Srinivas – Page 40 – TS Board Solutions

TS 10th Class Telugu Guide ఉపవాచకం పరిచిత గద్యాలు

March 16, 2024March 14, 2024 by Srinivas

Telangana SCERT 10th Class Telugu Guide Pdf Download Telangana ఉపవాచకం పరిచిత గద్యాలు Questions and Answers.

TS 10th Class Telugu Guide ఉపవాచకం పరిచిత గద్యాలు

ప్రశ్న 1.
క్రింది పేరాను చదివి, క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

సరయూ నదీతీరంలో ‘కోసల’ అనే సుప్రసిద్ధ దేశముంది. అందులోనిదే ‘అయోధ్యా’ అనే మహానగరం. ‘అయోధ్యా’ అంటే యోధులకు జయించడానికి శక్యం కానిది. మనువు దీన్ని నిర్మించాడు. కోసల దేశాన్ని దశరథమహారాజు పరిపాలిస్తున్నాడు. అతడు సూర్యవంశం వాడు, మహావీరుడు. దేవతల పక్షాన రాక్షసులతో ఎన్నో మార్లు యుద్ధం చేసినవాడు. ధర్మపరాయణుడు. ప్రజలను కన్నబిడ్డలవలె చూసుకునేవాడు. వశిష్ఠ, వామదేవులు అతని ప్రధాన పురోహితులు. సుమంత్రుడు మొదలుగాగల ఎనిమిది మంది మంత్రులు. ఇతని పాలనలో కోసల దేశం భోగ భాగ్యాలతో విలసిల్లింది. ప్రజలు ధర్మవర్తనులై సుఖసంతోషాలతో ఉన్నారు. ‘యథారాజా తథా ప్రజాః’ – రాజు ఎలా ఉంటే ప్రజలూ అలాగే ఉంటారు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. అయోధ్యానగరి ఏ దేశంలో ఉంది ?
జవాబు:
అయోధ్యానగరి కోసల దేశంలో ఉంది.

2. అయోధ్యానగర ప్రభువు ఎవడు ?
జవాబు:
అయోధ్యానగర ప్రభువు దశరథ మహారాజు.

3. దశరథుడు ఏ వంశంలోనివాడు ?
జవాబు:
దశరథుడు సూర్యవంశంలోని వాడు.

4. దశరథుని ప్రధాన పురోహితులు ఎవరు ?
జవాబు:
దశరథుని ప్రధాన పురోహితులు వశిష్ఠ, వామ దేవులు.

5. సుమంత్రుడు ఎవరు ?
జవాబు:
దశరథుని మంత్రులలో సుమంత్రుడు ఒకడు.

ప్రశ్న 2.
క్రింది పేరాను చదివి, క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

వాలి వధకు ఇక ఏ మాత్రం ఆలస్యం వద్దని శ్రీరాముణ్ణి తొందరపెట్టాడు. అందరూ కిష్కింధకు వెళ్ళారు. సుగ్రీవుడు భయంకరంగా గర్జిస్తూ వాలిని యుద్ధానికి ఆహ్వానించాడు. మహాబలశాలి అయిన వాలి క్షణాలలో అక్కడ వాలాడు. ఇద్దరి యుద్ధం అక్కడ భయానక వాతావరణాన్ని సృష్టించింది. వాలి సుగ్రీవులు ఒకే పోలికతో ఉన్నారు. అందుకే శ్రీరాముడు వాలిని స్పష్టంగా గుర్తించలేకపోయాడు. వాలి విజృంభణకు తట్టుకోలేకపోయాడు సుగ్రీవుడు. శ్రీరాముడి కొరకు చూశాడు. కనిపించలేదు గుండె గుభేలుమంది. ప్రాణభయంతో ఋష్య మూకానికి పరుగులు తీశాడు సుగ్రీవుడు. అక్కడకు వెళ్ళలేని వాలి సుగ్రీవుడితో ‘బతికావు పో’ అని మరలిపోయాడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. వాలిని యుద్ధానికి ఆహ్వానించింది ఎవరు ?
జవాబు:
వాలిని యుద్ధానికి ఆహ్వానించింది సుగ్రీవుడు.

2. సుగ్రీవుడు ఎవరిని శరణు వేడాడు ?
జవాబు:
సుగ్రీవుడు శ్రీరాముడిని శరణు వేడాడు.

3. ఋష్యమూకానికి పరుగులు తీసినది ఎవరు ?
జవాబు:
ఋష్యమూకానికి పరుగులు తీసినది సుగ్రీవుడు.

4. ఒకే పోలికతో ఉన్న వానర వీరులు ఎవరు ?
జవాబు:
ఒకే పోలికతో ఉన్న వానర వీరులు వాలి, సుగ్రీవులు.

5. యుద్ధంలో ఎవరు ఓడిపోయారు ?
జవాబు:
యుద్ధంలో సుగ్రీవుడు ఓడిపోయాడు.

ప్రశ్న 3.
క్రింది గద్యాన్ని చదివి, క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

శ్రీరాముడి శోకాన్ని పోగొట్టే ప్రయత్నం చేశాడు సుగ్రీవుడు. సీతాదేవిని తీసుకు రావడంలో తన వంతు సాయం చేస్తానన్నాడు. రావణుణ్ణి సపరివారంగా హతమార్చేందుకు తన శక్తియుక్తులన్నింటినీ వినియోగిస్తా నన్నాడు. దుః ఖం అనర్థదాయకం కనుక ఎప్పుడూ దుః ఖించవద్దన్నాడు. ఎల్లప్పుడు దుఃఖించేవారికి సుఖముండదు. తేజస్సు క్షీణిస్తుంది. ప్రాణాలు నిలపడమే కష్టంగా ఉంటుంది. కనుక దుఃఖస్థితి నుండి బయటపడమని ధైర్యవచనాలు చెప్పాడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. శ్రీరాముడు ఎందుకు శోకించాడు ?
జవాబు:
తన భార్య సీతను రావణుడు అనే రాక్షసుడు అపహరించి తీసుకొని వెళ్ళాడని తెలిసి రాముడు శోకించాడు.

2. సుగ్రీవుడు దేని కొఱకు తన శక్తిని వినియోగిస్తా నన్నాడు ?
జవాబు:
సపరివారంగా రావణుణ్ణి హతమార్చేందుకు తన శక్తియుక్తులనన్నింటినీ వినియోగిస్తానన్నాడు.

3. దుఃఖం వలన ఏం కలుగుతుంది ?
జవాబు:
దుఃఖం వలన సుఖము ఉండదు. తేజస్సు క్షీణిస్తుంది. దుఃఖించే వారి ప్రాణాలు నిలవడం కూడా కష్టంగా ఉంటుంది.

4. శ్రీరాముడిని ఓదార్చినవారెవరు ?
జవాబు:
శ్రీరాముడిని సుగ్రీవుడు ఓదార్చాడు.

5. ఈ భాగం ఏ కాండంలోనిది ?
జవాబు:
ఈ భాగం ‘కిష్కింధకాండం’ లోనిది.

ప్రశ్న 4.
క్రింది పేరా చదివి, క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

పంచవటిలో జీవనం ప్రశాంతంగా గడుస్తున్నది. ఒకనాడు శ్రీరాముడు పురాణ కథా ప్రసంగంలో ఉన్నాడు. అంతలో ‘శూర్పణఖ’ అనే రాక్షసి వచ్చింది. ఈమె రావణాసురుడి చెల్లెలు. శ్రీరాముడి సౌందర్యానికి ముగ్ధు రాలైంది. తనను చేపట్టమన్నది. తమ మధ్య అడ్డుగా ఉన్న సీతాలక్ష్మణులను చంపి తింటా నన్నది. శ్రీరాముడు పరిహాసంగా లక్ష్మణుని వద్దకు వెళ్ళమన్నాడు. లక్ష్మణుడు తాను అన్న దాసుడనని, తనతో ఉంటే శూర్పణఖ కూడా దాస్యం చేయాల్సివస్తుందనీ, అందుకే శ్రీరాముణ్ణి చేరడమే సబబని సమాధానమిచ్చాడు. శ్రీరాముడివైపు తిరిగి శూర్పణఖ. సీత ఉండడం వల్లనే తనను నిరాకరిస్తున్నాడని అట్టుడికి పోయింది. సీతాదేవిని అడ్డు తొలగించు కోవాలని ఆమెపై దాడికి దిగింది.
అవగాహన – ప్రతిస్పం

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. లక్ష్మణుడు శూర్పణఖతో ఏమన్నాడు ?
జవాబు:
తాను అన్నకు దాసుడననీ, శూర్పణఖ తనతో ఉంటే శూర్పణఖ కూడా దాస్యం చేయాల్సి వస్తుందనీ లక్ష్మణుడు శూర్పణఖతో అన్నాడు.

2. శ్రీరాముడు శూర్పణఖను ఎందుకు నిరాకరించాడు ?
జవాబు:
తనకు భార్య ఉంది. కాబట్టి రాముడు శూర్పణఖను నిరాకరించాడు.

3. శూర్పణఖ ఎవరు ?
జవాబు:
శూర్పణఖ రావణాసురుని చెల్లెలైన రాక్షసి.

4. సీతారామలక్ష్మణులు ఎక్కడ ఉన్నారు ?
జవాబు:
సీతారామలక్ష్మణులు పంచవటిలో ఉన్నారు.

5. ఈ పేరాకు శీర్షికను నిర్ణయించండి.
జవాబు:
ఈ పేరాకు “శ్రీరాముని అరణ్యవాసం” అనే శీర్షిక తగియుంటుంది.

ప్రశ్న 5.
క్రింది గద్యాన్ని చదివి, క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

దశరథుడు పుత్రకామేష్టి చేసినప్పుడు యజ్ఞ గుండం నుంచి గొప్ప తేజస్సుతో కూడిన ఒక దివ్యపురుషుడు ఆవిర్భవించాడు. అతడు బ్రహ్మ పంపగా వచ్చినవాడు. చేతిలో బంగారుపాత్ర, వెండి మూతతో, అందులో దివ్యపాయస మున్నది. దాన్ని దశరథునకందించాడు. ఈ పాయసం సంపదలనిస్తుంది. ఆరోగ్యాన్ని పెంపొందిస్తుంది. అన్నింటినీ మించి సంతానాన్ని ప్రసాదిస్తుందన్నాడు. పేదవానికి పెన్నిధి దొరికినట్లైంది దశరథునికి. అతని మనస్సు ఆనంద తాండవం చేసింది.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. యజ్ఞగుండం నుండి ఉద్భవించిన దివ్యపురుషుడు ఎవరి ఆదేశానుసారం వచ్చాడు ?
జవాబు:
యజ్ఞగుండం నుండి దివ్యపురుషుడు బ్రహ్మ ఆదేశాను సారం వచ్చాడు.

2. దశరథుడు నిర్వహించిన యాగమేది ?
జవాబు:
దశరథుడు నిర్వహించిన యాగం ‘పుత్రకామేష్టి.

3. దివ్యపురుషుడు ప్రసాదించిన పాయసం ప్రత్యేకత ఏమిటి ?
జవాబు:
ఆ పాయసం సంపదలనిస్తుంది. ఆరోగ్యాన్ని పెంపొంది స్తుంది. సంతానాన్ని ప్రసాదిస్తుంది.

4. పేదవానికి పెన్నిధి దొరికినట్లుగా భావించిన దశరథుడు నిజంగా ఏ విషయంలో పేదవాడు ?
జవాబు:
దశరథుడు నిజంగా సంతాన భాగ్యంలో పేదవాడు.

5. ఈ పేరాకు శీర్షిక నిర్ణయించండి.
జవాబు:
ఈ పేరాకు శీర్షిక ‘పాయసప్రదానం’ అంటే సరి పోతుంది.

ప్రశ్న 6.
క్రింది గద్యాన్ని చదివి, క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

కిష్కింధకు ప్రయాణమయ్యారందరూ. సుగ్రీవుడు వాలిని మళ్ళీ యుద్ధానికి ఆహ్వానించాడు. వాలి అడుగు ముందుకు వేశాడు. కాని, అతని భార్య తార అడ్డుపడింది. ఒకసారి ఓడిపోయి దెబ్బలు తిన్న సుగ్రీవుడు మళ్ళీ ఆహ్వానించడం వెనుక ఏదో అంతర్యం ఉందని అభిప్రాయపడింది. సుగ్రీవుడికి శ్రీరాముడు అండగా ఉన్నాడన్న విషయాన్ని ప్రస్తావించింది. పెడచెవిన పెట్టాడు వాలి. యుద్ధ దిశగా అడుగులు వేశాడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. వాలి క్షేమం కోరేవారెవరు ?
జవాబు:
వాలి క్షేమాన్ని అతని భార్య తార కోరుతుంది.

2. వాలి విరోధి ఎవరు ?
జవాబు:
వాలి విరోధి అతని తమ్ముడు సుగ్రీవుడు.

3. పై పేరాను బట్టి జరగబోయే యుద్ధంలో ఎవరు ఓడిపోవచ్చును ?
జవాబు:
పై పేరాను బట్టి జరుగబోయే యుద్ధంలో వాలి ఓడిపోవచ్చు.

4. వాలి తన భార్య మాటను పాటించాడా ?
జవాబు:
వాలి తన భార్య మాటను పాటించలేదు.

5. పై పేరాకు తగిన శీర్షికను పెట్టండి.
జవాబు:
‘హితోపదేశాన్ని తిరస్కరించడం’ అనేది ఈ పేరాకు తగిన శీర్షిక.

ప్రశ్న 7.
క్రింది గద్యాన్ని చదివి, క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

ఎన్ని ఉన్నా సంతానం లేదన్న చింత దశరథుణ్ణి కుంగదీసింది. సంతానప్రాప్తి కోసం అశ్వమేధయాగం చేయాలన్న ఆలోచన కలిగింది. వెంటనే పురోహితులు, గురువులతో సమావేశమయ్యాడు. మనసులోని మాట చెప్పాడు. వారు తథాస్తు అన్నారు. సరయూ నదికి ఉత్తర తీరంలో యజ్ఞవేదిక సిద్ధమైంది. మంత్రి సారథీ అయిన సుమంత్రుడు ఈ యాగానికి ఋష్యశృంగ మహర్షిని ఆహ్వానిస్తే ఫలవంతమౌతుందని సూచించాడు. ఋష్య శృంగుడు విభాండక మహర్షి కుమారుడు. నిష్ఠాగరిష్ఠుడు. అతడు ఎక్కడ ఉంటే అక్కడ వానలు బాగా కురుస్తాయి. దశరథుని ఆజ్ఞ మేరకు ఋష్యశృంగుణ్ణి సగౌరవంగా తోడ్కొని వచ్చారు. మూడు రోజులపాటు అశ్వమేధ యాగం శాస్త్రోక్తంగా నిర్వహించారు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. దశరథుణ్ణి ఏది కుంగదీసింది ?
జవాబు:
దశరథుణ్ణి సంతానం లేదన్న చింత కుంగదీసింది.

2. దశరథుడు ఎవరితో సమావేశమయ్యాడు ?
జవాబు:
దశరథుడు పురోహితులు, గురువులతో సమావేశ మయ్యాడు.

3. ఋష్యశృంగుడు ఎవరి కుమారుడు ?
జవాబు:
ఋష్యశృంగుడు విభాండక మహర్షి కుమారుడు.

4. దశరథుని మంత్రి ఎవరు ?
జవాబు:
దశరథుని మంత్రి సుమంత్రుడు.

5. సంతాన ప్రాప్తికై ఏమి చేశారు ?
జవాబు:
సంతాన ప్రాప్తికై అశ్వమేధయాగం చేశారు.

ప్రశ్న 8.
క్రింది గద్యాన్ని చదివి, క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

మారీచ, సుబాహులు అనుచరులతో వచ్చారు. యజ్ఞవేదిక పరిసరాలు రక్తవర్షంతో తడిసి ముద్దయ్యాయి. రాముడు ‘శీతేషువు’ అన్న మానవాస్త్రాన్ని మారీచుడి పైకి ప్రయోగించాడు. దాని దెబ్బకు మారీచుడు నూరు యోజనాల దూరం ఎగిరి సముద్రంలో పడిపోయాడు. స్పృహకోల్పోయి గిరగిరా తిరుగుతూ కొట్టుకు పోతున్నాడు. మరు నిముషంలో ‘ఆగ్నేయాస్త్రం’ తో సుబాహుని వక్షస్థలాన్ని వ్రక్కలు చేశాడు. ‘వాయవ్యాస్త్రం’తో మిగతా రాక్షసుల భరతం పట్టాడు. రాక్షసబాధ తొలగింది. యజ్ఞం నిర్విఘ్నంగా జరిగింది. విశ్వామిత్రుడు సంతోషించాడు. సమర్థులైన శిష్యులను చూసి ఏ గురువు సంతోషించడు ?

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. రాముడు ఏ అస్త్రాన్ని మారీచుడి పైకి ప్రయోగిం చాడు ?
జవాబు:
రాముడు ‘శీతేషువు’ అనే అస్త్రాన్ని మారీచుడి పైకి ప్రయోగించాడు.

2. మారీచుడు ఎక్కడ పడ్డాడు ?
జవాబు:
మారీచుడు సముద్రంలో పడ్డాడు.

3. సుబాహునిపైకి రాముడు ప్రయోగించిన అస్త్రం ఏది ?.
జవాబు:
సుబాహునిపైకి రాముడు ఆగ్నేయాస్త్రాన్ని ప్రయోగించాడు.

4. రాక్షసులపైన రాముడు ఏ అస్త్రాన్ని ప్రయోగించాడు ?
జవాబు:
రాక్షసులపై రాముడు వాయువ్యాస్త్రమును ప్రయోగించాడు.

5. ఎవరు యజ్ఞవేదిక వద్దకు అనుచరులతో వచ్చారు ?
జవాబు:
యజ్ఞవేదిక వద్దకు మారీచ, సుబాహులు అనుచరులతో వచ్చారు.

ప్రశ్న 9.
క్రింది గద్యాన్ని చదివి, క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

రథం వేదశ్రుతి, గోమతీ, సనందికా నదులను దాటింది. కోసల దేశపు పొలిమేరలకు చేరుకుంది. అక్కడి నుండి అయోధ్యవైపుగా తిరిగి శ్రీరాముడు నమస్కరించాడు. ముందుకు సాగుతూ గంగాతీరానికి చేరుకున్నారు. ఆ తీరంలో శృంగిబేరపురమున్నది. ‘గుహుడు’ ఆ ప్రదేశానికి రాజు. అతడు శ్రీరామభక్తుడు. శ్రీరాముడు వచ్చాడన్న వార్త విని తనవారితో శ్రీరాముని దగ్గరకు బయల్దేరాడు. గుహుణ్ణి చూసి రాముడు లక్ష్మణునితోపాటు ఎదురువెళ్ళి కలుసుకున్నాడు. ఆ రాత్రి గుహుడి ఆతిధ్యం తీసుకున్నాడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. రథం ఏయే నదులను దాటింది ?
జవాబు:
రథం వేదశ్రుతి, గోమతీ, సనందికా నదులను దాటింది.

2. గంగాతీరంలో ఉన్న గ్రామమేది ?
జవాబు:
గంగాతీరంలోని గ్రామం శృంగిబేరపురం.

3. గుహుడు ఎవరు ?
జవాబు:
గుహుడు శృంగిబేరపుర రాజు మరియు శ్రీరామ భక్తుడు.

4. రామలక్ష్మణులు ఎవరి ఆతిథ్యం స్వీకరించారు ?
జవాబు:
రామలక్ష్మణులు గుహుని ఆతిథ్యం స్వీకరించారు.

5. ఈ భాగం ఏ కాండంలోనిది ?
జవాబు:
ఈ భాగం అయోధ్యా కాండంలోనిది.

ప్రశ్న 10.
క్రింది గద్యాన్ని చదివి, క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

పుత్ర వ్యామోహంతో కౌసల్య శ్రీరాముని వెంట వనవాసానికి సిద్ధపడింది. కాని భర్తను వదలిరావడం ధర్మంకాదన్నాడు శ్రీరాముడు. ఎలాగో మనసును స్తిమితపరుచుకొని కౌసల్య శ్రీరాముణ్ణి దీవించింది. ‘రామా ! సత్పురుషుల బాటలో నడువు. నీ ధర్మమే నీకురక్ష. నువ్వు చేసిన తల్లిదండ్రుల సేవ, నీ సత్య బలం నీకు రక్షగా ఉంటాయి. నీకు ఎలాంటి బాధలు కలుగ కుండుగాక’ అని శుభాశీస్సులందించింది.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. శ్రీరామునితో వనవాసానికి సిద్ధపడిందెవరు ?
జవాబు:
కౌసల్య శ్రీరామునితో వనవాసానికి సిద్ధపడింది.

2. శ్రీరాముడు కౌసల్యతో ఏమని పలికాడు ?
జవాబు:
భర్తను (దశరథుడిని వదిలి రావడం ధర్మం కాదని కౌసల్యతో రాముడు పలికాడు.

3. కౌసల్య రామునితో ఏమని పలికింది ?
జవాబు:
మంచివారి బాటలో నడవమని నీ ధర్మమే నీకు రక్షయని, తల్లిదండ్రులకు చేసిన సేవ, నీ సత్యబలం నీకు రక్ష అని కౌసల్య పలికింది.

4. కౌసల్యకు గల వ్యామోహమేమి ?
జవాబు:
కౌసల్యకు గల వ్యామోహం పుత్రవ్యామోహం.

5. ఈ గద్యం రామాయణంలోని ఏ కాండంలోనిది ?
జవాబు:
ఈ గద్యం రామాయణంలోని అయోధ్యకాండం లోనిది.

ప్రశ్న 11.
క్రింది గద్యాన్ని చదివి, క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

కబంధుడు సూచించిన మార్గంలో ప్రయాణిస్తూ పంపాసరస్సున్న ప్రాంతానికి చేరారు రామలక్ష్మణులు. ఆ తీరంలో ఉన్న శబరి ఆశ్రమానికి వెళ్ళారు. శబరి తపస్సిద్ధురాలు, జ్ఞానవయోవృద్ధురాలు. శ్రీరామ దర్శనంతో ఆమె తనువు పులకించింది. పంపాతీరంలో దొరికే పండ్లను స్వామికి సమర్పించింది. తన జన్మ ధన్య మైనట్లు భావించింది. శ్రీరాముడి అనుమతిని పొంది తన దేహాన్ని అగ్నికి ఆహుతి చేసి అగ్నికాంతితో ఊర్థ్వలోకాలకు వెళ్ళింది.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. రామలక్ష్మణులు ఎక్కడికి చేరారు ?
జవాబు:
రామలక్ష్మణులు పంపాసరస్సు ప్రాంతానికి చేరారు.

2. రామలక్ష్మణులు ఎవరి ఆశ్రమానికి వెళ్ళారు ?
జవాబు:
రామలక్ష్మణులు శబరి ఆశ్రమానికి వెళ్ళారు.

3. శబరి రామునకు ఏమి సమర్పించింది ?
జవాబు:
శబరి రామునకు పంపాతీరంలో దొరికే పండ్లను సమర్పించింది.

4. శబరి ఎక్కడికి వెళ్ళింది ?
జవాబు:
శబరి శ్రీరాముని అనుమతితో దేహాన్ని అగ్నికి ఆహుతి చేసి ఊర్థ్వలోకాలకు వెళ్ళింది.

5. శబరి ఎటువంటిది ?
జవాబు:
శబరి తపస్సిద్ధురాలు, జ్ఞాన వయోవృద్ధురాలు.

ప్రశ్న 12.
క్రింది పేరా చదవండి. సరైన వివరణతో ఖాళీలు పూరించండి.

దండకారుణ్యంలోని మునుల ఆశ్రమాలను సందర్శిస్తూపోతున్నారు సీతారామలక్ష్మణులు. అక్కడక్కడ కొంతకాలం ఉంటున్నారు. ఇలా పది సంవత్సరాలు గడిచింది. మళ్ళీ సుతీక్ష మహర్షి వద్దకు వచ్చారు. అతనితో అగస్త్యమహర్షిని దర్శించుకోవాలన్న తమ ఆకాంక్షను వెలి బుచ్చారు. సుతీక్ష మహర్షి మార్గాన్ని చెప్పాడు. తన ఆశ్రమానికి దక్షిణంగా నాల్గు యోజనాల దూరంలో అగస్త్య సోదరుని ఆశ్రమం, అక్కడికి యోజన దూరంలో అగస్త్యాశ్రమం ఉందని తెలిపాడు. మహర్షి వద్ద సెలవు తీసుకొని బయలుదేరారు సీతారామ లక్ష్మణులు.

ఖాళీలు – జవాబులు :
1. సీతారామలక్ష్మణులు సుతీక్ష మహర్షి వద్దకు రావడానికి కారణం …………………..
జవాబు:
వారిని దర్శించుకోవాలన్న ఆకాంక్ష

2. మహర్షి వద్ద సెలవు తీసుకొని సీతారాములు బయలు దేరిన ప్రదేశం ………………………
జవాబు:
అగస్త్యాశ్రమం

3. సుతీక్ష మహర్షి తన ఆశ్రమానికి అగస్త్యాశ్రమం గురించి తెలిపిన దూరం ……………………….
జవాబు:
4 యోజనాల దూరం

4. ………………. లో ఈ సంఘటన జరిగింది.
జవాబు:
దండకారుణ్యం

5. దండకారుణ్యంలో ఇలా …………………….. సంవత్సరాలు గడిచింది.
జవాబు:
10

ప్రశ్న 13.
క్రింది పేరాను చదివి ఐదు ప్రశ్నలు తయారు చేయండి.

విశ్వకర్మ కుమారుడైన “నలుడు” శిల్పకళా నిపుణుడు. ఉత్సాహం, శక్తి ఉన్నవాడు. సేతువు (వంతెన)ను నిర్మించడానికి అతడే యోగ్యుడని సముద్రుడు తెలిపాడు. ఆసేతువును తాను భరిస్తానని మాట ఇచ్చాడు. సేతువు నిర్మాణానికి వానర నాయకులకు ఆజ్ఞ ఇచ్చాడు శ్రీరాముడు. అందరూ మహారణ్యం దారిపట్టారు. పెద్ద పెద్ద చెట్లను బండరాళ్ళను మోసుకువస్తున్నారు. సముద్రంలో పడేస్తున్నారు. వాటి దెబ్బకు సముద్రంలోని నీరు ఆకాశానికి ఎగిసిపడు తున్నది. నలుని సూచనల ననుసరించి కొలతల ప్రకారం సేతువు నిర్మాణం జరుగుతుంది. వంద యోజనాల పొడవు, పది యోజనాల వెడల్పు ఉన్న సేతువును కట్టడం ఐదు రోజుల్లో పూర్తయింది.

జవాబు:
1. విశ్వకర్మ కుమారుడెవరు ?
2. సేతువును నిర్మించడానికి యోగ్యుడెవరు ?
3. శ్రీరాముడు ఎవరికి ఆజ్ఞ ఇచ్చాడు ?
4. నీరు ఆకాశానికి ఎగిసిపడటానికి కారణం ఏమిటి ?
5. సేతువు పొడవు ఎంత ? దాన్ని కట్టడానికి ఎన్ని రోజులు పట్టింది ?

ప్రశ్న 14.
కింది పేరా చదవండి. ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయండి.

శ్రీరాముడి ఆదేశం మేరకు లక్ష్మణుడు విభీషణుణ్ణి అలంకారాజుగా పట్టాభిషిక్తుణ్ణి చేశాడు. సీతతో తన విజయవార్తను తెలపమని హనుమంతుణ్ణి ఆదేశించాడు శ్రీరాముడు.
హనుమంతుడు వెంటనే వెళ్ళి ఈ శుభవార్తను సీతమ్మకు చెప్పాడు. ఆమె ఆనందానికి అవధులు లేవు. ఇంతకాలం చుట్టూ చేరి బాధించిన రాక్షస స్త్రీలను చంపడానికి అనుమతినిమ్మన్నాడు హనుమ. తగనిపని, వద్దని వారించింది సీత.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. పై పేరాకు శీర్షికను పెట్టండి.
జవాబు:
శ్రీరామ విజయం.

2. విభీషణుడు లంకకు రాజు ఎలా అయ్యాడు ?
జవాబు:
శ్రీరాముడి ఆదేశం మేరకు లక్ష్మణుడు విభీషణుణ్ణి లంకా రాజుగా పట్టాభిషిక్తుణ్ణి చేశాడు.

3. పై పేరాలోని శుభవార్త ఏది ?
జవాబు:
శ్రీరాముని విజయవార్త శుభవార్త.

4. “ఆనందానికి అవధుల్లేవు” అనే పదాన్ని వివరించండి.
జవాబు:
అవధి అనగా హద్దు అని అర్థం. ఆనందానికి ఎల్లలు లేవు. హద్దులు లేవు. చాలా బాగా సంతోషం కలిగిన సందర్భంలో దీనిని వాడతారు.

5. పై పేరాను బట్టి సీతగుణం ఎలాంటిదని భావిస్తు న్నారు ?
జవాబు:
“అపకారికి ఉపకారం” అనగా తనను బాధించిన వారిని అవకాశం వచ్చినా చంపవద్దని, తగదని హనుమను వారించింది. దీనిని బట్టి సీతాదేవి గుణం క్షమాగుణం అని తెలుస్తుంది.

ప్రశ్న 15.
క్రింది పేరా చదివి ఐదు జంట పదాలను వ్రాయండి.

అంగరంగ వైభవంగా సీతారాముల పట్టాభిషేక మహోత్సవం జరిగింది. లక్ష్మణ, భరత, శత్రుఘ్నలు మొదలుగా గల వారందరూ అక్కడ ఉన్నారు. యువరాజుగా ఉండాల్సిందిగా శ్రీరాముడు లక్ష్మణున్ని కోరాడు కాని అతడు ఎంత మాత్రం ఒప్పుకోలేదు. అప్పుడు భరతుణ్ణి యువరాజుగా చేసాడు. యజ్ఞయాగాది క్రతువులను నిర్విఘ్నంగా కొనసాగిస్తున్నాడు. శ్రీరాముడు. ప్రజలను కన్నబిడ్డల్లా చూసు కుంటున్నాడు. ఎలాంటి ఈతిబాధలూ లేవు. అందరూ ధర్మబద్ధంగా నడుచుకొంటున్నారు. ఇలా పదకొండువేల సంవత్సరాల కాలం ప్రజా నురంజకంగా పరిపాలించాడు శ్రీరాముడు. అందుకే ‘రామ రాజ్యం’ అన్న మాట నాడూ నేడూ ఆదర్శమై నిలిచింది.

జవాబు:
జంట పదాలు :

అంగరంగ వైభవంగా
యజ్ఞయాగాది క్రతువులు
ఈతిబాధలూ
సీతారాములు
నాడూనేడూ

ప్రశ్న 16.
ఈ క్రింది గద్యాన్ని చదివి, ప్రశ్నలకు సమాధానాలు వ్రాయండి.

సముద్రముపై సాగిపోతున్న హనుమంతున్ని చూసి సాగరుడు సహాయపడదలచాడు. తానింతవాడు కావడానికి ఇక్ష్వాకు ప్రభువైన సగరుడే కారణమని సాగరుని అభిపరాయం. ఆ ఇక్ష్వాకు కులతిలకుడైన శ్రీరాముని కార్యం కోసం వెళ్తున్న హనుమంతునికి శ్రమ కలగ కూడదనుకున్నాడు. సముద్రంలో ఉన్న మైనాకున్ని బయటకు రమ్మన్నాడు. అతని బంగారు గిరి శిఖరాల మీద ఒకింతసేపు విశ్రాంతి తీసుకో గలడని భావించాడు.

మైనాకుడు సరేనన్నాడు. ఒక్కసారి సముద్రం మధ్య నుంచి పైకి లేచాడు. ఆకస్మాత్తుగా పైకిలేచిన మైనాకున్ని తనకు ఆటంకంగా తలచాడు మారుతి. తన యెదతో నెట్టివేసాడు. మైనాకుడు అబ్బురపడ్డాడు. మానవ రూపంలో గిరిశిఖరం మీద నిలిచాడు. ఆంజనేయునికి సముద్రుని కోరికను తెలిపాడు. హనుమంతుడు మైనాకునితో ‘నీ ఆదరపూర్వక మైన మాటలకు తృప్తిపడ్డాను. అతిథ్యం అందు కున్నట్లే భావించు. సమయంలేదు. ఆగడానికి వీలులేదు’ అని చెప్పి చేతితో అతన్ని తాకాడు. ఆతిథ్యం గ్రహించినట్లుగా తెలిపి ముందుకు సాగాడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. హనుమంతుడు ఎవరి కార్యం మీద వెళ్తున్నాడు ?
జవాబు:
హనుమంతుడు ఇక్ష్వాకు కులతిలకుడైన శ్రీరాముని కార్యం మీద వెళ్తున్నాడు.

2. బంగారు శిఖరాలు ఎవరికున్నాయి ?
జవాబు:
సముద్రంలో ఉన్న మైనాకునికి

3. మైనాకుడు అబ్బురపడడానికి కారణం ?
జవాబు:
హనుమ తనయెదతో నెట్టినందుకు మైనాకుడు అబ్బుర పడ్డాడు.

4. ఆతిథ్యం గ్రహించినట్లే, అని తెల్పడానికి హనుమంతుడు ఏం చేసాడు ?
జవాబు:
మైనాకుణ్ణి హనుమ చేతితో తాకాడు.

5. హనుమంతునికి పర్యాయపదాలు ఇక్కడ ఏవి ఉపయోగించారు ?
జవాబు:
మారుతి, ఆంజనేయుడు

ప్రశ్న 17.
క్రింది గద్యాన్ని చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

రావణుడు మళ్ళీ మారీచుని వద్దకు వెళ్ళాడు. సీతాపహరణకు బంగారులేడిగా మారి సహకరించమన్నాడు. ఆ ఆలోచనను విరమించుకోమని లంకేశునికి పరిపరివిధాల నచ్చజెప్పజూశాడు మారీచుడు. విశ్వామిత్రుని యాగ సంరక్షణ సందర్భంలో రామబాణం రుచి ఏమిటో తాను తెలుసుకున్నానన్నాడు. మారీచుని మాటలను పెడచెవిన పెట్టాడు. రావణుడు. నేను చెప్పినట్లు చేయకుంటే నా చేతిలో నీకు చావు తప్పదని హెచ్చరించాడు. రావణుడు. ఆశ్రమానికి వెళ్తే శ్రీరాముడు చంపు తాడు. వెళ్ళకుంటే రావణుడు చంపుతాడు. ముందు నుయ్యి, వెనుక గొయ్యిలా ఉంది మారీచుని స్థితి. చివరికొక నిర్ణయానికి వచ్చాడు. రావణునితో ‘నీ చేతిలో చావడం కన్నా శ్రీరాముని చేతిలో చావడమే నయం. నా జన్మ తరిస్తుంద’ని తేల్చి చెప్పాడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. ‘మారీచుడు శ్రీరాముని చేతిలోనే చావడానికి సిద్ధపడ్డాడు’ ఎందుకని ?
జవాబు:
రావణుని చేతిలోకంటే రాముని చేతిలో మరణిస్తే జన్మతరిస్తుందని శ్రీరాముని చేతిలో చావడానికి సిద్ధపడ్డాడు.

2. రామబాణం రుచి చూడటమంటే ఏమిటి ?
జవాబు:
రాముని యొక్క బాణం శక్తిని రుచి చూడటమని అర్థం.

3. రావణుడు మారీచుని ఏవిధంగా సహకరించ మన్నాడు ?
జవాబు:
సీతాపహరణకు బంగారు లేడిగామారి సహకరించ మన్నాడు.

4. రావణుణ్ణి ఆలోచన విరమించుకోమని మారీచుడు ఎందుకు చెప్పాడు ?
జవాబు:
రామునిశక్తి తెలిసినవాడు కనుక.

5. పై పేరాలోని ఒక జాతీయాన్ని రాయండి.
జవాబు:
పెడచెవిన పెట్టు.

ప్రశ్న 18.
క్రింది గద్యాన్ని చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

“ప్రాణ త్యాగానికి సిద్ధపడ్డ సీతకు శుభశకునాలు తోచాయి. చెట్టుపైన ఉన్న హనుమంతుడు సీతాదేవిని ఎలా కాపాడు కోవాలో అని మథనపడ్డాడు. రామకథా గానమే సరైన మార్గమని ఎంచుకున్నాడు. సీతాదేవికి వినబడేటట్లు రామకథను వర్ణించాడు. సీతాదేవి అన్నివైపులా చూచింది. చెట్టు మీదున్న హనుమంతుణ్ణి చూసి ఆశ్చర్యానికి లోనైంది. హనుమంతుడు చెట్టు దిగి నమస్కరించాడు. “అమ్మా ! నీవెవరవు ? ఒక వేళ సీతాదేవివే అయితే శుభమగుగాక ! దయతో విషయాలు చెప్పమ”ని ప్రార్ధించాడు. తనను సీత అంటారని తెలిపిందా సాధ్వి తన వృత్తాంతమంతా వివరించింది. హనుమంతుడు తాను శ్రీరామ దూతనని చెప్పుకున్నాడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. హనుమంతుడు ఏ మార్గమును ఎన్నుకున్నాడు ?
జవాబు:
రామకథా గానమే సరైన మార్గమని.

2. హనుమంతుడు సీతకు తనను తాను ఎలా పరిచయం చేసుకున్నాడు ?
జవాబు:
శ్రీరామదూతగా పరిచయం చేసుకున్నాడు.

3. హనుమంతుడు ఎందుకు మథనపడ్డాడు ?
జవాబు:
సీతాదేవిని ఎలా కాపాడుకోవాలో అని మథనపడ్డాడు.

4. హనుమంతుడు సీతతో ఏమని అన్నాడు ?
జవాబు:
అమ్మా ! నీవెవరవు ? ఒకవేళ సీతాదేవివే అయితే శుభమగుగాక ! దయతో విషయాలు చెప్పమని ప్రార్థించాడు.

5. పై పేరా ఏ కాండం నుండి తీసుకోబడినది ?
జవాబు:
సుందరకాండ నుండి తీసుకోబడింది.

ప్రశ్న 19.
కింది పేరాను చదివి, ప్రశ్నలను తయారు చేయండి.

విభీషణుడు పల్లకిలో సీతాదేవిని శ్రీరాముడి దగ్గరకి చేర్చాడు. సంతోషంతో భర్తను చేరింది సీత. ఆమెను స్వీకరించడానికి రాముడు నిరాకరించాడు. ‘నా వంశ ప్రతిష్ఠ నిలుపు కోవడానికి దుష్ట రావణుని చెర నుంచి నిన్ను విడిపించాను. ఇంతకాలం పరుడి పంచన ఉన్నందువల్ల నీ ప్రవర్తన గురించి నాకు సందేహం ఉంది. కాబట్టి నువ్వు నీ ఇష్టం వచ్చిన చోటికి వెళ్లవచ్చునని శ్రీరాముడు అన్నాడు. శ్రీరాముని మాటలు నీతకు ములుకుల్లా గుచ్చుకున్నాయి. స్థాయికి తగినట్లుగా మాట్లాడలేదని రాముడితో అంది. శ్రీరాముడికి విశ్వాసం కలిగించడానికి ‘అగ్నిప్రవేశం’ ఒక్కటే శరణ్యమని భావించింది. శ్రీరాముడి మనసెరిగి లక్ష్మణుడు చితిని సిద్ధపరిచాడు. సీత అగ్నిలోకి ప్రవేశించింది. అక్కడి వారంతా ఆందోళన చెందారు. అగ్నిదేవుడు స్వయంగా సీతాదేవిని తీసుకువచ్చి. ఆమె గొప్పదనాన్ని వెల్లడించాడు. ఆమెను స్వీకరించాల్సిందిగా శ్రీరాముణ్ణి కోరాడు.

జవాబు:

సీతను శ్రీరాముడి దగ్గరకు చేర్చింది ఎవరు ?
నీ ప్రవర్తనపై సందేహముందని ఎవరు అన్నారు ?
చితిని ఎవరు సిద్ధపరిచారు ?
సీత గొప్పతనం గురించి వెల్లడించినవారు ?
ఈ పేరాకు శీర్షికను సూచించండి.

ప్రశ్న 20.
కింది పేరాను చదివి ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

సీతాదేవి దర్శనంతో ప్రధాన కార్యం ముగిసింది. హనుమంతుడికి రావణుడి గురించి, అతని సైన్యం శక్తి సామర్థ్యాల గురించి కూడా తెలుసుకోవాలనిపించింది. అందుకు అశోకవనాన్ని ధ్వంసం చేయడమే మార్గంగా భావించాడు. అనుకున్నంత చేశాడు ఆ కపి వీరుడు. రాక్షస స్త్రీలు పరుగు పరుగున వెళ్లి లంకేశునికి విషయం చెప్పారు.

రావణుడు ఎనభైవేల మంది రాక్షసులను పంపాడు. హనుమంతుడు వారందరినీ మట్టుపెట్టాడు. తనపైకి వచ్చిన జంబుమాలిని, మంత్రి పుత్రులు ఏడుగురిని, రావణుడి సేనాధిపతులు అయిదు గురిని, అక్ష కుమారుణ్ని అంతమొందించాడు. చివరకు ఇంద్రజిత్తు బ్రహ్మాస్త్రాన్ని ప్రయోగించి, హనుమంతుణ్ని బంధించాడు.

బ్రహ్మవరం కారణంగా అది హనుమంతుడి మీద క్షణ కాలమే పనిచేస్తుంది. అయినా తాను దానికి కట్టుబడి ఉన్నట్లు నటించాడు హనుమంతుడు. రావణుడి ముందు ప్రవేశపెట్టారతడిని. రావణుడు అడగగా తాను రామదూతనని చెప్పాడు. శ్రీరాముడి పరాక్రమ మెలాంటిదో సభాముఖంగా చాటాడు. సహించలేని రావణుడు హనుమంతుణ్ణి చంపమని ఆజ్ఞ ఇచ్చాడు. దూతను చంపడం భావ్యం కాదన్నాడు విభీషణుడు. ఇతర పద్ధతుల్లో దండించవచ్చన్నాడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. హనుమంతుడు ఎవరి శక్తి సామర్థ్యాలు తెలుసుకోవా లనుకున్నాడు ?
జవాబు:
హనుమంతుడు రావణుడి సైన్యం శక్తి సామర్థ్యాలు తెలుసుకోవాలనుకున్నాడు.

2. రావణుడి సేనాపతులు ఎంతమంది ?
జవాబు:
రావణుడి సేనాపతులు అయిదుగురు.

3. ఏ ప్రయోగంతో హనుమంతుడిని బంధించారు ?
జవాబు:
ఇంద్రజిత్తు బ్రహ్మాస్త్రంతో హనుమంతుడిని బంధించాడు.

4. శ్రీరాముడి పరాక్రమం విన్న రావణుడు ఏమని ఆజ్ఞాపించాడు ?
జవాబు:
శ్రీరాముడి పరాక్రమం విన్న రావణుడు హనుమంతుణ్ణి చంపమని ఆజ్ఞాపించాడు.

5. దూతను చంపడం మంచిదికాదని ఎవరన్నారు ?
జవాబు:
దూతను చంపడం మంచిది కాదని విభీషణుడు అన్నాడు.

ప్రశ్న 21.
కింది గద్యాన్ని చదువండి. అర్థాలను వివరించండి.

సుగ్రీవ హనుమదాదులు శ్రీరాముని దగ్గరకు వచ్చారు. హనుమంతుడు శ్రీరామునితో సుగ్రీవుని పట్టాభిషేక విషయం ప్రస్తావించాడు. దీనికోసం కిష్కింధకు రమ్మని ప్రార్థించాడు. తండ్రి ఆజ్ఞ మేరకు పద్నాలుగు సంవత్సరాల వరకు ఏ గ్రామంలో గాని, నగరంలో గాని, తాను అడుగుపెట్టనని చెప్పి పితృవాక్య పరిపాలనను మరోమారు చాటు కున్నాడు శ్రీరాముడు. సుగ్రీవునికి శుభం పలికాడు. తాను ప్రసవణగిరి మీదే ఉంటానన్నాడు. వర్షాకాలం పోయాక సీతాన్వేషణ ప్రయత్నం ప్రారంభించమని సుగ్రీవుణ్ణి ఆదేశించాడు. సరేనన్నాడు సుగ్రీవుడు. కిష్కింధకు రాజుగా సుగ్రీవుడు, యువరాజుగా అంగదుడు పట్టాభిషిక్తుల య్యారు. కాలం గడుస్తూన్నది. శరత్కాలం వచ్చింది. సీతాన్వేషణ కార్యభారాన్ని సుగ్రీవుడికి గుర్తు చేశాడు హనుమంతుడు.

అర్థాలు – జవాబులు :
1. శుభం పలుకడం
జవాబు:
ఏదేని ఒక మంచి పని గూర్చి క్షేమకరంగా మాట్లాడటం.

2. ప్రస్తావన
జవాబు:
ఏదైనా ఒక విషయాన్ని తెలియజెప్పడం.

3. పితృవాక్య పరిపాలన
జవాబు:
తండ్రి ఆదేశాలను ఎల్లవేళలా శిరసా పాటించడం.

4. అన్వేషణ
జవాబు:
ఏదైనా ఒక వ్యక్తిని, వస్తువును వెదకడం.

5. కార్యభారం
జవాబు:
చేయదలచిన పనిని నిర్వహించే శక్తిసామర్థ్యం.

