक्रवासरं रायल्संस्थायाम् उपन्यास्यन् मासत्रयं तत्रैव तस्थौ । तस्मिन्नेव काले सः मार्कोनीमहोदयं समागतवान्। तदनन्तरमेव मार्कोनीवर्यस्य परिशोधनं सफलं जातमित्यपि केचित् वदन्ति ।
His device worked to a perimeter of 75m. It was tested using a bell and a pistol. Then he sent the electromagnetic waves using a radiator. The Pistol and bell both worked on the device with this success he got a great name in the technological world. He participated in Liverpool meeting and was invited by Britishers. With their request Jagadeesh stayed there for three months and gave speech every Friday at the Royal organisation. He met Marconi during that time.
According to some people’s opinion Marcon’s research became truthful after meeting with Jagadeesh.
అతని పరికరము 75 మీ. పరిధి వరకు పని చేయును. దీనిని ఒక గంట మరియు పిస్టల్ ద్వారా పరిశీలించెను. రేడియేటర్ ద్వారా విద్యుదయస్కాంత తరంగాలను పంపెను. దీని విజయంతో సాంకేతిక ప్రపంచంలో ఒక గొప్ప పేరు సంపాదించెను. జగదీష్ చంద్రబోస్ గారు లివర్పూల్ మీటింగ్లో బ్రిటీషు వారి ఆహ్వానం మేరకు పాల్గొనిరి. వారి ఆహ్వానం మేరకు జగదీష్ చంద్రబోస్ గారు అక్కడ మూడు నెలలు ఉండిరి. అంతేకాకవారు ప్రతి శుక్రవారం రాయల్ ఆర్గనైజేషన్ నందు ఉపన్యశించిరి. ఆ సమయంలో ఆయన ‘మార్కోని’ని కలిసెను. కొంతమంది వ్యక్తుల అభిప్రాయాలను సారం మార్కోని పరిశోధనలు జగదీష్ చంద్రబోస్ గారిని కలిసిన తర్వాత నిజమైనవి.
भौतिक जगतः अवगमनार्थं भौतिकशास्त्रम् अधीत्य जगदीशः तदर्थं बहूनि उपकरणानि निर्मितवान् । ततः सः बाल्यात् प्रभृति स्वस्य प्रीतिपात्रे जीवभौतिकशास्त्रे मनः अधात् ।
To understand physics Jagadeesh studied physics very keenly. After that he invented many devices in physics. For this he concentrated in physics from his childhood.
భౌతికశాస్త్రమును అర్థము చేసుకొనుటకు జగదీష్ చంద్రబోస్ గారు భౌతిక శాస్త్రాన్ని చాలా తెలివిగా చదివెను. దాని తర్వాత ఎన్నో భౌతికశాస్త్ర పరికరాలను ఆయన కనుగొనెను. దీనికోసం ఆయన బాల్యం నుండి భౌతికశాస్త్ర విషయాలను ఆసక్తితో గమనించుచుండెను.
एकदा तेन निर्मित कोहेरर् (coherer) नामकं यन्त्रं किञ्चित्कालं कर्म कृत्वा व्यरमत् । किञ्चित्कालानन्तरं पुनः कर्म कर्तुम् आरभत । तेन जगदीशः अवगतवान् यत् निर्जीवपदार्थाः अपि श्रन्ताः भूत्वा विश्रान्तिम् । अपेक्षन्ते इति । ततः सः निर्जीवपदार्थानां जीवधर्मान् अध्येतुं प्रारभत । तेन सहैव वृक्षेषु विद्यमानं जीवपदार्थम् अधिकृत्य अपि तस्य अध्ययनम् अन्ववर्तत । भौतिकशास्त्र जीवशास्त्रयोः मध्ये कश्चन गाढः सम्बन्धः वर्तते इति तम् आदारीकृत्य सजीवनिर्जीव पदार्थयोः मध्ये स्थिताम् एकसूत्रताम् आविष्कर्तुं शक्यते इति च सः गाढं विश्वसिति स्म । पृथक् दृश्यमानानां शास्त्राणां मध्ये कश्चन सूक्ष्मः सम्बन्धः अवश्यं वर्तते इति, तस्य ज्ञानेन सर्वेषां पदार्थानां श्रमः निद्रा उत्साहः मूर्च्छा इत्याद्याः स्थितयः भवन्ति इत्ययं तस्य सिद्धान्तः प्रथमं सर्वेषां शास्त्रज्ञानां परिहासपात्रम् अजायत ।
वृक्षेषु जीवतत्त्वम् आविष्कर्तुं प्रयतमानो जगदीशः जन्तूनां वृक्षाणां मध्ये लोहानां वृक्षाणां मध्ये च वर्तमानं घनिष्ठं सम्बन्धम् एवं च जीवलक्षणसादृश्यं दर्शयितुं सूक्ष्मतमानि उपकरणानि निर्मितवान् येषां साहाय्येन तरुषु अपि जीवतत्त्वस्य प्रदर्शनं सुशकम् आसीत् ।
He invented’a device called Coherer but it worked for a snortspan and stopped working. But after some days it started working again. So, Jagadeesh understood that even a divice with no life needs rest. So, he started working on the life of lifeless devices. He researched on the life of plants. He understood there was a huge relation between physics and biology.
He believed that a relation could be formed between the life and lifeless objects. Even though physics and biology look different from outside. He thought they were interlinked. He believed that trees, grass also had stress, sleep and excitement. At first he was embarassed in front df other scientists for this thought. He started working on feeling of animals and trees and their life movements. He invented very derivate devices for research. He proved his research using these devices.