ప్రశ్న 22.
కింది గద్యాన్ని చదివి ఖాళీలు పూరించండి.

రావణుని బాణశక్తికి సుగ్రీవుడు మూర్ఛ పోయాడు. శ్రీరాముడు విల్లందుకున్నాడు. అన్నను వారించి లక్ష్మణుడు రావణుణ్ణి ఎదిరించడానికి పూనుకున్నాడు. వానరసేన మీద శరవర్ష ధార కురిపిస్తున్నాడు రావణుడు. ఆంజనేయుడు రావణుడి ధాటికి అడ్డుకట్ట వేశాడు. అరచేతితో హనుమంతుని బలంగా చరచాడు రావణుడు. మారుతి చలించిపోయాడు. అయినా క్షణంలో తేరుకున్నాడు. అరచేతితో రావణుణ్ణి ఒక్క దెబ్బ వేశాడు. దశగ్రీవుడు కంపించిపోయాడు. తేరుకుని వానరా ! భళా !, నాకు శత్రువువే అయినా నీ శక్తిని మెచ్చుకుంటున్నానని యుద్ధస్ఫూర్తిని చాటాడు రావణుడు.

ఖాళీలు – జవాబులు :
1. రావణుడు …………………….. మీద శరవర్ష ధార కురిపిస్తున్నాడు.
జవాబు:
వానరసేన మీద

2. రావణుని దెబ్బకు చలించిపోయిన వాడు ……………..
జవాబు:
మారుతి

3. రావణుడు ………………. దెబ్బతో చలించిపోయాడు.
జవాబు:
హనుమంతుని

4. మారుతి ……………… చేత మెచ్చుకోబడ్డాడు.
జవాబు:
రావణుని

5. లక్ష్మణుడు రావణుణ్ణి ఎదిరించడానికి …………….. ను వారించాడు.
జవాబు:
అన్నను

ప్రశ్న 23.
కింది పేరాను చదివి ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి. (March 2015)

రావణుడు మారీచుని వద్దకు వెళ్ళాడు. సీతాపహరణకు బంగారు లేడిగా మారి సహకరించ మన్నాడు. ఆ ఆలోచనను విరమించుకోమని లంకేశుని పరిపరి విధాల నచ్చజెప్పజూశాడు మారీచుడు. విశ్వామిత్రుని యాగ సంరక్షణ సందర్భంలో రామబాణం రుచి ఏమిటో తాను తెలుసుకున్నానన్నాడు. మారీచుడి మాటలను రావణుడు పెడచెవిన పెట్టాడు. మూర్ఖులకు హితబోధలు చెవికెక్కవు. “నేను చెప్పినట్లు చేయకుంటే నాచేతిలో చావు తప్పదని” రావణుడు హెచ్చరించాడు. ఆశ్రమానికి వెళ్తే శ్రీరాముడు చంపుతాడు. వెళ్ళకుంటే రావణుడు చంపుతాడు. “ముందు నుయ్యి వెనుక గొయ్యి” లా ఉంది మారీచుని స్థితి. చివరికి ఒక నిర్ణయానికి వచ్చాడు.

“నీ చేతిలో చావడం కన్నా శ్రీరాముని చేతిలో చావడం నయం. నా జన్మ తరిస్తుంది” అని తేల్చి చెప్పాడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. రావణుడు మారీచుణ్ణి ఎలా సహకరించమన్నాడు ?
జవాబు:
మారీచుణ్ణి బంగారు లేడిగా మారి, తనకు సహకరించమని మారీచుడికి రావణుడు చెప్పాడు.

2. రామబాణం రుచి చూడటమంటే ఏమిటి ?
జవాబు:
రామబాణం రుచి చూడటమంటే, రాముని బాణం వల్ల తగిలే తీవ్రమైన బాధను అనుభవించడం అని అర్థం.

3. పై పేరాలోంచి ఒక జాతీయాన్ని గుర్తించి రాయండి.
జవాబు:
“ముందు నుయ్యి, వెనుక గొయ్యి” అన్నది, పై పేరాలో గల ఒక జాతీయము.

4. రావణుణ్ణి ఆలోచన విరమించుకోమని మారీచుడు ఎందుకు చెప్పాడు ?
జవాబు:
విశ్వామిత్రుని యాగ సంరక్షణ సందర్భంలో మారీచుడు రామబాణం రుచి ఏమిటో తెలిసికొన్నాడు. అందుకే రాముని జోలికి వెళ్ళడం మంచిది కాదని, రావణునికి మారీచుడు సలహా చెప్పాడు.

5. మారీచుడు శ్రీరాముని చేతిలో చావడానికే సిద్ధపడ్డాడు. ఎందుకు ?
జవాబు:
తాను చెప్పినట్లు చేయకపోతే మారీచుణ్ణి రావణుడు చంపుతానన్నాడు. రావణుని చేతిలో చావడం కన్న, రాముని చేతిలో చస్తే, తన జన్మ తరిస్తుందని, మారీచుడు రాముని చేతిలో చావడానికి సిద్ధపడ్డాడు.

ప్రశ్న 24.
క్రింది పేరాను చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి. (June 2015)

జాంబవంతుడు హనుమంతుణ్ణి చేరాడు. అతని శక్తియుక్తులెంతటివో తెలుపుతూ ప్రేరేపించాడు. దీనికి వానరుల ప్రశంసలు తోడైనాయి ఇంకేముంది ? హనుమంతుడు రెట్టించిన ఉత్సాహంతో బలాన్ని పుంజుకున్నాడు. అద్భుతమైన తేజస్సుతో వెలుగు తున్నాడు. వానరులతో “నేను మహా సముద్రాలను అవలీలగా దాటగలనని” ఆత్మశక్తిని ప్రకటించాడు. ప్రతివారిలో ఏదో ఒక శక్తి ఉంటుంది. సరైన ప్రేరణ దొరికితే అది వెలికి వస్తుంది. హనుమంతుడి మాటలకు జాంబవంతుడు ఆనందించాడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. జాంబవంతుడు హనుమంతుణ్ణి ఎలా ప్రేరేపించాడు ?
జవాబు:
జాంబవంతుడు హనుమంతుని శక్తియుక్తులు ఎంతటివో తెలుపుతూ ప్రేరేపించాడు.

2. ప్రేరణ వలన ఏమి బయటపడుతుంది ?
జవాబు:
ప్రేరణ వలన ఆత్మశక్తి బయటపడుతుంది.

3. హనుమంతుడు వానరులతో ఏమన్నాడు ?
జవాబు:
తాను మహాసముద్రాలను అవలీలగా దాటగలనని హనుమంతుడు వానరులతో అన్నాడు.

4. హనుమంతుడి మాటలు ఏమి తెలియజేస్తున్నాయి ?
జవాబు:
హనుమంతుడి మాటలు అతని ఆత్మశక్తిని, సముద్రం దాటగలడనే ఉత్సాహాన్ని తెలియజేస్తున్నాయి.

5. పై పేరాకు తగిన శీర్షికను సూచించండి.
జవాబు:
సముద్ర లంఘనం అనేది తగిన శీర్షిక.

ప్రశ్న 25.
క్రింది పేరాను చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి. (March 2016)

అప్పుడప్పుడే నిద్రకుపక్రమిస్తున్న జటాయువుకు సీతాదేవి ఆర్తనాదాలు వినబడ్డాయి. చూసుసరికల్లా సీతను అపహరించుకుపోతున్న రావణుడు కంటపడ్డాడు. జటాయువు రావణుణ్ని ఎదిరించాడు. ఇద్దరి మధ్య పోరు హోరుహోరుగా సాగింది. చివరకు రావణుడు ఖడ్గంతో జాటాయువు రెక్కలను, కాళ్ళను నరికివేశాడు. నేలపై కూలాడు జటాయువు. రక్తంతో తడిసి ముద్దయిన అతణ్ణి చూసి ఆత్మ బంధువును పోగొట్టుకున్నట్లు సీత ఆక్రందించింది.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. జటాయువు రావణుణ్ణి ఎందుకు ఎదిరించాడు ?
జవాబు:
రావణుడు సీతాదేవిని అపహరించుకుపోతున్నాడు. అందువల్ల జటాయువు రావణుణ్ణి ఎదిరించాడు.

2. జటాయువుకి సీతాదేవి ఆర్తనాదాలు ఎప్పుడు వినబడ్డాయి ?
జవాబు:
జటాయువు నిద్రకు ఉపక్రమిస్తున్న సమయంలో సీతాదేవి ఆర్తనాదాలు వినబడ్డాయి.

3. సీతాదేవి ఎందుకు ఆక్రందించింది ?
జవాబు:
రావణుడు తనను అపహరించుకుపోతున్నాడు. అందువల్ల సీతాదేవి ఆక్రందించింది.

4. పై పేరాలో పోరు ఎవరెవరికి మధ్య జరిగింది ?
జవాబు:
పై పేరాలో రావణుడికి, జటాయువుకు మధ్య పోరు జరిగింది.

5. పై పేరాలోని జాతీయాలు గుర్తించి రాయండి.
జవాబు:
పై పేరాలో (1) హోరాహోరిగా (2) తడిసి ముద్దయిన అనేవి రెండు జాతీయాలు.

ప్రశ్న 26.
కింది పేరాను చదివి ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి. (June 2016)

రామలక్ష్మణులు దండకారణ్యం నుండి క్రౌంచారణ్యానికి చేరుకున్నారు. అక్కడి వనంలో భయంకరుడైన ఒక రాక్షసుణ్ణి చూశారు. అతని తల, మెడ కనబడడం లేదు. కడుపు భాగంలో ముఖముంది. రొమ్ము మీద ఒకే కన్ను ఉంది. యోజనం పొడవు వ్యాపించిన చేతులు. ఆ చేతులతో పక్షులను, మృగాలను పట్టి తింటాడు. అతని పేరు కబంధుడు.

తన సమీపంలోకి వచ్చిన రామలక్ష్మణులను అమాంతంగా రెండు చేతులతో పట్టుకున్నాడు. అతని చేతుల్లో చిక్కితే తప్పించుకోవడం ఎవరితరం కాదు. కబంధుడు రామలక్ష్మణులను భక్షించడానికి నోరు తెరిచాడు. అన్నదమ్ములిద్దరూ తమ ఖడ్గాలతో ఆనాయాసంగా వాడి భుజాలను నరికివేశారు. కబంధుడు కుప్పకూలాడు. రామలక్ష్మణుల గురించి తెలుసు కున్నాడు. తన గురించి చెప్పుకున్నాడు. శాప కారణంగా తనకీ వికృతరూపం ప్రాప్తించిందన్నాడు.

శ్రీరాముడు కబంధునితో ‘మాకు రావణుని పేరు మాత్రమే తెలిసింది. అతని రూపం, ఉండే చోటు, శక్తి సామర్థ్యాలు తెలియవు. వాటిని చెప్ప వలసిందని’ అడిగాడు. సమాధానంగా కబంధుడు ‘శ్రీరామా ! నాకిప్పుడు దివ్యజ్ఞానం లేదు. నా శరీరాన్ని దహిస్తే నా నిజరూపం వస్తుంది. అప్పుడు చెప్పగల’ నన్నాడు. కబంధుని శరీరానికి అగ్నిసంస్కారం చేశారు రామలక్ష్మణులు. ఆ జ్వాలల నుంచి దివ్య దేహంతో బయటికి వచ్చాడు కబంధుడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. రామలక్ష్మణులను పట్టుకున్న రాక్షసుడి ప్రత్యేకత ఏమిటి ?
జవాబు:
రామలక్ష్మణులను పట్టుకున్న కబంధుడు అనే రాక్షసుడికి తల, మెడ కనబడలేదు. అతడి కడుపు భాగంలో ముఖముంది. రొమ్ము మీద ఒకే కన్ను ఉంది. అతనికి యోజనం పొడవు వ్యాపించిన చేతులు ఉన్నాయి. అతడు ఆ చేతులతో పక్షులను, మృగాలను పట్టి తింటాడు.

2. ‘కబంధ హస్తాలు’ అనే జాతీయం ఎలా పుట్టింది ?
జవాబు:
కబంధుడు అనే రాక్షసుడికి, యోజనం పొడవు వ్యాపించిన చేతులు ఉన్నాయి. అతడు ఆ చేతులతో పక్షులను, మృగాలను పట్టి తింటాడు. అతని చేతుల్లో చిక్కితే తప్పించుకోడం ఎవరితరమూ కాదు. తప్పించుకోడానికి వీలు కాని చేతులు అనే అర్థంలో, ఈ విధంగా కబంధ హస్తాలు అనే జాతీయం పుట్టింది.

3. కబంధుడికి దివ్యజ్ఞానం తిరిగి ఎట్లా వస్తుంది ?
జవాబు:
కబంధుని శరీరాన్ని దహిస్తే అతడి నిజరూపమూ, దివ్యజ్ఞానమూ వస్తాయి.

4. కబంధుడు రామలక్ష్మణులను ఎట్లా పట్టుకున్నాడు ?
జవాబు:
కబంధుడు తన సమీపంలోకి వచ్చిన రామలక్ష్మణులను, అమాంతంగా తన రెండు చేతులతోనూ, పట్టుకున్నాడు.

5. రామలక్ష్మణులు కబంధున్ని ఏ సహాయం అడిగారు ?
జవాబు:
రామలక్ష్మణులు, తమకు, రావణుని రూపం గురించి, అతడు ఉండే చోటును గురించి, రావణుని శక్తి సామర్థ్యాలను గురించి చెప్పవలసిందని, కబంధుణ్ణి అడిగారు.

ప్రశ్న 27.
కింది గద్యాన్ని చదువండి. (March 2017)

సుగ్రీవ హనుమదాదులు శ్రీరాముని దగ్గరకు వచ్చారు. హనుమంతుడు శ్రీరామునితో సుగ్రీవుని పట్టాభిషేక విషయం ప్రస్తావించాడు. దీనికోసం కిష్కింధకు రమ్మని ప్రార్థించాడు. తండ్రి ఆజ్ఞ మేరకు పద్నాలుగు సంవత్సరాల వరకు ఏ గ్రామంలో గాని, నగరంలో గాని, తాను అడుగుపెట్టనని చెప్పి పితృవాక్య పరిపాలనను మరోమారు చాటుకున్నాడు శ్రీరాముడు. సుగ్రీవునికి శుభం పలికాడు. తాను ప్రసవణగిరి మీదే ఉంటానన్నాడు. వర్షాకాలం పోయాక సీతాన్వేషణ ప్రయత్నం ప్రారంభించమని సుగ్రీవుణ్ణి ఆదేశించాడు. సరేనన్నాడు సుగ్రీవుడు. కిష్కింధకు రాజుగా సుగ్రీవుడు, యువరాజుగా అంగదుడు పట్టాభిషిక్తులయ్యారు. కాలం గడుస్తూన్నది. శరత్కాలం వచ్చింది. సీతాన్వేషణ కార్యభారాన్ని సుగ్రీవుడికి గుర్తు చేశాడు హనుమంతుడు.

కింది కీలక పదాల అర్థాలను ఒక్క వాక్యంలో వివరించండి.
1. శుభం పలుకడం : ……………………..
జవాబు:
శుభము కలగాలని ఆశీర్వదించడం.

2. ప్రస్తావన : ……………………
జవాబు:
ముచ్చటించుట

3. పితృవాక్య పరిపాలన : ……………………
జవాబు:
తండ్రి చెప్పిన మాటను పాటించడం.

4. అన్వేషణ : …………………
జవాబు:
వెదకడం

5. కార్యభారం : …………………
జవాబు:
పని యొక్క బరువు

ప్రశ్న 28.
కింది గద్యాన్ని చదివి ఖాళీలు పూరించండి. (June 2017)

రావణుని బాణశక్తికి సుగ్రీవుడు మూర్ఛపోయాడు. శ్రీరాముడు విల్లందుకున్నాడు. అన్నను వారించి లక్ష్మణుడు రావణుణ్ణి ఎదిరించడానికి పూనుకున్నాడు. వానరసేన మీద శరవర్ష ధార కురిపిస్తున్నాడు రావణుడు. ఆంజనేయుడు రావణుడి ధాటికి అడ్డుకట్ట వేశాడు. అరచేతితో హనుమంతుని బలంగా చరచాడు రావణుడు. మారుతి చలించిపోయాడు. అయినా క్షణంలో తేరుకున్నాడు. అరచేతితో రావణుణ్ణి ఒక్క దెబ్బ వేశాడు. దశగ్రీవుడు కంపించిపోయాడు. తేరుకుని వానరా ! భళా !, నాకు శత్రువువే అయినా నీ శక్తిని మెచ్చుకుంటున్నానని యుద్ధస్ఫూర్తిని చాటాడు రావణుడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు:
1. రావణుడు …………………. మీద శరవర్ష ధార కురిపిస్తున్నాడు.
జవాబు:
వానరసేన మీద

2. రావణుని దెబ్బకు చలించిపోయిన వాడు ……………………
జవాబు:
మారుతి (హనుమంతుడు)

3. రావణుడు ………………. దెబ్బతో చలించి పోయాడు.
జవాబు:
హనుమంతుని ఒక్క అరచేతి

4. మారుతి …………………. చేత మెచ్చుకోబడ్డాడు.
జవాబు:
రావణుని

5. లక్ష్మణుడు రావణుణ్ణి ఎదిరించడానికి ………………….. ను వారించాడు.
జవాబు:
అన్న

ప్రశ్న 29.
క్రింది గద్యాన్ని చదువండి. (March 2018)

పరమశివుడు శ్రీరాముణ్ణి ప్రశంసించాడు. దుష్ట సంహారం చేసిన శ్రీరాముణ్ణి ప్రజానురంజకంగా పరిపాలన చేయమన్నాడు. శ్రీరాముని కోరిక మేరకు ఇంద్రుడు మృతులై పడి ఉన్న వానరులను మళ్ళీ బ్రతికించాడు. విభీషణుడు లంకలో కొంతకాలం ఉండమని శ్రీరాముణ్ణి అభ్యర్ధించాడు. భరతుని కొరకు తాను త్వరగా ప్రయాణం కావలసిందేనన్నాడు శ్రీరాముడు. వానరులను వాళ్ళ స్వస్థానాలకు వెళ్ళమని చెప్పి, విభీషణుని వీడ్కోలు అందుకున్నాడు. పుష్పక విమానంలో అయోధ్యకు బయలుదేరాడు. దారిలో ఆప్రదేశాలన్నీ సీతకు చూపుతున్నాడు. భరద్వాజా శ్రమాన్ని సందర్శించారు. శ్రీరామాజ్ఞతో హనుమంతుడు శ్రీరాముడు వస్తున్న విషయాన్ని భరతునికి, గుహునికి ముందుగా వెళ్ళి తెలియ జేశాడు. వాళ్ళెంతో ఆనందించారు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :

క్రింది ప్రశ్నలకు సరైన జవాబు గుర్తించి రాయండి.
1. లంకలో కొంతకాలం ఉండమని శ్రీరాముని అభ్యర్థించినది.
అ) శివుడు
ఆ) విభీషణుడు
ఇ) గుహుడు
జవాబు:
ఆ) విభీషణుడు

2. భరద్వాజ ఆశ్రమాన్ని చూసినవారు.
అ) శ్రీరాముడు
ఆ) సీతారాములు
ఇ) సీత
జవాబు:
ఆ) సీతారాములు

3. వానరులను బతికించినది.
అ) భరద్వాజుడు
ఆ) ఇంద్రుడు
ఇ) శ్రీరాముడు
జవాబు:
ఆ) ఇంద్రుడు

4. శ్రీరాముడు సంహరించినది.
అ) శిష్టులను
ఆ) ఇష్టులను
ఇ) దుష్టులను
జవాబు:
ఇ) దుష్టులను

5. శ్రీరాముని రాకను ముందుగా భరతునికి తెలియ జేసినది.
అ) హనుమంతుడు
ఆ) గుహుడు
ఇ) విభీషణుడు
జవాబు:
అ) హనుమంతుడు

ప్రశ్న 30.
క్రింది గద్యాన్ని చదువండి. (June 2018)

సరయూ నదీ తీరంలో కోసల అనే సుప్రసిద్ధ దేశమున్నది. అందులోనిదే ‘అయోధ్యా’ అనే మహానగరం. అయోధ్యా అంటే యోధులకు జయించడానికి శక్యం కానిది. మనువు దీనిని నిర్మించాడు. కోసల దేశాన్ని దశరథమహారాజు పరిపాలిస్తున్నాడు. అతడు సూర్యవంశం వాడు. మహావీరుడు. దేవతల పక్షాన రాక్షసులతో ఎన్నో మార్లు యుద్ధం చేసినవాడు. ధర్మపరాయణుడు. ప్రజలను కన్న బిడ్డలవలె చూసుకొనేవాడు. వసిష్ఠ వామదేవులు అతని ప్రధాన పురోహితులు. సుమంత్రుడు మొదలుగా గల ఎనిమిది మంది మంత్రులు. ఇతని పాలనలో కోసల దేశం భోగభాగ్యాలతో విలసిల్లింది. ప్రజలు ధర్మవర్తనులై సుఖసంతోషాలతో ఉన్నారు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :

క్రింద ఇచ్చిన వాక్యాలలో సరైన దానికి (✓) గుర్తు పెట్టి సూచించండి.
1. అ) శ్రీరాముడు సూర్యవంశం వాడు. ( )
ఆ) సూర్యవంశానికి చెందినవాడు కాదు దశరథుడు. ( )
జవాబు:
అ) శ్రీరాముడు సూర్యవంశం వాడు. (✓)

2. అ) దశరథునికి సుమంత్రుడు మంత్రి. ( )
ఆ) సుమంత్రుడు దశరథుని కొలువులో లేడు. ( )
జవాబు:
అ) దశరథునికి సుమంత్రుడు మంత్రి. (✓)

3. అ) యోధులు జయించటానికి శక్యమైన నగరం కోసల. ( )
ఆ) అయోధ్య యోధులు జయించటానికి శక్యం కానిది. ( )
జవాబు:
ఆ) అయోధ్య యోధులు జయించటానికి శక్యం కానిది. (✓)

4. అ) కోసలదేశపు రాజ పురోహితులలో వసిష్ఠుడు ఒకర ( )
ఆ) దశరథుడి పురోహితులు వశిష్ఠుడు, వామదేవుడు కార.
జవాబు:
అ) కోసలదేశపు రాజ పురోహితులలో వసిష్ఠుడు ఒకర (✓)

5. అ) పై గద్యం ప్రకారం రాక్షసులతో యుద్ధం చేసింది దశరథుడు. ( )
ఆ) శ్రీరాముడు రాక్షసులతో యుద్ధం చేసినట్లు పై గద్యంలో ఉంది. ( )
జవాబు:
అ) పై గద్యం ప్రకారం రాక్షసులతో యుద్ధం చేసింది దశరథుడు. (✓)

TS 10th Class Telugu Grammar Samasalu సమసాలు

March 16, 2024March 14, 2024 by Srinivas

Telangana SCERT 10th Class Telugu Grammar Telangana Samasalu సమసాలు Questions and Answers.

TS 10th Class Telugu Grammar Samasalu సమసాలు

సమర్థంబులగు పదంబులు ఏకపదంబగుట సమాసంబు. అనగా వేర్వేరు అర్థములు గల పదములు ఒకే అర్థమునిచ్చు ఏకపదముగా ఏర్పడుట సమాసము అనబడును.

రాజు అనగా ప్రభువు. భటుడు అనగా సేవకుడు. రెండును వేర్వేరు పదములు. అవి రెండు కలిసి “రాజ భటుడు” అని ఒకే అర్థం ఇచ్చే ఒక పదమైనపుడు అది సమాసము అనబడును.

సమాసంలో లోపించిన విభక్తి ప్రత్యయాలను చేర్చి చెప్పేది విగ్రహవాక్యము. రాజు యొక్క భటుడు. సమాసము లోని మొదటి పదమును పూర్వపదము అంటారు.

సమాసంలోని రెండవ పదాన్ని ఉత్తరపదము అంటారు.
అర్థభేదముననుసరించి సమాసములు ప్రధానంగా నాలుగు విధాలు. నామభేదమును బట్టి ఆరు రకాలు.
అవి :

తత్పురుషము,
కర్మధారయము,
ద్విగువు,
ద్వంద్వము,
బహువ్రీహి,
అవ్యయీ భావము.

1. తత్పురుష సమాసము :
ఉత్తర పదార్థ ప్రధానము తత్పురుషము. అనగా సమాసంలోని రెండవ పదము యొక్క అర్థము ప్రధానంగా గలది.
రాజభటుడు వెళ్ళెను – వెళ్ళినది భటుడు.
పూర్వ పదమునకు విగ్రహవాక్యంలో చేరే విభక్తిని బట్టి సమాసం పేరుండును.

i) ప్రథమా తత్పురుష
– అర్ధరాత్రి – రాత్రి యొక్క అర్థభాగము
– మధ్యాహ్నము – అహ్నము యొక్క మధ్యభాగము

ii) ద్వితీయా తత్పురుష
– నెలతాల్పు – నెలను తాల్చినవాడు
– ఇందుధరుడు – చంద్రుని ధరించినవాడు

iii) తృతీయా తత్పురుష
– ప్రభాభాసితము – ప్రభచేత భాసితము
– ధనాధికులు – ధనము చేత అధికులు

iv) చతుర్థీ తత్పురుష
– దూడ గడ్డి – దూడ కొఱకు గడ్డి
– దేవరమేలు – దేవర కొఱకు మేలు
– కళ్యాణ ఘంటలు – కళ్యాణం కొరకు ఘంటలు
– సంక్షేమ పథకాలు – సంక్షేమం కొరకు పథకాలు
– దేవాగ్రహారములు – దేవతల కొరకు అగ్రహారములు
– భిక్షా గృహములు – భిక్ష కొరకు గృహములు

v) పంచమీ తత్పురుష
– దొంగ భయము – దొంగ వలన భయము

vi) షష్ఠీ తత్పురుష
– రాజ భవనము – రాజు యొక్క భవనము
– పురుష శ్రేష్ఠుడు – పురుషులలో శ్రేష్ఠుడు
– దేవనది – దేవతల యొక్క నది
– కాకతీయుల కంచుగంట – కాకతీయుల యొక్క కంచుగంట
– పుష్ప గుచ్ఛము – పుష్పముల యొక్క
– గజ్జెల సప్పుడు – గజ్జెల యొక్క సప్పుడు
– బ్రతుకు త్రోవ – బ్రతుకు యొక్క త్రోవ
– యయాతి చరిత్ర – యయాతి యొక్క చరిత్ర
– భుజ తాండవం – భుజముల యొక్క తాండవడం

vii) సప్తమీ తత్పురుష
– యుద్ధ నిపుణుడు – యుద్ధము నందు నిపుణుడు
– మాటనేర్పరి – మాట యందు నేర్పరి

viii) నఞ తత్పురుష,
– అసత్యము – సత్యము కానిది
– అసాధ్యము – సాధ్యము కానిది
– అన్యాయం – న్యాయం కానిది
– అధర్మం – ధర్మం కానిది
– ఆజ్ఞానం – జ్ఞానం కానిది
– అపూర్వం – పూర్వం కానిది

2. కర్మధారయ సమాసము:
విశేషణమునకు విశేష్యముల (నామవాచకము) తో జరుగు సమాసము కర్మధారయము.
ఉదా : మంచి బాలుడు.
బాలుడు – విశేష్యము, మంచి విశేషణము.
ఇది ఎనిమిది విధములు.

i) విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయము :
మొదటి పదము విశేషణముగా ఉండును.
ఉదా :
నల్ల గుఱ్ఱము – నల్లనైన గుఱ్ఱము
సరసపు వచనము – సరసమైన వచనము
కొత్తబాట – కొత్తదైన బాట
అంకితభావం – అంకితమైన భావం
సుందరాకారములు – సుందరములైన ఆకారములు
మహారవములు – గొప్పదైన రవములు
బృహత్కార్యం – బృహత్తు అయిన కార్యం

ii) విశేషణ ఉత్తరపద కర్మధారయము :
సమాసములోని రెండవ పదము విశేషణమై యుండును.
ఉదా :
కపోత వృద్ధము -వృద్ధమైన కపోతము
తమ్ముకుఱ్ఱలు – కుఱ్ఱవైన తమ్ములు

iii) విశేషణ ఉభయపద కర్మధారయము :
సమాసము లోని రెండు పదాలు విశేషణములుగా ఉండును.
ఉదా :
శీతోష్ణము – శీతమును, ఉష్ణమును
మృదుమధురము – మృదువును, మధురమును

iv) ఉపమాన పూర్వపద కర్మధారయము :
మొదటి పదము ఉపమానముగాను, రెండవ పదము ఉపమేయముగాను ఉండును.
ఉదా :
తేనెపలుకులు – తేనెవంటి పలుకులు
చిగురుకేలు – చిగురువంటి కేలు

v) ఉపమాన ఉత్తరపద కర్మధారయము :
ఉపమానము రెండవ పదముగాను, ఉపమేయము మొదటి పదముగాను ఉండును.
ఉదా :
ముఖపద్మము – పద్మము వంటి ముఖము
బాహువల్లి – వల్లివంటి బాహువులు

vi) రూపక సమాసము :
దీనినే అవధారణా పూర్వపద కర్మధారయము అందురు. ఒక వస్తువు నందు వేరొక వస్తువు ధర్మమును ఆరోపించుట.
ఉదా :
సంసారసాగరము – సంసారము అనేది సాగరం
కోపాగ్ని – కోపమనే అగ్ని
ఇసుక గుండెలు – ఇసుక అనెడి గుండెలు
కాంతివార్ధులు – కాంతులు అనెడి వార్ధులు
మత పిశాచి – మతం అనెడి పిశాచి
దేశ జనని – దేశము అనెడి జనని
నగరారణ్యం – నగరం అనెడి అరణ్యం

vii) సంభావనా పూర్వపద కర్మధారయము :
సంజ్ఞ మొదటి పదముగా గలది.
ఉదా :
కృష్ణానది – కృష్ణ అనే పేరుగల నది
జనక మహారాజు – జనకుడు అనే పేరుగల మహారాజు
తెలంగాణ రాష్ట్రం – తెలంగాణ అనే పేరు గల రాష్ట్రం
గోలకొండ పట్టణం – గోలకొండ అనే పేరు గల పట్టణం
కాశికా పట్టణం – కాశికా అనే పేరు గల పట్టణం
హిందూ మతం – హిందూ అనే పేరు గల మతం

3. ద్విగు సమాసము :
సంఖ్యా వాచక శబ్దము పూర్వ పదము గాను, నామవాచకము ఉత్తరపదముగాను కలది.
ఉదా :
నాల్గులోకములు – నాల్గు సంఖ్యగల లోకములు
పంచపాండవులు – పంచసంఖ్యగల పాండవులు
సప్త సముద్రములు – సప్త సంఖ్యగల సముద్రములు
దశ దిక్కులు – దశ సంఖ్య గల దిక్కులు
మూడుతరాలు – మూడైన తరాలు
నాలుగు కాళ్ళు – నాలుగు సంఖ్య గల కాళ్ళు
రెండేళ్లు – రెండైన ఏళ్లు
పన్నెండు ద్వారములు – పన్నెండు సంఖ్య గల ద్వారములు

4. ద్వంద్వ సమాసము:
ఉభయ పదార్థ ప్రధానము ద్వంద్వము. అనగా సమాసములోని రెండు పదాల అర్థము ముఖ్యముగా గలది. పదములు నామ వాచకాలై యుండును.
ఉదా :
సీతారాములు – సీతయును, రాముడును
రామలక్ష్మణులు – రాముడును, లక్ష్మణుడును
అన్నదమ్ములు – అన్నయును, తమ్ముడును
కులమతాలు – కులమును, మతమును
పెంపుసొంపులు – పెంపును, సొంపును
జీవధనములు – జీవమును, ధనమును
యువతీయువకులు – యువతులును, యువకులును
క్రయవిక్రయాలు – క్రయమును, విక్రయమును
భూతప్రేతములు – భూతములు, ప్రేతములు
శక్తియుక్తులు – శక్తియును, యుక్తియును
అందచందములు – అందమును, చందమును
కూరగాయలు – కూరలు, కాయలు

5. బహువ్రీహి సమాసము:
అన్యపదార్థ ప్రధానము. సమాసములోని పదముల అర్థము గాక ఇతర పదము యొక్క అర్థము ప్రధానముగా గలది బహువ్రీహి.
ఉదా :
ముక్కంటి – మూడు కన్నులు గలవాడు – శివుడు
చక్రహస్తుడు – చక్రము హస్తము నందు కలవాడు – విష్ణువు
చిగురుబోడి – చిగురు వంటి మేను కలది – స్త్రీ
చక్రపాణి – చక్రము పాణియందు కలవాడు
ఆజానుబాహుడు – జానువుల వరకు బాహువులు కలవాడు
గరుడవాహనుడు – గరుడుడు వాహనముగా కలవాడు
ముక్కంటి – మూడు కన్నులు కలవాడు
దశకంఠుడు – దశ సంఖ్య గల కంఠములు కలవాడు
చంచలాక్షి – చంచలములైన అక్షులు కలది
మృగనేత్ర – మృగము వంటి నేత్రములు కలది

6. అవ్యయీభావ సమాసము:
పూర్వపదము యొక్క అర్థము ప్రధానముగా గలది. పూర్వపదము అవ్యయముగా నుండును.
ఉదా :
యథాశక్తి – శక్తిననుసరించి (లేక) శక్తిని అతిక్రమించక
ప్రతిదినం – దినముననుసరించి
నిర్జనం – జనంలేనిది

TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions

March 16, 2024March 14, 2024 by Srinivas

Students must practice these TS Inter 2nd Year Maths 2B Important Questions Chapter 1 Circles to help strengthen their preparations for exams.

TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions

Very Short Answer Type Questions

Question 1.
Find the equation of circle with centre (1, 4) and radius 5.
Solution:
Standand equation of circle with centre
(h. k) and radius ‘r’ is (x – h)² + (y – k)² r²
(h, k) = (1, 4) and r= 5
∴ Equation of circle is (x – 1)² + (4)² = 25
x². y²-2x – 8y+ 17=25
= x²+y²– 2x – 8y – 8 = 0

Question 2.
Find the centre and radius of the circle
x² + y² + 2x – 4y – 4 = 0.
Solution:
Comparing with x²+y²+2gx+2fy+c = 0
2g=2, 21= – 4, and c = – 4
∴ Centre=(-g,-f)=(-1,2) and
∴ Radius = \(\sqrt{g^2+f^2-c}=\sqrt{1+4+4}=3\)

Question 3.
Find the centre and radius of the circle
3x² + 3y² – 6x + 4y – 4 = 0.
Solution:
Given equation can be written as
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 1

Question 4.
Find the equation of the circle whose centre is (-.1, 2) and which passes through (5,6).
Solution:
Let C (-1, 2) be the centre of the circle. Since (5, 6) is a point on the circle, the radius of the circle.
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 2

Question 5.
Find the equation of circle passing through (2,3) and concentric with the circle
x² + y² + 8x + 12y + 15 = 0.
Solution:
Let the equation of required circle be
x² + y² + 2gx + 2fy + c‘ = 0
If It passes through (2, 3) then
4+9+8(2)+ 12(3) + c‘ = 0
= 65 + c’ = 0 ⇔ c’ = – 65
∴ The equation of required circle is x² + y² + 8x + 12y – 65 = 0.

Question 6.
If the circle x² + y² +ax+by -12 = 0 has the centre at (2,3) then find a, b and the radius of the circle.
Solution:
The equation of circle is
x² + y² +ax+by -12 = 0
Centre 01 the circle = \(\left(\frac{-\mathrm{a}}{2},-\frac{\mathrm{b}}{2}\right)\) = (2, 3) (given)
∴ a =- 4 and b = – 6
∴ Radius of the circle = \(\sqrt{4+9+12}=5\)

Question 7.
If the circle x² + y²– 4x+6y+a = 0 has radius 4 then lead ‘a’.
Solution:
Given equation of circle is
x² + y²– 4x + 6y+a = 0,
centre C = (2, -3) and radius = 4 (given)
∴ \(\sqrt{4+9-\mathrm{a}}\) = 4 ⇒ 13 – a = 16 ⇒ a – 3.

Question 8.
Find the equation of the circle whose extremities of diameter are (1, 2) and (4, 5).
Solution:
Taking A(1, 2) (x₁,y₁) and B(4, 5) (x₂,y₂) the equation of circle having A, B as extremities of diameter is
(x-x₁)(x-x₂)+(y-y₁)(y-y₂)=0
(x – 1)(x-4) + (y-2)(y-5) =0
= x²-5x+4+y²-7y+ 10 =0
= x²+y²-5x-7y+ 14=0

Question 9.
Find the other end of the diameter of the circle x² + y²-8x – 8y + 27 = 0 if one end of it is (2, 3).
Solution:
Centre of the given circle is C (4, 4).
One end of diameter is A = (2, 3). Let the other end be B (x, y). Then C is the end point of AB.
∴ \(\frac{x+2}{2}=4 \) and \( \frac{y+3}{2}=4\)
⇒ x = 6, y = 5
∴ Other end of the diameter B = (6, 5)

Question 10.
Obtain the parametric equations of x² + y² = 1.
Solution:
Centre of the circle = (0, 0) and radius = 1 = (h, k)
The parametric equations of curve are
x = h + rcosθ = 0 + 1. cosθ = cosθ
y = k + rsinθ = θ+1.sinθ = sinθ
0 ≤ θ ≤ 2π

Question 11.
Obtain the parametric equation of the circle represented by x² + y²+ 6x + 8y – 96 = 0.
Solution:
Centre(h,k) =(-3,-4)
and radius r = \(\sqrt{9+16+96}=\sqrt{121}\) = 1
∴ x = h + r cosθ = – 3 + 11 cosθ
y = k + r sin 0=- 4 + 11 sin θ,0≤0≤ 2π

Question 12.
Locate the position of the point (2, 4) w.r.t circle x² + y² – 4x – 6y + 11 = 0.
Solution:
Here (x, y) (2, 4) and
x² + y² – 4x – 6y+ 11=0
S ≡ (2)²+(4)²– 8 – 12 +11=-1
Since S₁₁ <0, the point (2, 4) lies Inside the circle.

Question 13.
Find the length of the tangent from (1,3) to the circle x² + y² -2x + 4y – 11 = 0.
Solution:
Given (x₁, y₁) = (1, 3) and
S ≡ x²+y²-2x+4y-11 = 0
S₁₁ = 1²+3²-2 + 12 – 11 = 9
∴ Length of the tangent from P(x₁, y₁) to S = 0 is
= \(\sqrt{S_{11}}=\sqrt{9}\) = 3

Question 14.
Show that the circle S ≡ x² + y²+2gx+2fy+ c = 0 touches (i) x-axis if g² = c (ii) Y-axis if f² =c.
Solution:
(i) We have the Intercept made by S = 0 on X-axis is \(2 \sqrt{\mathrm{g}^2-\mathrm{c}}\).
If the circle touches X-axis then \(2 \sqrt{\mathrm{g}^2-\mathrm{c}}\) = ⇒ g²= c.

(ii) Similarly if the intercept made by S = 0 on
Y-axis is \(2 \sqrt{f^2-c}\) . If the circle touches Y-axis then \(2 \sqrt{f^2-c}\) = f²=c.

Question 15.
Find the equation of tangent to x² + y² – 6x +4y – 12 = 0 at (-1,1).
Solution:
We have the equation of tangent at (x₁, y₁) to
S = 0 is xx₁ +yy₁ +g(x+x₁)+1(y+y₁)+ c
⇒ x(-1) 4y(1) – 3(x-1) + 2(y+ 1)-12 = 0
⇒ – 4x+3y-7 = 0 ,
⇒ 4x – 3y+ 7 = 0

Question 16.
Show that the line 5x + 12y – 4 = 0 touches the circle x² + y² – 6x + 4y + 12 = 0.
Solution:
Centre of the given circle = (3, -2) and
radius = \(\sqrt{9+4-12}=1\)
The perpendicular distance from the centre
(3,-2) to the line 5x + 12y- 4 = 0 is
\(=\left|\frac{5(3)+12(-2)-4}{\sqrt{25+144}}\right|=\left|\frac{-13}{13}\right|=1\)
∴ radius of the circle.
⇒ The line 5x + 12y-.4 = 0 touches the given circle.

Question 17.
Find the area of the triangle formed by the tangent at P(x₁, y₁)to the circle x² + y² = a² with the coordinate axes where x₁ y₁ ≠ 0.
Solution:
Equation of tangent at (x₁, y₁) to the circle
x² +y²-a²is xx₁ +yy₁– a²=0.
x, y intercepts are \(\frac{a^2}{x_1}\) and \(\frac{\mathrm{a}^2}{\mathrm{y}_1}\)
∴ Required area of the triangle
=\(\frac{1}{2}\left|\frac{a^2}{x_1} \cdot \frac{a^2}{y_1}\right|=\frac{a^4}{2\left|x_1 y_1\right|}\)

Question 18.
State the necessary and sufficient condition forlx+ my + 0 to be normal to the circle x²+ y² + 2gx + 2fy + c = 0.
Solution:
The straight line lx + my + n = 0 is a normal to the circle S ≡ x² + y² + 2 + 2fy + c = 0.
⇔ Centre (-g, – f) of the circle lies on lx + my + n = 0
⇔ l(-g) + m(-f) + n = 0
⇔ lg + mf = n

Question 19.
Find the condition that the tangents are drawn from the exterior point (g,f) to S ≡ x²+y²+ 2gx + 2fy + c= 0 are perpendicular to each other.
Solution:
If the angle between the tangents drawn from P(x₁,y₁) to S=0 is θ then
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 3

Question 20.
Find the chord of contact of (2, 5) with respect to the circle x² + y² – 5x + 4y -2 = 0.
Solution:
2g=-5 and 2f = 4 ⇒ g\(\frac{5}{2}\) and f=2,c=-2
Equation of chord of contact of (x₁, y₁) w.r.t S = 0 is
xx₁ +yy₁ + g(x+x,) +f(y+y₁)+c=0
=2x+5y-(x+2)+2(y+5)-2=0
= x-14y+6=0

Question 21.
Find the equation of the polar of the point (2, a)w.r.tthe circle x²+y²+6x +8y-96 =0.
Solution:
Equation of polar of (x₁, y₁) (2, 3) is +yy +g(x+x₁)+f(y+y₁)+c=0
⇒ x(2) +y(3)+ 3(x + 2) +.4(y+ 3)- 96 = 0
⇒ 5x + 7y – 78 = 0
⇒ (x₁– a)²= (x₁ +a)²+y²
⇒ (x₁ – a)² – (x₁ + a)² y²₁
⇒ y – 4ax₁ ⇒ y²₁ + 4ax₁ = 0
∴ Locus of (x₁, y₁) is y² + 4ax = 0.

Question 22.
Find the pole of the line x+y+2 = 0 w.r.t x² + y²– 4x + 6y – 12=0.
Solution:
Here lx +my+n=0 is x+y+2=0 and S=0 is x² + y² – 4x + 6y – 12 = 0.
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 4

Question 23.
Show that (4, -2) and (3, -6) are conjugate w.r.t. the circle x² + y² – 24 = 0.
Solution:
Here (x₁, y₁) = (4, – 2) and (x₂, y₂) (3, -6) and S = x² + y²-24 = 0 ……….. (1)
Two points (x₁, y₁) and (x₂, y₂) are conjugate w.r.t S=0 if S₁₂=0
∴ x₁x₂+y₁y₁-24 = 0
For the given points
S₁₂=4(3)+(-2)(-6)-24-0
∴ The given points are conjugate w.r.t the given circle.

Question 24.
If (4, k) and (2,3) are conjugate points w.r.t x² + y² = 17 then find k.
Solution:
(x₁, y₁)= (4, k) and (x₂, y₂)= (2, 3). Since the given points are conjugate S₁₂= 0.
= x₁x₂ + y₁y₂ – 17 = 0
(4)(2)+(k)(3)-17=0 ⇒ k=3

Question 25.
Show that the lines 2x+3y+ 11 =0,and 2x – 2y -1= 0 are conjugate w.r.t x² + y²+ 4x + 6y + 12 = 0.
Solution:
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 5
Question 26.
Find the inverse point of (2, -3) wrt the circle x²+y²– 4x-6y+9=0
Solution:
Let P(-2, 3) and C (2,3) is the centre of the given circle. Then the polar of P is
x(-2)+y(3)-2(x-2)-3(y+3)+9=0
x = 1 ……………. (1)
Equation of line \(\overline{\mathrm{CP}}=\mathrm{y}-3=\frac{3-3}{2+1}(\mathrm{x}+2)\)
⇒ y – 3 = 0 ⇒ y = 3 ……………. (2)
∴ From (1) and (2) the inverse point of
P(-2, 3) is (1, 3).

Short Answer Type Questions

Question 1.
From the point A(0, 3) on the circle x² + 4x +(y-3)²= 0 a chord AB is drawn and extended to a point M such that
AM = 2AB. Find the equation to the locus of M.
Solution:
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 6

Let M (x₁, y₁) be the locus. Given AM – 2A8
= AB+ BM = AB+AB
BM – AB ⇒ B is the mid point of AM
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 7

Question 2.
Find the equation of the circle passing through (4, 1), (6,5) and having the centre on the line 4x+y-16=0.
Solution:
Let the equation of the required circle be
x²+y²+2gx+2fy+c = 0 ……………. (1)
Since it passes through (4, 1) we have
16 + 1 + 8g + 2f + c = 0
= 17+8g+2f+c=0 ……………. (2)
Similarly (6, 5) lies on (1) then
36+25+12g+ 10f +c=0
= 61+12g+10f+c=0 ……………. (3)
Given that the centre of circle (-g, -f) lies on 4x + y-16 = 0
-4g-f-16=0
⇒ 4g+f+16=0 ……………. (4)
From (2) and (3)
– 44 – 4g – 8f 0
=g+2f=- 11 ………….. (5)
From (4) 4g+ f =- 16
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 8
⇒ g= – 3, f =- 4 and
from (2)
17 – 24 – 8+c – 0 ⇒ c = 15
∴ Equation of the required circle from (1) is
x² +y² – 6x – 8y + 15=0.

Question 3.
Suppose a point (x₁, y₁) satisfies x² + y² + 2gx + 2fy + c= 0 then show that it represents a circle whenever g, f and c are real.
Solution:
Comparing the given equation with ax² + 2hxy + by² + 2gx + 2fy + c = 0, we have coefficient of x² = coefficient of y² and coefficient of xy term = 0.
The given equation represents a circle If g² + f² ≥ 0
Since (x₁, y₁) is a point on the circle we have
x₁ + y₁ + 2gx₁ + 2fy₁ + c = 0
g² + f²– c = g² + f² +x²₁ +y²₁ + 2gx₁ + 2fy₁= (x₁ +g) + (y₁ + f)² ≥ 0
Since g, f and c are real the equation (1) represents a circle.

Question 4.
Find the equation of circle which Louches x-axis at a distance of 3 from the origin and making intercept of length 6 on y-axis.
Solution:
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 9
Let the equation of required circle be
x²+y²+2gx+2fy+c=0 …………………….. (1)
If it touches x- axis at (3, 0) then 9 + 0 + 6g + c = 0
⇒ 6g+c= – 9 …………………… (2)
If circle touches x-axis then g²– c = 0 ………………………. (3)
Adding (2) and (3)
g² + 6g = -9
= (g+3)²= 0 = g = -3 ……………………. (4)
∴ From (3), C = 9
Also given that intercept on y-axis is 6
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 10

Question 5.
Find the equation of circle which passes through the vertices of the triangle formed by
L₁ =x+y+ 1 =0, L₂=3x+y-5=0 and L₃ = 2x + y-5 = 0.
Solution:
Suppose L₁, L₂; L₂, L.₃ and L₃, L₁ intersect at A, B and C respectively. Consider a curve whose equation is
k(x+y+1)(3x+y-5)+1(3x+y-5)
(2x+y-5)+m(x+y+ 1)
(2x+y-5) = 0 ……………………. (1)
We can verify that this curve passes through A, B, C. So we find k, I and m such that the equation (1) represents a circle. If (1) represents a circle then
(i) coefficient of x² = coefficient of y²
= 3k + 6l + 2m = k + l + m
= 2k+5l+m=0 ………………… (2)
(ii) coefficient of xy is zero.
4k+5l+3m= 0 ………………… (3)
Solving (2) and (3) we get
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 11
Hence the required equation is
5(x+y+1)(3x+y-5)-1(3x+y-5)
(2x+y-5)-5(x+y+1)
(2x + y -5) = 0
⇒ x²+y²-30x-10y+ 25=0

Question 6.
Find the centre of the drive passing through the points (0,0), (2,0) and (0,2).
Solution:
Let the equation of required circle be
x²+y²+2gx+2fy+c=0 ……………….. (1)
If (1) passes through (0, 0) then c = 0
If (1) passes through (2, 0) then
4+4g+c=0 ………….. (1)
If (1) passes through (0, 2) then
4+4f+c=0 ………….. (2)
From (2) and (3) we have
g=-1 and f = – 1 (∵ c=0)
∴ Centre of the circle = (-g, -f) (1, 1)

Question 7.
If a point P is moving such that the length of tangents drawn from P to x²+y² – 2x + 4y – 20 = 0
x²+y² – 2x-8y+ 1=0 are in the ratio 2: 1 then show that the equation of the locus of P is x²+y²-2x – 12y+8=0.
Solution:
Let P (x₁, y₁) be the locus and \(\overline{\mathrm{PT}_1}, \overline{\mathrm{PT}_2}\) are the tangents drawn from the points P to the two circles x²+y² – 2x + 4y – 20 = 0 and x²+y²– 2x – 8y + 1 = 0
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 12

Question 8.
lf S≡ x²+y²+2gx+2fy+c=0 represents a circle then show that the straight line lx + my + n = 0.
(i) touches the circle S = 0 if
\(\left(g^2+f^2-c\right)=\frac{(g l+m f-n)^2}{\left.l^2+m^2\right)}\)

(ii) meets the circle S=0 in two points if.
\(g^2+f^2-c>\frac{(g l+m f-n)^2}{\left.a^2+m^2\right)}\)

(ii) will not meet the circle if
\(\mathrm{g}^2+\mathrm{f}^2-\mathrm{c}<\frac{(\mathrm{g} l+\mathrm{mf}-\mathrm{n})^2}{\left.l^2+\mathrm{m}^2\right)}\)
Solution:
(i) The given straight line lx + my + n = 0
touches the circle S ≡ x²+y² + 2gx + 2fy + c = 0 if the perpendicular distance from (-g, -f) to lx + my + n – 0 is equal to radius r.
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 13

(ii) The given line meets the circle S=0 in two points
\(\mathrm{g}^2+\mathrm{f}^2-\mathrm{c}>\frac{(\mathrm{lg}+\mathrm{mf}-\mathrm{n})^2}{l^2+\mathrm{m}^2}\)

(iii) The given line will not meet the circle S=0
If \(\mathrm{g}^2+\mathrm{f}^2-\mathrm{c}<\frac{(\mathrm{gl} l \mathrm{mf}-\mathrm{n})^2}{l^2+\mathrm{m}^2}\)

Question 9.
Find the length of the chord intercepted by the circle x²+y²+8x-4y – 16 = 0 on the line 3x-y+4 = 0.
Solution:
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 14
Centre of the circle C = (-4, 2) and
radius= \(\sqrt{16+4+16}=6\)
CL = Perpendicular distance from C(-4,2) to the chord 3x-y + 4=0.

Question 10.
Find the equation of tangents to x²+y²-4x+6y-12=0 which are parallel to x + 2y -8 = 0.
Solution:
Centre of the given circle C = (2, -3) and radius \(\sqrt{4+9+12}\) =5
Any line parallel to x + 2y – 8= 0 is of the form x + 2y + k – 0. If this line becomes a tangent then the perpendicular distance from C(2, -3) to x + 2y + k = 0 is equal to the radius.
∴ \(\left|\frac{2-6+k}{\sqrt{1+4}}\right|=5\)
⇒ |k – 4| = 5\(\sqrt{5}\) ⇒ k = 4 ± 5\(\sqrt{5}\)
∴ Equation of parallel tangents are
x+2y+(4±5\(\sqrt{5}\) )=0

Question 11.
Find the equation of tangent to x²+y²– 2x+ 4y = 0 at (3, -1). Also find the equation of tangent parallel to it.
Solution:
Equation of tangent at (3, -1) to the circle
x²+y²-3x + = 0 is
x(3)+y(-1)-1(x+3)+2(y-1)=0
= 3x-y-1(x+ 3) + 2(y-1) 0
3x-y-x-3+2y-20
2x+y-5=0 ……………………. (1)
Equational line parallel to 2x + y-5 = 0 is of the from 2x + y + k = 0. If this is a tangent to the given circle then the perpendicular distance from the centre (1, -2) is equal to the radius=\(\sqrt{1+4}=\sqrt{5}\)
∴ \(\left|\frac{2(1)-2+k}{\sqrt{5}}\right|=\sqrt{5}\)
= k -±5
∴ Equations of parallel tangents to (1) are 2x + y ± 5 = 0
∴ The equation of other parallel tangent is 2x + y + 5 = 0

Question 12.
If 4x-3y+7=0 is a tangent to the circle represented by x²+y²-6x+4y-12=0 then find the point of contact.
Solution:
Centre of the given circle C = (3, -2). Let the P(x₁, y₁) be the contact.
Then 4x₁ – 3y₁ + 7 = 0 …………… (1) is perpendicular to PC, equation of PC is 3x + 4y + k = 0
Since this passes through C(3, -2) we have
9 – 8+k=0=k=-1
∴ Equation of CP is 3x₁ + 4y₁ – 1 = 0 ……………. (2)
Solving (1) and (2)
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 16
∴ P(-1, 1) is the point of contact.

Question 13.
Find the equations of circles which touch 2x – 3y+ 1 =0 at (1, 1) and having radius \(\sqrt{13}\)
Solution:
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 17
Equation of line ⊥r to 2x – 3y 1 – 0 is of the from 3x + + k -0; Since this passes through
(1, 1) we have 3+2 +k=0 ⇒ k=-5
Equation of line perpendicular to the tangent is 3x+2y-5=0 ………….. (1)
Let (x, y) be the centre of circle
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 18
⇒ x²– 2x-3=0 ⇒ (x-3)(x+1)=0
⇒ x = 3 or x = – 1
When x = 3, we have from (1) y =\(\frac{5-9}{2}\) – 2
and when x=-1, y = \(\frac{5+3}{2}=4\)
∴ Centre are (3, -2) and (-1, 4).
∴ Equations of circles with (3, – 2) and
(-1, 4) With radius ,\(\sqrt{13}\) are given by
(x-3)² + (y+ 2)²= 13 and (x+ 1)² + (3,4)² = 13
= x² +y²-6x+4y=0 and x² +y²-2x-8y+4 = 0.

Question 14.
Find the equation of the tangent at the point 300 (Parametric value of O) of the circle x2 4-y2+4x+6y-39=0.
Solution:
Here g=2, f=3. c=-39
\(r=\sqrt{4+9+39}=\sqrt{52}=2 \sqrt{13}\)
The required equation of tangent at ‘θ’ to
S = 0 is given by the formula
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 19

Question 15.
Find the equation of normal to the circle x²+y²– 4x-6y+ 11 =0 at (3, 2), Also find the other point where the normal meets the circle.
Solution:
Let A(3, 2) and C be the centre of the given circle C = (2, 3) = (-g,-f)
Equation of normal at (x₁, y₁) is (x-x₁)(y₁+f)-(y-y₁)(x₁+g) = 0
⇒ (x-3)(2-3)-(y-2)(3-2)=0
⇒ 1(x-3)- 1(y-2)= 0
⇒ x-y+5 =0 x+y-5 =0
Let B (x₁, y₁) be the other point where the normal meets the circle.
Then \(\frac{x_1+3}{2}=2\) and \(\frac{y_1+2}{2}=3\)
x₁ = 1, and y₁ = 4
Hence normal at (3,2) meets the circle at (1,4).

Question 16.
Find the area of the triangle formed by the normal at (3, -4) to the circle x²+y²-22x-4y+ 25=0 with the coordinate axes.
Solution:
From the given equation of circle
2g = -22 and 2f = – 4=g=-11 and f=-2
Also (x₁, y₁) =(3,-4)
Then equation of normal al (x₁, y₁) is
(x-x₁)(y-y₁)-(y-y₁)(x₁ +g)=0
⇒ (x-3)(-4-2)-(y+4)(3-11)=0
⇒ (x-3)(-6)-(y+4)(-8)=0
⇒ -6x + + 50 = 0
⇒ 3x – 4y – 25 = 0
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 20

Question 17.
If θ₁, θ₂ are the angles of inclination of tangents through a point P to (lie circle x² + y²= a² then find the locus of P where cot θ₁+ cot θ₂ = k
Solution:
The equation of tangent to the circle x² + y²= a² having slope m is y = mx + \(a \sqrt{1+m^2}\)
Let P(x₁, y₁) be a point on the locus. Then
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 21

Question 18.
If the chord of contact of P with respect to the circle x² + y² = a² cut the circle at A and B such that \(\angle \mathrm{AOB}=90^{\circ}\) then show that P lies on the circle x²+y²=2a².
Solution:
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 22
Let P(x₁, y₁) be a point and let the chord of contact of P(x₁, y₁) meets circle are A and B.Such that \(\angle \mathrm{AOB}=90^{\circ}\)
Equation of chord of contact of P(x₁, y₁) is
xx₁ + yy₁ – a₂ = 0 ⇒ \(\frac{x_1+y y_1}{a^2}=1\) ……….. (1)
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 23

Question 19.
Show that the poles of tangents to the circle x+y = a² w.r.t. the circle (x + a)² + 2 = 11 on y² + 4ax = 0.
Solution:
Let P(x₁, y₁) be the pole of the tangent to the circle x² + y² – a² …………………… (1) w.r.t circle (x + a)² + y² = 2a². Then the equation of polar of P (x₁, y₁) w.r.t
(x + a)² + y² . 2a² is …………………. (2)
xx₁ +yy₁ +a(x₁+ y₁)-a²= 0
= x(x₁ + a) + yy₁ + (ax₁ – a₂) = 0 ………………. (3)
The line is a tangent to the circle (1) then perpendicular distance from (0, 0) to (3) is equal to radius ‘a’.
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 24

Question 20.
Show that the area of the triangle formed by the two tangents through P(x₁, y₁) to the circle S=x²+y²+2gx+2fy+c=0 and the chord of contact of P.w.r. IS=0 is \(\frac{r\left(S_{11}\right)^{\frac{3}{2}}}{S_{11}+r^2}\) where r is the radius of the circle.
Solution:
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 25

Let PA and PB be the two tangents drawn from P(x), y) to the circle S = 0 and θ be the angle between these two tangents.
Then tan = \(\frac{\theta}{2}=\frac{r}{\sqrt{S_{11}}}\)
Area of triangle formed by the tangents through P(x₁, y₁) to S = 0 and the chord of contact of P w.r.t S = 0
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 28
Question 21.
Find the mid point of the chord Intercepted by x²+ y² – 2x – 10y + 1 = 0 on the line x – 2y + 7 = 0.
Solution:
Let x²+ y² – 2x – 10y + 1 = 0 ………………. (1)
x – 2y+ 7= 0 ……………… (2)
Let P(x₁, y₁) be the midpoint of the chord intercepted by the circle (L) on the line given by (2).
The equation of chord of (x₁, y₁) in terms of its midpoint is
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 29

Question 22.
Find the equation of pair of tangents drawn from (10, 4) to the circle x² + y² = 25.
Solution:
Equation of pair of tangents is S. S₁₁= S₁²
⇒ (100+16-25)(x²+y²-25)=(10x+4y-25)²
⇒ 91(x²+ y²-25)=100x²+16y²+625+80xy – 200y – 500x
⇒ 9x² +80xy-75y²-500x-200y + 2900=0

Long Answer Type Questions

Question 1.
Find the equation of circle passing through P(1, 1), Q(2, -1) and R(3, 2).
Solution:
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 32

Question 2.
Find the equation of the circumcircle of the triangle formed by the line ax + by + c=0 (abc ≠ 0) and the coordinate axes.
Solution:
Let the line ax+by+c=0 cuts x, and y axis at A and B so that
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 33
are the vertices of the triangle.
Let x²+y²+2gx+2fy+c=0 …………… (1) be the required equation of the circle. Since it passes through (0, 0) we have c= 0.

Question 3.
Find the locus of mid points of the chords of contant of x² + y² = a² from the points lying on the line lx + my + n=0.
Solution:
Let (x₁, y₁) be the locus of mid points of chords of the circle x² + y² = a² ………………. (1)
and this is a chord lies on ix + my + n = 0 ………………… (2)
i.e., pole of this chord is on (2).
Equation of chord of (1) having (x₁, y₁) as its mid point is xx₁ + yy₁ – x + y
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 35

Question 4.
Show that four common tangents can be drawn for the circles given by
x²+y²-14x+6y+33=9 ……………… (1)
x²+y²+30x-2y+1=0………………(2)
and find the Internal and external centres of similitude.
Solution:
Centre of circLe (1) is C₁ = (7, – 3)
Centre of circle (2) is C₂ = (15, 1)
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 36

Question 5.
Prove that the circles
x²+y²-8x-6y+21=0 ……………. (1) and x²+y²-2y-15=0 ………………… (2) have exactly two common tangents.
Also find the point of Intersection of those tangents.
Solution:
Centres of circles are C₁ (4, 3) and C₂ – (0, -1)
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 37
∴ Given circles intersect each other and have exactly two common tangents.
r₁ : r₂ = 2 : 4 = 1: 2
The point of contact P divides C₁C₂ externally in the ratio 1: 2.
∴ External centre of similitude
= \(\left(\frac{8-0}{2-1}, \frac{6-1}{2-1}\right)=(8,5)\)

Question 6.
Show that the circles
x²+y²– 4x-6y-12=0 ………………. (1)
and x²+y²+6x+18y+26=0 …………….. (2) touch each other. Also find the point of contact and common Langent at this point of contact.
Solution:
Let C₁ (2, 3) and C₂ (- 3, -9) are centres of circles (1) and (2) and their radii are
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 38
C₁C₂ = r₁ + r₂ and hence the two circles touch each other externally. Point of contact divides C₁C₂ in the ratio
r₁ : r₂ = 5 : 8

Question 7.
Show that the circles x²+y²-4x-6y-12=0 and 5(x²+y²)-8x-14y-32=0 touch each other and find their point of contact.
Solution:
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 40
Now \(\overline{\mathrm{C}_1 \mathrm{C}_2}\) = | r₁-r₂|
Here the circles (1) and (2) touch each other internally the point of contact P dividies C₁C₂ in the ratio 5 : 3 externally.
\(\mathrm{P}=\left(\frac{3(2)-5\left(\frac{4}{5}\right)}{3-5}, \frac{3(3)-5\left(\frac{7}{5}\right)}{3-5}\right)\)
E (-1, – 1)
∴ Point of contact = (-1, -1)

Question 8.
Find the equations to all possible common tangents of the circles
x²+y²-2x-6y+6=0 ………………. (1) and x²+y²= 1 …………………. (2)
Solution:
Centres of circles are C₁ – (1, 3) and C₂ (0, 0)
TS Inter 2nd Year Maths 2B Circles Important Questions 43
= 4y + 3xy- 9y – 3x + 5 = 0
= (y +l) (4y + 3x + m) (Suppose)
Equating the coefficient of x, y and constant terms
3l = – 3 ………………. (3)
and 4l + m = – 9 ……………..(4)
lm=5 …………….. (5)
From (3) and (4) l=-1⇒m=-5
Equations of transverse common tangents are (y-1) = 0 and 4y+3x-5=0
Direct common tangents are given by
(x²+y²-1)(1+9-1)=(xi-3y+ 1)²
=9(x²+y²-1)=x²+9y²+1+6xy+6y+2x
8x²– 6xy-2x – 6y- 10=0
= (x+l) (8x-6y+m)
Comparing coefficient of x, y and constant and
8l+m=-2
and -6l=-6 =l= l and
lm = – 10 ⇒ m – 10
Equations of direct common tangents are
x+ 1-0 and 8x-6y-10-0
⇒ 4x – 3y – 5 = 0

TS 10th Class Telugu Guide ఉపవాచకం రామాయణం అయోధ్యాకాండ

March 16, 2024March 13, 2024 by Srinivas

Telangana SCERT 10th Class Telugu Guide Pdf Download Telangana ఉపవాచకం రామాయణం అయోధ్యాకాండ Questions and Answers.

TS 10th Class Telugu Guide ఉపవాచకం రామాయణం అయోధ్యాకాండ

అయోధ్యా కాండం

TS 10th Class Telugu Guide రామాయణం అయోధ్యాకాండ 1
శ్రీరాముడంటే తల్లిదండ్రులకే కాదు, ప్రజ లందరికీ ప్రేమ. రాముడు రాజుకావాలని దశరథుని కోరిక. యువరాజు అభిషేకం చేయాలనే తన కోరిక వెల్లడించగానే ప్రజలందరూ సంతోషించారు. పట్టాభిషేక ప్రయత్నాలు ప్రారంభ మయ్యాయి. నగర ప్రజలు ఉత్సవం చేస్తున్నారు. కైకేయి దాసి మంథర మాత్రం మండిపడింది. కైకకు విషపు మాటలు నూరి పోసింది. రాముడి సంతానానికే రాజ్యం వస్తుంది. భరతుడికి ఏమీ రాదన్నది. దుర్బోధ గావించింది. కైక కోపగృహానికి పోయింది. దశ రథుడు ఓదార్చ డానికి ప్రయత్నించాడు. గతంలో తనకు ఇస్తానన్న రెండు వరాలను ఇప్పుడు ఇవ్వమని కైక కోరింది. ఒకటి భరతుడికి పట్టాభిషేకం చేయాలి. రెండోది శ్రీరాముడు పదునాలుగేండ్లు అరణ్యవాసం గావించాలి. దశరథుడు దుఃఖించాడు. రాముడు లేనిదే తాను జీవించలేనన్నాడు. కైక మనసు కరగ లేదు. రాముడిని పిలిపించింది. తన వరాల సంగతిని రాముడికి కైక చెప్పింది.

దశరథుడు దుఃఖంతో మాట్లాడలేకపోయాడు. రాముడు సంతోషంగా కైకేయి రెండు కోరికలను ఆచరించడానికి అంగీకరించాడు. దశరథుడు స్పృహ కోల్పోయాడు. శ్రీరాముడు తల్లిదండ్రుల పాదాలకు నమస్కరించాడు.

కౌసల్యా లక్ష్మణులు నచ్చజెప్పినా రాముడు వినలేదు. తల్లి ఆశీస్సులు తీసుకున్నాడు. సీత కూడా రాముని వెంట బయలుదేరింది. లక్ష్మణుడు కూడా అన్నకు సేవ చేయడానికి వెంట బయలుదేరాడు. ముగ్గురూ అరణ్యవాసానికి బయలుదేరారు. ప్రజలు వారిని అనుసరించారు. తమసానదీ తీరంలో విడిది చేశారు. పౌరులు నిద్రపోతూ వున్నప్పుడు సీతారామలక్ష్మణులు వెళ్ళిపోయారు. పంపా తీరం చేరారు.

శృంగిబేరపురం రాజు గుహుడు ఆతిథ్యం ఇచ్చాడు. రామలక్ష్మణులు జటాధారులయ్యారు. గుహుని పడవ ఎక్కి అవతల తీరం చేరి వనాలలో ప్రవేశించి, భరద్వాజుని ఆశ్రమానికి వెళ్ళారు. భరద్వాజుని సూచనను అనుసరించి చిత్రకూటానికి వెళ్ళారు. లక్ష్మణుడు కుటీరాన్ని నిర్మించాడు. సీతారామ లక్ష్మణులు ఆ కుటీరంలో ఉన్నారు. సుమంత్రుని ద్వారా దశరథుడు ఈ సంగతులన్నీ తెలుసుకొని గుండెపగిలి మరణించాడు. తండ్రి అంత్యక్రియలను భరతుడు చేశాడు. భరతుడు తల్లిని దూషించాడు.

అతడు సింహాసనం అధిరోహించ డానికి తిరస్కరించాడు. అయోధ్య ప్రజలతో కలిసి భరతుడు శ్రీరాముడిని తీసుకు రావడానికి వెళ్ళాడు. లక్ష్మణుడు దూరం నుండి చూచి భరతుడు దండెత్తి వస్తున్నాడేమో అనుకున్నాడు. రాముడు భరతుని శీలాన్ని ప్రశంసించాడు. భరతునికి రాముడు రాజ ధర్మాలను వివరించాడు. తండ్రి మరణవార్త విని రాముడు దుఃఖించాడు. తిరిగి అయోధ్యకు పోవడానికి అంగీకరించలేదు. భరతుడు శ్రీరాముని పాదుకలను స్వీకరించి, వాటికి పట్టాభిషేకం చేశాడు. శ్రీరాముడు సీతాలక్ష్మణులతో అత్రిమునిని దర్శించాడు. అక్కడ నుండి అరణ్యంలోకి వారు ప్రవేశించారు.

వ్యాసరూప సమాధాన ప్రశ్నలు

ప్రశ్న 1.
‘శ్రీరామ పాదుకలు రామరాజ్యాన్ని పాలించాయి’ దీన్ని సమర్థించండి.
జవాబు:
భరతుడు అయోధ్యావాసులతో కలిసి బయలుదేరి శృంగి బేరపురం చేరాడు. గుహుడు భరతుని అను మానించాడు. కాని విషయం తెలిసి భరతునికి స్వాగతం పలికాడు. భరతుడు గుహుని సహకారంతో భరద్వాజుని ఆశ్రమం చేరాడు. భరద్వాజుని సత్కారాలు పొంది చిత్రకూటం వైపుకు వెళ్ళాడు. రాముడు అడవిలో మృగాల అలజడి విని, కారణం తెలుసుకొమ్మని లక్ష్మణునికి చెప్పాడు.

లక్ష్మణుడు చెట్టు ఎక్కి చూశాడు. సైన్యంతో వస్తున్న భరతుడు కనిపించాడు. వెంటనే చెట్టుదిగి శ్రీరాముని దగ్గరకు వచ్చాడు. భరతుడు దుర్బుద్ధితో సైన్యాన్ని తీసుకొస్తున్నాడు. మనం ధనుర్బాణాలను సిద్ధం చేద్దామని అన్నాడు. శ్రీరాముడు లక్ష్మణా ! నీవు ఆలోచిస్తున్నది తప్పు. భరతుడు అలాంటివాడు కాదు అని అన్నాడు.

భరతుడు పర్ణశాలకు వచ్చాడు. భరత శత్రుఘ్నులు శ్రీరాముణ్ణి చూడగానే దుఃఖం ఆపుకోలేకపోయారు. రాముడు కూడా కన్నీళ్ళు పెట్టుకున్నాడు. భరతుణ్ణి కుశల ప్రశ్నలు వేశాడు. రాజనీతి ధర్మాలను భరతునికి బోధించాడు. రాముడు తండ్రి మరణ వార్తవిని ఎంతగానో విలపించాడు. భరతుడు రాముణ్ణి అయోధ్యకు రమ్మన్నాడు. రాజువు కమ్మన్నాడు. రాముడు అంగీకరించలేదు. తండ్రి మాట జవదాటనని అన్నాడు.

రాముడు భరతుని అభ్యర్థన మేరకు తన పాదుకలను ఇచ్చాడు. భరతుడు అన్నా ! నీ బదులు నీ పాదుకలే రాజ్యాన్ని పాలిస్తాయి. నువ్వు వచ్చేవరకు నేను జడలు ధరించి నందిగ్రామంలో ఉంటాను అని చెప్పి భరతుడు నందిగ్రామం చేరాడు. పాదుకలకు పట్టాభిషేకం చేశాడు.

ప్రశ్న 2.
సీతారామలక్ష్మణుల వనవాసయాత్ర ఎట్లా ఆరంభమైంది ? వివరించండి.
జవాబు:
తండ్రిమాట నిలబెట్టడంకోసం, రాముడు అడవికి బయలుదేరాడు. సీతారామ లక్ష్మణులు సుమంత్రుడు తెచ్చిన రథం ఎక్కారు. ప్రజలు రాముణ్ణి విడిచి పెట్టలేక రథానికి రెండు వైపులా, వెనుక భాగంలో వేలాడారు. మంగళ వాయిద్యాలతో కళకళలాడాల్సిన అయోధ్యానగరం ఆర్తనాదాలతో నిండిపోయింది. దశరథుడు కౌసల్య మందిరానికి వచ్చాడు. సుమిత్ర ఏడుస్తున్న కౌసల్యను ఓదార్చింది.

ప్రజలు రాముని రథాన్ని అను సరిస్తున్నారు. రాముడు అయోధ్యకు వెళ్ళి పొమ్మని ప్రజలకు ఎంతగానో నచ్చ చెప్పాడు. ప్రజలు వినలేదు. రాముని వెంటే వస్తామని అన్నారు. రథం తమసానది ఒడ్డుకు చేరింది. రాముడు ఆ రాత్రి ప్రజలు నిద్రిస్తుండగా రథంపై బయలుదేరాడు. తెల్లవారింది. రాముడు కనబడకపోయేసరికి, ప్రజలు తమను తామే నిందించుకొని అయోధ్యకు తిరిగి వెళ్ళారు.

రాముని రథం కోసల పొలిమేరకు చేరింది. రాముడు అయోధ్య వైపు తిరిగి నమస్కరించాడు. రథం ముందుకు సాగుతూ గంగానది ఒడ్డుకు చేరింది. అక్కడ శృంగిబేరపురం ఉంది. గుహుడు ఆ ప్రదేశానికి రాజు. రాముని భక్తుడు. రాముడు వచ్చాడని తెలిసి ఎదురుగా వెళ్ళాడు. సీతారామ లక్ష్మణులు ఆ రాత్రి గుహుని ఆతిథ్యాన్ని తీసు కున్నారు. రాముడు గంగను దాటడానికి గుహుడు ఏర్పాట్లు చేశాడు. శ్రీరాముడు మర్రిపాలు తెప్పించి, తనకు లక్ష్మణునకు జడలను సిద్ధపరిచాడు. సీతారామలక్ష్మణులు పడవెక్కారు. సుమంత్రుడు, గుహుడు వెనుదిరిగారు. ఇలా సీతారామలక్ష్మణుల వనవాస యాత్ర ప్రారంభమైంది.

ప్రశ్న 3.
శ్రీరాముడు వనవాసానికి ఎలా వెళ్ళాడు ?
(లేదా)
సీతాలక్ష్మణ సమేతుడై శ్రీరాముడు వనవాసానికి వెళ్ళడానికి గల పరిస్థితులు విశ్లేషించండి.
(లేదా)
అధికార పీఠం ఎక్కాల్సిన రాముడు అరణ్యాలకు వెళ్ళడానికి దారితీసిన పరిస్థితులు ఏమిటి ?
జవాబు:
దశరథుడు శ్రీరామునికి యువరాజుగా పట్టం కట్టాలని ఆలోచించాడు. అందరూ సంతోషించారు. అయోధ్య నగరంలో పండుగ వాతావరణం చోటు చేసుకున్నది. దశరథుడు రామునికి పట్టాభిషేకం గూర్చి చెప్పి, రాజధర్మాలు బోధించాడు. సీతారాములు ఉపవాస దీక్ష చేపట్టారు.

రాముని పట్టాభిషేకం వార్త మంథరకు తెలిసింది. మంథర కైకకు చెప్పి, ఆమె మనస్సును మార్చింది. దశరథుడు వెనుక కైకకు ఇచ్చిన వరాలను ఉపయోగించు కోమని మంథర కైకకు దుర్బోధ చేసింది. కైక కోపగృహానికి చేరింది. కైక దశరథుణ్ణి రెండు వరాలు కోరింది.
అవి :

భరతుడికి పట్టాభిషేకం,
రాముడి వనవాసం.

దశరథుడు రాముణ్ని అడవులకు పంపవద్దని కైకను బ్రతిమాలాడు. కైక మనస్సు మారలేదు. కైక భర్త అనుమతితో రామునికి కబురు చేసింది. రాముడు వచ్చి తండ్రి విచారానికి కారణం ఏమిటని కైకను అడిగాడు. కైక, తాను కోరిన వరాలను గూర్చి రాముడికి చెప్పింది. తండ్రి మాటను పాటిస్తానన్నాడు రాముడు. కైక మాటపై రాముడు దండకారణ్యానికి వెడతానన్నాడు.

రాముడు తల్లి కౌసల్య వద్దకు వెళ్ళాడు. రాముడిని అడవికి వెళ్ళవద్దని తల్లీ, లక్ష్మణుడు చెప్పారు. కాని రాముడు తండ్రి మాటనే గౌరవిస్తానన్నాడు. రాముని వెంట సీతాలక్ష్మణులు వనవాసానికి వస్తానన్నారు. సీతారామలక్ష్మణులు తండ్రి వద్దకు వెళ్ళారు. కైకేయి వారికి నారచీరలను ఇచ్చింది. వారు నారచీరలు ధరించారు.

సుమంత్రుడు రథాన్ని సిద్ధం చేశాడు. సీతారామ లక్ష్మణులు రథం ఎక్కారు. ఈ విధంగా రాముడు సీతాలక్ష్మణ సమేతంగా వనవాసానికి వెళ్ళాడు.

ప్రశ్న 4.
దశరథుని మరణవార్త విని, భరతుడెలా స్పందించాడ
జవాబు:
రాముడు అడవికి వెళ్ళాడని దశరథుడు దుఃఖంతో మరణించాడు. దూతలు వెళ్ళి మేనమామ ఇంట్లో ఉన్న భరతుడిని అయోధ్యకు తీసుకువచ్చారు. భరతుడు, తండ్రికి అంత్యక్రియలు చేశాడు.

భరతుడు కైకను తప్పు పట్టాడు. మంత్రులు భరతుడిని రాజ్యాధికారం చేపట్టమన్నారు. పెద్దవాడైన రాముడే రాజు కావాలనీ, తాను రాముణ్ణి తీసుకు వస్తాననీ, భరతుడు అడవికి బయలుదేరాడు.

భరత శత్రుఘ్నులు అడవిలో రాముడిని కలిసి, ఆయన పాదాలపై పడ్డారు. తండ్రి మరణ వార్త తెలిసి రాముడు కన్నీరు పెట్టాడు. రాముడిని అయోధ్యకు తిరిగి వచ్చి రాజువు కమ్మని భరతుడు కోరాడు. రాముడు తండ్రి మాటయే తనకు శిరోధార్యం అన్నాడు.

చివరకు భరతుడు కోరగా, రాముడు తన పాదుకలను భరతుడికి ఇచ్చాడు. రాముని పాదుకల మీదనే రాజ్యభారం ఉంచి, భరతుడు నారచీరలు ధరించి, తాను అయోధ్యా నగరం బయట ఉంటానన్నాడు. భరతుడు నందిగ్రామం చేరి, రామపాదుకలకు పట్టాభిషేకం చేశాడు.

ప్రశ్న 5.
చెప్పుడు మాటలు చేటుకు కారణమని రామాయణం ఆధారంగా ఎలా సమర్థిస్తావు?
జవాబు:
రాముడికి పట్టాభిషేకం చేస్తారని కైక అరణపుదాసి అయిన మంథరకు తెలిసింది. ఆమె, ఆ విషయం కైకతో చెప్పింది. కైకకు రాముడంటే చాలా ఇష్టం. అందుకే ఆ వార్త తెచ్చిన మంథరకు, ఆనందంతో కైక మంచి బహుమతిని ఇచ్చింది. కైక ప్రవర్తనకు మంథర ఆశ్చర్యపోయింది. ఏడ్వవలసిన సమయం లో ఎందుకు సంతోషిస్తున్నావని మంథర కైకను అడిగింది. తనకు రామభరతులు ఇద్దరూ సమానమే అని కైక చెప్పింది.

అప్పుడు మంథర కైకకు దుష్టబోధ చేసింది. “రాముడు రాజు అయితే కౌసల్య రాజమాత అవుతుంది. కైక దాసి అవుతుంది. రాముడికి భరతుడు దాస్యం చేయవలసి వస్తుంది. తరువాత రాముడి సంతానానికే రాజ్యాధికారం వస్తుంది.

భరతుడి సంతానానికి రాజ్యం రాదు. కాబట్టి భరతుడికి రాజ్యాధికారం దక్కేటట్లు, రాముడు అడవులపాలు అయ్యేటట్లు చూడు” అని మంథర కైకకు చెప్పుడు మాటలు చెప్పింది. ఆ చెప్పుడు మాటలు విని, కైక మనస్సు మార్చుకుంది. రాముడిని అడవులకు పంపింది.

అందుకే చెప్పుడు మాటలు, చేటుకు కారణం అని చెప్పాలి.

ప్రశ్న 6.
రామాయణం ఆధారంగా కైకేయి పాత్ర స్వభావాన్ని వివరించండి. (June 2016)
జవాబు:
‘కైక’, దశరథ మహారాజు గారి మూడవ పట్టపురాణి. ఈమె కుమారుడు భరతుడు. సహజంగా కైకకు, శ్రీరాముడు అంటే అమితమైన ప్రేమ. అందుకే రామునికి పట్టాభిషేకం చేస్తారని మంథర చెప్పగానే కైక సంతోషించి, ఆ వార్త చెప్పినందుకు మంథరకు బహుమానాన్ని ఇచ్చింది. కైక, మంథరతో, తనకు రాముడూ, భరతుడూ సమానం అని, రామ పట్టాభిషేకం కంటె తనకు ఆనందం, మరొకటి లేదనీ చెప్పింది.

చెప్పుడు మాటల ప్రభావంతో కైక మనస్సు మారిపోయింది. రాముడు రాజయితే కౌసల్య రాజమాత అవుతుందనీ, కైక అప్పుడు కౌసల్యకు దాసిగా అవుతుందనీ మంథర, కైకకు దుర్బోధ చేసింది. దానితో తగిన ఉపాయం చెప్పమని, కైక మంథరను అడిగింది.

కైక, మంథర చెప్పిన ఉపాయంతో, కోపగృహంలోకి ప్రవేశించింది. దశరథుడు, కైక, కోరికను తీరుస్తానని ఆమెకు మాట ఇచ్చాడు. రాముడిని 14 సంవత్సరాలు అడవికి పంపి, భరతుడికి పట్టాభిషేకం చేయుమని కైక దశరథుని అడిగింది.

కైక మూర్ఖత్వము : రాముడిని విడిచి తాను జీవించలేననీ, కైక పాదాలు పట్టుకుంటాననీ, రాముడిని అడవికి పంపవద్దనీ దశరథుడు కైకను ఎంతగానో బ్రతిమాలాడు. కాని కఠిన శిల వంటి కైక మనస్సు మారలేదు.

కైక రాముడిని కబురు పెట్టి రప్పించి, జరిగిన విషయం చెప్పింది. కైక స్వయంగా సీతారామలక్ష్మణులకు నారచీరలు ఇచ్చి వారిని అడవికి పంపింది.

దశరథుడు కైకను మందలించాడు. బ్రతిమాలాడు. అయినా కైక తన మొండిపట్టును విడిచిపెట్టలేదు. సీతారాములను అన్యాయంగా, అక్రమంగా, పుత్రప్రేమతో, మంథర దుర్బోధను విని కైక 14 సంవత్సరాలు వనవాసానికి పంపింది. కైక మూర్ఖపు పట్టుదల కలది. చెప్పుడు మాటలు వినే స్వభావం కలది. పుత్రప్రేమ కలది.

ప్రశ్న 7.
సీతారామలక్ష్మణులు వనవాసానికి వెళ్ళిన వృత్తాంతాన్ని తెలపండి.
జవాబు:
శ్రీరాముడు అంటే ప్రజలకు ఇష్టం. ప్రజల కోరిక మేరకు దశరథుడు రాముడికి యువరాజ పట్టాభిషేకం చేద్దామనుకున్నాడు. రాజాజ్ఞతో మంత్రులూ, అధికారులూ రాముని యువరాజ పట్టాభిషేకానికి, ఏర్పాట్లు చేస్తున్నారు. దశరథుడు రాముని పిలిచి, పట్టాభిషేకం గూర్చి చెప్పి, రాజధర్మాలు బోధించాడు. సీతారాములు పట్టాభిషేకానికి ఉపవాస దీక్ష చేపట్టారు.

రాముడి పట్టాభిషేకం వార్త, కైక దాసి మంథరకు తెలిసింది. ఆ వార్తను మంథర కైకకు చెప్పింది. కైక సంతోషించింది. కాని మంథర దుర్బోధతో, కైక మనస్సు మారింది. భరతుడికి పట్టాభిషేకం జరగడానికి, దశరథుడు వెనుక కైకకు ఇచ్చిన రెండు వరాలనూ ఉపయోగించుకోమని, మంథర కైకకు సలహా చెప్పింది. కైక కోపగృహానికి చేరింది. దశరథుడు కైకను బ్రతిమాలాడు. కైక దశరథుణ్ణి రెండు వరాలు కోరింది. 1) భరతుడికి పట్టాభిషేకం 2) రాముడి వనవాసం. దశరథుడు రాముణ్ణి అడవులకు పంపవద్దని కైకను బ్రతిమాలాడు. కాని కైక మనస్సు మారలేదు.

కైక రామునికి కబురంపింది. రాముడు వచ్చి తండ్రిగారి విచారానికి కారణం ఏమిటని కైకను అడిగాడు. కైక రాముడికి తాను కోరిన వరాలను గురించి చెప్పింది. తండ్రి మాటను పాటిస్తానని రాముడు చెప్పాడు. కైక మాటపై రాముడు దండకారణ్యానికి బయలుదేరతానన్నాడు. దశరథుడు దుఃఖించాడు. రాముడు తండ్రికీ, కైకకూ నమస్కరించాడు. రాముడు తల్లి కౌసల్యను దర్శించాడు. రాముని వనవాసం గూర్చి విని కౌసల్య దుఃఖించింది. రాముడిని అడవికి వెళ్ళవద్దని తల్లి, లక్ష్మణుడు కూడా చెప్పారు. కాని రాముడు. తండ్రి మాటనే గౌరవిస్తానన్నాడు.

కౌసల్య రాముని వెంట వనవాసానికి వస్తానంది. అది ధర్మం కాదు, తండ్రిగారి సేవ చేయాలని రాముడు తల్లికి నచ్చ చెప్పాడు. సీత కూడా వనవాసానికి వస్తానంది. లక్ష్మణుడు కూడా రాముని వెంట వస్తానన్నాడు. సీతారామలక్ష్మణులు దశరథుని వద్దకు వెళ్ళారు. కైకేయి వారికి నారచీరలను ఇచ్చింది. వారు నారచీరలు ధరించారు. సుమిత్ర లక్ష్మణుడితో సీతారాములను.తల్లిదండ్రులవలె సేవింపుమని ఉపదేశించింది.

సుమంత్రుడు రథాన్ని సిద్ధం చేశాడు. సీతారామలక్ష్మణులు రథం ఎక్కారు. పౌరులు వెంట బయలుదేరారు. ఈ విధంగా రాముడు భార్యాసోదరులతో అడవికి వెళ్ళాడు.

ప్రశ్న 8.
సీతారామలక్ష్మణులు అయోధ్యను వీడి, చిత్రకూటం చేరిన వృత్తాంతాన్ని తెలపండి. (వనవాసానికి వెళ్ళిన వృత్తాంతం)
జవాబు:
సీతారామలక్ష్మణులు సుమంత్రుడు తెచ్చిన రథాన్ని ఎక్కారు. శ్రీరాముడిని విడిచిపెట్టలేక, కొందరు పౌరులు రథానికి ప్రక్కలనూ, వెనుక భాగంలోనూ వేలాడారు. అయోధ్య ఆర్తనాదాలతో నిండింది. కౌసల్యను సుమిత్ర ఓదార్చింది.

రాముని రథాన్ని ప్రజలు నీడలా అనుసరిస్తున్నారు. అయోధ్యకు వెళ్ళిపొండని రాముడు వారికి ఎంతగానో నచ్చ చెప్పాడు. రాముడిని అయోధ్యకు తిరిగి రమ్మనీ లేక తమను అడవికి వెంటరానిమ్మనీ ప్రజలు రాముణ్ణి వేడుకున్నారు. రథం తమసానది దగ్గరకు చేరింది. ఆ రాత్రి ప్రజలు నిద్రిస్తుండగా రాముడు రథంపై బయలుదేరాడు. ప్రజలు లేచి చూశారు. తాము నిద్రపోయినందుకు తమను తామే నిందించుకొని వారు అయోధ్యకు తిరిగి వెళ్ళారు.

రాముని రథం కోసల దేశం పొలిమేరకు చేరింది. రాముడు అయోధ్యవైపు తిరిగి నమస్కరించాడు. క్రమంగా వారు గంగాతీరానికి చేరారు. ఆ తీరంలో ‘శృంగిబేరపురం’ ఉంది. గుహుడు ఆ దేశానికి రాజు. అతడు శ్రీరాముని భక్తుడు. అతడు రాముని వద్దకు వచ్చాడు. రాముడు గుహుడికి ఎదురేగివెళ్ళి గుహుని ఆతిథ్యం తీసుకున్నాడు.

గుహుడు గంగను దాటడానికి రామునికోసం నావను ఏర్పాటు చేశాడు. శ్రీరాముడు మర్రిపాలు తెప్పించి తనకూ, తమ్మునికీ జడలను సిద్ధం చేశాడు. అడవిలో ముందు లక్ష్మణుడు, వెనుక సీత, ఆ వెనుక రాముడు నడిచారు. వారు సాయంత్రానికి భరద్వాజాశ్రమానికి చేరారు. మహర్షి సీతారామలక్ష్మణులకు అతిథి సత్కారాలు చేశాడు. వనవాస కాలాన్ని తన ఆశ్రమంలో గడపమని భరద్వాజ మహర్షి వారిని కోరాడు.

జనులకు అందుబాటులో ఉండని, ఆశ్రమ వాసానికి తగిన ప్రదేశాన్ని సూచించండని రాముడు భరద్వాజ మహర్షిని కోరాడు. పది కోసుల దూరంలో ఉన్న ‘చిత్రకూటం’ పవిత్రమైనదనీ, అది మహర్షుల నివాస స్థానం అనీ, భరద్వాజుడు వారికి చెప్పాడు. రామలక్ష్మణులు యమునను దాటి ‘చిత్రకూటం’ చేరుకున్నారు. లక్ష్మణుడు అన్న ఆదేశం ప్రకారం, అక్కడ కుటీరం నిర్మించాడు. సీతారామలక్ష్మణులు చిత్రకూటంలో వనవాసం చేశారు.