ఆయన కొహెరర్ అను పరికరమును కనుగొనెను. కానీ కొద్దిరోజుల తర్వాత ఆ పరికరము పనిచేయక ఆగిపోయినది. కొద్దిరోజుల తర్వాత మరలా పనిచేయుట ఆరంభించినది. దానిని బట్టి జగదీష్ చంద్రబోస్ గారు విశ్రాంతి లేనిదే పరికరాలు కూడా పనిచేయవని గుర్తించిరి. కావున ఆయన జీవంలేని పరికరాలను పరిశోధించుట ప్రారంభించెను. ఆయన మొక్కల జీవనంపై కూడా పరిశోధనలు చేసెను. ఆయన భౌతిక జీవశాస్త్రాల మధ్య చాలా సంబంధము ఉన్నదని గ్రహించెను.
జీవించివున్న, జీవం లేని వాటిమధ్య సంబంధమును ఏర్పరచవచ్చునని ఆయన దృఢ విశ్వాసం. అయినప్పటికీ భౌతిక జీవశాస్త్రాలు రెండూ బయటి నుండి తేడా కలిగినవిగా ఉంటాయి. అవి రెండూ అంతర సంబంధం కలిగి ఉంటాయని ఆయన నమ్మకం. చెట్లు, గడ్డి కూడా ఒత్తిడి, నిద్ర, ఉత్సాహమును కలిగి వుంటాయని ఆయన నమ్మకం. ఈ విషయంపై తన అభిప్రాయాన్ని ముందుగా ఇతర శాస్త్రవేత్తలకు తెలియ జేసెను. జంతువులు, చెట్ల యొక్క భావాలను వారి జీవన కదలికలను తెలుసుకొనుటకు పనిని ప్రారంభించెను. ఆయన చాలా సున్నితమైన పరికరాలను పరిశోధన నిమిత్తం కనుగొనెను. ఈ పరికరాలను ఉపయోగించి ఆయన తన పరిశోధనలను నిరూపించెను.
तदर्थ सः क्रेस्कोग्रफ् (crescograph) नामकं यन्त्रं निर्मितवान् । तरोः वृद्धौ अत्यन्तसूक्ष्मामपि दशां तद् यन्त्रं दर्शयितुं समर्थम् आसीत् । यदा तरुः वर्धते तद्वर्धनं चक्षुर्भिः द्रष्टुं न शक्यते परन्तु अस्य यन्त्रस्य साहाय्येन तदपि वर्धनं ज्ञातुं शक्यते । अतिमन्दगमने जनाः कच्छपम् उदाहरणरूपेण स्वीकुर्वन्ति । परन्तु तस्य कच्छपस्य गमनस्य यः द्विसहस्नतमः अंशः अस्ति तावता वेगेन वर्धते तरुः । तादृशं चलनमपि तेन यन्त्रेण ज्ञातुं शक्यम् आसीत् ।
He invented Crescograph for his research. The device shows even slightest changes in the plants even if plants are old. It’s not possible to see a tree grow. But using this device it can be observed. People slowly started believing in him. A tortoise is a slow animal, people used to compare it to growth of the tree and realised a tree grows 2000 times faster than tortoise.
ఆయన క్రెస్కోగ్రాఫ్ అను పరికరమును తన పరిశోధన నిమిత్తం కనుగొనెను. ఈ పరికరము మొక్కలలో జరిగే చిన్న సూక్ష్మమైన మార్పులనే గాక మొక్కలు ముసలివి అయిపోయినను కనుగొనును. చెట్టు పెరుగుదలను గమనించడం సాధ్యం కాదు. కానీ ఈ పరికరం ద్వారా అది సాధ్యపడును. ప్రజలు అతనిని నిదానంగా నమ్మడం ప్రారంభించిరి. తాబేలు నిదానంగా నడిచే ఒక జంతువు. ప్రజలు దీని నడకను చెట్టు ఎదుగుదలతో పోలుస్తారు. కానీ చెట్లు కంటే 2000 రెట్లు వేగంగా పెరుగును.
एवं स्वस्य भौतिकशास्त्रस्य परिशोधनानुभवेन जगदीशचन्द्रमहोदयः जीवशास्त्रस्य रहस्यानि शोधयितुम् उत्तमानि उपकरणानि निर्माय तरुणां प्रस्तराणाम् अपि जीवचैतन्यं कथं भवतीति प्रदर्शितवान् | एतेन वस्तुतः प्राचीनशास्त्रज्ञानां नवीनशास्त्रज्ञानां च सिद्धान्तानां समन्वयोऽभवेत् ।
In this way using his experience in physical science. Jagadeesh Chandra bose found out many secrets in the biology. He invented devices for trees and plants and found out about their life. His research is used by the scientists at that time and even now.
ఈ విధంగా తన అనుభవాలను భౌతికశాస్త్రమునకు ఉపయోగించెను జగదీష్ చంద్రబోసుగారు, జగదీష్ చంద్రబోస్ జీవశాస్త్రంలో ఎన్నో రహస్యాలను కనుగొనెను. వారు ఎన్నో పరికరాలను చెట్లకోసం మొక్కలకోసం కనుగొని వాటి జీవనగతులను కనుగొనెను. ఆ కాలంలో మరియు ఇప్పుడు కూడా వారి పరిశోధనలు శాస్త్రవేత్తలకు ఉపయోగకరంగా ఉన్నవి. అందుకే ఆయన జగదీష్ చంద్రబోస్.