ప్రశ్న 9.
“భరతుని పాదుకా పట్టాభిషేకం” గురించి రాయండి.
జవాబు:
దశరథుడు శ్రీరాముని ఎడబాటును సహింపలేక ప్రాణాలు విడిచాడు. రామలక్ష్మణులు అడవికి వెళ్ళారు. భరత శత్రుఘ్నులు మేనమామ ఇంటిలో ఉన్నారు. వశిష్ఠుడి ఆజ్ఞమేరకు, దశరథుని శరీరాన్ని తైలద్రోణిలో జాగ్రత్త చేశారు. దూతలు వెళ్ళి ఎనిమిదవరోజున భరత శత్రుఘ్నులను అయోధ్యకు తీసుకువచ్చారు. భరతుడు తండ్రికి అంత్యక్రియలు పూర్తి చేశాడు.

భరతుడు కైకను తప్పు పట్టాడు. శత్రుఘ్నుడు మంథరను చంపడానికి సిద్ధమయ్యాడు. మంత్రులు భరతుణ్ణి రాజ్యాధికారం స్వీకరించమన్నారు. పెద్దవాడైన రాముడే రాజు కావాలని భరతుడు పట్టుపట్టాడు. తాను వెళ్ళి రాముణ్ణి అయోధ్యకు తిరిగి తీసుకువస్తానని, భరతుడు అయోధ్యాపురవాసులతో కలసి అడవికి బయలుదేరాడు.

భరతుడు శృంగిబేరపురం చేరాడు. గుహుడు భరతుడి మనస్సు తెలియక, తికమక పడ్డాడు. విషయం తెలిసి గుహుడు భరతుణ్ణి ఆహ్వానించాడు. భరతుడు గుహుడితో కలిసి, భరద్వాజాశ్రమం చేరి విందు స్వీకరించాడు. తరువాత చిత్రకూటం బయలుదేరాడు.

భరతుడు సేనలతో వస్తూ ఉండడం చూసి, లక్ష్మణుడు పొరపాటుపడ్డాడు. భరతుడు రాముని మీదికి యుద్ధానికి వస్తున్నాడని, లక్ష్మణుడు రామునికి చెప్పాడు. భరతుడు అటువంటివాడుకాడని రాముడు లక్ష్మణునకు చెప్పాడు.

భరత శత్రుఘ్నులు వెళ్ళి, రాముని పాదాలపై పడ్డారు. రాముడు కన్నీళ్ళు పెట్టాడు. రాముడు భరతునికి రాజనీతులు బోధించాడు. రాముణ్ణి అయోధ్యకు తిరిగి రమ్మని భరతుడు కోరాడు. రాముడు తండ్రి మాటే తనకు శిరోధార్యం అన్నాడు.

చివరకు భరతుని కోరికపై శ్రీరాముడు తన పాదుకలను భరతునికి ఇచ్చాడు. ఆ పాదుకల మీదనే రాజ్యభారం ఉంచి, తాను నారచీరలు ధరించి, నగరం వెలుపల ఉంటాననీ, పదునాల్గవ సంవత్సరం పూర్తి కాగానే, రామదర్శనం కాకపోతే తాను అగ్ని ప్రవేశం చేస్తానని భరతుడు రామునితో చెప్పాడు.
భరతుడు నందిగ్రామం చేరి, రామపాదుకలకు పట్టాభిషేకం చేశాడు.

ప్రశ్న 10.
శ్రీరాముడు సీతాలక్ష్మణ సమేతంగా వనవాసానికి ఎందుకు వెళ్ళాల్సి వచ్చింది?
జవాబు:
ప్రజల కోరిక మేరకు దశరథుడు రాముడికి యువరాజు పట్టాభిషేకం చేద్దామనుకున్నాడు. రామునికి దశరథుడు పట్టాభిషేకం గురించి చెప్పాడు. సీతారాములు ఉపవాస దీక్ష చేపట్టారు. రాముని పట్టాభిషేక వార్త కైక దాసి మంథరకు తెలిసింది. మంథర కైకకు దుర్బోధచేసి, ఆమె మనస్సును మార్చింది. కైకకు దశరథుడు వెనుక రెండు వరాలు ఇచ్చాడు. వాటిని అప్పుడు ఉపయోగించుకోమని కైకకు మంథర చెప్పింది.

కైక, కోపగృహానికి చేరింది. కైక దశరథుణ్ణి రెండు వరాలు కోరింది. 1) భరతునికి పట్టాభిషేకం 2) రాముని వనవాసం. దశరథుడు రాముని అడవులకు పంపవద్దని, కైకను బ్రతిమాలాడు. కాని ఆమె మనస్సు మారలేదు. కైక దశరథుని అనుమతితో రాముని కబురుపెట్టింది.

రాముడు వచ్చి తండ్రి విచారానికి కారణం ఏమిటని, కైకను అడిగాడు. కైక తాను కోరిన వరాలను గూర్చి చెప్పింది. రాముడు తండ్రి మాటను పాటిస్తానన్నాడు. రాముడు దండకారణ్యానికి వెడతానన్నాడు.

రాముడు తల్లి కౌసల్య వద్దకు వెళ్ళాడు. రాముడిని అడవికి వెళ్ళవద్దని తల్లీ, లక్ష్మణుడూ చెప్పారు. కాని రాముడు తండ్రి మాటనే గౌరవిస్తానన్నాడు.

రాముని వెంట సీతాలక్ష్మణులు కూడా వనవాసానికి వస్తానన్నారు. సీతా రామలక్ష్మణులు దశరథుని వద్దకు వెళ్ళారు. కైక వారికి నారచీరలు ఇచ్చింది. సుమంత్రుడు రథాన్ని సిద్ధం చేశాడు. సీతా రామలక్ష్మణులు రథాన్ని ఎక్కారు. ఈ విధంగా సీతా రామలక్ష్మణులు వనవాసానికి వెళ్ళారు.

ప్రశ్న 11.
దశరథునికి “శ్రీరాముని మీద మక్కువ ఎక్కువ” వివరించండి.
జవాబు:
దశరథునికి కొడుకులమీద ప్రేమ ఎక్కువ. నలుగురు కొడుకులను నాలుగు చేతులలాగా భావించాడు. భరత, శత్రుఘ్నులు దేశాంతరంలో ఉండడం వల్ల వారంటే బెంగ. శ్రీరాముని మీద మక్కువ ఎక్కువ. అందుకు కారణం శ్రీరాముడు సద్గుణరాశి. రూపంలో గుణంలో శ్రేష్ఠుడు, మహావీరుడు. మృదువుగా మాట్లాడుతాడు. కోపం, గర్వం లేనివాడు, సత్యం పలికేవాడు. పరుల సంపదను ఆశించడు. శరణుకోరేవారిని కాపాడేవాడు. దీనులను ఆదుకునేవాడు. కాలాన్ని వృథా చేయక సజ్జనులతో వివిధ విషయాలు చర్చించేవాడు. వినయశీలి. తల్లిదండ్రులు, గురువుల పట్ల భక్తి కలవాడు. సోమరితనం, ఏమరుపాటు, అసూయ, మాత్సర్యం లేనివాడు. ప్రజల పట్ల వాత్సల్యం కలవాడు. కళలలో ఆరితేరినవాడు.

ప్రశ్న 12.
కైకేయి వరాల ప్రభావం ఏమిటి ?
జవాబు:
రామపట్టాభిషేకం వార్త విన్న మంథర కైకకు గతం గుర్తు చేసింది. ఒక సందర్భంలో కైకకు దశరథుడు ఇస్తానన్న వరాలను ఉపయోగించుకోమన్నది. కైక దశరథుడికి గతం గుర్తుచేసి వరాలను తీర్చమని దశరథుని కోరింది. ఆ వరాలే 1) భరతుడి పట్టాభిషేకం, 2) రాముడి వనవాసం. దశరథునికి కాదనే పరిస్థితి వచ్చింది.

విషయం తెలిసిన రాముడు తండ్రి మాటను గౌరవిస్తానని, తండ్రి తనకు గురువు, పాలకుడు, హితుడు అని కైకేయి కోరిక మేరకు వనవాసానికి బయలుదేరాడు. విషయం తెలిసిన రాముని తల్లి కౌసల్య రామునితో వనవాసానికి వస్తానంది. కాని భర్తను వదిలి రావడం ధర్మం కాదని రాముడు తల్లికి వివరించాడు. సీతా, లక్ష్మణులు వెంటరాగా రాముడు . తల్లిదండ్రుల దీవెనలు తీసుకుని వనవాసానికి బయలుదేరాడు.

ప్రశ్న 13.
శ్రీరామునికి గల పితృ భక్తిని గురించి వివరించండి.
(లేదా)
శ్రీరాముడు వనవాసానికి వెళ్ళడానికి దారితీసిన పరిస్థితులను వివరించండి.
జవాబు:
శ్రీరామ పట్టాభిషేకానికి అయోధ్య అలంకరించుకొంది. నగరమంతా ఆనందంగా ఉంది. అది చూసి మంథర చాలా ‘బాధ పడింది. ఆమె కైకకు అరణపుదాసి. కైక వద్దకు పరుగెత్తింది. పట్టాభిషేకం గురించి చెప్పింది. కైక ఆనందించింది. తన దుర్బోధతో కైక మనసు మార్చింది. రాముడిని అడవికి పంపమంది. భరతునికి పట్టాభిషేకం చేయించమన్నది.

అప్పుడే దశరథుడు శ్రీరామ పట్టాభిషేకం గురించి కైకకు చెప్పడానికి వచ్చాడు. కైక తన మనసులోని మాట బయట పెట్టింది. దశరథుడు చాలా బాధపడ్డాడు. ఎంత బెదిరించినా, తిట్టినా, బ్రతిమాలినా కైక మనసు మారలేదు. శ్రీరామునికి కబురంపింది. విషయం చెప్పింది. పితృవాక్య పరిపాలన తన కర్తవ్యమన్నాడు రాముడు. అడవికి వెడతాను అన్నాడు.

కేవలం తన తండ్రి కైకకు ఇచ్చిన మాటకు కట్టుబడి రాముడు అడవికి వెళ్ళాడు. యాగానికి విశ్వామిత్రునితో వెళ్ళినపుడు కూడా గురువుగారు చెప్పినట్లు చేయమని దశరథుడు శ్రీరామునకు చెప్పాడు. తాటకని వధించేటపుడు విశ్వామిత్రుని మాటను శిరోధార్యంగా పాటించాడు. అందుకే శ్రీరాముడు పితృవాక్య పరిపాలకుడని చెప్పవచ్చు.

ప్రశ్న 14.
కైకకు వరాలిచ్చినపుడు దశరథుని వేదనను విశ్లేషించండి.
జవాబు:
మంథర దుర్బోధతో కైక మనసు మారింది. శ్రీరాముని అడవులకు పంపమన్నది. భరతునకు పట్టాభిషేకం చేయమంది.

శ్రీరాముడంటే దశరథ మహారాజుకు ప్రాణం. రాముని యాగసంరక్షణకు విశ్వామిత్రునితో పంపడానికే దశరథుడు ఇష్టపడలేదు. కాని, తప్పక పంపాడు. అటువంటి శ్రీరాముని అడవులకు పంపాలనే మాటను దశరథుడు భరించలేకపోయాడు. స్పృహ తప్పి పడిపోయాడు. కైకను ప్రాధేయపడ్డాడు. అసత్య దోషానికి కూడా భయపడలేదు. రాముని ఎలాగైనా ఆపాలనుకొన్నాడు. సాధ్యపడలేదు. తండ్రికి అపఖ్యాతి రావడానికి రాముడు అంగీకరించలేదు. రాముడు అడవులకు వెళ్ళిపోయాడు. దశరథుడు రామునికై కలవరించాడు. తపించాడు. దుఃఖించాడు. చివరకు మరణించాడు.

ప్రశ్న 15.
సీతారామలక్ష్మణులు అడవికి ఏ వరుసలో నడిచారు ? ఎందుకు ? విశ్లేషించండి.
జవాబు:
ముందు లక్ష్మణుడు, తర్వాత సీత, ఆ తర్వాత శ్రీరాముడు నడిచి అడవిలోకి వెళ్ళారు.

కష్టాలు ఎదురైనపుడు భార్య మొదట నడవాలి. వెనుక భర్త నడవాలి అని ధర్మశాస్త్రం చెబుతోంది. అప్పుడు కష్టాలు నివారించబడతాయి. కనుక సీతారామలక్ష్మణులు ఆ వరుసలో వెళ్ళారు. ఇది ఒక కారణం.

అడవిలో ప్రమాదాలు ఎదురౌతాయి. రాక్షసులు, క్రూరమృగాలు ఉంటాయి. అవి ఎదురుగా వస్తే లక్ష్మణుడు ఎదురొడ్డి పోరాడతాడు. వెనుక నుండి ప్రమాదాలు వస్తే శ్రీరాముడు ఎదుర్కొంటాడు. అందుకే సీతను మధ్యలో ఉంచి నడిచారు. ఇది మరొక కారణం.

ప్రశ్న 16.
భరతుడు అడవికి ఎందుకు వచ్చాడు ? అతని రాకను ఎవరెవరు ఎలా భావించారు ? ఎందుకు ? విశ్లేషించండి.
జవాబు:
దశరథ మహారాజు మరణించాడు. భరతుడు అంత్యక్రియలు చేశాడు. తన తల్లి కైకను, మంథరను తప్పుబట్టాడు. శ్రీరాముడే అయోధ్యకు రాజు కావాలన్నాడు. తాను వనవాసం చేస్తానన్నాడు. చతురంగ బలాలను సిద్ధపరిచారు. రాముని ఒప్పించి, రాజ్యం అప్పగించి, తను ఆయనకు బదులు వనవాసం చేస్తానని చెప్పడానికి భరతుడు శ్రీరాముని కొరకు అడవికి వెళ్ళాడు.

భరతుని, సైన్యాన్ని చూసిన గుహుడు యుద్ధసన్నద్ధుడయ్యాడు. కాని, భరతుని ఆంతర్యం తెలిసి ఆదరించాడు. గుహుని సహకారంతో చిత్రకూట పర్వతం వైపు వెళ్ళారు.

లక్ష్మణుడు వారి రాకను గమనించాడు. రాజ్యకాంక్షతో యుద్ధానికి వస్తున్నాడనుకొన్నాడు. అదే రామునకు చెప్పాడు. రాముడు అంగీకరించలేదు. భరతునికి రాజ్యకాంక్ష లేదన్నాడు.

ఈ విధంగా భరతుని రాకను శ్రీరాముడు మాత్రమే అర్థం చేసుకొన్నాడు. గుహుడు, లక్ష్మణుడు కూడా భరతుని అపార్థం చేసుకొన్నారు. అతని తల్లి కూడా భరతుని అంతరంగం తెలుసుకోలేకపోయింది.

పరిచిత గద్యాలు

ప్రశ్న 1.
కింది పేరా చదవండి. దిగువ నున్న మాటలకు ఒక వాక్యంలో వివరణను ఇవ్వండి.

అక్కడి నుండి సీతా మందిరానికి వెళ్ళాడు శ్రీరాముడు. తన వనవాస విషయం చెప్పాడు. అయోధ్యలో ఎలా మసలు కోవాలో సీతకు తెలిపాడు. కాని సీత రాముని వెంటే వనవాసానికి వెళ్ళడానికి నిశ్చయించుకుంది. ఆ మాటే శ్రీరామునితో చెప్పింది. “మీరు లేకుండా స్వర్గసుఖాలు లభించినా ఇష్టపడను. పతిని అనుసరించడమే సతికి ధర్మం, సుఖప్రదం, శుభప్రదం” అని తెలిపింది. శ్రీరాముడు అంగీకరించక తప్పలేదు. తనను కూడా వెంట తీసుకెళ్ళమని లక్ష్మణుడు శ్రీరాముణ్ణి ప్రాధేయపడ్డాడు. శ్రీరాముని సేవాభాగ్యం ముందు త్రిలోకాధిపత్యం కూడా చిన్నదేనని, సకలోపచారాలు చేసే అవకాశం తన కిమ్మని అభ్యర్థించాడు. సరేనన్నాడు శ్రీరాముడు.

ప్రశ్న 1.
మసలుకోవడం
జవాబు:
అంటే ఉండడం అని అర్థము. అనగా నడచుకోవడం అని భావము.

ప్రశ్న 2.
సుఖప్రదం, శుభప్రదం
జవాబు:
సుఖాన్ని ఇచ్చేది, శుభమును కల్గించేది అని భావము.

ప్రశ్న 3.
త్రిలోకాధిపత్యం
జవాబు:
మూడు లోకములకూ ప్రభువు కావడం. అనగా ముల్లోకాలనూ పరిపాలించడం అని భావము.

ప్రశ్న 4.
ప్రాధేయపడ్డాడు
జవాబు:
అంటే వేడుకొన్నాడు. అనగా బ్రతిమాలాడు అని భావము.

ప్రశ్న 5.
వనవాసం
జవాబు:
అంటే అడవిలో నివసించడం అని భావము.

ప్రశ్న 2.
కింది పేరాను చదివి, కింద ఇచ్చిన పదాల భావాన్ని ఒక వాక్యంలో వివరించండి.

“శ్రీరామ పట్టాభిషేక మహోత్సవం కోసం అయోధ్య తనను తాను అలంకరించుకుంది. నగరమంతా ఆనందశోభ తాండవిస్తున్నది. ఇది చూసిన మంథర కళ్ళలో నిప్పులు పోసుకున్నది. కైకేయి అత్తవారింటికి వచ్చినపుడు వెంట వచ్చిన అరణపు దాసి మంథర పరుగు పరుగున కైకేయి దగ్గరికి వెళ్ళి పట్టాభిషేక విషయం చెప్పింది. కైకేయి చాలా ఆనందించి, వార్త చెప్పినందుకు మంథరకు విలువైన బహుమానాన్ని అందించింది. నిశ్చేష్టురాలైంది మంథర. దుఖించవలసిన సమయంలో ఎందుకు సంతోషిస్తున్నావని నిలదీసింది కైకేయిని “నాకు రాముడు, భరతుడు ఇద్దరూ సమానమే రాముడు పట్టాభిషిక్తుడు అవుతున్నాడంటే అంతకన్నా నాకు ఆనందమేముంటుందన్నది కైకేయి.

ప్రశ్న 1.
తనను తాను అలంకరించుకుంది.
జవాబు:
తన్ను తానే అలంకరించుకున్నట్లు, ఎక్కువ శోభాయమానంగా కనిపించిందని భావము.

ప్రశ్న 2.
తాండవిస్తున్నది.
జవాబు:
అంటే గంతులు వేస్తోందని అర్థము. ఆనందంతో చిందులు తొక్కుతోందని భావము.

ప్రశ్న 3.
కళ్ళలో నిప్పులు పోసుకున్నది.
జవాబు:
అంటే ఇతరుల గొప్పస్థితిని చూసి ఓర్వలేక పోయింది అని భావము.

ప్రశ్న 4.
అరణపు దాసి
జవాబు:
పుట్టింటి వారు తమ పిల్లతోపాటు అత్తింటికి పంపిన దాసీ స్త్రీ.

ప్రశ్న 5.
పరుగుపరుగున
జవాబు:
అంటే పరుగుపెడుతున్నంత వేగంగా అని భావం.

ప్రశ్న 3.
కింది పేరాను చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానములు రాయండి.

దశరథుడు శ్రీరామ పట్టాభిషేక వార్తను తెలపడానికి కైకేయివద్దకు వచ్చాడు. కటికనేలపై ఉన్నది కైకేయి. తీవ్రమైన అలకతో ఉన్నది. దశరథుడు ఓదార్చడానికి పూనుకున్నాడు. కాని అతని ప్రయత్నమంతా బూడిదలో పోసిన పన్నీరైంది. ఏం చేయాలో పాలుపోలేదు. విషయమడిగాడు. అదే అదనుగా భావించింది కైకేయి. ‘నాకొక కోరిక ఉంది. దాన్ని మీరే తీర్చాలి. అలా తీరుస్తానని మాట ఇవ్వా’లన్నది. ప్రాణానికి ప్రాణమైన శ్రీరాముడి మీద ఒట్టు పెట్టి సరేనన్నాడు దశరథుడు. ఇంకేం మనసులోని మాటను చెప్పేసింది. గతంలో మీరిచ్చిన రెండు వరాలను ఇప్పుడు కోరుకుంటున్నాను. శ్రీరాముడి కోసం ఏర్పాటుచేసిన సన్నాహాలతో భరతుడికి పట్టాభిషేకం చేయాలి. శ్రీరాముడు నారచీరలు, జింకచర్మం ధరించి, జటాధారి అయి దండకారణ్యానికి వెళ్ళి తాపసవృత్తిలో పదునాల్గు సంవత్సరాలు ఉండాలి. శ్రీరాముడు ఇప్పుడే, నేను చూస్తుండగానే బయలుదేరాలి’ అని కోరింది.

ప్రశ్నలు – జవాబులు

ప్రశ్న 1.
బూడిదలో పోసిన పన్నీరు అంటే ఏమిటి ?
జవాబు:
వృథా

ప్రశ్న 2.
కైకేయి కోరికలెన్ని ?
జవాబు:
కైకేయి కోరికలు రెండు.

ప్రశ్న 3.
కైకేయి మొదటి కోరిక ఏమిటి ?
జవాబు:
భరతుని పట్టాభిషేకం

ప్రశ్న 4.
తపస్సు చేసుకొనేవారెలా ఉంటారు ?
జవాబు:
నార చీరలు, జింక చర్మం ధరించి జటాధారులై ఉంటారు.

ప్రశ్న 5.
అలక అంటే ఏమిటి ?
జవాబు:
కోపం

TS 10th Class Telugu Guide ఉపవాచకం రామాయణం బాలకాండ

March 16, 2024March 13, 2024 by Srinivas

Telangana SCERT 10th Class Telugu Guide Pdf Download Telangana ఉపవాచకం రామాయణం బాలకాండ Questions and Answers.

TS 10th Class Telugu Guide ఉపవాచకం రామాయణం బాలకాండ

బాలకాండం

TS 10th Class Telugu Guide రామాయణం బాలకాండ 1
వాల్మీకి రామాయణ రచన :
నారదుడు వాల్మీకి ఆశ్రమానికి వచ్చాడు. వాల్మీకి నారదుడిని “ఓ మహర్షీ ! అన్నీ మంచి గుణాలే గలవాడు, కష్టాలకు కుంగిపోనివాడు, ధర్మయుతుడు, శరణు వేడినవారిని రక్షించేవాడు, ఆడిన మాట తప్పనివాడు, సకలప్రాణులకూ మేలు చేసేవాడు, శూరుడు, అసూయ లేనివాడు, సౌందర్యవంతుడు ఈ గుణాలన్నీ గలవాడెవరు?” అని అడిగాడు. “ఈ గుణాలన్నీ గలవాడు శ్రీరాముడు !” అంటూ నారదుడు శ్రీరాముని చరిత్రను వినిపించాడు.

వాల్మీకి ఒకరోజు శిష్యులతో కలిసి తమసానదికి వెళుతూ వుండగా ఒక దృశ్యం చూశాడు. జంటగా నున్న క్రౌంచపక్షులలో మగదానిని ఒక వేటగాడు బాణంతో కొట్టాడు. అనుకోకుండానే వాల్మీకి నోటివెంట “ఓ కిరాతుడా? ప్రేమతో ఉన్న జంట పిట్టల్లో ఒక దాన్ని చంపిన నీవు శాశ్వత అపకీర్తిని పొందుతావు” అనే భావం వచ్చే శ్లోకం వెలువడింది. ఆశ్చర్యకరంగా అది ఛందస్సుతో కూడి వుంది. అది ‘అనుష్టుప్’ అనే ఛందస్సు. బ్రహ్మ రామచరిత్రను రాయమని వాల్మీకికి చెప్పాడు. వాల్మీకి రామాయణం రచించాడు.

అయోధ్యా నగరం :
సరయూ నదీతీరంలో ఉన్న కోసల రాజ్యానికి రాజధాని అయోధ్య. దశరథుడు రాజు. ప్రజలను సొంత బిడ్డల్లా పాలించేవాడు. రాజ్యంలో ప్రజలు సుఖంగా ఉండేవారు కాని అతడికి సంతానం లేదు. ఋష్యశృంగుడు దశరథునిచే పుత్రకామేష్టియాగం చేయించాడు.

రావణాసురుడు ముల్లోకాలను బాధిస్తూ వుండేవాడు. దేవతలు బ్రహ్మను ప్రార్థించారు. మానవుడి చేతిలో రావణునికి మరణం వుందని బ్రహ్మ చెప్పాడు. దేవతలు విష్ణువును ప్రార్థించారు. యజ్ఞకుండం నుండి దివ్య పురుషుడు ఉద్భవించి దశరథునికి పాయసం అందించాడు. దశరథుడు తన భార్యలైన కౌసల్య, సుమిత్ర, కైకేయిలకు పాయసాన్ని పంచాడు. కౌసల్యకు శ్రీరాముడు, కైకేయికి భరతుడు, సుమిత్రకు లక్ష్మణ శత్రుఘ్నులు జన్మించారు. వాళ్ళు సద్గుణసంపన్నులు. సర్వ విద్యలను అభ్యసించారు. లక్ష్మణుడు రాముణ్ణి భక్తితో సేవించేవాడు. భరత శత్రుఘ్నులకు ప్రేమాభి మానాలు మెండు.

విశ్వామిత్రుని యాగ సంరక్షణ :
ఒక రోజు విశ్వామిత్రుడు అయోధ్యకు వచ్చి తానొక యజ్ఞం చేస్తున్నానని మారీచ, సుబాహులనే రాక్షసులు విఘ్నం కలుగజేస్తున్నారని, యజ్ఞాన్ని రక్షించడానికి శ్రీరాముని పంపమని దశరథుని కోరాడు. దశరథుడు “మహర్షీ! బాలుడైన రాముడిని నీ వెంట పంపలేను. కావాలంటే నేను వస్తాను. మీ యజ్ఞాన్ని పాడు చేస్తున్న రాక్షసులెవరు ?” అన్నాడు. “రావణాసురుడు పంపిన రాక్షసులు మారీచ సుబాహులు !” అని సమాధానమిచ్చాడు విశ్వామిత్రుడు దశరథుడు భయపడి నాకుమారుడిని పంపను అన్నాడు. విశ్వామిత్రుడికి కోపం వచ్చింది.

వాళ్ళ కులగురువైన వశిష్ఠుడు రాముణ్ణి విశ్వామిత్రుని వెంట పంపమని సలహా ఇచ్చాడు. దశరథుడు శ్రీరాముని విశ్వామిత్రుని వెంట పంపాడు. లక్ష్మణుడు అన్నని అనుసరించాడు. విశ్వామిత్రుడు వారికి బల, అతి బల అనే విద్యలను ఉపదేశించాడు. గురుసేవగావిస్తూ రామలక్ష్మణులు సరయూ గంగానదుల సంగమప్రదేశాన్ని చేరారు. అక్కడ నుండి మలద, కరూశ ప్రాంతాలకు చేరుకున్నారు. తాటక అనే యక్షిణి తనకుమారుడైన మారీచునితో కలిసి ప్రజలను పీడిస్తున్నది. తాటకను చంపమని విశ్వామిత్రుడు శ్రీరామునికి చెప్పాడు.

తాటక కాబట్టి, స్త్రీవధగావించడానికి శ్రీరాముడు వెను కాడాడు. దుష్టురాలైన స్త్రీని చంపితే తప్పుగాదని విశ్వామిత్రుడు చెప్పాడు. తాటక మాయాయుద్ధానికి పూనుకున్నది. సంధ్యాసమయం కంటే ముందే ఆమెను వధించమని విశ్వామిత్రుడు ఆదేశించగా రాముడు శబ్దబేధితో ఆమెను చంపాడు. విశ్వా మిత్రుడు సంతోషించి రాముడికి దివ్యాస్త్రాలు ప్రసాదించాడు.

విశ్వామిత్రుడు సిద్ధాశ్రమంలో యజ్ఞం ప్రారంభించాడు. మారీచ సుబాహులు యజ్ఞవేదికపై రక్తవర్షాన్ని కురిపించారు. రాముని అస్త్రం దెబ్బకు మారీచుడు సముద్రంలో ఎగిరి పడ్డాడు. రాముడు సుబాహుని చీల్చాడు. విశ్వా మిత్రుడు నిర్విఘ్నంగా యజ్ఞం పూర్తిగావించాడు. మరునాడు విశ్వామిత్రుడు రామలక్ష్మణులను వెంటపెట్టుకొని మిథిలకు బయలు దేరాడు. దారిలో గంగానదిని దర్శించారు. విశ్వామిత్రుడు గంగానది వృత్తాంతాన్ని వినిపించాడు.

తన పితరులైన సగరులకు ఉత్తమగతులు కలిగించడానికి భగీరథుడు గంగను వారి బూడిదలపై ప్రసరింపజేయ సంకల్పించాడు. ఎన్ని అడ్డంకులు ఎదురైనా లెక్కచేయక తీవ్రతపస్సు గావించాడు. చివరకు గంగను పాతాళానికి తీసుకు వెళ్ళాడు, రాముడు ఆ భగీరథ వంశపువాడే !

విశ్వామిత్రుడు రామలక్ష్మణులను గౌతముని ఆశ్రమం వద్దకు తీసుకువెళ్ళాడు. అహల్య గౌతముని శాపానికి గురియై అక్కడే పడివుంది. గురువుగారి కోరిక మేరకు రాముడు గౌతమాశ్రమంలో కాలుమోపి అహల్యకు శాపవిమోచనం కలిగించాడు. విశ్వామిత్రుడు రామలక్ష్మణులను మిథిలలో జనకుని వద్దకు తీసుకువెళ్ళాడు. జనకుడు శివధనస్సును చూపాడు. జనకుడు శివధనస్సు ఘనతను వర్ణించాడు. అయిదు వేల మంది మోసుకువచ్చిన ధనస్సును రాముడు అవలీలగా ఎత్తి వింటినారి సంధించి ఎక్కుపెట్టగా అది ఫెళ్ళున విరిగింది.

దానిని ఎక్కుపెట్ట గలవాడే తనకుమార్తె సీతకు భర్త అని జనకుడు చెప్పివున్నాడు. ఇచ్చినమాట ప్రకారం సీతారాముల వివాహాన్ని నిశ్చయించాడు. అయోధ్య నుండి దశరథుడు వచ్చాడు. సీతను రాముడికి, ఊర్మిళను లక్ష్మణునికి, మాండవిని భరతునికి, శ్రుతకీర్తిని శత్రుఘ్నునికి ఇచ్చి పెళ్ళి చేశారు. తిరిగి వెళుతూ వుండగా పరశురాముడు ఎదురై రాముడితో తన వైష్ణవ ధనస్సును ఎక్కుపెట్టమని సవాలు చేశాడు. రాముడు దాన్ని కూడా ఎక్కుపెట్టాడు. పరశురాముడు ఓడిపోయాడు. రాముడు అయోధ్యకు చేరి తల్లిదండ్రులను సేవిస్తూ వున్నాడు. భరత శత్రుఘ్నులు తాతగారి దేశానికి వెళ్ళారు.

వ్యాసరూప సమాధాన ప్రశ్నలు

ప్రశ్న 1.
శోకం నుండి శ్లోకం ఎలా పుట్టిందో రాయండి.
జవాబు:
ఒకసారి నారదుడు వాల్మీకి ఆశ్రమానికి వచ్చాడు. మాటల మధ్యలో శ్రీరాముని గుణగణాలను వర్ణించి చెప్పాడు. రాముని కథ వాల్మీకి మనసుకు హత్తు కున్నది. ఒకనాడు వాల్మీకి సరయూ నదికి స్నానానికి వెళుతున్నాడు. దారిలో ఒక కొమ్మపైన క్రౌంచ పక్షుల జంటను చూసి ఎంతో ఆనందించాడు. అంతలో ఒక బోయవాడు బాణంవేసి మగపక్షిని నేల గూల్చాడు. వాల్మీకి హృదయంలో కరుణ పొరలింది. బోయవాడి మీద కోపం కట్టలు తెంచుకుంది. వెంటనే ఆయన నోటినుంచి శ్లోకం వెలువడింది. దాని భావం – ‘ఈ క్రౌంచ పక్షుల జంటలో ఒక దానిని చంపిన నీవు శాశ్వతంగా అపకీర్తి పాలౌతావు’ అని.

“మానిషాధ ప్రతిష్టాంత్వ
మగమః శాశ్వతీః సమాః
యత్ క్రౌంచ మిథునాదేకమ్
అవధీః కామమోహితమ్”

అనే నాలుగు పాదాలతో లయబద్ధంగా వచ్చిన ఈ శ్లోకం ఆయనకే ఆశ్చర్యం కలిగించింది. అలా వాల్మీకి శోకం నుంచి శ్లోకం పుట్టింది. అది ‘అనుష్టుప్’ ఛందస్సు అని, ఆ ఛందంలోనే రామాయణం రాయమని బ్రహ్మ వాల్మీకిని ఆదేశించాడు.

ప్రశ్న 2.
దశరథునికి పుత్రజననం గురించి రాయండి. (లేదా) రామ, లక్ష్మణ భరత, శత్రుఘ్నులు జన్మించిన విధం వ్రాయండి.
జవాబు:
కోసలదేశ రాజు దశరథుడు. సంతానం లేదనే దిగులుతో దశరథుడు తన కులగురువైన వశిష్ఠుని ఆదేశంతో ‘పుత్రకామేష్టియాగం’ చేశాడు. యాగం పూర్తికాగానే గొప్ప తేజస్సుతో యజ్ఞపురుషుడు ఆవిర్భవించి పాయస పాత్రను తెచ్చి దశరథుని చేతిలో ఉంచాడు. “ఈ పాయసం సంపదలనిస్తుంది. ఆరోగ్యాన్ని పెంచుతుంది. సంతానాన్ని ప్రసాదిస్తుంది” అని చెప్పాడు. దశరథుడు ఎంతో సంతోషంతో ఆ పాయసాన్ని తన భార్యలైన కౌసల్య, సుమిత్ర, కైకేయిలకు పంచాడు. వారు గర్భం ధరించారు. చైత్రమాసంలో శుద్ధనవమినాడు కౌసల్యకు శ్రీరాముడు జన్మించాడు. దశమినాడు కైకేయికి భరతుడు, సుమిత్రకు లక్ష్మణుడు, శత్రఘ్నుడు జన్మించారు. అలా నలుగురు కుమారులు జన్మించి నందుకు దశరథుని ఆనందానికి మేరలేదు. ఈ వార్త విని అయోధ్య ప్రజలంతా ఆనందంతో ఉప్పొంగి పోయారు.

ప్రశ్న 3.
రాజు ఎలా ఉంటే ప్రజలు అలాగే ఉంటారు. దీన్ని సమర్థిస్తూ రాయండి.
జవాబు:
కోసల దేశాన్ని దశరథ మహారాజు పాలించేవాడు. అతడు మహావీరుడు. ధర్మపరాయణుడు. ప్రజలను కన్నబిడ్డలవలె చూసుకునేవాడు. అతని పాలనలో కోసల దేశం భోగభాగ్యాలతో విలసిల్లింది. ప్రజలు ధర్మవర్తనులై సుఖసంతోషాలతో ఉన్నారు.

అలాగే శ్రీరాముడు కూడా ప్రజలను కన్న బిడ్డలవలె చూసుకున్నాడు. రాజ్యంలో ఏ ఈతి బాధలూ లేవు. ప్రజలంతా ధర్మమార్గంలో నడిచారు. బంధుత్వాలు, బాధ్యతలు, అప్యాయతలూ కలిగి ఉండి సత్ప్రవర్తనతో జీవించారు. కాబట్టి రాజు ఎలా ఉంటే ప్రజలు అలాగే ఉంటారు అని చెప్పవచ్చు.

ప్రశ్న 4.
రామాయణం బాలకాండం ఆధారంగా గురు శిష్యుల అనుబంధాన్ని విశ్లేషించండి.
జవాబు:
రామాయణం బాలకాండలో గురువు విశ్వామిత్రుడు. శిష్యులు రామలక్ష్మణులు. విశ్వామిత్రుడు తాను చేసే యాగాన్ని రాక్షసులు పాడు చేస్తున్నారని యాగరక్షణ కోసం రామలక్ష్మణులను తనతో తీసుకెళ్ళాడు. బాగా ఎక్కువైపోయిన రాక్షసమూకను అంతంచేయడానికి కావలసినంత అస్త్రశస్త్ర విద్యలు వారికందించాలని విశ్వామిత్రుని కోరిక. అంత సమర్థుడైన గురువు దొరకడం రామలక్ష్మణుల అదృష్టం.

ఇంతమందిలో చిన్నవయసు వారైన రామలక్ష్మణులను ఎంచు కోవడం వారి అదృష్టం. ఎంతో భక్తితో విశ్వామిత్రుని సేవిస్తూ వెంటనడుస్తున్నారు వారు. దారిలోని ప్రదేశాలను పరిచయం చేస్తూ ధర్మాలనుపదేశిస్తూ నడిపిస్తున్నాడు గురువు. అక్షరం పొల్లు పోకుండా గ్రహిస్తున్నారు శిష్యులు. ఉత్తముడైన గురువు ఉపదేశించిన బల, అతిబల అనే విద్యలను, అస్త్రశస్త్ర ప్రయోగాలను శ్రద్ధగా నేర్చుకున్న ఉత్తమశిష్యులు రామలక్ష్మణులు.

ప్రశ్న 5.
గంగావతరణాన్ని గురించి విశ్వామిత్రుడు రామునికి చెప్పడం వెనుక ఉన్న ఆంతర్యమేమిటి ?
జవాబు:
విశ్వామిత్రుని యాగాన్ని రక్షించడానికి రామ లక్ష్మణులు ఆయనతో వెళ్ళారు. యజ్ఞం పూర్తయిన తరువాత రామలక్ష్మణులను మిథిలానగరానికి తీసుకొని వెళ్ళాడు. దారిలో రాముడు తమ వంశం పుట్టు పూర్వోత్తరాలు వినాలని ఉన్నదని కోరాడు. అట్లే ఆవంశ చరిత్ర వినిపించాడు విశ్వామిత్రుడు. మరునాడు గంగావతరణ వృత్తాంతం తెలుపుమని రాముడు ప్రార్థించాడు.

విశ్వామిత్రుడు వెంటనే భగీరథుని దృఢసంకల్పం, పట్టుదల గురించి వివరించాడు. దివినుండి గంగను భువికి దింపి పాతాళంలో పారించి బూడిద కుప్పలుగా పడి ఉన్న తన పితృదేవతలకు మోక్షప్రాప్తి కలిగించి కార్య సాధకుడైన విషయాన్ని వివరించాడు. భగీరథుని వంశంలోనే వాడే రాముడు. అతనివలె పట్టుదల, కార్యదీక్ష రాముడు అలవరచుకుంటాడని, దృఢ సంకల్పానికి అసాధ్యమైనది ఏదీ లేదని, ఎన్ని అడ్డంకులు ఎదురైనా పనిని వదలకుండా చేస్తే జయం కలుగుతుందనే ఆశయంతో విశ్వామిత్రుడు గంగావతరణాన్ని గురించి రామునికి చెప్పాడు.

ప్రశ్న 6.
జ్ఞానాన్ని పొందడంలో నిరంతరం అప్రమత్తులై ఉండడం ఉత్తమ విద్యార్థుల లక్షణం-సమర్థిస్తూ రాయండి.
జవాబు:
రామాయణంలోని బాలకాండలో రామలక్ష్మణుల విద్యాభ్యాసం ద్వారా ఉత్తమ విద్యార్థి లక్షణాలను తెలుసుకోవచ్చు. రామలక్ష్మణ భరత శత్రుఘ్నులు మొదట వేదశాస్త్రాలను అభ్యసించారు. ధనుర్విద్యలో నైపుణ్యం సంపాదించారు. విజ్ఞానఖనులయ్యారు. సద్గుణాలకు ఆటపట్టినారు. ఉత్తమ విద్యార్థులకు ఉండవలసిన లక్షణాలివి.

ఆ తర్వాత వివిధ అస్త్ర ప్రయోగదక్షుడైన విశ్వామిత్రుని వెంట రామలక్ష్మణులు యాగరక్షణ కోసం వెళ్ళారు. విశ్వామిత్రుడు రామలక్ష్మణులకు బల, అతిబల విద్యలను ఉపదేశించాడు. వీటి ప్రభావం వల్ల అలసట, ఆకలిదప్పులు ఉండవు. రూపకాంతులు తగ్గవు. నిద్రలో ఉన్నా ఏమరు పాటుతో ఉన్నా రాక్షసులేమీ చేయలేరు.

తమకు విద్య నేర్పిన విశ్వామిత్రునికి సేవలు చేశారు. రామలక్ష్మణులు యాగరక్షణ చేసి, విశ్వా మిత్రుని మెప్పించారు. సంతుష్టుడైన విశ్వామిత్ర మహర్షి రామలక్ష్మణులకు ఎన్నో దివ్యాస్త్రాలను అను గ్రహించాడు. విశ్వామిత్రుని ఆశ్రమానికి వెళుతూ ఆ తర్వాత మిథిలా నగరానికి వెళుతూ దారిలోని విశేషాలను విశ్వామిత్రుని అడిగి తెలుసు కున్నారు రామలక్ష్మణులు. ఇలా రామ లక్ష్మణులు తెలియని విషయాలను తెలుసుకోవడానికి ఎప్పుడూ ఆసక్తి కనబరచడం వల్ల అనేక విద్యలను, రహస్యాలను తెలుసుకోగలిగారు. వారికున్న ఆసక్తిని గమనించి విశ్వామిత్రుడు తనకు తెలిసిన అన్ని విద్యలను, రహస్యాలను, విశేషాలను రామ లక్ష్మణులకు తెలియచేశాడు.

జ్ఞానాన్ని పొందడంలో నిరంతరం అప్రమత్తులై ఉండడం ఉత్తమ విద్యార్థుల లక్షణమని రామ లక్ష్మణులు నిరూపించారు.

ప్రశ్న 7.
రామలక్ష్మణ భరత శత్రఘ్నులు ఉత్తమ విద్యార్థులు అని తెలుసుకున్నారు కదా ! ఉత్తమ విద్యార్థులకు ఉండవలసిన లక్షణాలేమిటో సొంతమాటల్లో రాయండి.
జవాబు:
ఉత్తమ విద్యార్థులకుండవలసిన ప్రధాన లక్షణం ఏకాగ్రత, చెప్పిన ప్రతివిషయాన్ని శ్రద్ధగా గ్రహించాలి. తరువాత గురుభక్తి, గురువుపట్ల అచంచల భక్తివిశ్వాసాలతో మెలగుతూ గురువును దైవంగా భావించాలి. వినయవిధేయతలతో అధ్యయనం చేయాలి. పెద్దల పట్ల గౌరవము, చిన్నవారి పట్ల ఆదరాభిమానాలు కలిగి ఉండాలి. తల్లిదండ్రులను దైవసమానంగా భావించి వారి ఆజ్ఞను శిరసావహించాలి. అందరితో స్నేహంగా ఉండాలి. వృద్ధులపట్ల ప్రేమ, ఆదరం కలిగి ఉండాలి.

సమాజంలో దీనులపట్ల ఆదరం చూపాలి. తోటి వారికి చేతనైన సహాయం చేయాలి. చదువులో పోటీతత్వం కలిగి ఉండాలి. ఆటలమీద ఆసక్తి కలిగి ఉండాలి. ఈ విధంగా ప్రవర్తించిన విద్యార్థులు సమగ్ర వ్యక్తిత్వం కలవారిగా తీర్చిదిద్దబడతారు. సమాజంలో ఉన్నత స్థానం పొందగలుగుతారు.

ప్రశ్న 8.
ఉత్తమ విద్యార్థుల లక్షణాలేమిటి ? రామలక్ష్మణులు ఉత్తమ విద్యార్థులని ఎలా చెప్పగలవు ?
జవాబు:
జ్ఞానాన్ని పొందడంలో నిరంతరం అప్రమత్తులై ఉండడం, ఉత్తమ విద్యార్థుల లక్షణం. గురువుగారికి సేవ చేయడం కూడా ఉత్తమ విద్యార్థి లక్షణం.

రామలక్ష్మణులు ఉత్తమ విద్యార్థులు. వారు తమ గురువైన విశ్వామిత్రుడి పాదాలు ఒత్తారు. వారు గురువు వెంట వెళ్ళి, సకాలంలో లేచి, నిత్యకర్మలు చేసేవారు. గంగాసరయూ నదుల సంగమం వంటి వాటి గురించి గురువుగారిని అడిగి వివరంగా తెలిసి కొన్నారు. గురువు ఆజ్ఞను పాటించడం శిష్యుడి కర్తవ్యమని గ్రహించి, విశ్వామిత్రుడు చెప్పినట్లుగా వారు తాటకను వధించారు.

వారు సిద్ధాశ్రమం చేరి విశ్వామిత్రుని యజ్ఞాన్ని కాపాడారు. మారీచ సుబాహులను తరిమికొట్టారు. మిథిలా నగరానికి గురువుగారితో వెడుతూ, గంగ మొదలయిన వాటిని గురించి గురువుగారిని అడిగి తెలుసుకొన్నారు. గురువుగారి అనుగ్రహంతో ఎన్నో అస్త్రాలను ప్రయోగ, ఉపసంహారాలతో నేర్చు కున్నారు.

దీనిని బట్టి రామలక్ష్మణులు ఉత్తమ విద్యార్థులని చెప్పగలము.

ప్రశ్న 9.
రాముడు తొలిసారిగా తాటక అనే స్త్రీని సంహరించడాన్ని ఎలా సమర్థించగలవు ?
జవాబు:
తాటక, ఒక యక్షిణి. ఆమె వేయి ఏనుగుల బలం కలది. తాటక, ఆమె కుమారుడు మారీచుడు, కలసి మలద, కరూశ జనపదాలను విధ్వంసం చేశారు. దుష్టురాలు తాటకను వధించమని విశ్వామిత్రుడు రామునికి చెప్పాడు. రాముడు కొంచెంసేపు మాట్లాడ లేదు.

అప్పుడు విశ్వామిత్రుడు “స్త్రీని చంపడం ఎలా అని, నీకు అనుమానం వద్దు, అధర్మపరురాలయిన తాటకను చంపితే దోషం రాదు” అని రాముడికి కర్తవ్యం ఉపదేశించాడు.

విశ్వామిత్రుడు చెప్పినట్లు చేయమని దశరథుడు రాముడికి వచ్చేటప్పుడు చెప్పాడు. తండ్రిగారి ఆజ్ఞ రామునకు శిరోధార్యము. అలాగే గురువుగారయిన విశ్వామిత్రుడి ఆజ్ఞను పాటించడం శిష్యుడిగా రాముడి కర్తవ్యం. అందువల్లనే తాటక స్త్రీ అయినప్పటికీ, తండ్రి, గురువుల ఆజ్ఞలను శిరసా వహించి, రాముడు తాటకను చంపాడు. అందులో తప్పు లేదు.

ప్రశ్న 10.
బ్రహ్మ దగ్గర దేవతలంతా ఏమని గోడు వెళ్ళబోసు కున్నారు ? బ్రహ్మ వారికిచ్చిన జవాబేమి ?
జవాబు:
రావణాసురుడు బ్రహ్మ వరప్రభావం చేత విర్ర వీగుతూ తమను చిత్రహింసలకు గురిచేస్తున్నా డన్నారు. ముల్లోకాలను బాధించడమేగాక ఇంద్రుణ్ణి సైతం రాజ్యభ్రష్టుణ్ణి చేయడానికి పూనుకొన్నాడని తెలిపారు. అతని ఆగడాలకు అంతే లేదన్నారు. ఋషులు, యక్షగంధర్వులమాట అటుంచి అతని భయంతో సూర్యుడు, సముద్రుడు, వాయువు కూడా తమ సహజస్థితిని ప్రకటించలేకపోతున్నారని వాపోయారు. అతనిపీడ విరుగడయ్యే ఆలోచనను బ్రహ్మనే చెప్పమని వేడుకున్నారు.

బ్రహ్మ దేవతలతో “రావణుడు గంధర్వ, యక్ష, దేవ, దానవులచే మరణం లేకుండా నన్ను వరం కోరాడు. మానవులపట్ల అతనికి చులకన భావం అందుకే వారి గురించి ప్రస్తావించలేదు. కనుక మానవుని చేతిలోనే రావణునికి మరణం ఉందని” అన్నాడు.

ప్రశ్న 11.
రాముడు తాటకని సంహరించిన సన్నివేశాన్ని వివరించండి. (June 2015)
జవాబు:
తాటక అనే యక్షిణి వేయి ఏనుగుల బలం కలిగినది. ఆమెను ఎవరూ ఎదిరించలేకపోతున్నారు. దుష్టురాలైన తాటకను చంపుమని విశ్వామిత్రుడు రామునికి చెప్పాడు. అధర్మపరురాలయిన తాటకను చంపితే దోషం రాదని మహర్షి చెప్పాడు. గురువు ఆజ్ఞను పాటించాలని రాముడికి తండ్రి కూడా చెప్పాడు.

వికృతాకారంతో విరుచుకుపడుతున్న తాటక చేతులను రాముడు వాడి బాణాలతో ఖండించాడు. అయినా ఆవేశంతో వస్తున్న తాటక ముక్కుచెవులను లక్ష్మణుడు కోసి వేశాడు. తాటక ఆవేశం రెండింతలయ్యింది. తాను కనిపించకుండా రామలక్ష్మణులపై రాళ్ళ వర్షం కురిపించింది.

అసుర సంధ్యాకాలంలో రాక్షసులు మహాబలం పొందుతారు. సంధ్యాకాలం రాకుండానే తాటకను చంపమని మహర్షి రాముడికి చెప్పాడు. దానితో రాముడు శబ్దవేధి విద్యను ప్రదర్శిస్తూ తాటకపై బాణప్రయోగం చేశాడు. క్షణకాలంలో తాటక నేలపైపడి ప్రాణాలను వదలింది. మహర్షి సంతోషించి రాముడికి ఎన్నో దివ్యాస్త్రాలను అనుగ్రహించాడు.

ప్రశ్న 12.
రామలక్ష్మణులు విశ్వామిత్రుని యజ్ఞ సంరక్షణను చేసిన తీరును తెలపండి. (March 2015)
(లేదా)
శ్రీరాముడు విశ్వామిత్రుని యజ్ఞాన్ని సంరక్షించిన విధానాన్ని వివరించండి. (June 2019)
జవాబు:
రామలక్ష్మణులు దశరథుని పుత్రులు. ధనుర్విద్య నేర్చారు. విశ్వామిత్రుడు దశరథుని వద్దకు వచ్చి, రాక్షసులు తన యజ్ఞానికి విఘ్నం కలుగజేస్తున్నారనీ, యజ్ఞ రక్షణకు రాముణ్ణి తనతో 10 రోజులు పంపమనీ కోరాడు. రాముడికి ఇంకా 16 ఏళ్ళు నిండలేదనీ యజ్ఞరక్షణకు తానే వస్తానని దశరథుడన్నాడు.

తన యజ్ఞానికి మారీచ సుబాహులు విఘ్నాలు కలుగజేస్తున్నారని విశ్వామిత్రుడు చెప్పాడు. రాక్షసులు మీదికి రాముణ్ణి పంపలేనన్నాడు దశరథుడు. విశ్వామిత్రునికి కోపం వచ్చింది. వశిష్ఠ మహర్షి దశరథునికి నచ్చచెప్పి, రామలక్ష్మణుల్ని విశ్వామిత్రుని వెంట పంపాడు.

విశ్వామిత్రుడు రామలక్ష్మణులకు ‘బల’, ‘అతిబల’ అనే విద్యలు ఉపదేశం చేశాడు. ఆ విద్యల మహిమవల్ల రామలక్ష్మణులకు ఆకలిదప్పులు ఉండవు. మార్గమధ్యంలో తాటక అనే రాక్షసి రాగా విశ్వామిత్రుని మాటపై రాముడు తాటక బాహువులు ఖండించాడు. లక్ష్మణుడు దాని ముక్కు, చెవులు కోశాడు. శబ్దవేధి బాణంతో రాముడు తాటకను చంపాడు.

విశ్వామిత్రుడు రామలక్ష్మణులతో సిద్ధాశ్రమం చేరి, యజ్ఞదీక్ష చేపట్టాడు. మారీచ సుబాహులు యజ్ఞకుండంలో రక్తం కురిపించారు. మారీచుడిపై రాముడు ‘శీతేషువు’ అనే మానవాస్త్రాన్ని ప్రయోగించాడు. మారీచుడు సముద్రంలో పడ్డాడు. ఆగ్నేయాస్త్రంతో రాముడు సుబాహుణ్ణి చంపాడు. మిగిలిన రాక్షసులను, ‘వాయవ్యాస్త్రం’తో తరిమారు. మహర్షి యజ్ఞం చక్కగా పూర్తయ్యింది.

ప్రశ్న 13.
రామలక్ష్మణులు విశ్వామిత్ర యాగాన్ని రక్షించిన వృత్తాంతాన్ని తెలపండి.
(లేదా)
విశ్వామిత్రుని వెంట వెళ్ళిన రామలక్ష్మణులు అతని యాగాన్ని కాపాడిన విధానాన్ని వివరించండి. (May 2022)
జవాబు:
రామలక్ష్మణులు దశరథుని పుత్రులు. ధనుర్విద్య నేర్చారు. విశ్వామిత్రుడు దశరథుని వద్దకు వచ్చి, రాక్షసులు తన యజ్ఞానికి విఘ్నం కలుగజేస్తున్నారనీ, యజ్ఞ రక్షణకు రాముణ్ణి తనతో 10 రోజులు పంపమనీ కోరాడు. రాముడికి ఇంకా 16 ఏళ్ళు నిండలేదనీ యజ్ఞరక్షణకు తానే వస్తానని దశరథుడన్నాడు.

తన యజ్ఞానికి మారీచ సుబాహులు విఘ్నాలు కలుగజేస్తున్నారని విశ్వామిత్రుడు చెప్పాడు. రాక్షసుల మీదికి రాముణ్ణి పంపలేనన్నాడు దశరథుడు. విశ్వామిత్రునికి కోపం వచ్చింది. వశిష్ఠ మహర్షి దశరథునికి నచ్చచెప్పి, రామలక్ష్మణుల్ని విశ్వామిత్రుని వెంట పంపాడు.

విశ్వామిత్రుడు . రామలక్ష్మణులకు ‘బల’, ‘అతిబల’ అనే విద్యలు ఉపదేశం చేశాడు. ఆ విద్యల మహిమవల్ల రామలక్ష్మణులకు ఆకలిదప్పులు ఉండవు. మార్గమధ్యంలో తాటకి అనే రాక్షసి రాగా విశ్వామిత్రుని మాటపై రాముడు తాటక బాహువులు ఖండించాడు. లక్ష్మణుడు దాని ముక్కు, చెవులు కోశాడు. శబ్దభేది బాణంతో రాముడు తాటకను చంపాడు.

ప్రశ్న 14.
వాల్మీకి మహర్షి రామాయణ రచనకు శ్రీకారం చుట్టిన విధానం గురించి తెలపండి.
జవాబు:
నారద మహర్షి ఒకసారి వాల్మీకి మహర్షి ఆశ్రమానికి వచ్చాడు. “మంచిగుణాలు కలవాడూ, మాట తప్పనివాడూ, ధర్మం తెలిసినవాడూ మొదలయిన శుభలక్షణాలు గలవాడు ఈ లోకంలో ఎవరైనా ఉన్నారా ? అని, వాల్మీకి మహర్షి నారదుని ప్రశ్నించాడు. “సాధారణంగా ఇన్ని విశిష్ట గుణాలు కలవాడు ఉండడు. కాని శ్రీరాముడు ఒక్కడు మాత్రం అలాంటివాడు ఉన్నాడు అని చెప్పి, నారదుడు వాల్మీకికి రామకథను చెప్పాడు. నారదుడు బ్రహ్మలోకానికి వెళ్ళిపోయాడు.

వాల్మీకి రామకథను గురించి ఆలోచిస్తూ, శిష్యులతో తమసానదీ స్నానానికి వెళ్ళాడు. అక్కడ ఒక వేటగాడు బాణంతో ఒక మగ క్రౌంచ పక్షిని కొట్టి చంపాడు. వాల్మీకి హృదయంలో కరుణ రసం పొంగింది. “మానిషాద” అనే శ్లోకం ఆయన నోట వెలువడింది. వాల్మీకి ఆశ్రమానికి తిరిగి వచ్చాడు.

సృష్టికర్త అయిన బ్రహ్మ, వాల్మీకిని చూడడానికి వాల్మీకి ఆశ్రమానికి వచ్చాడు. వాల్మీకి బ్రహ్మకు ఉపచారాలు చేశాడు. బ్రహ్మ, వాల్మీకిని కూర్చోమన్నాడు. వాల్మీకి హృదయంలో ‘మానిషాద’ శ్లోకం, మళ్ళీ మళ్ళీ ప్రతిధ్వనించింది. బ్రహ్మ చిరునవ్వు నవ్వి వాల్మీకితో “నీవు పలికినది శ్లోకమే. ఈ ఛందస్సులోనే, నీవు రామాయణం రాయి. భూమండలంలో పర్వతాలూ, నదులూ ఉన్నంతకాలం, ప్రజలు రామాయణగాథను కీర్తిస్తూనే ఉంటారు” అని చెప్పాడు.

ఈ విధంగా బ్రహ్మ ఆజ్ఞ ప్రకారం, వాల్మీకి మహర్షి రామాయణ రచనకు శ్రీకారం చుట్టాడు.

ప్రశ్న 15.
దశరథునికి పుత్రజననం గురించి రాయండి. (లేదా) రామలక్ష్మణ భరత శత్రుఘ్నుల జననం.
జవాబు:
సరయూనదీ తీరంలో “కోసల” దేశం ఉంది. దాని ముఖ్యనగరం ‘అయోధ్య. దాన్ని దశరథ మహారాజు పాలిస్తున్నాడు. దశరథుడు ధర్మపరాయణుడు. ఇతని పాలనలో దేశం, భోగభాగ్యాలతో విలసిల్లేది. ప్రజలు సుఖంగా ఉండేవారు. దశరథునకు సంతానం లేదు. సంతానం కోసం ఆయన అశ్వమేథయాగం చేద్దామనుకున్నాడు. దశరథుని మంత్రి సుమంత్రుడు అందుకు ఋష్యశృంగమహర్షిని పిలవమన్నాడు.

ఋష్యశృంగుడు ఉన్నచోట వర్షాలు ఎక్కువగా కురుస్తాయి. ఋష్యశృంగుడు మూడురోజులు అశ్వమేథయాగం చేయించాడు. పుత్రుల కోసం యజ్ఞం చేయించమని దశరథుడు, ఋష్యశృంగుని కోరాడు. ఇంతలో దేవతలు రావణాసురుడు తమను చిత్రహింస పెడుతున్నాడని బ్రహ్మకు చెప్పారు. రావణాసురుని బాధ తప్పే ఉపాయం చెప్పమునీ, దేవతలు బ్రహ్మను కోరారు.

బ్రహ్మ, దేవతలతో రావణాసురునికి మానవులవల్లనే మరణం ఉందని చెప్పాడు. ఇంతలో శ్రీమహావిష్ణువు వచ్చాడు. దేవతలు మానవుడిగా పుట్టి రావణాసురుని సంహరించమని విష్ణుమూర్తిని కోరారు. దశరథ మహారాజు ముగ్గురు భార్యలకూ నాలుగురూపాలలో పుత్రుడిగా పుట్టమని దేవతలు విష్ణువును కోరారు. విష్ణువు వారికి అభయం ఇచ్చాడు.

దశరథుడి పుత్రకామేష్టి యజ్ఞకుండం నుండి, బ్రహ్మ పంపించగా ఒక దివ్యపురుషుడు బంగారు పాత్రతో దివ్యపాయసం తీసుకొనివచ్చాడు. ఆ పాయసపాత్రను అతడు దశరథుడికి ఇచ్చాడు. దశరథుడు ఆ పాయసాన్ని తన భార్యలయిన కౌసల్య, సుమిత్ర, కైకేయిలకు పంచాడు. కౌసల్యకు రాముడు, కైకకు భరతుడు, సుమిత్రకు లక్ష్మణ శత్రుఘ్నులు పుట్టారు.

ప్రశ్న 16.
సీతారాముల వివాహ వృత్తాంతాన్ని రాయండి.
జవాబు:
విశ్వామిత్రుడు రామలక్ష్మణులతో “జనక మహారాజు యజ్ఞం చేస్తున్నాడు. అక్కడ ఒక మహాధనుస్సు ఉంది. అక్కడకు వెడదాం” అన్నాడు. రామలక్ష్మణులు విశ్వామిత్రుని వెంట మిథిలకు బయలుదేరారు. దారిలో మహర్షి రామలక్ష్మణులకు తన వంశాన్ని గూర్చి, గంగ వృత్తాంతాన్ని గూర్చి చెప్పాడు. భగీరథుని వృత్తాంతం చెప్పాడు.

మిథిలా నగరం సమీపంలో, వారు గౌతమ మహర్షి ఆశ్రమం చూశారు. ఆ ఆశ్రమంలో అహల్యాగౌతములు ఉండేవారు. అహల్య తప్పు చేసిందని గౌతముడు అహల్యను వేల సంవత్సరాల పాటు అన్నపానాలు లేకుండా బూడిదలో పడి ఉండమని శపించాడు. రాముని రాకతో ఆమెకు శాపవిముక్తి కలుగుతుందని చెప్పాడు. రాముడు మహర్షి ఆదేశంపై గౌతమాశ్రమంలో కాలుమోపి, అహల్యకు శాపవిముక్తి కల్పించాడు.

మిథిలలో జనకమహారాజు వీరిని ఆదరించాడు. అహల్యా గౌతముల కుమారుడు శతానందుడు, రామునికి కృతజ్ఞతలు చెప్పాడు. జనకుడు రామలక్ష్మణులను ఆహ్వానించాడు. విశ్వామిత్రుడు జనకునితో “వీరు దశరథ పుత్రులు రామలక్ష్మణులు. నీ ధనుస్సును చూద్దామని వచ్చారు. చూపించు శుభం కలుగుతుంది” అని చెప్పాడు. జనకుడు శివధనుస్సు చరిత్రను వివరించి తన కూతురు సీత నాగటి చాలులో దొరికిందనీ, ఆ సీతను శివధనుస్సును ఎక్కుపెట్టగల వీరునికి ఇచ్చి పెండ్లి చేస్తాననీ చెప్పాడు. చాలామంది రాజులు శివధనుస్సును ఎక్కుపెట్టలేకపోయారని కూడా చెప్పాడు.

విశ్వామిత్రుడు శివధనుస్సును తెప్పించమన్నాడు. ఐదువేలమంది కలసి శివధనుస్సు ఉన్న పెట్టెను సభలోకి తెచ్చారు. రాముడు పట్టుకోగానే శివధనుస్సు వంగింది. నారి ఎక్కుపెట్టగా ఆ ధనుస్సు ధ్వని చేస్తూ విరిగింది.

జనకుడు సీతారాములకు పెండ్లి చేయడానికి సిద్ధం అయ్యాడు. దశరథునికి కబురుపెట్టారు. అయోధ్య నుండి అందరూ వచ్చారు. జనకుడు తన కుమార్తెలు సీతా, ఊర్మిళలను, రామలక్ష్మణులకు, తన తమ్ముడు కుశధ్వజుని కుమార్తెలు మాండవిని, శ్రుతకీర్తిని భరతశత్రుఘ్నులకు ఇచ్చి పెండ్లి చేశాడు.

ప్రశ్న 17.
శ్రీరాముడు శివధనుస్సును విరిచిన విధానాన్ని తెల్పండి.
జవాబు:
జనక మహారాజు, విశ్వామిత్ర రామలక్ష్మణులను ఆహ్వానించాడు. విశ్వామిత్రుడు జనక మహారాజునకు రామలక్ష్మణులను చూపించి, “వీరు దశరథ మహారాజు కుమారులు, వీరులు. వీరు శివధనుస్సును చూడాలనుకుంటున్నారు” అని చెప్పాడు. జనకుడు శివధనుస్సు చరిత్రను చెప్పాడు. యాగం కోసం తాను భూమిని దున్నుతుండగా ‘సీత’ దొరికిందనీ, శివధనుస్సును ఎక్కుపెట్టిన వీరుడే సీతకు తగిన భర్త అనీ అన్నాడు. పూర్వంలో రాజులు ఎవ్వరూ శివధనుస్సును ఎక్కుపెట్టలేకపోయారని జనకుడు చెప్పాడు.

విశ్వామిత్రుడు జనకమహారాజు మాటలు విని శివధనుస్సును తెప్పించమన్నాడు. ఐదువేలమంది బలవంతులు శివధనుస్సు ఉన్న పెట్టెను తెచ్చారు. విశ్వామిత్రుని అనుమతితో రాముడు ధనుస్సు మధ్యభాగాన్ని అవలీలగా పట్టుకొన్నాడు. ధనుర్విద్యలో ఆరితేరిన రాముని చేయి తగలగానే శివధనుస్సు వంగింది.

రాముడు వింటికి నారిని సంధించాడు. అల్లెత్రాడును ఆకర్ణాంతంగా లాగాడు. పిడుగు పడ్డట్టుగా భయంకర శబ్దాన్ని చేస్తూ శివధనుస్సు ఫెళ్ళున విరిగింది. జనక విశ్వామిత్రులు, రామలక్ష్మణులు తప్ప, మిగిలినవారంతా మూర్ఛపోయారు.

ప్రశ్న 18.
“జ్ఞానాన్ని పొందడంలో నిరంతరం అప్రమత్తులై ఉండడం, ఉత్తమ విద్యార్థుల లక్షణం” సమర్థిస్తూ రాయండి.
జవాబు:
విశ్వామిత్రుడు యజ్ఞ రక్షణకై రాముని తన వెంట పంపించమని దశరథుని కోరాడు. వశిష్ఠుని హితవచనాలు విని, దశరథుడు రామలక్ష్మణులను విశ్వామిత్రుడికి అప్పగించాడు.

విశ్వామిత్రుని రామలక్ష్మణులు అనుసరించారు. వారు చాలాదూరం, సరయూ నదీ తీరం వెంట ప్రయాణించారు. విశ్వామిత్రుడు రామలక్ష్మణులకు ‘బల’, ‘అతిబల’ అనే విద్యలను బోధించాడు. ఆ విద్యల ప్రభావం వల్ల వారికి ఆకలి దప్పులు ఉండవు. రూపకాంతులు తగ్గిపోవు. నిద్రలో ఉన్నా, ఏమరుపాటుతో ఉన్నా రాక్షసులు వారిని ఏమీ చేయలేరు. మూడు లోకాల్లో రామలక్ష్మణులను ఎదిరించి పోరాడేవారు ఉండరు.

రాముడు గురుసేవలో నిమగ్నుడయ్యాడు. విశ్వామిత్రుని పాదాలు ఒత్తాడు. గురుసేవ విశేష ఫలితాన్ని ఇస్తుంది. ఈ విధంగా జ్ఞానాన్ని పొందడంలో శిష్యులు నిరంతరం అప్రమత్తులై ఉండాలి. అదే ఉత్తమ విద్యార్థుల లక్షణం.

ఉత్తమ విద్యార్థులైన రామలక్ష్మణులు, గురువుగారు చెప్పినట్లు ‘తాటకి’ అనే రాక్షసిని సంహరించారు. అందుకు సంతోషించి విశ్వామిత్ర మహర్షి, రామలక్ష్మణులకు ఎన్నో దివ్యాస్త్రాలను ప్రసాదించాడు. గురువు అనుగ్రహిస్తే శిష్యునకు ఇవ్వలేనిది ఏమీ ఉండదు. జ్ఞానాన్ని పొందడంలో ఎప్పుడూ అప్రమత్తులై ఉండడం, ఉత్తమ విద్యార్థుల లక్షణం అని దీనిని బట్టి గ్రహించాలి.

రాముడు అప్రమత్తుడై ఉన్నందువల్లే, విశ్వామిత్రుడి నుండి అనేక విద్యలూ, శస్త్రాస్త్రములూ సంపాదించాడు.

ప్రశ్న 19.
దశరథుడు సంతానం కోసం చేసిన యాగాలు ఏమిటి ? యాగ నిర్వహణ భారం ఎవరు వహించారు ?
జవాబు:
దశరథుడు సంతాన ప్రాప్తి కోసం “అశ్వమేధయాగం”, పుత్ర సంతానం కోసం “పుత్రకామేష్టి” యాగం చేశాడు. అశ్వమేధయాగం చేయాలి అనుకొన్నప్పుడు మంత్రీ, సారథీ అయిన సుమంత్రుని సలహా మేరకు ఋష్యశృంగ మహర్షిని ఆహ్వానించాడు. ఋష్యశృంగుడు విభాండక మహర్షి కుమారుడు. నిష్ఠాగరిష్ఠుడు. మూడు రోజులపాటు అశ్వమేధ యాగాన్ని శాస్త్రోక్తంగా నిర్వహించాడు.

తర్వాత దశరథుని కోరిక మేరకు ఋష్యశృంగుడు పుత్రకామేష్టి యాగభారాన్ని కూడా వహించాడు. ఈ యాగానికి బ్రహ్మాది దేవతలు, గంధర్వులు, సిద్ధులు, మహర్షులు హాజరై దశరథుని కోరిక తీరాలని దీవించారు.

ప్రశ్న 20.
శ్రీరాముడు శివధనుస్సును విరిచిన విధానాన్ని తెలపండి.
జవాబు:
విశ్వామిత్రుడు జనకుని ఆహ్వానం మేరకు రామలక్ష్మణులతో కలిసి మిథిలా నగరానికి వెళ్ళాడు. దశరథ కుమారులైన రామ లక్ష్మణులను జనక మహారాజుకు చూపించి, జనకుని వద్ద ఉన్న శివధనుస్సును వారికి చూపించమన్నాడు. జనకుడు శివధనుస్సుని చరిత్రను వివరించి, దానిని ఎక్కుపెట్టిన వారిని సీతకు తగిన భర్తగా గుర్తిస్తానన్నాడు. గతంలో ఎందరో రాజులు ప్రయత్నించి విఫలమయ్యారని చెప్పాడు. జనకుని ఆజ్ఞ మేరకు బలిష్టులు, ఆజానుబాహులు అయిన ఐదువేలమంది శివధనుస్సు ఉన్న పెట్టెను సభావేదికపై ఉంచారు.

విశ్వామిత్రుని అనుమతితో శ్రీరాముడు ధనుస్సు మధ్యభాగాన్ని పట్టుకుని పైకి లేపాడు. ధనుర్విద్య యందు ఆరితేరిన శ్రీరాముడు వింటినారిని పట్టి లాగాడు. పిడుగుపాటు వంటి భయంకరమైన శబ్దంతో శివధనుస్సు విరిగింది. విశ్వామిత్రుడు, జనకుడు, రామలక్ష్మణులు తప్ప మిగిలిన వారంతా మూర్ఛపోయారు.

ప్రశ్న 21.
భగీరథ ప్రయత్నం అనే జాతీయానికి సంబంధించిన కథను తెలపండి.
జవాబు:
భగీరథుడు పాతాళంలో బూడిదకుప్పలై పడి ఉన్న సాగరపుత్రులకు ఉత్తమగతులు కల్పించాలనుకున్నాడు. అందుకు ఆకాశంలో ఉన్న సురగంగను పాతాళానికి రప్పించాలి. దృఢసంకల్పానికి అసాధ్యమేమున్నది. బ్రహ్మ కోసం తపస్సు చేసి అతని సలహా మేరకు గంగను ఒప్పించి, ఆకాశం నుండి దూకే గంగను భరించడానికి శివుణ్ణి మెప్పించి, గంగను నేలకు తెచ్చి జహ్నుడు అడ్డురాగా అతనిని ప్రార్థించాడు. ఎన్ని అడ్డంకులు ఎదురైనా భయపడక గంగను పాతాళం దాకా తీసుకువెళ్ళి పని పూర్తి చేయగలిగాడు. అందుకే ఎన్ని అడ్డంకులు వచ్చినా పట్టువదలని సందర్భంలో భగీరథ ప్రయత్నం అనే జాతీయం ఏర్పడింది.

ప్రశ్న 22.
రామాయణం మానవ జీవితానికి స్ఫూర్తి నిచ్చే మహాకావ్యం అని ఎలా చెప్పగలవు ? (లేదా) రామాయణాన్ని ఎందుకు చదవాలి ? (లేదా) రామాయణం చదవడం వలన ప్రయోజనమేమిటి ?
జవాబు:
మానవ జీవితాన్ని సంస్కరించగల మహాకావ్యం రామాయణం. మానవ హృదయాలను పరిశుద్ధం చేయగల మహా కావ్యం రామాయణం. అమ్మానాన్నలకు పిల్లలపై గల వాత్సల్యం దశరథుని పాత్ర ద్వారా తెలియజేస్తోంది. రామలక్ష్మణుల ద్వారా అన్నదమ్ములెలా ఉండాలో తెలియజేస్తోంది. సీతారాముల పాత్రల ద్వారా భార్యాభర్తల అనురాగం ఎలా ఉండాలో తెలియజేస్తోంది. గురువుగారి పట్ల శిష్యుల భక్తి, శిష్యుల పట్ల గురువులకు ఉండవలసిన వాత్సల్యాన్ని విశ్వామిత్రుడు, రామలక్ష్మణుల పాత్రలు తేలియజేస్తున్నాయి.

సేవకుడు-యజమాని ఉండవలసిన తీరును హనుమ – శ్రీరామ, హనుమ-సుగ్రీవ పాత్రలు తెలియజేస్తాయి. స్నేహితులు ప్రవర్తించవలసిన తీరును తెలియజేసేవి శ్రీరామ సుగ్రీవ పాత్రలు. ఈ విధంగా రామాయణం చదవడం వలన సమాజంలో ఎవరితో ఎలా ప్రవర్తించాలో తెలుస్తుంది. మానవ జీవితాన్ని ఆనందమయం చేసుకోవడం తెలుస్తుంది. ధర్మంగా ప్రవర్తించడం తెలుస్తుంది.

ప్రశ్న 23.
అహల్యకు శాపవిముక్తి కలిగిన విధానాన్ని రాయండి.
(లేదా)
‘శ్రీరామ పాదం సోకి రాయి ఆడదైనది’ అనే విషయాన్ని సమర్థించండి.
జవాబు:
మిథిలానగర సమీపానికి చేరుకొన్నారు విశ్వామిత్ర రామలక్ష్మణులు. అక్కడ గౌతముని ఆశ్రమం చూశారు. ఆ ఆశ్రమం అందంగా ఉంది. కాని, జనసంచారం లేదు. గౌతమ మహర్షి భార్య అహల్య అనీ, ఆమె ఒక తప్పు చేసినందుకు ఆమెను గౌతముడు శపించాడనీ విశ్వామిత్ర మహర్షి చెప్పాడు. అప్పటి నుండి అహల్య వాయువే ఆహారంగా తీసుకొని జీవిస్తూ బూడిదలో పడి ఉంది.

అహల్య అదృశ్య రూపంలో ఉంది. రాముని రాకతో ఆమెకు నిజరూపం కల్గుతుందని గౌతముడు చెప్పాడని విశ్వామిత్రుడు శ్రీరామునకు చెప్పాడు. విశ్వామిత్రుని ఆజ్ఞతో గౌతముని ఆశ్రమంలో శ్రీరాముడు పాదం మోపాడు. ఆ పవిత్ర పాదం పెట్టగానే అహల్య పూర్వ రూపం పొందింది. అహల్యా గౌతములు శ్రీరాముని సత్కరించారు.

ప్రశ్న 24.
విశ్వామిత్రుని వెంట అయోధ్య నుండి బయలుదేరి, సిద్ధాశ్రమం చేరేవరకు రామలక్ష్మణులకు ఎదురైన సంఘటనల గురించి రాయండి.
జవాబు:
వశిష్ఠుని హిత వచనాలతో విశ్వామిత్రుని వెంట రామలక్ష్మణులను దశరథుడు పంపాడు.

రామలక్ష్మణులు, విశ్వామిత్రుడు సరయూనది వెంబడి నడుస్తున్నారు. కొంత దూరం ప్రయాణించాక రామలక్ష్మణులకు విశ్వామిత్రుడు ‘బల’, ‘అతిబల’ విద్యలనుపదేశించాడు. వీటి వల్ల అలసట, ఆకలి, దాహం, శత్రుభయం ఉండవు. మరునాడు ‘మలద’, ‘కరూశ’ జనపదాలకు చేరారు. అక్కడ విశ్వామిత్రుని ఆజ్ఞతో శబ్దభేది విద్యతో ‘తాటక’ను చంపాడు. విశ్వామిత్రుడు ఆనందించాడు. ఎన్నో దివ్యాస్త్రాలను ఇచ్చాడు.

తర్వాత సిద్ధాశ్రమం చేరారు. అదే విశ్వామిత్రుని యజ్ఞభూమి.

ప్రశ్న 25.
అయోధ్య నగరం గురించి రాయండి.
జవాబు:
సరయూనదీ తీరంలో ‘కోసల’ దేశం ఉంది. అందులోనే అయోధ్యా నగరం ఉంది. అయోధ్య అంటే యోధులకు జయించడానికి వీలులేనిది అని అర్థం. అయోధ్యా నగరాన్ని మనువు నిర్మించాడు. కోసల దేశాన్ని పాలించిన రాజులంతా అయోధ్యను రాజధానిగా చేసుకొని పరిపాలించారు. చాలా మంది ధర్మమూర్తులైన చక్రవర్తులు పరిపాలించారు. ప్రజలు కూడా ధర్మపరాయణులు. సుఖసంతోషాలలో జీవించారు. అయోధ్యా నగరం భోగభాగ్యాలతో విలసిల్లింది.

ప్రశ్న 26.
విశ్వామిత్రుడెందుకు అగ్గిమీద గుగ్గిలమయ్యాడు ? అది సమంజసమా ? వివరించండి..
జవాబు:
విశ్వామిత్రుడు కోరినది చేస్తానని దశరథుడు మాట ఇచ్చాడు. శ్రీరాముని తన వెంట యాగరక్షణకు పంపమని విశ్వామిత్రుడు కోరాడు. తన చిన్ని రాముడు యుద్ధం చేయలేడనీ, తానే వస్తానన్నాడు దశరథుడు. ఈ విధంగా ఇచ్చిన మాట తప్పే ప్రయత్నం చేసిన దశరథునిపై విశ్వామిత్రునికి కోపం వచ్చింది. అగ్గిమీద గుగ్గిలం అయ్యాడు.

అది సమంజసమే. ఎందుకంటే బాల రామునికి విలువిద్యలో మెళకువలు నేర్పాలని విశ్వామిత్రుని ప్రయత్నం. రామునికి రాక్షస సంహారంలో అనుభవ పూర్వకమైన విజ్ఞానం కల్గించాలని విశ్వామిత్రుని ఆలోచన. దానికి ఆటంకం ఏర్పడింది. ముందు ఇచ్చిన మాట తప్పడం దశరథుని (సూర్య) వంశపు రాజులెవరూ చేయలేదు. దశరథుడు మాట మార్చడం వలన ఆ వంశానికి చెడ్డపేరు వస్తుంది. అలా జరగకూడదని విశ్వామిత్ర మహర్షి కోరిక.

ప్రశ్న 27.
గంగావతరణాన్ని గురించి విశ్వామిత్రుడు రామునికి చెప్పడంలో ఆంతర్యం ఏమిటి ?
జవాబు:
శ్రీరాముడు తన పూర్వీకుల గొప్పతనం తెలుసుకోవాలి. వారి గౌరవానికి తగినట్లుగా తన శిష్యుడైన శ్రీరాముడు కూడా ప్రవర్తించాలి అని విశ్వామిత్రుని ఆంతర్యం. తన పూర్వుల వలె శ్రీరాముడు కూడా తల్లిదండ్రుల పట్ల భక్తి గౌరవాలు కల్గి ఉండాలి. చేపట్టిన పనిని పూర్తి చేసే పట్టుదల అలవడాలి. తన పూర్వుల కంటె ఉన్నతంగా, ఆదర్శవంతంగా జీవించాలనే కోరిక శ్రీరామునిలో కల్గించడమే విశ్వామిత్రుని లక్ష్యం. అదే ఆయన ఆంతర్యం.

పరిచిత గద్యాలు

ప్రశ్న 1.
కింది పేరాను చదవండి. ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

అదే సమయంలో దేవతలందరూ బ్రహ్మను చేరి తమ గోడు వెళ్ళబోసుకున్నారు. రావణాసురుడు బ్రహ్మ వరప్రభావం చేత విర్రవీగుతూ తమను చిత్రహింసలకు గురిచేస్తున్నాడన్నారు. ముల్లోకాలను బాధించడమే కాక ఇంద్రుణ్ణి సైతం రాజ్యభ్రష్టుణ్ణి చేయడానికి పూనుకొన్నాడని తెలిపారు. అతని దుండగాలకు అంతే లేదన్నారు. ఋషుల, యక్ష గంధర్వుల మాట అటుంచి అతని భయంతో సూర్యుడు, సముద్రుడు, వాయువు కూడా తమ సహజస్థితిని ప్రకటించలేక పోతున్నారని వాపోయారు. అతని పీడ విరగడయ్యే ఆలోచనను బ్రహ్మనే చెప్పమని వేడుకున్నారు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :

ప్రశ్న 1.
దేవతలంతా తమ కష్టాలను ఎవరికి చెప్పుకున్నారు ?
జవాబు:
దేవతలంతా తమ కష్టాలను బ్రహ్మకు చెప్పుకున్నాడు.

ప్రశ్న 2.
బ్రహ్మ వరప్రభావం చేత విర్రవీగుతున్నది ఎవరు ?
జవాబు:
బ్రహ్మ వరప్రభావం చేత విర్రవీగుతున్నది రావణాసురుడు.

ప్రశ్న 3.
రావణుడి భయం వల్ల ఎవరు తమ సహజస్థితిని ప్రకటించ లేకపోతున్నారు ?
జవాబు:
రావణుడి భయం వల్ల సూర్యుడు, సముద్రుడు, వాయువు తమ సహజస్థితిని ప్రకటించ లేకపోతున్నారు.

ప్రశ్న 4.
ఎవరిని రాజ్యభ్రష్టుణ్ణి చేయడానికి రావణుడు పూనుకొన్నాడు ?
జవాబు:
ఇంద్రుణ్ణి రాజ్యభ్రష్టుణ్ణి చేయడానికి రావణుడు పూనుకొన్నాడు.

ప్రశ్న 5.
గోడు వెళ్ళబోసుకోవడం అంటే ఏమిటి ?
జవాబు:
బాధలు, కష్టాలు చెప్పుకోవడాన్ని గోడు వెళ్ళబోసుకోవడం అంటారు.

ప్రశ్న 2.
కింది గద్యాన్ని చదువండి. ఆ తర్వాత ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి. (June 2019)

విశ్వామిత్రుడు సమాధానమిస్తూ “పౌలస్త్యవంశజుడైన విశ్రవసుడనే ముని కుమారుడు రావణాసురుడు. అతడు కుబేరుని సోదరుడు. అనేక రాక్షస బలాలు కలవాడు. బ్రహ్మ ఇచ్చిన అసాధారణ వరాల వల్ల అతని గర్వం ఇబ్బడిముబ్బడైంది. ముల్లోకాలనూ అల్లకల్లోలం చేస్తున్నాడు. అటువంటివాడికి యజ్ఞం భగ్నం చేయడమనేది అల్పంగా తోస్తున్నది. అందుకే ఇటువంటి పనులలో పాల్గొనడు. మారీచ సుబాహులు ఇతనిచేత ప్రేరితులై యజ్ఞాలకు విఘ్నాలను కలిగిస్తున్నా” రనగానే దశరథుడు మరింత భయపడ్డాడు. “యుద్ధంలో యమునితో సమానులైన వారి నెదుర్కోవడానికి నా చిన్నిపాపణ్ణి పంపను. నేను కూడా యుద్ధ విషయంలో అశక్తు” డనని పలికాడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
ప్రశ్న 1.
రావణుడి గర్వానికి కారణం ఏమిటి ?
జవాబు:
బ్రహ్మ ఇచ్చిన అసాధారణ వరాల వల్ల రావణుడికి గర్వం కలిగింది.

ప్రశ్న 2.
పై పేరాలో సంభాషణ ఎవరెవరి మధ్య జరిగినది ?
జవాబు:
విశ్వామిత్రునకు, దశరథ మహారాజునకు మధ్య సంభాషణ జరిగింది.

ప్రశ్న 3.
యమునితో సమానులైన వారు ఎవరు ?
జవాబు:
మారీచ సుబాహులు యమునితో సమానులైనవారు.

ప్రశ్న 4.
ఎవరి ప్రేరణతో మారీచ సుబాహులు యజ్ఞాలకు విఘ్నం కలిగిస్తున్నారు ?
జవాబు:
రావణాసురుని ప్రేరణతో మారీచ సుబాహులు యజ్ఞాలకు విఘ్నం కలిగిస్తున్నారు.

ప్రశ్న 5.
రావణుడు ఏ వంశానికి చెందినవాడు ?
జవాబు:
రావణుడు పౌలస్త్య వంశానికి చెందినవాడు.

ప్రశ్న 3.
కింది గద్యాన్ని చదువండి. (June 2018)

సరయూ నదీ తీరంలో కోసల అనే సుప్రసిద్ధ దేశమున్నది. అందులోనిదే ‘అయోధ్యా’ అనే మహానగరం. అయోధ్యా అంటే యోధులకు జయించడానికి శక్యం కానిది. మనువు దీనిని నిర్మించాడు. కోసల దేశాన్ని దశరథ మహారాజు పరిపాలిస్తున్నాడు. అతడు సూర్యవంశం వాడు. మహావీరుడు. దేవతల పక్షాన రాక్షసులతో ఎన్నోమార్లు యుద్ధం చేసినవాడు. ధర్మ పరాయణుడు, ప్రజలను కన్న బిడ్డలవలె చూసుకొనేవాడు. వసిష్ఠ వామదేవులు అతని ప్రధాన పురోహితులు. సుమంత్రుడు మొదలుగా గల ఎనిమిది మంది మంత్రులు. ఇతని పాలనలో కోసల దేశం భోగభాగ్యాలతో విలసిల్లింది. ప్రజల ధర్మ వర్తనులై సుఖసంతోషాలతో ఉన్నారు.

కింద ఇచ్చిన వాక్యాలలో సరైన దానికి (✓) గుర్తు పెట్టి సూచించండి.
1.
అ) శ్రీరాముడు సూర్యవంశం వాడు. [✓]
ఆ) సూర్యవంశానికి చెందినవాడు కాదు దశరథుడు. [ ]

2.
అ) దశరథునికి సుమంత్రుడు మంత్రి. [✓]
ఆ) సుమంత్రుడు దశరథుని కొలువులో లేడు. [ ]

3.
అ) యోధులు జయించటానికి శక్యమైన నగరం’ కోసల. [ ]
ఆ) అయోధ్య యోధులు జయించటానికి శక్యం కానిది. [✓]

4.
అ) కోసలదేశపు రాజ పురోహితులో వసిష్ఠుడు ఒకరు. [✓]
ఆ) దశరథుడి పురోహితులు వసిష్ఠుడు, వామదేవుడు కారు. [ ]

5.
అ) పై గద్యం ప్రకారం రాక్షసులతో యుద్ధం చేసింది దశరథుడు. [ ✓]
ఆ) శ్రీరాముడు రాక్షసులతో యుద్ధం చేసినట్లు పై గద్యంలో ఉంది. [ ]

ప్రశ్న 4.
కింది పేరాను చదవండి – క్రింది మాటలకు ఒక వాక్యంలో వివరణ వ్రాయండి.

ఎన్ని ఉన్నా సంతానం లేదన్న చింత దశరథుణ్ణి కుంగదీసింది. సంతానప్రాప్తి కోసం అశ్వమేధయాగం చేయాలన్న ఆలోచన కలిగింది. వెంటనే పురోహితులు, గురువులతో సమావేశమయ్యాడు. మనసులోని మాట చెప్పాడు. వారు తథాస్తు అన్నారు. సరయూనదికి ఉత్తర తీరంలో యజ్ఞవేదిక సిద్ధమైంది. మంత్రీ, సారథీ అయిన సుమంత్రుడు ఈ యాగానికి ఋష్యశృంగ మహర్షిని ఆహ్వానిస్తే ఫలవంతమౌతుందని సూచించాడు. ఋష్యశృంగుడు విభాండక మహర్షి కుమారుడు. నిష్ఠాగరిష్టుడు. అతడు ఎక్కడ ఉంటే అక్కడ వానలు బాగా కురుస్తాయి. దశరథుని ఆజ్ఞమేరకు ఋష్యశృంగుణ్ణి సగౌరవంగా తోడ్కొనివచ్చారు. మూడు రోజులపాటు అశ్వమేధయాగం శాస్త్రోక్తంగా నిర్వహించారు.

ప్రశ్న 1.
కుంగదీసింది : ……………………………
జవాబు:
అంటే, నీరసింప చేసింది అని భావము. అనగా అణగిపోయాడు అని భావము.

ప్రశ్న 2.
తథాస్తు అన్నారు : ……………………………
జవాబు:
అంటే “అలాగే కానియ్యండి” అని అర్ధము. అందుకు అంగీకరించారని భావం.

ప్రశ్న 3.
నిష్ఠాగరిష్ఠుడు : …………………………….
జవాబు:
‘నిష్ఠ’ అంటే ధర్మము మొదలయిన వాని యందు నమ్మకం కలిగియుండడం. అటువంటి నిష్ఠ. కలవారిలో గొప్పవాడు అని భావం.

ప్రశ్న 4.
సగౌరవంగా తోడ్కొని వచ్చారు : ……………………………
జవాబు:
అంటే గౌరవంగా వెంటబెట్టుకొని తీసుకొని వచ్చారు అని భావము.

ప్రశ్న 5.
శాస్త్రోక్తంగా నిర్వహించారు: …………………………….
జవాబు:
శాస్త్రములో చెప్పిన విధంగా చక్కగా జరిపించారు అని భావము.

ప్రశ్న 5.
కింది పేరాను చదవండి. దాని కింది మాటలకు ఒక వాక్యంలో వివరణ ఇవ్వండి.

“కాలచక్రం తిరుగుతున్నది. ఒకనాడు దశరథుడు తన మంత్రులు పురోహితులతో సమావేశమయ్యాడు. తన కుమారుడు వివాహ ప్రస్తావన చేస్తున్నాడు. సరిగ్గా అదే సమయంలో అక్కడ అడుగుపెట్టాడు. మహా తేజశ్శాలియైన విశ్వామిత్ర మహర్షి, సృష్టికి ప్రతిసృష్టి చేయగల సమర్థుడతడు. దశరథుడు ఎదురేగి స్వాగతించాడు. అతిథి దేవోభవ. అతిథి మనకు దేవునితో సమానం. ఇది తెలిసిన దశరథుడు విశ్వామిత్రునకు సముచిత రీతిన మర్యాదలు గావించాడు. వినయపూర్వకంగా చేతులు జోడించి విశ్వామిత్రుని రాకకు కారణాన్ని అడిగాడు. తన పైన కార్యభారాన్ని పెడితే నెరవేరుస్తానన్నాడు. దశరథుని వినయానికి మురిసిపోయాడు విశ్వామిత్రుడు.

ప్రశ్న 1.
సమావేశమయ్యాడు
జవాబు:
అంటే ఇతరులతో కలిసి ఒకచోట కూర్చున్నాడు అని భావము.

ప్రశ్న 2.
వివాహ ప్రస్తావన
జవాబు:
వివాహమును గూర్చి మాట్లాడడం అని భావము.

ప్రశ్న 3.
అతిథి దేవోభవ
జవాబు:
అంటే అతిథిని మనము దేవునితో సమానంగా గౌరవించాలి అని భావము.

ప్రశ్న 4.
సముచిత రీతి
జవాబు:
అంటే మిక్కిలి తగిన విధముగా అని భావము

ప్రశ్న 5.
నెరవేరుస్తానన్నాడు
జవాబు:
అంటే సిద్ధింప చేస్తానన్నాడు. చెప్పినట్లు చేస్తానన్నాడని భావము.

ప్రశ్న 6.
కింది పేరాను చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

స్నానానికి నదిలోకి దిగిన వాల్మీకి చుట్టూవున్న ప్రకృతి అందాలకు పరవశిస్తున్నాడు. సమీపంలో ఒక కొమ్మపైన క్రౌంచ పక్షుల జంటను చూశాడు. వాటి అనురాగం ముచ్చటగొలుపుతున్నది. వాటి మధురధ్వనులు వీనులవిందు చేస్తున్నాయి. ఇంతలో ఒక వేటగాడు క్రూరబాణంతో మగపక్షిని నేలకూల్చాడు. అది నెత్తురోడుతూ విలవిలలాడుతూ ప్రాణాలను విడచింది. ఆ ఎడబాటును తట్టుకోలేని ఆడపక్షి తల్లడిల్లిపోయింది. హృదయ విదారకమైన ఈ దృశ్యాన్ని చూశాడు వాల్మీకి. కరుణరసం జాలువారింది. ధర్మావేశం కట్టలు తెంచుకుంది.

ప్రశ్నలు – జవాబులు

ప్రశ్న 1.
నదీ తీరంలోని ప్రకృతి ఎలా ఉంటుంది ?
జవాబు:
అందంగా ఉంటుంది.

ప్రశ్న 2.
వేటగాడు పక్షిని ఎందుకు కొట్టాడు ?
జవాబు:
వేటగాడు తన ఆహారం కోసం పక్షిని కొట్టాడు.

ప్రశ్న 3.
వాల్మీకి హృదయం ఎటువంటిది ?
జవాబు:
వాల్మీకి హృదయం సున్నితమైనది.

ప్రశ్న 4.
పక్షుల జంటను చూసి ఎవరు ఆనందించారు ?
జవాబు:
పక్షుల జంటను చూసి వాల్మీకి ఆనందించాడు.

ప్రశ్న 5.
జీవహింస మంచిది కాదా ?
జవాబు:
జీవహింస మంచిది కాదు.

ప్రశ్న 7.
కింది పేరాను చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

సరయూ నదీతీరంలో ‘కోసల’ అనే సుప్రసిద్ధ దేశముంది. అందులోనిదే ‘అయోధ్యా’ అనే మహానగరం. ‘అయోధ్యా’ అంటే యోధులకు జయించడానికి శక్యం కానిది. మనువు దీన్ని నిర్మించాడు. కోసల దేశాన్ని దశరథమహారాజు పరిపాలిస్తున్నాడు. అతడు సూర్యవంశం వాడు. మహావీరుడు. దేవతల పక్షాన రాక్షసులతో ఎన్నోమార్లు యుద్ధం చేసినవాడు. ధర్మపరాయణుడు. ప్రజలను కన్నబిడ్డలవలె చూసుకునేవాడు. వశిష్ఠ, వామదేవులు అతని ప్రధానపురోహితులు. సుమంత్రుడు మొదలుగాగల ఎనిమిది మంది మంత్రులు. ఇతని పాలనలో కోసల దేశం భోగభాగ్యాలతో విలసిల్లింది. ప్రజలు ధర్మవర్తనులై సుఖసంతోషాలతో ఉన్నారు. ‘యథారాజా తథా ప్రజాః’ – రాజు ఎలా ఉంటే ప్రజలూ అలాగే ఉంటారు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు

ప్రశ్న 1.
కోసల దేశంలో ప్రవహించే నది ఏది ?
జవాబు:
కోసల దేశంలో సరయూ నది ప్రవహిస్తోంది.

ప్రశ్న 2.
ఆదర్శవంతమైన రాజు ఎవరు ?
జవాబు:
దశరథ మహారాజు.

ప్రశ్న 3.
కోసల రాజ్యంలో ప్రజలు ఎలా ఉండేవారు ?
జవాబు:
దశరథ మహారాజు వలె ధర్మవర్తనులై ఉండేవారు.

ప్రశ్న 4.
అయోధ్యా నగర నిర్మాణంలో కీలకపాత్ర ఎవరిది ?
జవాబు:
అయోధ్యా నగర నిర్మాణంలో కీలకపాత్ర మనువుది.

ప్రశ్న 5.
కోసల దేశం ఎందుకు భోగభాగ్యాలతో విలసిల్లింది
జవాబు:
దశరథ మహారాజు ధర్మబద్ధంగా పరిపాలించినందున.

ప్రశ్న 8.
కింది పేరాను చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

రామలక్ష్మణ భరత శత్రుఘ్నులు శుక్లపక్ష చంద్రునిలా పెరుగుతున్నారు. వేదశాస్త్రాలనభ్యసించారు. ధనుర్విధ్యలో నైపుణ్యం సంపాదించారు. విజ్ఞానఖనులయ్యారు. సద్గుణాలకు ఆటపట్లైనారు. ఉత్తమ విద్యార్థులకు ఉండవలసిన లక్షణాలివి. రాముడు ఎప్పుడూ తల్లిదండ్రుల సేవలో నిమగ్నమయ్యేవాడు. చిన్ననాటి నుంచీ అన్నసేవే మిన్నగా భావించేవాడు లక్ష్మణుడు. ఇతడు రాముడికి బహిఃప్రాణం. రామలక్ష్మణ భరత శత్రుఘ్నులు అన్యోన్య ప్రేమాభిమానాలు కలవారు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు

ప్రశ్న 1.
రామలక్ష్మణ భరత శత్రుఘ్నులు ఎలా ఉండేవారు ?
జవాబు:
అన్యోన్య ప్రేమాభిమానాలతో ఉండేవారు.

ప్రశ్న 2.
“వేదశాస్త్రాలను అభ్యసించారు” – దీనిలో సమాసపదం ఏది ?
జవాబు:
వేదశాస్త్రాలు

ప్రశ్న 3.
రాజ కుమారులను శుక్లపక్ష చంద్రునితో ఎందుకు పోల్చారు ?
జవాబు:
రోజు రోజుకు అభివృద్ధి చెందడం వలన.

ప్రశ్న 4.
ఈ పేరాను బట్టి రామ, లక్ష్మణ, భరత, శత్రుఘ్నులకు ఎవరిని సేవించటం అలవాటు ?
జవాబు:
తమ కంటే పెద్దవారిని సేవించేవారు.

ప్రశ్న 5.
ఈ పేరాకు తగిన శీర్షికను నిర్ణయించండి.
జవాబు:
ఉత్తమ విద్యార్థి.

ప్రశ్న 9.
కింది గద్యాన్ని చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

దశరుథుడు పుత్రకామేష్టి చేసినప్పుడు యజ్ఞగుండం నుంచి గొప్ప తేజస్సుతో కూడిన ఒక దివ్యపురుషుడు ఆవిర్భవించాడు. అతడు బ్రహ్మ పంపగా వచ్చినవాడు చేతిలో బంగారుపాత్ర, వెండి మూతతో. అందులో దివ్యపాయసమున్నది. దాన్ని దశరథునకందించాడు. ఈ పాయసం సంపదలనిస్తుంది. ఆరోగ్యాన్ని పెంపొందిస్తుంది. అన్నిటినీ మించి సంతానాన్ని ప్రసాదిస్తుందన్నాడు. పేదవానికి పెన్నిథి దొరికినట్లైంది దశరథునికి. అతని మనస్సు ఆనందతాండవం చేసింది.

ప్రశ్నలు – జవాబులు

ప్రశ్న 1.
యజ్ఞగుండం నుండి ఉద్భవించిన దివ్యపురుషుడు ఎవరి ఆదేశానుసారం వచ్చాడు ?
జవాబు:
యజ్ఞగుండం నుండి దివ్యపురుషుడు బ్రహ్మ ఆదేశానుసారం వచ్చాడు.

ప్రశ్న 2.
దశరథుడు నిర్వహించిన యాగమేది ?
జవాబు:
దశరథుడు నిర్వహించిన యాగం ‘పుత్రకామేష్టి’.

ప్రశ్న 3.
దివ్యపురుషుడు ప్రసాదించిన పాయసం ప్రత్యేకత ఎట్టిది?
జవాబు:
ఆ పాయసం సంపదలనిస్తుంది. ఆరోగ్యాన్ని పెంపొందిస్తుంది. సంతానాన్ని ప్రసాదిస్తుంది.

ప్రశ్న 4.
పేదవానికి పెన్నిథి దొరికినట్లుగా భావించిన దశరథుడు నిజంగా ఏ విషయంలో పేదవాడు?
జవాబు:
దశరథుడు నిజంగా సంతాన భాగ్యంలో పేదవాడు.

ప్రశ్న 5.
ఈ పేరాకు శీర్షిక నిర్ణయించండి.
జవాబు:
ఈ పేరాకు శీర్షిక ‘పాయసప్రదానం’ అంటే సరిపోతుంది.

ప్రశ్న 10.
కింది గద్యాన్ని చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

దశరథుని మాటలకు విశ్వామిత్రుడు అగ్గిమీద గుగ్గిలమైనాడు. “ఇచ్చిన మాట తప్పడం మా ఇంటావంటా లేదు. నీవందుకు సిద్ధపడితే రిక్తహస్తాలతో తిరిగి వెడతాను, మీరు సుఖంగా ఉండండి” అన్నాడు విశ్వామిత్రుడు. పరిస్థితి తీవ్రతను గమనించాడు వశిష్ఠమహర్షి. ఇచ్చిన మాట నిలుపుకోమని దశరథునికి హితవు పలికాడు. మాట నిలబెట్టుకోని వానికి ధర్మకార్యాల నాచరించిన ఫలం నశిస్తుందని హెచ్చరించాడు. వివిధాస్త్ర ప్రయోగ విధుడైన విశ్వామిత్రుడి వెంట రాముణ్ణి పంపడంలో సంశయానికి తావుండగూడదన్నాడు. రాముణ్ణి పంపితే మేలు జరుగుతుందని సుతిమెత్తగా సూచించాడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు

ప్రశ్న 1.
విశ్వామిత్రుడికి ఎందుకు కోపం వచ్చింది ?
జవాబు:
“తనపై పెట్టిన కార్యభారాన్ని నెరవేరుస్తాను” అని ఇచ్చిన మాటను తప్పడం వల్ల దశరథునిపై విశ్వామిత్రుడికి కోపం వచ్చింది.

ప్రశ్న 2.
‘రిక్త హస్తాలతో వెడతాను’ అంటే అర్థం ఏమిటి ?
జవాబు:
వట్టి చేతులతో వెడతానని అర్థం. రాముడిని తీసుకొని వెళ్ళకుండానే వెడతానని భావం.

ప్రశ్న 3.
దశరథునికి వశిష్ఠుడు ఏమని హితము చెప్పాడు ?
జవాబు:
విశ్వామిత్రునకు ఇచ్చిన మాటను నిలుపుకొమ్మని వశిష్ఠుడు దశరథునికి హితము చెప్పాడు.

ప్రశ్న 4.
దశరథుడికి వశిష్ఠుడు ఏమని సూచించాడు ?
జవాబు:
రాముణ్ణి విశ్వామిత్రుని వెంట పంపితే మేలు జరుగుతుందని వశిష్ఠుడు సుతిమెత్తగా సూచించాడు.

ప్రశ్న 5.
ఇంటావంటా లేనిది ఏమిటి ? ఎవరి ఇంట లేదు ?
జవాబు:
‘ఇచ్చిన మాట తప్పడం’ దశరథుని ఇంటావంటా లేదు.

ప్రశ్న 11.
కింది గద్యభాగాన్ని చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

“ఇదంతా విని శివధనుస్సును తెప్పించమన్నాడు విశ్వామిత్రుడు. సరేనన్నాడు జనకుడు. బలిష్ఠులు, దీర్ఘకాయులు, అయిన ఐదు వేల మంది అతి కష్టం మీద శివధనుస్సుతో కూడిన పేటికను తీసుకువచ్చారు.

విశ్వామిత్ర మహర్షి అనుమతితో ధనుస్సు మధ్య భాగాన్ని అవలీలగా పట్టుకొన్నాడు రాముడు. ధనుర్విద్య యందు ఆరితేరిన రాముని చేయి సోకినంతనే ఆ ధనుస్సు వంగింది. వింటి నారిని సంధించాడు. వేలకొలది సదస్యులు ఆశ్చర్యంలో మునిగి పోయారు. అల్లెత్రాడును ఆకర్ణాంతంగా లాగాడు రాముడు. పిడుగుపాటులా భయంకర శబ్దాన్ని చేస్తూ ఫెళ్ళున విల్లు విరిగింది. విశ్వామిత్రుడు, జనకుడు, రామలక్ష్మణులు తప్ప మిగతా వారంతా మూర్ఛపోయారు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు

ప్రశ్న 1.
శివధనుస్సు పేటికను ఎవరు తెచ్చారు ?
జవాబు:
బలిష్ఠులు, దీర్ఘకాయులు అయిన భటులు శివధనుస్సు ఉన్న పేటిక సభలోకి తెచ్చారు.

ప్రశ్న 2.
ధనుస్సు ఎందుకు వంగింది?
జవాబు:
ధనుర్విద్యలో ఆరితేరిన శ్రీరాముని చేయి సోకగానే ధనుస్సు వంగింది.

ప్రశ్న 3.
విల్లు విరిగినప్పుడు ఎటువంటి శబ్దం వచ్చింది ?
జవాబు:
విల్లు విరిగినపుడు పిడుగుపాటు వంటి భయంకర శబ్దం వినబడింది.

ప్రశ్న 4.
రాముడు శివధనుస్సును ఎవరి అనుమతితో ఎలా పట్టుకొన్నాడు ?
జవాబు:
రాముడు విశ్వామిత్రుని అనుమతితో, అవలీలగా శివధనుస్సును పట్టుకున్నాడు.

ప్రశ్న 5.
శివ ధనుర్భంగ శబ్దం విని మూర్ఛపడని వారెవరు ?
జవాబు:
రామలక్ష్మణులు, విశ్వామిత్రుడు, జనకుడు మూర్ఛ పడలేదు.

ప్రశ్న 12.
కింది పేరాను చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

దశరథుడు పుత్రకామేష్టి చేసినప్పుడు యజ్ఞకుండం నుంచి గొప్ప తేజస్సుతో కూడిన ఒక దివ్యపురుషుడు ఆవిర్భవించాడు. అతడు బ్రహ్మపంపగా వచ్చినవాడు చేతిలో బంగారుపాత్ర వెండిమూతతో. అందులో దివ్యపాయసముంది. దాన్ని దశరథునకందించాడు. ‘ఈ పాయసం సంపదలనిస్తుంది, ఆరోగ్యాన్ని పెంపొందిస్తుంది. అన్నిటినీ మించి సంతానాన్ని ప్రసాదిస్తుంద’న్నాడు. పేదవానికి పెన్నిధి దొరికినట్లైంది దశరథునికి. అతని మనస్సు ఆనందతాండవం చేసింది.

ప్రశ్నలు – జవాబులు

ప్రశ్న 1.
పాయస పాత్రను ఎవరు పంపారు ?
జవాబు:
బ్రహ్మదేవుడు పంపాడు.

ప్రశ్న 2.
పుత్రకామేష్టియాగం ఎందుకు చేస్తారు ?
జవాబు:
సంతానం కోసం.

ప్రశ్న 3.
దశరథునికి ఎందుకు ఆనందం కలిగింది ?
జవాబు:
తనకు సంతానం కలుగుతుందని.

ప్రశ్న 4.
మానవునికి కావలసినదేమిటి ?
జవాబు:
సంపద, ఆరోగ్యం, సంతానం.

ప్రశ్న 5.
బంగారు పాత్రలో ఏముంది ?
జవాబు:
దివ్యపాయసం.

ప్రశ్న 13.
కింది పేరాను చదివి, ఎందుకు, ఏమిటి, ఎలా అనేవి ఉపయోగించి 5 ప్రశ్నలు తయారుచేయండి.

రామలక్ష్మణ సహితుడయి విశ్వామిత్రుడు ‘సిద్ధాశ్రమం’ చేరుకున్నాడు. అదే అతని యజ్ఞభూమి. రామలక్ష్మణులు వినయంగా చేతులు జోడించి గురువుగారిని యజ్ఞదీక్షను స్వీకరించమని ప్రార్థించారు. మన్నించాడు మహర్షి.. యజ్ఞదీక్షితుడయ్యాడు. మరునాడు యజ్ఞం ప్రారంభమైంది. ఆరు రోజులపాటు సాగే ఈ యజ్ఞ విషయంలో అత్యంత జాగరూకులై ఉండమని రామలక్ష్మణులకు సూచించారు మునులు. ఐదురోజులైంది. కంటిమీద కునుకు లేకుండా యజ్ఞాన్ని కాపాడుతున్నారు రామలక్ష్మణులు. కర్తవ్యాన్ని నెరవేర్చడంలో ఇంత నిష్ఠ ఉండాలి. చివరిరోజు ఉన్నట్టుండి ఒక్కసారిగా యజ్ఞకుండం నుండి జ్వాలలు ఎగసిపడ్డాయి. ఇది రాక్షసుల రాకకు సూచన.
జవాబు:

ప్రశ్నలు

సిద్ధాశ్రమం ఏమిటి ?
ఏమి ప్రారంభమయ్యింది ?
రామ, లక్ష్మణులు ఎందుకు వచ్చారు ?
గురువును ఎలా ప్రార్థించారు ?
ఆరు రోజులపాటు ఏం జరిగింది ?

TS Inter 2nd Year Maths 2A Probability Important Questions

March 16, 2024March 13, 2024 by Srinivas

Students must practice these TS Inter 2nd Year Maths 2A Important Questions Chapter 9 Probability to help strengthen their preparations for exams.

TS Inter 2nd Year Maths 2A Probability Important Questions

Question 1.
A Number x is drawn arbitrarily from the set [1, 2, 3 ……………. 100]. Find the probability that \(\left(x+\frac{100}{x}\right)>29\)
Solution:
The total points of the sample space are 100.
Let A be the event that an x selected (drawn) at random from the set
S = {1, 2, 3 …………… 100} has the property.
\(\left(x+\frac{100}{x}\right)>29\)
Now x +\(\frac{100}{x}\) > 29 ⇔ x² – 29x + 100 >0
(x – 4)(x – 25) > 0 ⇔ x >25 or x< 4
Since x ∈ S. it follows that
A = {1,2,3,26.27. ……………………. 100}
Thus the numbers of cases favourable to A is 78.
∴ The required probability: \(\frac{1}{18}\)
P(A)=\(\frac{78}{100}\)=0.78

Question 2.
Two squares are chosen at random on a chess board. Show that the probability that they have a side in common is \(\frac{1}{18}\).
Solution:
The number of ways of choosing the first square is 64 and that of the second is 63. Therefore the number of ways of choosing the first and the second square is 64 x 63. Let E be the event that these squares have a side in common. We shall find the number of cases favourable to E. If the first square happens to be one of the squares in the four corners of the chess hoard. the second square (with common side) can be chosen in 2 ways.

lf the first square happens to be any one of the remaining 24 squares along the four sides of the chess board other than the corner, the second square can be chosen in 3 ways. If the first square happens to be any one of the remaining 36 Inner squares, then the second square can he choose in 4 ways. Hence the number of cases favourable to E
Is (4 x 2) + (24 x 3) + (36 x 4) = 224
Therefore the required probability is
\(\frac{224}{64 \times 63}=\frac{1}{18}\)

Question 3.
A fair coin is tossed 200 times. Find the probability of getting a head an odd number of time.
Solution:
The total number of points in the sample space is 2²⁰⁰. Let E be event getting a head an odd number of times. Then the number of cases favourable to E is
TS Inter 2nd Year Maths 2A Probability Important Questions 1

Question 4.
A and B are among 20 persons who sit at random along a round table. Find the probability that there are any six persons between A and B.
Solution:
Let A occupy any seat at the round table.
Then there are 19 seats left for B. But if six persons are to be seated between A and B, then B has only two ways to sit. Thus the required probability is \(\frac{2}{19}\).

Question 5.
Out of 30 consecutive Integers, two integers are (Irawil at random. Find the probability that their sum is odd.
Solution:
The total number of ways of choosing 2 integers out of 30 is ³⁰C₂. Out of the 30 numbers, 15 are even and 15 are odd. If the sum of the two numbers is to be odd, one should be even and the other odd. Hence the number of cases favourable to the required event is ¹⁵C₁x ¹⁵C₁
∴ The required probability
TS Inter 2nd Year Maths 2A Probability Important Questions 2

Question 6.
Out of 1,00,000 new born babies, 77,181 survived till the age of 20. Find the probability that a new born baby survives till 20 year of age.
Solution:
Here m = 77,181; n = 1,00,000
Required Probability = \(\frac{77,181}{1,00,000} \) = 0.77181

Question 7.
Find the probability of throwing a total score of 7 with 2 dice.
Solution:
The sample space S of this experiment is given by
S = {(1, 1), (1, 2),…………………, (1, 6),
(2, 2), (2, 2),…………………, (2, 6).
(6, 1), (6, 2),…………………, (6, 6)}
In a typical element, the first coordinate represents the score on the first die and the second coordinate represents the score on the second die. There are 36 points in S and all the points are equally likely. Let E be the event of getting a total score of 7. Then E has the following 6 elements.
{(1, 6), (2, 5), (3, 4), (4, 3), (5, 2),(6, 1)}
∴ P(E) = \(\frac{6}{36}=\frac{1}{6}\)

Question 8.
Find the probability of obtaining two tails and one head when 3 coins are tossed.
Solution:
For this experiment of tossing three coins, the sample space can be seen to be
S = {HHH, HHT, HTH, THH, HTT, THT, TTH,TTT}
Let E be the event of obtaining two tails and a head.
Then E = {HTT, THT, TTH}
∴ P(E) = \(\frac{3}{8}\)

Question 9.
A page is opened at random from a book containing 200 pages. What is the probability fly that the number on the page is a perfect square.
Solution:
The sample space S of the experiment in a question is given by S = {1, 2,3 ……………… 200}, so that the number of points in the sample space n(S) 200. Let E be the event of drawing a page whose number is a perfect square. Then
E = {1, 4, 9 , 196) so that n(E) = 14.
∴ \(\frac{n(E)}{n(S)}=\frac{14}{200}=\frac{7}{100}\)

Question 10.
Find the probability of drawing an Ace or a Spade from a well-shuffled pack of 52 playing cards. A pack of cards contains a total of 52 cards. These 52 cards are divided into 4 sets namely Hearts, Diamonds, Spades and Clubs. Each set consists of 13 cards, namely:
A, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, J, Q, K
(Here A : Ace, K: King, Q : Queen, J: Jack)
Solution:
Let E₁ be the event of drawing a Spade and E₂ be the event of drawing an Ace. Observe here that E₁, E₂ are not mutually exclusive.
Now n(E₁) = 13, n(E₂) = 4 and n (E₁∩E₂) = 1
∴ P(E₁∪E₂) = P(E₁) P(E₂) – P (E₁∩E₂)
\(=\frac{13}{52}+\frac{4}{52}-\frac{1}{52}=\frac{16}{52}=\frac{4}{13}\).

Question 11.
If A and B are two events then show that
(i) P(A∩B^c)P(A)-P(A∩B) and (ii) the probability that one of them occurs is given by P(A)+P(B) – 2P(AB).
Solution:
TS Inter 2nd Year Maths 2A Probability Important Questions 5

Question 12.
A and B are events with P(A) = 0.5, P(B)=0.4 and P(A∩B)=0.3. find the probability that (i) A does not occur (ii) neither A nor B occurs.
Solution:
(i) We know that A^c denotes the event: A does not occur and (A∪B)^c denotes the event: neither A nor B occurs. Then
P(A^c) 1 – P(A) = 1 – 0.5 = 0.5

(ii) By addition theorem
P(A∪B) = P(A) + P(B) – P(A∩B)
= 0.5 + 0.4 – 0.3 = 0.6
∴ P((A∪B)^c ) = 1 – P(A∪B)
= 1 – 0.6 = 0.4

Question 13.
If A, B, C are three events show that
P(A∪B∪C)= P(A)+ P(B)+ P(C) – P(A∩B)-P(B∩C) – P(C∩A)+P(A∩B∩C)
Solution:
TS Inter 2nd Year Maths 2A Probability Important Questions 6

Question 14.
Suppose there are 12 boys and 4 girls in a class. If we choose three children one after another in succession at random, find the probability that all three are boys
Solution:
Let E₁ be the event of choosing a male child
In i^th trial, I = 1, 2, 3. We have to find P(E₁∩E₂∩E₃).
TS Inter 2nd Year Maths 2A Probability Important Questions 7

Question 15.
A speaks truth in 75% of the cases and B in 80% cases. What is the probability that their statements about an incident do not match.
Solution:
Let E₁, E₂ be the events that A and B respectively speak truth about an incident. Then
TS Inter 2nd Year Maths 2A Probability Important Questions 8
If E be the event that their statements do not match about the incident, then this happens in two mutually exclusive ways:
i) A speaks truth and B tells lie
ii) A tells lie and B speaks truth
These two events can be represented by

Question 16.
A problem in Calculus is given to two students A and B whose chances of solving it are \(\frac{1}{3}\) and \(\frac{1}{4}\) respectively. Find the probability of the problem being solved if both of them try independently.
Solution:
Let E₁and E₂ denote the events that the problem is solved by A and B respectively.
We are given that P(E₁)= \(\frac{1}{3}\) and P(E₂) = \(\frac{1}{4}\)
We have to find P(E₁∪E₂)
By Addition theroem,
TS Inter 2nd Year Maths 2A Probability Important Questions 10

Question 17.
A and B toss a coin 50 times each simultaneously. Find the probability that both of the in will not get tails at the same toss.
Solution:
Let E be the event that A and B both will not get tails at the same toss. In each toss we have the following four choices:
(i) A: Head, B: Head
(ii) A: Head, B: Tail
(iii) A: Tail, B: Head
(iv) A: Tail. B:Tail
Since there are 50 trails, the total number of choices is 450
But out of the four choices listed above, only (i), (ii) and (ii) are favourable to the occurrence of the required event E.
∴ P(E)=\(\frac{3^{50}}{4^{50}}=\left(\frac{3}{4}\right)^{50}\)

Question 18.
If A and B are independent events of a random experiment, show that Ac and W are also independent
Solution:
If A and B are independent, then
P(A∩B) = P(A) P(B).
TS Inter 2nd Year Maths 2A Probability Important Questions 11

Question 19.
Three boxes B₁, B₂ and B₃ contain balls with different colours as shown below:
TS Inter 2nd Year Maths 2A Probability Important Questions 12
A die is thrown, B₁ is chosen if either 1 or 2 turns up. B₂ is chosen if 3 or 4 tunis up and B₃ is chosen if 5 or 6 turns up. Having chosen a box in this way, a ball is chosen at random from this box. If the ball drawn is found to be red, find the probability that ills drawn from box B₂.
Solution:
Let E₁ be the event of choosing the box B_i and P(E_i) be the probability of choosing the box B_i. i = 1, 2. 3. Then
P(E₁) = P(E₂) = P(E₃) = \(\frac{2}{6}=\frac{1}{3}\)
P(R|E₁) = \(\frac{2}{5}\), P(R|E₂) =\(\frac{4}{9}\), P(R|E₃) = \(\frac{2}{9}\)
We have to find the probability P(E₂| R).
By Bayes theorem P(E₂| R)
TS Inter 2nd Year Maths 2A Probability Important Questions 13
Note: In all the above problems the sample space is finite. In the following case, the sample space is countably infinite.

Question 20.
An urn contains w white balls and b black balls. Two players Q and R alternatively draw a ball with replacement from time urn. The player that draws a white ball first wins the game. If Q begins the game, find the probability of his minimizing the game.
Solution:
Let W denote the event of drawing a white ball in any draw and B that of a black ball.
TS Inter 2nd Year Maths 2A Probability Important Questions 15

TS Inter 2nd Year Maths 2B Solutions Chapter 8 Differential Equations Ex 8(e)

March 16, 2024March 13, 2024 by Srinivas

Students must practice this TS Intermediate Maths 2B Solutions Chapter 8 Differential Equations Ex 8(e) to find a better approach to solving the problems.

TS Inter 2nd Year Maths 2B Solutions Chapter 8 Differential Equations Ex 8(e)

I.
Find the I.F. of the following differential equations by transforming them into linear form.

Question 1.
x \(\frac{d y}{d x}\) – y = 2x² sec² 2x.
Solution:
The given equation can be expressed as
\(\frac{d y}{d x}-\frac{y}{x}\) = 2x sec² 2x
This is of the form \(\frac{d y}{d x}\) + Py = Q where the
Integrating factor I.F = e^{∫ P dx}, P = – \(\frac{1}{x}\)
= e^{– ∫ \(\frac{1}{x}\) dx}
= e^{– log x}
= e^{log x^-1} = \(\frac{1}{x}\)

Question 2.
y \(\frac{d y}{d x}\) – x = 2y³
Solution:
The given equation can be written as
\(\frac{d x}{d y}-\frac{x}{y}\) = 2y²
and the integrating factor I.F = e^{∫ P dy}
= e^{– ∫ \(\frac{1}{y}\) dy}
= e^{– log y}
= e^{log y^-1} = \(\frac{1}{y}\).

II. Solve the following differential equations.

Question 1.
\(\frac{d y}{d x}\) + y tan x = cos³ x
Solution:
Given \(\frac{d y}{d x}\) + y tan x = cos³ x
which is of the form \(\frac{d y}{d x}\) + Py = Q where
P = tan x and Q = cos³ x
∴ Integrating Factor I.F. = e^{∫ P dx}
= e^{∫ tan x dx}
= e^{log sec x} = sec x
General solution is y. sec x = ∫ Q (I.F.) dx
= ∫ cos³ x sec x dx
= ∫ cos² x dx
= \(\int \frac{1+\cos 2 x}{2} d x=\frac{1}{2} x+\frac{1}{4} \sin 2 x\)
= \(\frac{1}{2}\) (x + sin x cos x) + c
\(\frac{y}{\cos x}\) = \(\frac{1}{2}\) (x + sin x cos x) + c
⇒ 2y = cos x (x + sin x cos x) + c cos x
= x cos x + sin x cos² x + c cos x is the solution.

Question 2.
\(\frac{d y}{d x}\) + y sec x = tan x
Solution:
This is of the form \(\frac{d y}{d x}\) + Py = Q
where P = sec x and Q = tan x
∴ Integrating Factor I.F. = e^{∫ sec x dx}
= e^{log (sec x + tan x)}
= sec x + tan x
∴ General solution is
y . e^{∫ P dx} = ∫ Q . e^{∫ P dx} dx + c
∴ y (sec x + tan x) = ∫ tan x (sec x + tan x) + c
= ∫ sec x tan x dx . ∫ tan² x dx
= sec x + ∫ (sec² x – 1) dx + c
= sec x + tan x – x + c
∴ y (sec x + tan x) sec x + tan x – x + c is the solution.

Question 3.
\(\frac{d y}{d x}\) – y tan x = e^x sec x.
Solution:
This is of the form \(\frac{d y}{d x}\) + Py = Q where
P = – tan x and Q = e^x sec x.
∴ Integrating Factor IF. = e^{∫ P dx} dx
= e^{∫ tan x} dx
= e^{log cos x} = cos x
∴ General solution is y . e^{∫ P dx} dx = ∫ Q . e^{∫ P dx} dx + c
∴ y . cos x = ∫ e^x sec x cos x dx + c
= ∫ e^x dx + c
= e^x dx + c
y = e^x sec x + c sec x. is the solution.

Question 4.
x \(\frac{d y}{d x}\) + 2y = log x.
Solution:
The equation can be written as
\(\frac{\mathrm{dy}}{\mathrm{dx}}+\frac{2}{\mathrm{x}} \mathrm{y}=\frac{\log \mathrm{x}}{\mathrm{x}}\)
This is of the form \(\frac{d y}{d x}\) + Py = Q where
I.F. = e^{∫ P dx} where P = \(\frac{2}{x}\), and Q = \(\frac{\pi}{2}\)
= e^{∫ \(\frac{2}{x}\)}
= e^{log x²} = x².
y . e^{∫ P dx} = ∫ Q . e^{∫ P dx} dx + c

TS Inter 2nd Year Maths 2B Solutions Chapter 8 Differential Equations Ex 8(e) 1

Question 5.
(1 + x²)\(\frac{d y}{d x}\) + y = e^{tan^-1} x
Solution:
The equation can be written as
\(\frac{d y}{d x}+\frac{y}{1+x^2}=\frac{e^{\tan ^{-1} x}}{1+x^2}\)

TS Inter 2nd Year Maths 2B Solutions Chapter 8 Differential Equations Ex 8(e) 2

Question 6.
\(\frac{d y}{d x}+\frac{2 y}{x}\) = 2x²
Solution:
The given equation can be written as
\(\frac{d y}{d x}+\frac{2 y}{x}\) = 2x²
∴ I.F.= e^{∫ P dx}
= e^{∫ \(\frac{2}{x}\) dx}
= e^{2 log x}
= e^{log x²} = x²
∴ Solution is y . x² = ∫ 2x² . x² dx
= 2 ∫ x⁴ dx
= 2 \(\frac{x^5}{5}\) + c.

Question 7.
\(\frac{d y}{d x}+\frac{4 x}{1+x^2} y=\frac{1}{\left(1+x^2\right)^2}\)
Solution:
This is of the form \(\frac{d y}{d x}\) + Py = Q where
P = \(\frac{4 x}{1+x^2}\) and Q = \(\frac{1}{\left(1+x^2\right)^2}\)
∴ I.F = e^{∫ P dx}
= \(e^{\int \frac{4 x}{1+x^2} d x}\)
= e^{2 log (1 + x²)}
= (1 + x²)² dx + c
= x + c is the solution.

Question 8.
x \(\frac{d y}{d x}\) + y = (1 + x) e^x
Solution:
The given equation can be written as
\(\frac{d y}{d x}+\frac{y}{x}=\frac{1+x}{x} e^x\)
∴ I.F = e^{∫ P dx}
= e^{∫ \(\frac{1}{x}\) dx}
= e^{log x} = x
∴ Solution is
y . x = ∫ \(\frac{(1+x)}{x}\) e^x . x dx + c
= ∫ (1 + x) e^x dx + c
= ∫ e^x dx + ∫ x e^x dx + c
= e^x + x e^x – e^x + c
= x e^x + c is the solution.

Question 9.
\(\frac{d y}{d x}+\frac{3 x^2}{1+x^3} y=\frac{1+x^2}{1+x^3}\)
Solution:

TS Inter 2nd Year Maths 2B Solutions Chapter 8 Differential Equations Ex 8(e) 3

Question 10.
\(\frac{d y}{d x}\) – y = – 2 e^-x
Solution:
Here P = – 1 and Q = – 2 e^-x
∴ I.F. = e^{∫ P dx} dx
= e^{∫ – 1 dx} dx
∴ Solution is
y . e^-x = ∫ – 2 e^-x e^-x dx
= – 2 ∫ e^-2x dx
= \(\frac{(-2)}{(-2)}\) e^-2x + c
= e^-2x + c
∴ y = e^-x + C e^x is the solution.

Question 11.
(1 + x²) \(\frac{\mathrm{dy}}{\mathrm{dx}}\) + y = Tan^-1 x
Solution:
The equation can be written as

TS Inter 2nd Year Maths 2B Solutions Chapter 8 Differential Equations Ex 8(e) 4

= ∫ t e^t dt where t = tan^-1 x
= t e^t – e^t
= e^{tan^-1 x (tan^-1 – 1)} + c
y = (tan^-1 x – 1) + c e^{– tan^-1 x} is the solution.

Question 12.
\(\frac{d y}{d x}\) + y tan x = sin x
Solution:
We have P = tan x and Q = sin x
∴ I.F = e^{∫ P dx} dx
= e^{∫ tan x dx} dx
= e^{log sec x} dx = sec x
∴ Solution is
y sec x = ∫ sin x . sec x dx + c
= ∫ tan x dx
= log |sec x| + c is the solution.

III. Solve the following differential equations.

Question 1.
cos x + y sin x = sec² x
Solution:
The given equation can be written as
\(\frac{d y}{d x}\) + sin x sec x =sec x
Here P = sin x sec x – tan x and Q = sec³ x
∴ I.F. = e^{∫ P dx} dx
= e^{∫ tan x dx} dx
= e^{log (sec x)} = sec x
∴ Solution is
y sec x = ∫ sec⁴ x dx + c
= ∫ (1 + tan² x) sec² x dx + c
= tan x + \(\frac{\tan ^3 x}{3}\) + c.

Question 2.
sec x dy = (y + sin x) dx
Solution:
The given equation can be written as
sec x \(\frac{d y}{d x}\) = y + sin x
⇒ \(\frac{d y}{d x}=\frac{y}{\sec x}+\frac{\sin x}{\sec x}\)
= y cos x + sin x cos x
\(\frac{d y}{d x}\) – y cos x = sin x cos x
I.F. = e^{∫ P dx}
= e^{– ∫ cos x dx}
= e^{– sin x}
∴ Solution is y e^{– sin x}
= ∫ sin x cos x e^{– sin x} dx
= ∫ t e^{– t} dt where t = sin x
= t (- e^{– t}) + ∫ e^{– t} dt
= – e^{– t} (t + 1) + c
= – e^{– sin x} (sin x + 1) + c
y = – (sin x + 1) + c e^{sin x} is the solution.

Question 3.
x log x \(\frac{d y}{d x}\) + y = 2 log x
Solution:
The equation can be written as

TS Inter 2nd Year Maths 2B Solutions Chapter 8 Differential Equations Ex 8(e) 5

Question 4.
(x + y + 1) \(\frac{d y}{d x}\) = 1
Solution:
From the given equation
\(\frac{d y}{d x}=\frac{1}{x+y+1}\)
\(\frac{d y}{d x}\) = x + y + 1
∴ \(\frac{d y}{d x}\) – x = (y + 1)
This is of the form \(\frac{d x}{d y}\) + x = Q(y)
P = – 1 and Q = (y + 1)
∴ I.F. = e^{∫ P dy} = e^{– y}
∴ Solution is
x e^{– y} = ∫ (y + 1) e^{– y} dy
= ∫ e^{– y} y dy + ∫ e^{– y} dy
= – y e^{– y} + ∫ e^{– y} dy – e^{– y}
= – y e^{– y} – e^{– y} – e^{– y} + c
= – y e^{– y} – 2 e^{– y} + c
x = – y – 2 + ce^y
= – (y + 2) ce^y is the solution.

Question 5.
x (x – 1) \(\frac{d y}{d x}\) – y = x³ (x – 1)³
Solution:
The equation can be written as

TS Inter 2nd Year Maths 2B Solutions Chapter 8 Differential Equations Ex 8(e) 6

Question 6.
(x + 2y³) \(\frac{d y}{d x}\) = y.
Solution:
The given differential equation is
(x + 2y³) \(\frac{d y}{d x}\) = y

TS Inter 2nd Year Maths 2B Solutions Chapter 8 Differential Equations Ex 8(e) 7

Question 7.
(1 – x²) \(\frac{d y}{d x}\) + 2xy = x \(\sqrt{1-\mathbf{x}^2}\)
Solution:
Dividing by (1 – x²) both sides

TS Inter 2nd Year Maths 2B Solutions Chapter 8 Differential Equations Ex 8(e) 8

Question 8.
x (x – 1) \(\frac{d y}{d x}\) – (x – 2) y = x³ (2x – 1)
Solution:
Dividing the given equation by x(x – 1) we get
\(\frac{d y}{d x}+\frac{(-x+2)}{x(x-1)} y=\frac{x^2(2 x-1)}{x-1}\)
Now \(\frac{2-x}{x(x-1)}=\frac{A}{x}+\frac{B}{x-1}\)
∴ 2 – x = A (x – 1) + Bx
Put x = 1 both sides, 1 = B
and A + B = – 1
⇒ A = – 2
∴ \(\frac{2-x}{x(x-1)}=\frac{-2}{x}+\frac{1}{x-1}\)
∴ I.F = \(e^{\int \frac{2-x}{x(x-1)} d x}=e^{\int\left(\frac{-2}{x}+\frac{1}{x-1}\right) d x}\)
= e^{log (x – 1) – 2 log x}
= e^{log (x – 1) – log x²}
= \(\frac{x-1}{x^2}\)
∴ General Solution is \(y\left(\frac{x-1}{x^2}\right)=\int \frac{x^2(2 x-1)}{x-1}\left(\frac{x-1}{x^2}\right) d x\)
= ∫ (2x – 1) dx + c
= x² – x + c
∴ y (x – 1) = x² (x² – x + c) is the solution of the differential equation.

Question 9.
\(\frac{d y}{d x}\) (x² y³ + xy) = 1
Solution:

TS Inter 2nd Year Maths 2B Solutions Chapter 8 Differential Equations Ex 8(e) 9

TS Inter 2nd Year Maths 2B Solutions Chapter 8 Differential Equations Ex 8(e) 10

Question 10.
\(\frac{d y}{d x}\) + x sin 2y = x³ cos² y
Solution:
Dividing by cos² y we get
sec² y \(\frac{d y}{d x}\) + 2x tan y = x³ …………….(1)
[∴ \(\frac{\sin 2 y}{\cos ^2 y}=\frac{2 \sin y \cos y}{\cos ^2 y}\) = 2 tan y]
Let tan y = t then sec² y \(\frac{d y}{d x}\) = \(\frac{d t}{d x}\)
∴ \(\frac{d t}{d x}\) + 2xt = x³
Here, P = 2x and Q = x³
∴ I.F = e^{∫ P dx} = e^x²
∴ t . e^x² = ∫ x³ e^x² dx
= ∫ x² . x . e^x² dx
= \(\frac{1}{2}\) ∫ z . e^z dz
where z = x²
= \(\frac{1}{2}\) e^z (z – 1) + c
= \(\frac{1}{2}\) e^x² (x² – 1) + c
∴ tan y e^x² = \(\frac{1}{2}\) e^x² (x² – 1) + c
∴ Solution of the given differential equation is tan y = \(\frac{1}{2}\) (x² – 1) + c e-^x²

Question 11.
y² + (x – \(\frac{1}{y}\)) \(\frac{d y}{d x}\) = 0.
Solution:

TS Inter 2nd Year Maths 2B Solutions Chapter 8 Differential Equations Ex 8(e) 11

Where P = y^-2 and Q = y^-3
∴ I.F. = e^{∫ P dx}
= e∫^{y^-2 dy}
= \(e^{-\frac{1}{y}}\)
∴ Solution is
x \(e^{-\frac{1}{y}}\) = ∫ \(e^{-\frac{1}{y}}\) y^-3 dy + c
= ∫ e^{-y^-1} y^-3 dy + c
= ∫ e^{-y^-1} y^-2 y^-1 dy + c
Let y^-1 = t then – y^-2 dy = dt
∴ x \(e^{-\frac{1}{y}}\) = – ∫ t e^-t dt + c
= – [- t e^-t + ∫ e^-t dt] + c
= t e^-t + e^-t + c
= e^-t (t + 1) + c
= \(e^{-\frac{1}{y}}\) (\(\frac{1}{y}\) + 1) + c
∴ x = (\(\frac{1}{y}\) + 1) + c \(e^{\frac{1}{y}}\)
⇒ xy = 1 + y + y . c\(e^{\frac{1}{y}}\)
∴ Solution of the given differential equation is xy = 1 + y + cy \(e^{\frac{1}{y}}\).

TS 6th Class Maths Bits Chapter 2 Whole Numbers

March 13, 2024March 12, 2024 by Srinivas

Solving these TS 6th Class Maths Bits with Answers 2nd Lesson Whole Numbers Bits for 10th Class will help students to build their problem-solving skills.

TS 6th Class Maths Bits 2nd Lesson Whole Numbers

Choose the correct answer and write it in the brackets.

Question 1.
The successor of 999 is _______.
A) 1000
B) 100
C) 998
D) 990
Answer:
A) 1000

Question 2.
The predecessor of 100 is _______.
A) 101
B) 1
C) 99
D) 0
Answer:
C) 99

Question 3.
65 × 99 = _______.
A) \(\frac{65}{100-1}\)
B) 65 × (100 – 1)
C) 65 × (100 + 1)
D) \(\frac{(100-1)}{65}\)
Answer:
B) 65 × (100 – 1)

Question 4.
{0, N} = ……………….
A) N
B) W
C) Q
D) Z
Answer:
B) W

Question 5.
Which is the smallest whole number?
A) 0
B) 1
C) – 1
D) – 2
Answer:
A) 0

Question 6.
The number 0.8775 lies between which of two whole numbers?
A) 0.8, 0.9
B) 0, 1
C) 1, 2
D) 0.8774, 0.8776
Answer:
B) 0, 1

Question 7.

TS 6th Class Maths Bits 2nd Lesson Whole Numbers 1

represents _______ number.
A) 3 × 4 = 12
B) 4 × 3 = 12
C) 6 × 2 = 12
D) 2 × 6 = 12
Answer:
A) 3 × 4 = 12

Question 8.
What number should be deducted from – 112, to get – 156 ?
A) 44
B) – 54
C) – 34
D) – 44
Answer:
D) – 44

Question 9.
What number should be added to (10)³ to get 1729 is ?
A) 11³
B) 7³
C) 9³
D) 5³
Answer:
C) 9³

Question 10.

TS 6th Class Maths Bits 2nd Lesson Whole Numbers 2

represents _______ number.
A) 1 + 2 × 4 = 9
B) 9 – 2 × 4 = 1
C) 9 – 5 = 4
D) 1 + 5 + 3 = 9
Answer:
B) 9 – 2 × 4 = 1

Question 11.
Flow many 7’s are needed to get 161?
A) 22
B) 25
C) 24
D) 23
Answer:
D) 23

Question 12.
Number of whole numbers between 0 and 49 is?
A) 48
B) 49
C) 47
D) 50
Answer:
A) 48

Question 13.
11 × 0 = 0 is whole number is a _______ property.
A) closure under multiplication
B) commutative under multiplication
C) closure under addition
D) none
Answer:
A) closure under multiplication

Question 14.
Set of whole numbers W = _______
A) {1, 2, 3}
B) {0, 1, 2, 3}
C) {0, ± 1, ± 2 }
D) None of these
Answer:
B) {0, 1, 2, 3}

Question 15.
Which property is used to determine the value of 49 × 68 + 32 × 49 ?
A) Commutative under multiplication
B) Associative under addition
C) Distributive
D) Closure under multiplication
Answer:
C) Distributive

Question 16.
Find 1963 × 4 × 25 = _______
A) 196355
B) 119630
C) 19630
D) 196300
Answer:
D) 196300

Question 17.
What is additive identity element ?
A) – 1
B) 1
C) 0
D) None
Answer:
C) 0

Question 18.
Match the following :

Group – A	Group – B
1. 2 + 3 = 5	a) Closure under multiplication
2. 4 × 5 = 20	b) Closure under addition
3. 9 + 7 = 7 + 9	c) Commutative under multiplication
4. 9 × 7 = 7 × 9	d) Commutative under addition

A) 1 – a, 2 – b, 3 – c, 4 – d
B) 1 – b, 2 – a, 3 – d, 4 – c
C) 1 – a, 2 – b, 3 – d, 4 – c
D) 1 – b, 2 – a, 3 – c, 4 – d
Answer:
B) 1 – b, 2 – a, 3 – d, 4 – c

Question 19.
Match the following:

Group – A	Group – B
1. Predecessor of 1	a) 1001
2. Successor of 0	b) 998
3. Predecessor of 999	c) 1
4. Successor of 1000	d) 0

A) 1 – d, 2 – c, 3 – b, 4 – a
B) 1 – c, 2 – d, 3 – b, 4 – a
C) 1 – d, 2 – c, 3 – a, 4 – b
D) None
Answer:
A) 1 – d, 2 – c, 3 – b, 4 – a

Question 20.
Which of the following will not represent zero?
A) 1 + 0
B) 0 × 0
C) \(\frac{0}{2}\)
D) \(\frac{10-10}{2}\)
Answer:
A) 1 + 0

Question 21.
This number in the set of natural numbers has no predecessor.
A) 1
B) 0
C) – 1
D) 2
Answer:
A) 1

Question 22.
Choose the appropriate symbol form < or > between 15 and 13.
A) 15 = 13
B) 15 + 13
C) 15 > 13
D) 15 < 13
Answer:
C) 15 > 13

Question 23.
Set of whole numbers – set of natural numbers = ? (i.e W – N = { })
A) { }
B) {0}
C) {1, 2}
D) {0, 1, 2, 3}
Answer:
B) {0}

Question 24.
Which of the following is correct statement ?
A) All natural numbers are whole numbers
B) All whole numbers are natural numbers
C) W ⊂ N
D) None
Answer:
A) All natural numbers are whole numbers.

Question 25.
Which of the following is not correct?
A) 112 < 121
B) 507 > 405
C) 1156 < 1517
D) 31578 <61393
Answer:
D) 31578 <61393

Question 26.
What is the smallest whole number?
A) 0
B) 1
C) – 1
D) – 2
Answer:
A) 0

Question 27.
Which of the following is not true ?
A) There is no element ‘0’ in N.
B) Zero is the smallest natural number.
C) There is no smallest other than ‘1’ in set of N.
D) We can’t show the largest whole number on the number line.
Answer:
B) Zero is the smallest natural number.

Question 28.
Which of the following is true ?
A) 5 – 7 = – 2 is not a whole number
B) 7 – 5 = 2 is not a natural number
C) 6 + 3 = 2 is a whole number
D) 5 ÷ 2 = \(\frac{5}{2}\) is a whole number
Answer:
C) 6 + 3 = 2 is a whole number

Question 29.
Which of the following is determined ?
A) 7 ÷ 0
B) 0 ÷ 10
C) 0 ÷ 7
D) 1 ÷ 0
Answer:
C) 0 ÷ 7

Question 30.
Which of the following property doesn’t hold for set of whole numbers ?
A) Closure under addition
B) Associative under multiplication.
C) Commutative under multiplication
D) Commutative under division
Answer:
D) Commutative under division

Question 31.
Which property involved in the simplification of 2 × (71 × 5)?
A) Associative under multiplication
B) Closure under multiplication
C) Commutative under multiplication
D) Distributive
Answer:
A) Associative under multiplication

Question 32.
Which of the following is commutative under multiplication ?
A) 0 + 2 = 2 + 0
B) 4 × 3 = 3 × 4
C) 3 × (4 × 5) = (3 × 4) × 5
D) 1 × 0 = 0
Answer:
B) 4 × 3 = 3 × 4

Question 33.
The product by suitable arrangement of 20 × 255 × 50 × 7 is _______.
A) (20 × 7) × (255 × 50)
B) (20 × 50) × 255 × 7
C) (20 × 255) × (50 × 7)
D) (20 × 225 × 7) × 50
Answer:
B) (20 × 50) × 255 × 7

Question 34.
The element ‘1’ is the _______.
A) Additive identity
B) Multiplicative identity
C) Division identity
D) Subtraction identity
Answer:
B) Multiplicative identity

Question 35.
Which number forms a “line” ?
A) 1
B) 2
C) 3
D) both B & C
Answer:
D) both B & C

Question 36.
Which of the following is not a square number ?
A) 4
B) 9
C) 16
D) 6
Answer:
D) 6

Question 37.
Which of the following number doesn’t forms a triangle ?
A) 3
B) 6
C) 2
D) 10
Answer:
C) 2

Question 38.
If 65 × 99 = 6435
65 × 999 = 64935
65 × 9999 = 649935 then
65 × 999999 = ?
A) 64999935
B) 6499935
C) 649999935
D) 64935
Answer:
A) 64999935

Question 39.
If 91 × 11 × 3 = 3003
91 × 11 × 5 = 5005 then
91 × 11 × 1 = ?
A) 1001
B) 40001
C) 2001
D) 3001
Answer:
A) 1001

Question 40.
If 1 × 8 + 1 = 9
12 × 8 + 2 = 98
123 × 8 + 3 = 987 then
1234 × 8 + 4 = ?
A) 98765
B) 9876
C) 9786
D) 9686
Answer:
B) 9876

Question 41.
If 143 × 7 × 1 = 1001
143 × 7 × 2 = 2002 then
143 × 7 × 7 = ?
A) 9009
B) 7007
C) 3003
D) 1001
Answer:
B) 7007

Question 42.
Which of the following number represents a rectangle ?
A) 9
B) 25
C) 4
D) 6
Answer:
D) 6

Question 43.
If 46 × 5 = 230 × 1
46 × 15 = 230 × 3 then
46 × 45 = 230 × x
⇒ x = ?
A) 3
B) 7
C) 9
D) 5
Answer:
C) 9

Question 44.
Which of the following is not true ?
A) Every natural number has a successor
B) Every whole number has a successor
C) Every whole number except zero has a predecessor
D) Every natural number has a predecessor.
Answer:
D) Every natural number has a predecessor.

Question 45.
Statement (A): Set of whole numbers W= {0, 1, 2, …………..} (or) W = {N, 0}
Statement (B): Set of natural numbers = N = {1, 2, 3 ……………} (or) N = W – {0}
A) Both A & B are true
B) A is true but B is false
C) A is false but B is true
D) Both A & B are false
Answer:
A) Both A & B are true

Question 46.
Statement (A) : We will get 46. When 875 is subtracted from 921
Statement (B): We will get 225. When 99 is added to 125
A) Both A & B are true
B) A is true and B is false
C) A is false and B is true
D) Both A & B are false
Answer:
B) A is true and B is false

Question 47.
Division by zero is _______.
A) defined
B) possible
C) undefined
D) accurate
Answer:
C) undefined

Question 48.
The following number can be shown as a rectangle _______.
A) 2
B) 5
C) 7
D) 6
Answer:
D) 6

Question 49.
The following as a triangle _______
A) 4
B) 5
C) 3
D) 2
Answer:
C) 3

Question 50.
The following as a square _______
A) 9
B) 5
C) 7
D) 11
Answer:
A) 9

Question 51.
The set of whole numbers is represented by the letter _______.
A) N
B) R
C) W
D) I
Answer:
C) W

Question 52.
The set of natural numbers is represented by the letter _______.
A) I
B) N
C) R
D) W
Answer:
B) N

Question 53.
Which of the following is closure under addition ?
A) a + b = c
B) ab = c
C) a + b = b + a
D) a^b = b^a
Answer:
A) a + b = c

Question 54.
Which of the following is commutative under multiplication ?
A) p + q = q-+p
B) pq = qp
C) \(\frac{p}{q}=\frac{q}{p}\)
D) p × (q + r) = pq + pr
Answer:
B) pq = qp

Question 55.
l × (m × n) = (l × m) × n is a _______ property.
A) Commutative under multiplication
B) Closure under multiplication
C) Distributive
D) Associative under multiplication.
Answer:
D) Associative under multiplication.

Question 56.
Which of the following is a distributive property?
A) p (q + r) = pq + r
B) ab = c
C) x × (y + z) = xy + xz
D) l × m = m × l
Answer:
C) x × (y + z) = xy + xz

Question 57.
The successor of ‘0’ is _______.
A) 1
B) – 1
C) 2
D) 3
Answer:
A) 1

Question 58.
The predecessor of ‘ 1’ _______.
A) – 1
B) 0
C) 1
D) 2
Answer:
B) 0

Question 59.
Represent 4 + 5 = 9 on the number line

TS 6th Class Maths Bits 2nd Lesson Whole Numbers 3

D) Both B & C
Answer:
D) Both B & C

Question 60.
Representation of 5 – 3 on the number line.

TS 6th Class Maths Bits 2nd Lesson Whole Numbers 4

Answer:

D)
TS 6th Class Maths Bits 2nd Lesson Whole Numbers 5

Question 61.
Representation of 4 × 3 on the number line.

TS 6th Class Maths Bits 2nd Lesson Whole Numbers 6

D) None
Answer:

A)
TS 6th Class Maths Bits 2nd Lesson Whole Numbers 7

TS 10th Class Telugu Guide ఉపవాచకం రామాయణం యుద్ధకాండ

March 13, 2024March 12, 2024 by Srinivas

Telangana SCERT 10th Class Telugu Guide Pdf Download Telangana ఉపవాచకం రామాయణం యుద్ధకాండ Questions and Answers.

TS 10th Class Telugu Guide ఉపవాచకం రామాయణం యుద్ధకాండ

యుద్ధ కాండం

TS 10th Class Telugu Guide ఉపవాచకం రామాయణం యుద్ధకాండ 1
శ్రీరాముడు హనుమంతుడిని ప్రశంసించాడు. తన గుండెలకు హత్తుకున్నాడు. రాముడు సూచించిన మార్గంలో వానర సైన్యం సముద్ర తీరాన్ని చేరింది. లంకలో రావణుడు మంత్రులతో లంకను కాపాడుకునే పద్ధతి గూర్చి సమాలోచన గావించాడు. విభీషణుడు హితోక్తులు పలికాడు. సీతాపహరణం పాపకార్యం అన్నాడు. సీతను తిరిగి రామునికి అప్పగించాలన్నాడు. రావణుడు విభీషణునిపై కోపించాడు. నిందించాడు. విభీషణుడు రావణుని వీడి శ్రీరాముడిని శరణు వేడాడు.

రావణుని సంహరించి విభీషణుడికి పట్టాభిషేకం చేస్తానని రాముడు ప్రతిజ్ఞ గావించాడు. సముద్ర జలాలతో లంకారాజుగా విభీషణుని పట్టాభిషిక్తుని చేయమని లక్ష్మణునికి రాముడు ఆజ్ఞ ఇచ్చాడు. లక్ష్మణుడు ఆ విధంగా విభీషణుణ్ణి పట్టాభిషిక్తుని గావించాడు. శ్రీరాముడు సముద్రుని ప్రార్థించాడు. సముద్రుడు అనుగ్రహించలేదు. శ్రీరాముడు ఆగ్రహించాడు. బ్రహ్మాస్త్రాన్ని శ్రీరాముడు స్మరించాడు. సముద్రుడు భయపడ్డాడు. లంకకు దారినివ్వడానికి సముద్రుడు అంగీకరించాడు. నలుడు సముద్రంపై సేతు నిర్మాణానికి పూనుకున్నాడు.

వానరులందరూ నిరంతరాయంగా కృషిచేసి వందయోజనాల పొడవు, పదియోజనాల వెడల్పు గల సేతువును ఐదురోజుల్లో నిర్మించారు. కోలాహలంగా సేతువుపై ప్రయాణించి అవతలి తీరం చేరారు. శుక సారణులనే రాక్షసులు రావణుని వద్ద నుండి వచ్చి వానర సైన్యంలో చేరారు. విభీషణుడు వారిని గుర్తించాడు. సీతను అప్పగించక పోతే రావణునికి చావు తప్పదని చెప్పి రాముడు వారిని పంపివేశాడు. రావణుడు అనేక మాయో పాయాలతో సీతను వంచించడానికి ప్రయత్నం చేశాడు. విభీషణుని భార్యసరమఇదంతా రాక్షసమాయ అని సీతకు చెప్పి ఓదార్చింది. రాముడు సువేల పర్వతం పై నుండి రావణుని చూశాడు. సుగ్రీవుడు కోపంతో వెళ్ళి రావణునితో తలపడి, తిరిగి రివ్వున సువేల పర్వతంపై వాలాడు.

అంగదుడు రాయబారం నడిపాడు. సీతను అప్పగించకపోతే రావణునికి శ్రీరాముని చేతిలో చావు తప్పదన్నాడు. తన పైకి వచ్చిన రాక్షసులను విసిరికొట్టి అంగదుడు ఆకాశమార్గంలో తిరిగి రామునివద్దకు చేరాడు. లంకపై దండయాత్ర ప్రారంభమైంది. ఇరుసైన్యాలూ తీవ్రంగా పోరాడాయి, హనుమంతుడు ఎందరో రాక్షసులను చంపాడు. అంగదుడు ఇంద్రజిత్తును ఓడించాడు. ఇంద్రజిత్తు నాగాస్త్రంతో రామలక్ష్మణులను మూర్ఛితుల్ని గావించాడు. రావణుడు సుగ్రీవుడిని మూర్ఛలో ముంచాడు. హనుమంతుడు రావణుని కొట్టాడు.

రావణుడు హనుమంతుని బలాన్ని మెచ్చుకున్నాడు. రావణుడు వేసిన ‘శక్తి’ అనే ఆయుధం దెబ్బకు లక్ష్మణుడు మూర్ఛిల్లాడు. హనుమంతుడు రాముడిని భుజాలమీద కూర్చోబెట్టుకున్నాడు. రాముడి బాణాల దెబ్బకు రావణుడు అలసిపోయాడు. అవమానంతో రావణుడు అంతఃపురానికి చేరాడు. కుంభకర్ణుడు అన్నను ఓదార్చి యుద్ధానికి వచ్చాడు. రాముడు ఇంద్రాస్త్రంతో కుంభకర్ణుని వధించాడు. ఇంద్రజిత్తు రామలక్ష్మణుల పై బ్రహ్మాస్త్రాన్ని ప్రయోగించాడు.

రామలక్ష్మణులు పడిపోగా వారు మరణించారను కున్నాడు ఇంద్రజిత్తు. విభీషణుడు వానర సైన్యానికి ధైర్యం చెప్పాడు. హనుమంతుడు జీవించివుంటే అందరం జీవించివున్నట్లే అన్నాడు జాంబవంతుడు. హనుమంతుడు హిమాలయాల్లోని సర్వౌషధి పర్వతాన్ని తెచ్చాడు. ఓషధుల వాసనకు రామ లక్ష్మణుల గాయాలు మానాయి. ఇంద్రజిత్తు మాయలు కొన్ని చేశాడు. అభిచార హోమాన్ని చేశాడు. లక్ష్మణుడు ఇంద్రజిత్తును సంహరించాడు. రావణుడు లక్ష్మణునిపై ‘శక్తి’ని ప్రయోగించాడు. లక్ష్మణుడు నేలపై పడిపోయాడు. శ్రీరాముడు విలపించాడు.

సుషేణుని సలహాతో హనుమంతుడు ఓషధీ పర్వతాన్ని తెచ్చాడు. లక్ష్మణుడు పునర్జీవితుడయ్యాడు. ఇంద్రుడు పంపిన రథంపై ఉండి రాముడు యుద్ధం చేశాడు. అగస్త్యుడు రామునికి ఆదిత్య హృదయం ఉపదేశించాడు. రామరావణ యుద్ధం ఘోరంగా సాగింది. శ్రీరాముడు బ్రహ్మాస్త్రంతో రావణాసురుని వధించాడు. రాముని అనుమతితో విభీషణుడు అన్నకు దహన సంస్కారాలు గావించాడు. లక్ష్మణుడు విభీషణుని లంకారాజుగా పట్టాభిషేకం గావించాడు. హనుమంతుడు శ్రీరాముని విజయాన్ని సీతకు తెలియజేశాడు.

సీత రాముని వద్దకు వచ్చింది. రాముడు ఆమె తన ఇష్టం వచ్చిన చోటికి పోవచ్చునన్నాడు. సీత అగ్నిప్రవేశం గావించింది. అగ్నిదేవుడు సీతాదేవి పరిశుద్ధతను వెల్లడిస్తూ ఆమె గొప్పతనాన్ని తెలియజేస్తూ శ్రీరామునికి తిరిగి అప్పజెప్పాడు. ముల్లోకాలకు ఆమె గొప్పతనాన్ని తెలియజేయడానికే ఇలా చేశానన్నాడు రాముడు. ఇంద్రుడు చనిపోయిన వానరులను బ్రతికించాడు. పుష్పక విమానంలో అందరూ తిరిగి బయలు దేరారు. నందిగ్రామంలో భరతుడు సీతారామ లక్ష్మణులకు స్వాగతం పలికాడు. సీతారామ లక్ష్మణులు పెద్దలందరికీ నమస్కరించారు. భరతుడు పాదుకలను రాముని పాదాలకు తొడిగాడు. శ్రీరామపట్టాభిషేకం జరిగింది. భరతుని యువ రాజుగా చేశాడు. శ్రీరాముడు ప్రజలను సుఖంగా పాలించాడు. రామరాజ్యం ఆదర్శవంతంగా నేటికీ నిలిచివుంది.

వ్యాసరూప సమాధాన ప్రశ్నలు

ప్రశ్న 1.
జాంబవంతుడు విభీషణుని ‘హనుమంతుడు క్షేమమేనా ?” అని అడగడంలోని అంతరార్థం ఏమిటి?
జవాబు:
ఇంద్రజిత్తు ప్రయోగించిన బ్రహ్మాస్త్ర ప్రభావానికి రామలక్ష్మణులతో సహా అందరూ స్పృహ కోల్పోయారు. బ్రహ్మాస్త్ర ప్రభావం విభీషణునిపైనా, హనుమంతునిపైనా, జాంబవంతునిపైనా పడలేదు. తనను వెతుకుతూ వచ్చిన విభీషణుని ‘హను మంతుడు క్షేమమేనా ?’ అని జాంబవంతుడు అడిగాడు.

రామలక్ష్మణుల గురించి కాక, హను మంతుని గురించి అడగడంలోని జాంబవంతుని ఆంతర్యం విభీషణునికి అర్థం కాలేదు. హను మంతుడు బతికి ఉంటే, రామలక్ష్మణులతో సహా వానరసైన్యం మొత్తం క్షేమంగా ఉంటుందని జాంబవంతుడు అన్నాడు. ఈ మాటలను బట్టి ఆంజనేయుని శక్తి సామర్థ్యాలు అర్థమవుతున్నాయి.

ప్రశ్న 2.
‘రామ రావణ యుద్ధానికి రామరావణ యుద్ధమే సాటి’ దీన్ని గురించి వివరించండి.
జవాబు:
రావణుడు కపటోపాయంతో సీతను అపహరించుకు పోయి, లంకలో అశోకవనంలో బంధించాడు. హను మంతుని ద్వారా ఎట్టకేలకు సీత జాడ తెలుసుకొని వానర సైన్యాన్ని తోడుతీసుకొని లంకను ముట్ట డించాడు.

శ్రీరాముడు ముందుగా సీతనప్పగించి ప్రాణాలు దక్కించుకోమని రావణునికి కబురంపాడు. రావణుడు తిరస్కరించాడు. వానరవీరుల చేతిలో రాక్షసవీరులు నిహతులౌతున్నారు. రావణుడు సుగ్రీవునిపై బాణాలేసాడు. లక్ష్మణుడు రావణుని ఎదుర్కొన్నాడు. రావణుని దెబ్బకు హనుమంతుడు, హనుమంతుని దెబ్బకు రావణుడు ఉలికిపడి సర్దుకున్నారు. రావణుడి ‘శక్తి’ ప్రయోగంచే లక్ష్మణుడు మూర్ఛపోయాడు. హనుమంతుడు రావణుని పిడికిళ్ళతో నొప్పించి శ్రీరాముని తన భుజాలపై ఎక్కించుకున్నాడు. శ్రీరాముడు రావణునితో యుద్ధం చేశాడు. రావణుని ధనుస్సు, కిరీటం పడగొట్టి అలసట తీర్చుకొని రమ్మని పంపేశాడు.

కుంభకర్ణుడు విజృంభించగా రాముడు అతణ్ణి అంతం చేశాడు. రావణుడు విభీషణునిపై బల్లెం ఎత్తాడు. లక్ష్మణుడు అడ్డుకున్నాడు. రాముడు రావణునిపై బాణాలు గుప్పించాడు. తట్టుకోలేక రావణుడు పరుగులు తీశాడు. ఇంద్రుడు మాతలితో రథాన్ని పంపాడు. రామరావణులు ఒకరికొకరు తీసిపోకుండా యుద్ధం చేశారు. రావణుని తలలు .ఎన్నిసార్లు నరికినా మళ్ళీ మొలుస్తూ ఉండడంతో బ్రహ్మాస్త్రం ప్రయోగించి రాముడు రావణుని అంతమొందించాడు.

‘ఈ రకంగా రామరావణుల యుద్ధానికి రామరావణుల యుద్ధమే సాటి’ అని చెప్పవచ్చు.

ప్రశ్న 3.
శ్రీరాముడు సముద్రునిపై అస్త్ర ప్రయోగానికి సిద్ధ పడటానికి కారణం ఏమిటి? దాని పర్యవసానమేమిటి?
జవాబు:
లంకకు వెళ్ళాలంటే రాముడు సముద్రం దాటాలి. సముద్రాన్ని దాటే ఉపాయం ఏమిటని సుగ్రీవుడిని రాముడు అడిగాడు. సముద్రుడిని ప్రార్థించమని విభీషణుడు సలహా చెప్పాడు. శ్రీరాముడు సముద్ర తీరంలో దర్భాసనం మీద కూర్చుని సముద్రుడిని ప్రార్థించాడు. మూడు రాత్రులు గడచినా సముద్రుడు ఎదుట కనబడలేదు.

కోపముతో శ్రీరాముడి కళ్ళు ఎరుపు ఎక్కాయి. సముద్రుడి అహంకారాన్ని పోగొట్టాలని, సముద్రంలో నీటిని ఇంకిపోయేటట్లు చేయాలని రాముడు అనుకున్నాడు. అప్పుడు శ్రీరాముడు బ్రహ్మాస్త్రమును స్మరించాడు.

దానితో ప్రకృతి అంతా అల్లకల్లోలమయ్యింది. సముద్రుడు భయపడి పారిపోతున్నాడు. పరుగెత్తే వాడిపై బాణం ప్రయోగించరాదని, శ్రీరాముడు ఆగాడు. సముద్రుడు దారికి వచ్చాడు. లంకకు వెళ్ళడానికి తాను దారి ఇస్తానన్నాడు.

ఎక్కుపెట్టిన బాణం వృథాకారాదని, రాముడు సముద్రుడి మాటపై పాపాత్ములు ఉండే ద్రుమ కుల్యంపై దాన్ని ప్రయోగించాడు. సేతువు నిర్మించ డానికి నలుడు సమర్థుడనీ, సేతువును తాను భరిస్తాననీ, సముద్రుడు రామునికి చెప్పాడు. సేతు నిర్మాణం జరిగింది.

ప్రశ్న 4.
అంగద రాయబారాన్ని వివరించండి.
జవాబు:
అంగదుడు వాలి కుమారుడు. మహాశక్తిమంతుడు. రావణుడితో యుద్ధానికి దిగేముందు, రాముడు రావణుని దగ్గరకు అంగదుని రాయబారిగా పంపాడు. అంగదుడు రావణుడి దగ్గరకు వెళ్ళి, సీతను రామునికి అప్పగించకపోతే, శ్రీరాముడి చేతిలో రావణుడి మరణం తథ్యమనీ, లంకకు విభీషణుడు రాజు కాగలడనీ, రావణుడిని హెచ్చరించాడు.

దానితో రావణుని సభ అంతా అట్టుడికి పోయింది. నలుగురు రాక్షసులు అంగదుడి మీద విరుచుకుపడ్డారు. అంగదుడు ఆ రాక్షసులను తన చంకలో ఇరికించుకొని, మేడపైకి ఎగిరాడు. అంగదుడు మేడపై నుండి ఆ రాక్షసులను నేలపైకి విసిరాడు.

తరువాత అంగదుడు సింహనాదంచేసి ఆకాశ మార్గంలో శ్రీరాముడిని చేరాడు. ఈ విధంగా శ్రీరాముడు రావణుని భావాన్ని గ్రహించాడు. ఇక రావణుడితో యుద్ధం చేయక తప్పదని రాముడు నిశ్చయించాడు.

ప్రశ్న 5.
రావణుని ‘శక్తి’ ఆయుధ ప్రయోగం వలన కలిగిన పరిణామాలను వివరించండి.
జవాబు:
రావణుడు తనతో యుద్ధం చేస్తున్న లక్ష్మణుడిపై ‘శక్తి’ అనే ఆయుధాన్ని ప్రయోగించాడు. ఆ శక్తి ఆయుధం, లక్ష్మణుడి హృదయంలో గుచ్చుకుంది. దానితో లక్ష్మణుడు స్పృహ తప్పాడు. రావణుడు లక్ష్మణుడిని ఎత్తుకొని వెళ్ళాలని అనేక విధాల ప్రయత్నించాడు. కాని రావణుడు లక్ష్మణుడిని పైకి ఎత్తలేకపోయాడు. అప్పుడు ఆంజనేయుడు రావణుడి మీద దాడి చేశాడు.

హనుమంతుడు రావణుడి వక్షస్థలం మీద తన పిడికిలితో గట్టిగా గుద్దాడు. దానితో రావణుడు కూలిపోయాడు. హనుమంతుడు లక్ష్మణుడిని శ్రీరాముడి వద్దకు చేర్చాడు. శ్రీరాముడు హను మంతుడి భుజాలపై కూర్చుండి, రావణునితో యుద్ధం చేశాడు. రాముడి పరాక్రమం ముందు, రావణుడి ధనుస్సు ముక్కలయ్యింది. రావణుని కిరీటం నేలకూలింది.

శ్రీరాముడు రావణునిపై దయతలచి “రావణా ! నీవు యుద్ధంలో అలసిపోయావు. ‘విశ్రాంతి తీసుకొనిరా” అని చెప్పాడు. రావణుడు యుద్ధం నుండి తిరుగుముఖం పట్టాడు.

ప్రశ్న 6.
రామరావణ సంగ్రామాన్ని వివరించండి.
జవాబు:
రాముడు హనుమంతుడి భుజాలపై కూర్చుండి, రావణునితో యుద్ధం చేశాడు. రాముని పరా క్రమంతో రావణుని ధనుస్సు ముక్కలయ్యింది. రావణుడి కిరీటం నేలకూలింది. రాముడు రావణునిపై దయతలచి అప్పటికి విడిచిపెట్టాడు.

తరువాత రామలక్ష్మణులతో రావణుడు భయంకరంగా యుద్ధం చేశాడు. రావణుడు శక్తి అనే ఆయుధాన్ని లక్ష్మణుడిపై వేశాడు. రాముడు శక్తిని వేడుకున్నాడు. శక్తి తన ప్రాణశక్తిని కోల్పోయింది. శక్తి లక్ష్మణుడికి తగిలింది. రాముడు శక్తిని విరిచివేశాడు. రాముడు విజృంభించాడు. దానితో రావణుడు పరుగుపెట్టాడు.

హనుమ తెచ్చిన ఓషధీ ప్రభావంతో లక్ష్మణుడు లేచాడు. ఇంద్రుడు తన సారధి మాతలిని, తన దివ్యరథాన్ని, రాముని కోసం పంపాడు. రాముడు ఇంద్ర రథం ఎక్కి రావణుడితో యుద్ధం చేశాడు.
రామరావణులు సమానంగా పోరాడారు.

రాముడు విజృంభించడంతో, రావణుడి రథసారధి రావణుని రథాన్ని ప్రక్కకు మరలించాడు. రావణుడు తన సారధిని మందలించాడు. తిరిగి రావణ రథం, రాముని ముందు నిలిచింది. అగస్త్య మహర్షి దేవతలతో వచ్చి, రామునికి ఆదిత్యహృదయ మంత్రం ఉపదేశించాడు.

రాముని బాణానికి రావణుడి తలలు నేలపై రాలి తిరిగి మొలుస్తున్నాయి. అప్పుడు మాతలి రావణునిపై బ్రహ్మాస్త్రాన్ని ప్రయోగించమని రామునికి చెప్పాడు. రాముని బ్రహ్మాస్త్రంతో, రావణ సంహారం జరిగింది.

ప్రశ్న 7.
రామాయణంలో విభీషణుడి పాత్ర గురించి రాయండి. (March 2018)
జవాబు:
విభీషణుడు రావణాసురుని తమ్ముడు. శత్రువుల శక్తి సామర్థ్యాలను తెలుసుకోకుండా వారిని చులకనగా భావించకూడదనే ఆలోచన కలవాడు. రావణుడు సీతను అపహరించడం మహాపాపమని, ఆయన కీర్తి ప్రతిష్ఠలు మంటగలుస్తాయని, సంపదలు నశిస్తాయని భావించినట్టివాడు. అనేక ధర్మసూక్ష్మాలు తెలిసినవాడు విభీషణుడు.

లంకలో ప్రవేశించిన హనుమంతుని చంపమని రావణాసురుడు ఆజ్ఞాపించినపుడు, దూతను చంపడం భావ్యం కాదని, ఇతర పద్ధతుల్లో దూతను దండించవచ్చని రాజనీతిని ప్రదర్శించిన విజ్ఞుడు విభీషణుడు.

విభీషణుడు తన అన్నయగు రావణునితో అనవసరంగా కోపం మంచిది కాదని, అది ధర్మానికి ఆటంకమౌతుందని, సుఖాలను దూరం చేస్తుందని హితవు పలికినవాడు. రావణుని అధర్మ మార్గాన్ని వ్యతిరేకించినవాడు.

విభీషణుడు ధర్మరక్షణ కోసం శ్రీరాముని పక్షంలో చేరినవాడు. రావణ సంహారం తరువాత లంకా నగరానికి రాజుగా పట్టాభిషిక్తుడైనాడు.

ప్రశ్న 8.
రామాయణం కథ ఆధారంగా రావణుని వ్యక్తిత్వాన్ని గురించి తెలపండి. (June 2015)
జవాబు:
రావణుడు మహా తేజశ్శాలి. హనుమంతుడు మొట్టమొదటిసారి రావణుని చూసి రావణుని తేజస్సుకు ఆశ్చర్యపడ్డాడు. అకంపనుడు, సీతను అపహరించి తెమ్మని, అలా చేస్తే రాముడు సీతావియోగంతో మరణిస్తాడని చెప్పాడు. శూర్పణఖ సీత అందాన్ని వర్ణించి చెప్పి రావణునిలోని స్త్రీ వ్యామోహాన్ని రెచ్చగొట్టింది. మారీచుడు, అకంపనుడు ఎంత చెప్పినా వినకుండా రావణుడు మూర్ఖత్వంతో సీతను అపహరించి తెచ్చాడు.

విభీషణుడు ఎంత హితవు చెప్పినా రావణుడు వినలేదు. రావణుడు పరాక్రమవంతుడు. జటాయువును సంహరించాడు. లక్ష్మణుడిని శక్తి ఆయుధంతో మూర్ఛపోయేలా చేశాడు. రాముడి పరాక్రమం ముందు మాత్రం రావణుడు నిలబడలేకపోయాడు. రావణుడు రామునితో సమంగా యుద్ధం చేశాడు. చివరకు రాముని బ్రహ్మాస్త్రానికి హతుడయ్యాడు.

రావణుడు కపటి. శ్రీరాముని మాయా శిరస్సును, ధనుర్బాణాలను సీతకు చూపించి రాముడు తన చేతిలో మరణించాడని అబద్ధం ఆడాడు. రావణుడు అవివేకి. హనుమంతుడు ఒక్కడే సముద్రాన్ని దాటివచ్చి ఎంతో మంది రాక్షసుల్ని చంపి లంకాదహనం చేసిన రాముని బలాన్ని గూర్చి అంచనా వేయలేకపోయాడు. తన కుమారుడు మహాశక్తివంతుడైన ఇంద్రజిత్తు, తమ్ముడు కుంభకర్ణుడు మరణించినా రావణుడు. తెలివి తెచ్చుకోలేదు. మహాపతివ్రత అయిన సీతను బంధించి తెచ్చి తన చావును తానే కోరి తెచ్చుకున్నాడు.

లంకారాజ్యాధిపతి అయిన రావణుడు, స్త్రీ వ్యామోహంతో, అవివేకంతో, తనవారి యొక్క తమ్ముల యొక్క హితవచనాలు వినక రాముని చేతిలో మరణించాడు.

ప్రశ్న 9.
శ్రీరాముడు సైన్యంతో లంకానగరాన్ని చేరిన వృత్తాంతాన్ని తెలపండి.
జవాబు:
సీతాదేవిని చూసి వచ్చి కుశల వార్తను అందించిన హనుమను శ్రీరాముడు ఆలింగనం చేసికొన్నాడు. మహోపకారం చేసిన హనుమకు తాను ఇయ్యగల సత్కారం అదే అన్నాడు. రాముడికి దుఃఖం వచ్చింది. సుగ్రీవుడు రాముడిని ఓదార్చాడు. క్రోధం చూపించాలి అని రామునికి సుగ్రీవుడు సలహా ఇచ్చాడు. సముద్రానికి సేతువు కడితేకాని, లంకను జయించలేము “అన్నాడు. హనుమ లంకానగర రక్షణ వ్యవస్థను గూర్చి తెలిపాడు.

విజయ ముహూర్తంలో లంకకు బయలుదేరాలని రాముడు అన్నాడు. నీలుడు సైన్యానికి మార్గం చూపించాలని, రాముడు హనుమంతుని భుజం మీద, లక్ష్మణుడు అంగదుని భుజం మీద కూర్చొని వెళ్ళాలని, సుగ్రీవుడు పల్లకిపై రావాలని, రాముడు నిర్ణయించాడు. అందరూ సముద్రతీరాన్ని చేరుకున్నారు.

విభీషణుడు ధర్మం విడిచిన రావణుని విడిచి పెట్టి, తన నలుగురు అనుచరులతో రామలక్ష్మణులు ఉన్న చోటుకు చేరాడు. విభీషణుడు రాముని శరణు కోరగా, రాముడు అంగీకరించాడు. రాముడు రావణుని చంపి విభీషణుణ్ణి రాజును చేస్తానని ప్రమాణం చేశాడు. ఆ పనిలో రామునికి తాను సహాయం చేస్తానని విభీషణుడన్నాడు.

రాముడు విభీషణుణ్ణి లంకకు పట్టాభిషిక్తుణ్ణి చేయమని లక్ష్మణుడికి చెప్పాడు. లక్ష్మణుడు వెంటనే ఆ పని చేశాడు. సముద్రుణ్ణి ప్రార్థిస్తే సముద్రాన్ని దాటగలవని విభీషణుడు రామునికు సలహా చెప్పాడు. శ్రీరాముడు సముద్రుణ్ణి ఉపాసించాడు. మూడు రోజులు అయినా, సముద్రుడు ప్రసన్నుడు కాలేదు. రాముడు బ్రహ్మాస్త్రాన్ని స్మరించాడు.

సముద్రుడు పరుగుపెట్టాడు. లంకకు వెళ్ళడానికి దారి ఇస్తానని సముద్రుడు చెప్పాడు. రాముడు తాను ఎక్కుపెట్టిన అస్త్రం వ్యర్థం కాకుండా, పాపాత్ములు ఉండే “ద్రుమకుల్యం”పై ప్రయోగించాడు. నలుడు సేతువు నిర్మించడానికి తగినవాడని సముద్రుడు చెప్పాడు. సేతువును భరిస్తానని సముద్రుడు మాట ఇచ్చాడు.

రాముడు సేతువు నిర్మాణానికి శ్రీకారం చుట్టాడు. వానరులు వృక్షాలు తెచ్చి సముద్రంలో పడవేశారు. 100 యోజనాల పొడవు, 10 యోజనాల వెడల్పు గల సేతువు 5 రోజుల్లో కట్టబడింది. రామలక్ష్మణ సుగ్రీవులు ముందు నడుస్తున్నారు. సైన్యం వారి వెంట నడిచింది. వానరులు కొందరు సముద్రంలో దూకి ఈదుతూ వచ్చారు.

ఈ విధంగా శ్రీరాముడు, సుగ్రీవుడు మొదలయిన వానర నాయకులతో లంకా నగరానికి చేరాడు.

ప్రశ్న 10.
వానర సైన్యానికీ, రాక్షసులకు మధ్య జరిగిన యుద్ధం వివరాలను తెలపండి.
జవాబు:
రాముడు సైన్యాన్ని విభాగించి, ఎవరి బాధ్యతలు వారికి అప్పగించాడు. రావణుని మంత్రులైన శుకసారణులు రాముని బలం తెలిసికోడానికి గూఢచారులుగా వచ్చి వానరులలో చేరారు. విభీషణుడు వారిని గుర్తించి, రాముని ముందు పెట్టాడు. రాముడు వారిని క్షమించి, సీతను అప్పగించకపోతే రావణుడి మరణం తప్పదని హెచ్చరించి పంపాడు. శుకసారణులు రావణునికి ఆ విషయం తెలిపారు.

రావణుడు అశోకవనం వెళ్ళి రాముడు తన చేతిలో మరణించాడని సీతకు అబద్ధం చెప్పాడు. విద్యుజ్జిహ్వుడిచే రామునివి అనిపించే మాయా శిరస్సునూ, ధనుర్భాణాలనూ తెప్పించి, సీతకు చూపించాడు. సీతను తన్ను ఆశ్రయించమని కోరాడు. సీత విచారించింది. విభీషణుడి భార్య “సరమ” సీతను ఊరడించి రాముడు క్షేమంగా ఉన్నాడనీ, అదంతా రాక్షసమాయ అనీ సీతకు తెలిపింది.

శ్రీరామ చంద్రాదులు సువేల పర్వతానికి చేరారు. లంకానగర శోభను చూశారు. రావణుడు ఠీవిగా మేడపై ఉన్నాడు. సుగ్రీవుడు రావణునిపై కోపంతో ఎగిరి రావణ భవనంపై వాలాడు. తన నుండి రావణుడు తప్పించుకోలేడని, రావణుడి కిరీటాన్ని తీసి నేలపై కొట్టాడు. రావణుడు రెచ్చిపోయాడు. ఇద్దరికీ బాహాబాహీ యుద్ధం జరిగింది. సుగ్రీవుడు రావణుడిని ముప్పుతిప్పలు పెట్టి, తిరిగి సువేల పర్వతం చేరాడు. శ్రీరాముడు సుగ్రీవుణ్ణి మందలించాడు.

అంగదుడిని రాముడు రావణుడి దగ్గరకు రాయబారిగా పంపాడు. రాముడి చేతిలో రావణుడు మరణిస్తాడని, విభీషణుడు రాజు అవుతాడని రాముని వాక్యంగా, అంగదుడు రావణునికి తెలిపాడు. అంగదుడిని నలుగురు రాక్షసులు చంపబోయారు. అంగదుడు వారిని చంపి వచ్చాడు. రాముడు యుద్ధానికి సిద్ధం అయ్యాడు.

లంకపై దండయాత్ర :
వానరసైన్యం లంకను నాల్గువైపుల నుండి ముట్టడించింది. ఆంజనేయుడి చేతిలో జంబుమాలి, సుషేణుడి చేతిలో విద్యున్మాలి మరణించారు. అంగదుడి చేతిలో ఇంద్రజిత్తు ఓడిపోయాడు. దానితో ఇంద్రజిత్తు కపటయుద్ధానికి దిగాడు. ఇంద్రజిత్తు నాగాస్త్రంతో రామలక్ష్మణులను బంధించాడు. రామలక్ష్మణులు మరణించారని ఇంద్రజిత్తు రావణుడితో చెప్పాడు. రావణుడు ఆజ్ఞాపించగా “త్రిజట మొదలయిన రాక్షస స్త్రీలు సీతను పుష్పక విమానంలో యుద్ధభూమికి తీసుకువచ్చి, నేలపై ఉన్న రామలక్ష్మణులను చూపించారు. సీత ఏడ్చింది. త్రిజట సీతను ఓదార్చింది. రామలక్షణులు బతికి ఉన్నారని ఆమె సీతకు ఆధారాలు చూపింది. సీత మనస్సు కుదుట పడింది.

గరుత్మంతుడి రాకతో నాగాస్త్ర ప్రభావం నుండి రామలక్ష్మణులు విముక్తి పొందారు. హనుమంతుడు అకంపనుణ్ణి, ధూమ్రాక్షుణ్ణి చంపాడు. అంగదుడు వజ్రదంష్ట్రుడిని, నీలుడు ప్రహస్తుడిని చంపాడు. రావణుడి చేతిలో సుగ్రీవుడు మూర్ఛపోయాడు. లక్ష్మణుడు రావణుడిని ఎదిరించాడు. రావణుడు బాణవర్షం కురిపించాడు. హనుమ అడ్డుకున్నాడు. రావణుడి అరచేతి దెబ్బకు హనుమ చలించి, తిరిగి తేరుకొని, రావణుడిని అరచేతితో కొట్టాడు. దశగ్రీవుడు కంపించిపోయి, ‘భళా! వానరా’ అని హనుమశక్తిని మెచ్చుకున్నాడు.

రావణుడు ‘శక్తి’ అనే ఆయుధాన్ని లక్ష్మణుడిపై వేశాడు. లక్ష్మణుడు స్పృహకోల్పోయాడు. రావణుడు లక్ష్మణుడిని ఎత్తుకొని పోవడానికి విఫలయత్నం చేశాడు. ఆంజనేయుడు పిడికిలితో పొడిచి రావణుడిని కూలగొట్టి, లక్ష్మణుడిని రాముని దగ్గరకు చేర్చాడు. శ్రీరాముడు హనుమంతుని భుజాలపై కూర్చుండి రావణునితో యుద్ధం చేశాడు. రావణుని కిరీటం, ధనుస్సు నేలపై పడ్డాయి. రాముడు కరుణించి, అలసిపోయిన రావణుడిని విశ్రాంతి తీసుకొని తిరిగి యుద్ధానికి రమ్మని పంపాడు.

ప్రశ్న 11.
రామరావణయుద్ధాన్ని గురించి రాయండి.
జవాబు:
రావణుడు ప్రయోగించిన శక్తి ఆయుధం లక్ష్మణుడి గుండెపై నాటుకుంది. లక్ష్మణుడు స్పృహ తప్పాడు. హనుమంతుడు రావణుడి వక్షస్థలంపై గుద్ది క్రింద పడేటట్లు చేశాడు. రాముడు హనుమ భుజాలపై కూర్చొని, రావణునితో చేసి, యుద్ధ రావణుని ధనుస్సును విరిచాడు. రావణుని కిరీటం నేలపై పడింది. రాముడు రావణునితో “యుద్ధంలో అలసిపోయావు. విశ్రాంతి తీసుకొని రా. నా బలం చూపిస్తా” అన్నాడు.

రాముడు కుంభకర్ణుని చంపాడు. లక్ష్మణుడు ఐంద్రాస్త్రంతో ఇంద్రజిత్తును చంపాడు. రావణుడు శక్తిని ప్రయోగించాడు. రాముడు దాన్ని ప్రార్థించాడు. లక్ష్మణుడు పడిపోయాడు. రాముని విలువిద్య ముందు రావణుడు నిలువ లేక పరుగు తీశాడు. హనుమంతుడు ఓషధీ పర్వతాన్ని తెచ్చి, లక్ష్మణుడిని బ్రతికించాడు.

ఇంద్రుడు రామునకు దివ్యరథాన్ని పంపాడు. రాముడు ఆ రథం ఎక్కి రావణుడితో యుద్ధం చేశాడు. క్రమంగా రాముని ‘ముందు రావణుడు నిలువలేకపోయాడు. రావణుని సారథి రథాన్ని ప్రక్కకు మళ్ళించాడు. రావణుడు సారథిపై కోపించాడు. అగస్త్యమహర్షి రామునికి, ఆదిత్య హృదయం ఉపదేశించాడు. రాముడి బాణాలు తగిలి రావణుని తలలు తెగిపడ్డాయి. కాని తిరిగి మొలుస్తున్నాయి.

రామరావణ యుద్ధానికి సాటి రామ, రావణ యుద్ధమే. మాతలి బ్రహ్మాస్త్రాన్ని ప్రయోగించమని రామునికి సూచించాడు. రాముని బ్రహ్మాస్త్రంతో రావణుడు మరణించాడు.

ప్రశ్న 12.
రావణుని చంపి శ్రీరాముడు పట్టాభిషిక్తుడై రాజ్యాన్ని పాలించిన విధానాన్ని తెలపండి.
జవాబు:
మాతలి సూచనతో శ్రీరాముడు రావణునిపై బ్రహ్మాస్త్రాన్ని ప్రయోగించాడు. రావణ సంహారం జరిగింది. రాముడి ఆదేశం మేరకు విభీషణుడు తన అన్న రావణునికి ఉత్తర క్రియలను నిర్వహించాడు. రాముని ఆజ్ఞప్రకారం, లక్ష్మణుడు విభీషణుడిని లంకారాజుగా పట్టాభిషేకం చేశాడు. హనుమ సీతమ్మకు రావణసంహారం గురించి చెప్పాడు. సీతను బాధించిన స్త్రీలను చంపుతానన్న హనుమను, సీతమ్మ వారించింది.

విభీషణుడు సీతను పల్లకిలో రాముని వద్దకు తీసుకువచ్చాడు. సీత భర్తను చేరుకుంది. రాముడు సీతతో తన వంశ ప్రతిష్ఠను నిలుపుకోడానికి రావణుడి చెర నుండి సీతను విడిపించాననీ, సీత పరుల పంచన ఉన్నందువల్ల తనకు ఆమెపై సందేహం ఉందనీ, ఆమె ఇష్టం వచ్చినచోటుకు వెళ్ళవచ్చుననీ అన్నాడు. శ్రీరాముడి మాటలు సీతకు బాణాల్లా గుచ్చుకున్నాయి. రాముడికి తనపై విశ్వాసం కల్గించడానికి ‘అగ్నిప్రవేశం’ ఒక్కటే దిక్కని ‘సీత భావించింది. లక్ష్మణుడు చితిని సిద్ధం చేశాడు. సీత అగ్నిప్రవేశం చేసింది. అగ్నిదేవుడు సీతను స్వయంగా తీసుకువచ్చి ఆమెను స్వీకరించమని రాముని కోరాడు.

సీత శీలాన్ని ముల్లోకాలకూ చాటడానికే, సీత అగ్ని ప్రవేశం చేస్తున్నప్పటికీ, తాను ఊరుకున్నానని చెప్పి. సీతను రాముడు స్వీకరించాడు. శివుడు రాముని ప్రశంసించాడు. ఇంద్రుడు చనిపోయిన వానరులను బ్రతికించాడు. విభీషణుడు రాముడిని మరికొంతకాలం లంకలో ఉండమన్నాడు. కాని భరతుని కోసం రాముడు పుష్పకవిమానంలో అయోధ్యకు బయలుదేరాడు. రాముడు తాను తిరిగి వస్తున్న విషయాన్ని భరతుడికి హనుమ ద్వారా కబురంపాడు.

పుష్పకవిమానంలో నందిగ్రామం చేరుకున్న సీతారామలక్ష్మణులకు, భరతాదులు స్వాగతం చెప్పారు. సీతారాములు తల్లులకూ, వశిష్ఠుడికి నమస్కరించారు. భరతుణ్ణి రాముడు దగ్గరకు తీసుకొన్నాడు. శ్రీరామ పట్టాభిషేకం మహా వైభవంగా జరిగింది. రాముడు లక్ష్మణుడిని యువరాజుగా ఉండమన్నాడు. లక్ష్మణుడు అంగీకరించలేదు. భరతుణ్ణి యువరాజుగా చేశాడు.

రాముడు ప్రజలను కన్నబిడ్డలవలె చూశాడు. ప్రజలు ధర్మబద్ధంగా నడచుకున్నారు. రాముడు 11 వేల సంవత్సరాలు పాలించాడు. ప్రజలకు ఈతిబాధలు లేవు. అందుకే ‘రామరాజ్యం’ అనేమాట ప్రసిద్ధం అయ్యింది.

ప్రశ్న 13.
విభీషణుని నీతిని వివరించండి.
జవాబు:
లంకలో రావణుడు మంత్రులతో సమావేశం అయ్యాడు. తామొక్కరే లంకను కాపాడగలమని అందరూ గొప్పలు చెబుతున్నారు. శత్రువును తుదముట్టిస్తామంటున్నారు.

విభీషణుడు మాత్రం శత్రువుల శక్తిసామర్థ్యాలను తక్కువగా అంచనా వేయకూడదన్నాడు. మనరాజే సీతను అపహరించాడు. అది పాపం. కీర్తిప్రతిష్ఠలు పోతాయి. ఆయుష్షు తగ్గుతుందన్నాడు. సంపదలు నశిస్తాయి అన్నాడు. సీతను శ్రీరామునికి అప్పగించడమే మంచిదన్నాడు. శ్రీరాముని వంటి మహావీరునితో విరోధం తగదన్నాడు. అనవసరంగా కోపించకూడదు. అది ధర్మానికి ఆటంకం కల్గిస్తుంది. సుఖాలను దూరం చేస్తుంది అని రావణునికి అనేక విధాల హితబోధ చేశాడు. అనవసరమైన యుద్ధాన్ని నివారించడమే విభీషణుని నీతి.

ప్రశ్న 14.
అంగద రాయబారం గురించి రాయండి.
జవాబు:
అంగదుడిని శ్రీరాముడు రాయబారిగా పంపాడు. రావణుడి దగ్గరకు వెళ్ళాడు అంగదుడు. సీతను అప్పగించకపోతే శ్రీరాముని చేతిలో మరణం తప్పదన్నాడు. లంకకు విభీషణుడు రాజు అవుతాడన్నాడు. దానితో సభ అట్టుడికిపోయింది. నలుగురు రాక్షసులు అంగదునిపై బడ్డారు. అంగదుడు వారిని తన చంకలలో ఇరికించుకొన్నాడు. రాజప్రాసాదం పైకి ఎగిరాడు. అక్కడి నుండి బలంగా నేలపైకి విసిరాడు. సింహనాదం చేసి ఆకాశమార్గంలో శ్రీరాముని చేరాడు.

అంటే, అంగదుడు రాయబారిగా తాను చెప్పదలచుకొన్నది సూటిగా చెప్పాడు. తనపై దాడికి దిగిన వారిని మట్టుబెట్టాడు. తను చెప్పినది చేయగల సమర్థత తమకు ఉందని నిరూపించాడు.

ప్రశ్న 15.
శ్రీరాముని యుద్ధనీతిని వివరించండి.
జవాబు:
రావణుడిది తప్పని తెలిసినా రాయబారిని పంపాడు. సీతను ఇచ్చివేస్తే యుద్ధం ఉండదని చెప్పించాడు. తప్పనిసరి పరిస్థితులలో యుద్ధం చేశాడు. రావణుని సకుటుంబంగా చంపాడు. రావణుని మరణంతో అతనిపై వైరం పోయిందన్నాడు. రావణుడు తనకు కూడా గౌరవించదగిన వాడే అన్నాడు. ఎంతవరకు విరోధం పాటించాలో అంతవరకే రామునకు విరోధం ఉంటుంది. అది శ్రీరాముని యుద్ధనీతి.

“నమోస్తు రామాయ సలక్ష్మణాయ, నమోస్తు దేవ్యై జనకాత్మజాయై”
TS 10th Class Telugu Guide ఉపవాచకం రామాయణం యుద్ధకాండ 2

పరిచిత గద్యాలు

ప్రశ్న 1.
కింది గద్యాన్ని చదివి దాని కింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి. (March 2019)

రావణుడు విభీషణుని మాటలకు క్రోధావేశాలకు లోనయ్యాడు. తీవ్రస్థాయిలో నిందించాడు. అన్న తండ్రితో సమానమని అతని నిందలను సహించాడు విభీషణుడు. కాని రావణుని అధర్మమార్గాన్ని మాత్రం సమర్థించలేదు. ధర్మం వీడిన రావణుని వీడడానికే విభీషణుడు నిర్ణయించుకున్నాడు. తన నలుగురు అనుచరులతో కలిసి రామలక్ష్మణులున్న చోటికి చేరాడు. శ్రీరాముడిని శరణు కోరాడు. రావణుని విషయాలన్నీ సంక్షిప్తంగా చెప్పాడు. అనుగ్రహించిన శ్రీరాముడు విభీషణునితో నేను రావణుని బంధుమిత్ర సమేతంగా హతమార్చి నిన్ను రాజును చేస్తానని చెప్పాడు. ఆ పనిలో తాను యథాశక్తి సహాయపడగలనని విభీషణుడు మాట ఇచ్చాడు. రాముడు విభీషణుడిని ఆలింగనం చేసుకున్నాడు. లక్ష్మణుడితో వెంటనే సముద్రజలం తెచ్చి లంకారాజుగా విభీషణుడిని పట్టాభిషిక్తుని చేయమన్నాడు. శ్రీరాముని ఆజ్ఞ వెంటనే ఆచరణ రూపం దాల్చింది. అందరూ ఆనందాన్ని ప్రకటించారు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. ఎవరు ధర్మమార్గమును విడిచిపెట్టారు ?
జవాబు:
రావణుడు ధర్మమార్గమును విడిచిపెట్టాడు.

2. రావణుని నిందలను విభీషణుడు ఎందుకు సహించాడు ?
జవాబు:
అన్న తండ్రితో సమానమని అతని నిందలను సహించాడు విభీషణుడు.

3. విభీషణుడు ఎవరితో కలిసి రామలక్ష్మణుల దగ్గరకు వెళ్ళాడు ?
జవాబు:
విభీషణుడు నలుగురి అనుచరులతో కలిసి రామలక్ష్మణుల దగ్గరకు వెళ్ళాడు.

4. ఆచరణ రూపం దాల్చిన శ్రీరాముని ఆజ్ఞ ఏమిటి ?
జవాబు:
లక్ష్మణుడితో వెంటనే సముద్రజలం తెచ్చి లంకా రాజుగా విభీషణుడిని పట్టాభిషిక్తుని చేయమన్నాడు. శ్రీరాముని ఆజ్ఞ వెంటనే ఆచరణ రూపం దాల్చింది.

5. విభీషణునితో శ్రీరాముడు ఏమన్నాడు ?
జవాబు:
నేను రావణుని బంధుమిత్ర సమేతంగా హతమార్చి నిన్ను రాజును చేస్తానని చెప్పాడు. ఆ పనిలో తాను యథాశక్తి సహాయపడగలనని విభీషణుడు మాట ఇచ్చాడు.

ప్రశ్న 2.
కింది గద్యాన్ని చదువండి. (March 2018)

పరమశివుడు శ్రీరాముణ్ణి ప్రశంసించాడు. దుష్ట సంహారం చేసిన శ్రీరాముణ్ణి ప్రజానురంజకంగా పరిపాలన చేయమన్నాడు. శ్రీరాముని కోరిక మేరకు ఇంద్రుడు మృతులై పడి ఉన్న వానరులను మళ్ళీ బ్రతికించాడు. విభీషణుడు లంకలో కొంతకాలం ఉండమని శ్రీరాముణ్ణి అభ్యర్థించాడు. భరతుని కొరకు తాను త్వరగా ప్రయాణం కావలసిందేనన్నాడు శ్రీరాముడు. వానరులను వాళ్ళ స్వస్థానాలకు వెళ్ళమని చెప్పి, విభీషణుని వీడ్కోలు అందుకున్నాడు. పుష్పక విమానంలో అయోధ్యకు బయలుదేరాడు. దారిలో ఆయా ప్రదేశాలన్నీ సీతకు చూపుతున్నాడు. భరద్వాజాశ్రమాన్ని సందర్శించారు. శ్రీరామాజ్ఞతో హనుమంతుడు శ్రీరాముడు వస్తున్న విషయాన్ని భరతునికి, గుహునికి ముందుగా వెళ్ళి తెలియజేశాడు. వాళ్ళెంతో ఆనందించారు.

3. వానరులను బతికించినది.
అ) భరద్వాజుడు
ఆ) ఇంద్రుడు.
ఇ) శ్రీరాముడు
జవాబు:
ఆ) ఇంద్రుడు

5. శ్రీరాముని రాకను ముందుగా భరతునికి తెలియజేసినది.
అ) హనుమంతుడు
ఆ) గుహుడు
ఇ) విభీషణుడు
జవాబు:
అ) హనుమంతుడు

ప్రశ్న 3.
కింది గద్యాన్ని చదివి, ఖాళీలు పూరించండి. (June 2017)

రావణుని బాణశక్తికి సుగ్రీవుడు మూర్చపోయాడు. శ్రీరాముడు విల్లందుకున్నాడు. అన్నను వారించి లక్ష్మణుడు రావణుణ్ణి ఎదిరించడానికి పూనుకున్నాడు. వానరసేన మీద శరవర్ష ధార కురిపిస్తున్నాడు రావణుడు. ఆంజనేయుడు రావణుడి ధాటికి అడ్డుకట్ట వేశాడు. అరచేతితో హనుమంతుని బలంగా చరచాడు రావణుడు. మారుతి చలించిపోయాడు. అయినా క్షణంలో తేరుకున్నాడు. అరచేతితో రావణుణ్ణి ఒక్క దెబ్బ వేశాడు. దశగ్రీవుడు కంపించిపోయాడు. తేరుకుని వానరా ! భళా !, నాకు శత్రువువే అయినా నీ శక్తిని మెచ్చుకుంటున్నానని యుద్ధస్ఫూర్తిని చాటాడు రావణుడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1) రావణుడు ………………… మీద శరవర్ష ధార కురిపిస్తున్నాడు.
జవాబు:
వానరసేన మీద

2) రావణుని దెబ్బకు చలించిపోయినవాడు ……………..
జవాబు:
మారుతి (హనుమంతుడు)

3) రావణుడు …………….. దెబ్బతో చలించిపోయాడు.
జవాబు:
హనుమంతుని ఒక్క అరచేతి

4) మారుతి ………………….. చేత మెచ్చుకోబడ్డాడు.
జవాబు:
రావణుని

5) లక్ష్మణుడు రావణుణ్ణి ఎదిరించడానికి …………………. ను వారించాడు.
జవాబు:
అన్న

ప్రశ్న 4.
కింది పేరాను చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

సముద్రాన్ని దాటే ఉపాయమేమిటని సుగ్రీవుణ్ణి ప్రశ్నించాడు రాముడు. సముద్రుణ్ణి ప్రార్థించడం వల్ల ఇది సాధ్యపడుతుందన్నాడు విభీషణుడు. శ్రీరాముడు సముద్రతీరంలో దర్భాసనం మీద కూర్చుని సముద్రుణ్ణి ఉపాసించాడు. మూడు రాత్రులు గడిచాయి. సముద్రుడు ఎదుట నిలవడలేదు. శ్రీరాముడి కన్నులు ఎఱ్ఱబారాయి. సముద్రుడి అహంకారాన్ని అణగద్రొక్కాలనుకున్నాడు. నీటినంతా ఇంకి పోయేటట్లు చేయాలనుకున్నాడు. బ్రహ్మాస్త్రాన్ని స్మరించాడు. ప్రకృతంతా అల్లకల్లోలమౌతున్నది. సముద్రుడు భయపడి పారిపోతున్నాడు. పరుగెత్తే వానిపై బాణం ప్రయోగించరాదని ఆగాడు శ్రీరాముడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. సముద్రం దాటే ఉపాయాన్ని విభీషణుడు ఏమి చెప్పాడు ?
జవాబు:
సముద్రాన్ని ప్రార్థించడం వల్ల సముద్రాన్ని దాటగలమని విభీషణుడు ఉపాయం చెప్పాడు.

2. శ్రీరాముడు సముద్రుణ్ణి ఎలా ఉపాసించాడు ?
జవాబు:
శ్రీరాముడు సముద్రతీరంలో దర్భాసనం మీద కూర్చుని సముద్రుణ్ణి ఉపాసించాడు.

3. శ్రీరాముడు సముద్రుని గర్వం అణగద్రొక్కడానికి స్మరించిన అస్త్రం ఏది ?
జవాబు:
శ్రీరాముడు సముద్రుని గర్వం అణగదొక్కడానికి స్మరించిన అస్త్రము ‘బ్రహ్మాస్త్రము’.

4. శ్రీరాముడు బ్రహ్మాస్త్రాన్ని స్మరిస్తే ఏమయింది ?
జవాబు:
శ్రీరాముడు బ్రహ్మాస్త్రాన్ని స్మరిస్తే ప్రకృతంతా అల్లకల్లోలమయ్యింది. సముద్రుడు భయపడి పారిపోయాడు.

5. పై పేరాకు తగిన శీర్షికను స్మరించండి.
జవాబు:
‘సముద్రుడిపై శ్రీరాముడి బ్రహ్మాస్త్ర ప్రయోగం’ అన్న శీర్షిక, దీనికి సరిపోతుంది.

ప్రశ్న 5.
కింది పేరాను చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

ఇంద్రుడు పంపగా మాతలి దివ్యరథంతో సహా శ్రీరాముడి దగ్గరికి వచ్చాడు. ప్రదక్షిణ పూర్వకంగా నమస్కరించి శ్రీరాముడు రథాన్ని అధిరోహించాడు. యుద్ధభూమికి సాగించారథం. మిగతా దినాల కన్నా భిన్నంగా ఉందీనాటి యుద్ధం. కొంతసేపు ఎవరికెవరూ తీసిపోని విధంగా విజృంభించారు. రానురాను రాముడిదే పైచేయి అవుతున్నది. రావణుని సారథి గమనించాడు. రథాన్ని పక్కకు మళ్ళించాడు. అలా చేయడం అవమానంగా భావించిన రావణుడు సారథిపై నిప్పులు చెరిగాడు. రథం మళ్ళీ రాముడి ముందు నిలిచింది. యుద్ధం చూడడానికి అగస్త్యుడు దేవతలతో కూడి అక్కడకు వచ్చాడు. శ్రీరాముడికి ‘ఆదిత్య హృదయం’ ఉపదేశించాడు. శ్రీరాముడి బాణాలతాకిడికి రావణుడి తలలు నేలరాలుతున్నాయి. కాని వెంటనే చిత్రంగా మళ్ళీ మొలుస్తున్నాయి.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. మాతలి ఎవరి రథసారథి ?
జవాబు:
ఇంద్రుని రథ సారథి.

2. అగస్త్యుడు ఎవరి విజయాన్ని కోరుకున్నాడు ?
జవాబు:
అగస్త్యుడు శ్రీరాముని విజయాన్ని కోరుకున్నాడు.

3. రావణుడు పొందిన వరం ఏమిటి ?
జవాబు:
తెగిన తలలు మళ్ళీ మొలవాలని వరం పొందాడు.

4. రావణుని సారథి ఎందుకు రథాన్ని పక్కకు మళ్ళించాడు ?
జవాబు:
రాముని బాణాల నుండి రావణుని కాపాడడానికి.

5. రావణుడు నిజమైన వీరుడని ఎలా చెప్పగలవు ?
జవాబు:
యుద్ధరంగంలో పక్కకు వెళ్ళడానికి ఇష్టపడలేదు.

ప్రశ్న 6.
కింది గద్యాన్ని చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

“రావణుడు సీత విషయంలో మరొక ఎత్తుగడ వేశాడు. అశోకవనం వెళ్ళి రాముడు తన చేతిలో హతుడైనాడని, సీతతో పలికాడు. ఆమె నమ్మలేదు. మాయావియైన విద్యుజ్జిహ్వుణ్ణి పిలిచాడు. అతడు శ్రీరామునిదే అనిపించే మాయా శిరస్సును, ధనుర్బాణాలను తీసుకొని వచ్చి చూపించాడు సీతకు. ఇప్పటికైనా తన్నాశ్రయించమని సీతను కోరాడు రావణుడు. సీత కుమిలిపోయింది. రావణుడు తన భవనానికి వెళ్ళిపోయాడు. విభీషణుని భార్య ‘సరమ’ సీతను ఊరడించింది. ఇదంతా రాక్షసమాయ అని చెప్పింది. శ్రీరాముడు క్షేమమే అని తెలిపింది.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. సరమ ఎవరు? ఆమె సీతకు ఏమి చెప్పింది ?
జవాబు:
‘సరమ’ విభీషణుని భార్య. సరమ అది రాక్షసమాయ అని, రాముడు క్షేమమని సీతకు చెప్పింది.

2. రావణుడు సీత విషయంలో వేసిన ఎత్తుగడ ఏమిటి?
జవాబు:
రాముడు తన చేతిలో హతుడైనాడని, రాముని మాయా శిరస్సును, ధనుర్బాణాలను రావణుడు సీతకు చూపించాడు. ఇప్పటికైనా తన్నాశ్రయించమని కోరాడు.

3. శ్రీరాముని మాయ శిరస్సును తెచ్చి సీతకు చూపినవాడు ఎవరు?
జవాబు:
విద్యుజ్జిహ్వుడు అనే రాక్షసుడు సీతకు రాముని మాయా శిరస్సును, ధనుర్బాణాలను చూపాడు.

4. సీత ఎందుకు కుమిలిపోయింది?
జవాబు:
రాముడు నిజంగానే మరణించి ఉంటాడని నమ్మి సీత కుమిలిపోయింది.

5. ఇది ఏ కాండం లోనిది? దీనికి శీర్షికను నిర్ణయించండి.
జవాబు:
ఇది యుద్ధకాండం లోనిది. దీనికి “రావణుని ఎత్తుగడ” అనే శీర్షిక తగియుంటుంది.

ప్రశ్న 7.
కింది గద్యాన్ని చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

“ఆకాశంలోనే నిలిచి శ్రీరాముణ్ణి శరణుకోరాడు విభీషణుడు, అనుగ్రహించాడు దాశరథి. విభీషణుడు శ్రీరాముని పాదాలపై వాలాడు. రావణుని విషయాలన్నీ సంక్షిప్తంగా చెప్పాడు. శ్రీరాముడు విభీషణునితో నేను రావణుని బంధుమిత్ర సమేతంగా హతమార్చి నిన్ను రాజును చేస్తానని తమ్ముల మీద ఒట్టేసి చెప్పాడు. ఈ పనిలో తాను యథాశక్తి సహాయపడగలనని విభీషణుడు మాట ఇచ్చాడు. రాముడు విభీషణుణ్ణి ఆలింగనం చేసుకొన్నాడు. లక్ష్మణుడితో వెంటనే సముద్రజలం తెచ్చి లంకారాజుగా విభీషణుణ్ణి పట్టాభిషిక్తుణ్ణి చేయమన్నాడు. శ్రీరాముడి ఆజ్ఞ వెంటనే ఆచరణ రూపం దాల్చింది. అందరూ ఆనందాన్ని ప్రకటించారు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. దాశరథి ఎవరిని అనుగ్రహించాడు ?
జవాబు:
దాశరథి విభీషణుణ్ణి అనుగ్రహించాడు.

2. రాముడు ఒట్టేసి విభీషణునితో ఏమని చెప్పాడు ?
జవాబు:
రావణుని బంధుమిత్ర సమేతంగా చంపి విభీషణుణ్ణి రాజును చేస్తానని ఒట్టేసి చెప్పాడు.

3. విభీషణుడు రామునకు ఏమని మాట ఇచ్చాడు ?
జవాబు:
రావణుని చంపే పనిలో తాను యథాశక్తిగా సాయం చేస్తానని విభీషణుడు రామునకు మాట ఇచ్చాడు.

4. విభీషణుని లంకారాజుగా పట్టాభిషిక్తుణ్ణి చేసింది ఎవరు ?
జవాబు:
విభీషణుని లంకారాజుగా పట్టాభిషక్తుణ్ణి చేసింది లక్ష్మణుడు.

5. ఈ పేరాకు శీర్షికను నిర్ణయించండి. ఇది ఏ కాండం లోనిది ?
జవాబు:
‘విభీషణుని శరణాగతి’ అన్నది శీర్షిక. ఇది యుద్ధకాండం లోనిది.

TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds

March 16, 2024March 12, 2024 by Srinivas

Telangana SCERT TS 10th Class Physical Science Study Material Pdf 12th Lesson Carbon and its Compounds Textbook Questions and Answers.

TS 10th Class Physical Science 12th Lesson Carbon and its Compounds

Improve Your Learning
I. Reflections on concepts

Question 1.
What are the general molecular formulae of alkanes, alkenes and alkynes?
Answer:
Alkanes – C_nH_2n+2
Alkenes – C_nH_2n
Alkynes – C_nH_2n-2

Question 2.
Name the product other than water formed on burning of ethanal in air.
Answer:
C₂H₅OH + 3O₂ → CO₂ + 3H₂O + Energy
Carbon dioxide is another product.

Question 3.
Name the simplest ketone and write Its molecular formula.
Answer:
The simplest ketone is Acetone (Propanone) Its molecular formula is CH₃COCH₃ (or) C₃H₆O

Question 4.
Name the compound formed by heating ethanol at 443k wIth excess of conc. H₂SO₄.
Answer:
Ethanol reacts with conc. H₂SO₄ at about 443K to give ethene, The reaction is as follows
TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 1
It Is a dehydration reaction. H₂SO₄ in a dehydrating agent and removes H₂O.

Question 5.
Name the product obtained when ethanol is oxidized by either chronic anhydride or alkaline potassium permanganate.
Answer:
Ethyl alcohol (Ethanol) undergoes oxidation to form the product acetaldehyde and finally acetic acid. The reaction Is as follows :
TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 2

Question 6.
What are homologous series of carbon compounds? Mention any two characteristics of homologous series.
Answer:
Compounds having same functional group are called homologous series. Eq: Alkanes, Alkenes, Alkynes, Halo Alkanes.

Characteristics of homologous series

They have general formula
Eq: General formula of alkanes C_nH_2n+2
General formula of alkynes: C_nH_2n-2 etc.
Successive compounds in the series possess a difference of (-CH₂) unit.
They possess similar chemical properties due to same functional group.
They show a regular gradation In their physical properties.

Question 7.
Why does carbon form compounds mainly by covalent bonding’?
Answer:

Carbon belongs to 14th group or IV A group in the modem periodic table.
The electronic configuration of carbon is 1s²2S²2p². ‘To get octet configuration in its outer shell It has to gain four more electrons to form C^4-. Its nucleus has only 6 protons. Therefore it would be difficult for a nucleus with 6 protons to hold 10 electrons. Hence, carbon cannot form C^4- ions so easily.
If carbon loses 4 electrons from the outer shell, it has to form C⁴⁺’ ions. This require huge amount of energy which is not available normally, Therefore C⁴⁺ formation also is remote possibility.
Carbon has to satisfy its tetravalency by sharing electrons with other atoms. It has to form ‘4 covalent bonds either with Its own atoms or atoms of other elements.

Question 8.
Explain how sodium ethoxide is obtained from ethanol. Give chemical equations.
Answer:
Ethanol reacts with sodium to liberate hydrogen and forms sodium ethoxide. The chemical equation is
TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 3

Question 9.
Explain the cleansing action of soap.
Answer:
1. Soaps and detergents make oil and dirt present on the cloth come out into water, thereby making the cloth clean.
2. Soap has one polar end TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 4 and one non-polar end (the end with the hydrocarbon chain) as shown here,
3. The polar end Is hydrophilic in nature and this end is attracted towards water.
4. The non-polar end is hydrophobic, in nature and it is attracted towards grease or oil on the cloth, but not attracted towards water.
5. When soap is dissolved in water, its hydrophobic ends attach themselves to dirt and remove It from cloth, as shown sequentially in the figure.
6. The hydrophobic end of the soap molecules move towards the dirt or grease particle.
7. The hydrophobic ends attached to the dirt particle and try to pull it out.
8. The molecule of soap surround the dirt particles at the centre of the cluster and form a spherical structure called micelle.
9. These micelles remain suspended in water-like particles in a colloidal solution.
TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 5
10. The various miscelles present in water do not come together to form a precipitate as each micelle repels the other because of the ion-ion repulsion.
11. Thus, the dirt particles remain; trapped in micelles and are easily rinsed away with water. Hence, soap micelles remove dirt by dissolving in water.

Question 10.
Distinguish between esterification and saponification reactions of organic compounds.
Answer:

Esterification	Saponification
1) The formation of ester is known as esterification reaction.	1) The formation of soap is known as saponification reaction.
2) Alcohol reacts with carboxylic acids to produce esters.	2) Higher fatty acids reacts with bases to form soaps.
3) Water is the by-product in esterification reaction. Eg: Ethyl Acetate (CH₃COOC₂H₅₎	3) Glycerol is the by-product in saponification reaction Eg: Sodium stearate. (C₁₇H₃₅COONa)

Question 11.
What happens when a small piece of sodium Is dropped Into ethanol?
Answer:
When a small piece of sodium is dropped into ethanol, it shows brisk effervescence and liberates hydrogen gas and forms sodium ethoxide.
TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 6

Question 12.
Draw the electronic dot structure of ethane molecule (C₂H₆)
Answer:
TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 7

Question 13.
Name the simplest hydrocarbon?
Answer:
Methane (CH₄) is the simplest hydrocarbon.

Question 14.
Name the carboxylic acid used as a preservative.
Answer:
Acetic acid – CH₃COOH (IUPAC Name Ethanoic Acid)

Question 15.
A mixture of oxygen and ethyne Is burnt for welding; can you tell why a mixture of ethyne and air Is not used?
Answer:

Air consists many gases like N₂, CO₂, etc., ¡n addition to oxygen.
Production of flame for welding is a combustion reaction, which is generally oxidation reaction.
If air is used it leaves a soot flame. Hence, air is not mixed with ethyne. Only oxygen is mixed with ethyne and used for welding.

Question 16.
What do we call the self linkIng property of carbon?
Answer:
The self-linking property of carbon is called catenation. If any element forms bonds. between its own atoms to give big molecules, we call that property as catenation property

Question 17.
Give an example for esterification reaction.
Answer:
The reaction between carboxylic acid and an alcohol in the presence of Conc.H₂SO₄ to form a fruity-odoured substance, ester with the functional
TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 8
Eg Preparation of ethyl acetate from ethanoic acid and ethanol will be as follows:

Question 18.
Write the chemical equation representing the reaction of preparation of ethanol from ethane.
Answer:

Ethane in the absence of air on heating forms ethanol
Ethanol is prepared on large scale from ethene by addition of water vapour to it in the presence of catalysts like P₂O₅, Tungsten oxide at high pressure a temperature.

Question 19.
Give the names of functional groups (i) -CHO (ii) -C=O.
Answer:
(i) -CHO aldehyde functional group.
(ii) -C=O Ketone functional group.

Question 20.
Explain the structure of graphite In term of bonding and give one property based on this structure.
Answer:
1. Graphite forms a two-dimensional layer structure with C – C bonds within the layers. There are relatively weak interactions between the layers.
2. In a layer structure, the carbon atoms are in a trigonal planar environment. This is consistent with each carbon atom in sp² hybridization.
3. Interactions between sp2 orbitals leads to the formation of C – C bonds.
4. Each carbon atom is with one unhybridised ‘p’ orbital.
TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 12
The arrangement of carbon atoms In graphite layers.
5. The unhybridised ‘p’ orbitals interact to form a ‘π’ system that is delocalised over the whole layer.
6. The interactions (or) London dispersion forces between the layers which are separated by a distance of 3.35 Å are weakened by the presence of water. molecules so that It is easy to cleave graphite.
7. For this reason graphite is used as lubricant and as the ‘lead’ in pencils.

Question 21.
Name the acid present in vinegar.
Answer:

The acid present in vinegar is Ethanoic acid or acetic acid (CH₃COOH).
5-8% solution of acetic acid in water Is called vinegar.

Question 22.
How do you appreciate the role of esters In everyday lite?
Answer:
Role of esters in everyday life:

Many esters have pleasant odours, so they are used In perfumes, air refreshers and flavourings, among other things.
Esters are used to give artificial flavouring for sweets, ice creams and soft drinks. In industries, esters are being used as solvents In the manufacture of, cellulose; varnishes and paints, as solvents in pharmaceutical industries and as softeners or plasticizers in plastic and moulding Industries.

Application Of Concepts

Question 1.
Explain with the help of a chemical equation, how an addition reaction is used In vegetable ghee industry.
Answer:
The reaction in which a reagent adds completely on a substance without the removal of small molecules are called addition reaction. Addition of hydrogen in the presence of nickel catalyst to vegetable oil gives ghee. Vegetable oil is unsaturated compound where as ghee is a saturated compound.
TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 13

Question 2.
a. What are the various possible structural formulae of a compound having molecular formula C₃H₆O?
b. Give the IUPAC names of the above possible compounds and write their structures.
c. What is the similarity in these compounds?
Answer:
(a) C₃H₆O
CH₃CH₂CHO – Ethanal
CH₃COCH₃ – Propanone
TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 14
(c) (i) Both ethanol and propanone contain one carbonyl functional group

(ii) Both compounds have same molecular formula,
(iii) Both compounds have the 2sp³ hybridised carbons and one ‘sp²’ hybridised carbon atom.

Question 3.
Allotropy is a property shown by which class of substances: elements, compounds or mixtures? Explain allotropy with suitable examples.
Answer:
Allotropy can be shown by elements.
Allotropy: The property of an element to exist in two or more physical forms having more or less chemical properties but different physical properties is called ‘allotropy’.

Carbon has many allotropes. They are classified into two types.
1) Amorphous forms
2) Crystalline forms

Amorphous forms: Different amorphous forms of carbon are coal, coke, wood charcoal, animal charcoal, lamp black, etc.
Crystallise forms: Different crystalline forms of carbon are diamond, graphite, buckminsterfullerene, nanotubes etc.

Question 4.
Two carbon compounds A and B have molecular formulae C₃H₈ and C₃H₆ respectively. Which one of the two is most likely to undergo addition reactions? Justify your answer.
Answer:
TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 16
It is a saturated hydrocarbon. It shows substitution reaction.

This is an unsaturated hydrocarbon. Hence it shows addition to become saturated. During the reactions, addition of reagent takes place at the double-bonded carbon atoms.
TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 18

Question 5.
1 ml of glacial acetic acid and 1 ml of ethanol are mixed together in a test tube. Few drops of concentrated sulphuric acid is added to the mixture and warmed ¡n a water bath for 5 min. Answer the following:
(a) Name the resultant compound formed.
(b) Represent the above change by a chemical equation?
(c) What name is given to such a reaction?
(d) What are the special characteristics of the compound formed?
Answer:
(a) Ethyl acetate (CH₃COOC₂H₅) an ester.
TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 19
(c) Esterification reaction
(d) The formed compound when poured into water, we observe a sweet fruit odour.

Question 6.
Give the IUPAC name of the following compounds. If more than one compound is possible name at least two of them.
(i) An aldehyde derived from ethane.
(ii) A ketone derived from butane.
(iii) A chloride derived from propane.
(iv) An alcohol derived from pentane.
Answer:
(i) An aldehyde derived from ethane is “Ethanal” (CH₃CHO) (or) TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 20
(ii) Ketone derived from butane s Butanone (Or) Butane-2- one.

(iii) Chloride derived from propane is
(a) Propyl chloride
CH₃ – CH₂ – CH₂Cl

(b) 2 – Chloro – Propane
TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 22
(iv) Alcohol derived from pentane

Question 7.
Write the IUPAC name of the next homologous of CH₂OHCH₂CH₃.
Answer:
TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 24

Question 8.
How do you condemn the use of alcohol as a social practice?
Answer:

Consumption of alcohol ¡n the form of beverages is harmful to health.
It causes severe damage to blood circulation system.
Addiction to alcohol drinking leads to heart diseases and damages the liver.
It also causes ulcers in small intestines due to increased acidity and damages the digestive system.
Alcohol which is consumed in raw form under the names liquor, gudumba is more harmful to health due to adulteration.
Alcohol mixed with pyridine is called denatured spirit. Consumption of denatured spirit causes blindness and death.
Hence use of alcohol is a social evil which harms the society.

Question 9.
An organic compound with molecular formula C₂H₄O₂ produces brisk effervescence on addition of sodium carbonate/bicarbonate.
Answer the following:
(a) Identify the organic compound.
(b) Write the chemical equation for the above reaction.
(C) Name the gas evolved.
(d) How will you test the gas evolved?
(e) List two important uses of the above compound.
Answer:
a) CH₃COOH (EtharioiC acid)
b) 2CH₃COOH + Na₂CO₃ → 2CH₃COONa + H₂ + CO₂
CH₃COOH + NaHCO₃ → CH₃COONa + CO₂ + H₂O
C) Carbon dioxide (CO2)
d) When the evolved gas is passed into lime water, lime water turns milky white. Basing on the observation we conclude that the evolved gas is carbon dioxide.
e) Ethanoic acid Es used in
a) for preservation of pickles
b) for preparation of dyes, drugs
C) for solvent in industry
d) for curing meat, fish.

Multiple choice questions

Question 1.
Which of the following solution of acetic acid in water can be used as preservative? [ ]
(a) 5-10%
(b) 10-15%
(c) 15-20%
(d) 100%
Answer:
(a) 5-10%

Question 2.
The suffix used for naming an aldehyde is [ ]
(a) -0l
(b) -al
(c) -one
(d) -ene
Answer:
(b) -al

Question 3.
Acetic acid, when dissolved in water, it dissociates into ions reversibly because it is a:[ ]
(a) Weak acid
(b) strong acid
(c) weak base
(d) strong base
Answer:
(a) Weak acid

Question 4.
Which one of the following hydrocarbons can show isomerism? [ ]
(a) C₂H₄
(b) C₂H₆
(c) C₃H₈
(d) C₄H₁₀
Answer:
(d) C₄H₁₀

Question 5.
Combustion of hydrocarbon is generally accompanied by the evolution of [ ]
(a) Heat
(b) Light
(c) both heat and light
(d) Electric current.
Answer:
(c) both heat and light

Question 6.
2m1 of ethanoic acid was taken in each of the three test tubes A, B and C’ and 2m1. 4ml and 8 ml of water was added to them, respectively. A clear solution is obtained in: [ ]
(a) Test tube A only
(b) Test tubes A & B only.
(c) Test tubes B and C only
(d) All the test tubes.
Answer:
(d) All the test tubes.

Question 7.
If 2 ml of acetic acid was added slowly in drops to 5m1 of water then we will notice [ ]
(a) The acid forms a separate layer on the top of water.
(b) Water forms a separate layer on the top of the acid.
(c) Formation of a clear and homogenous solution.
(d) Formation of a pink and clear solution.
Answer:
(c) Formation of a clear and homogenous solution.

Question 8.
A few drops of ethanoic acid were added to solid sodium carbonate. The possible results of the reactions are: [ ]
(a) A hissing sound was evolved
(b) Brown fumes evolved.
(c) Brisk effervescence occurred.
(d) A pungent-smelling gas evolved.
Answer:
(c) Brisk effervescence occurred.

Question 9.
When acetic acid reacts with ethyl alcohol, we add cone. H₂SO₄, which acts as and the process is called [ ]
(a) Oxidizing agent, saponification
(b) Dehydrating agent, estenfication
(c) Reducing agent, Esterification
(d) Acid & esterification
Answer:
(b) Dehydrating agent, estenfication

Suggested Experiments

Question 1.
Suggest a test to find the hardness of water and explain the procedure.
Answer:
Hardness of water can be tested with the help of a good quality soap.
Procedure

Take 50ml of water from different sources i.e., tap water, well water, lake water, pond water, river water, etc., in different test tubes and lable them as A, B, C, D etc.
Add 1gm of good-quality soap to each test tube.
Close each test tube with rubber corks.
Shake test tube A for 15 seconds and keep it undisturbed for 30 seconds. Measure the height of the foam formed. Note the height of foam in your notebook.
Repeat the process for each test tube and record your observation in your notebook.
The water which gives less foam is considered as hard water.

Question 2.
Suggest a chemical test to distinguish between ethanol and ethanoic acid and explain the procedure.
Answer:

Take ethanol and ethanoic acid in two different test tubes.
Add nearly 1gm of sodium bicarbonate (NaHCO3) to each test tube.
Lots and lots of bubbles and foam will be observed from the test tube containing ethanoic acid. This is due to release of CO₂.
NaHCO₃ + CH₃COOH → CH₃COONa + H₂O + CO₂
Ethanol will not react with sodium bicarbonate and thus we won’t observe any change in the test tube containing ethanol. Thus we can seperate ethanol from ethanoic acid.

Question 3.
An organic compound ‘X’ with a molecular formula C₂H₆O undergoes oxidation with alkaline KMnO₄ and forms the compound ‘Y’, that has molecular formula C₂H₄O₂.
(a) Identify “X”and “Y”.
Answer:
X : C₂H₆O is Ethanol
Y: C₂H₄O₂ is Ethanoic acid
Ethyl alcohol undergoes oxidation to form the product Acetaldehyde and finally Acetic acid.
TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 25
This CH₃COOH is used as preservative for pickles.

(b) Write your observation regarding the product when compound ‘X’is made to react with compound “Y” which ¡s used as a preservative for pickles.
Answer:
When x (ethanol) is reacted with y (ethanoic acid) in the presence of concentrated H2S04 to form fruity odour substance called ester (ethyl acetate)
TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 26
Here CH₃COOH is used as preservative for pickles.

Suggested Projects

Question 1.
Prepare models of methane, ethane, ethene and ethyne molecules using clay balls and match sticks.
Answer:
TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 27
in these models Black Ball is Carbon atom White Ball is Hydrogen atom.

Question 2.
Collect information about artificial ripening of fruits by ethylene.
Answer:
Chemistry of ripening:

During ripening, the starch in the fruit breaks down to form sugar. The fruit skin changes its colour.
The ripening of fruit depends on the season. The plant can detect the changes in season. They produce ethylene (C₂H₄) which spreads across the plant.
When ethylene reaches the fruits, it sends a signal to ail the cells in the fruit to make enzymes which break starch into sugar.
The cells in the skin start making pigments, which give the fruit its colour.

Artificial ripening:

Raw fruits are kept in hay-lined wooden boxes called crates. These crates are stacked on shelves and a wood fire s lit below them. The smoke contains ethylene and acetylene gases, which induce ripening.
Fruits are placed in a room into which ethylene gas or acetylene gas is introduced.
In another method calcium carbide (CaC₂) is applied over fruits. It reacts with moisture to form acetylene, which induces ripening.

TS 10th Class Physical Science Carbon and its Compounds Intext Questions

Page 253

Question 1.
Can carbon get helium configuration by losing four electrons from the outer shell?
Answer:
No. if carbon loses four electrons from the outer shell, it has to form C⁺⁴ ions. This requires huge amount of energy which is not available normally.

Page 254

Question 2.
How do carbon atoms form bonds in so many ways
Answer:
Electronic configuration of carbon (ground state) is 1S² 2S² 2P² (or) 1S² 2S² 2P_x¹ 2P_y¹ 2P_z¹

Electronic configuration of carbon (excited state):
TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 29
In excited state of carbon atom one ‘2s’ electron Is promoted to ‘2Pz’ orbital. Each carbon In excited state has four unpaired electrons and forms four covalent bonds as shown below.

Question 3.
Explain the four unpaired electrons in carbon atom through excited state
Answer:
Electronic configuration of carbon (ground state)
TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 31
Electronic configuration of carbon (excited state)

So, in 2s,2p orbitals there are four unpaired electrons In each of 2s, 2p_x, 2p_y, and 2p_z orbitals.

Page 255

Question 4.
Where this energy to excited electron comes from?
Answer:
The energy required for excitation is taken up from bond energies, which are liberated energies and four bonds are formed between carbon atoms and other atoms.

Question 5.
In methane (CH₄) molecule, all four carbon-hydrogen bonds are identical and bond angle is 109° 28’. How can we explain this?
Answer:
In methane (CH₄), in excited state, carbon atom has three unpaired electrons in p-orbitals, and one electron in s-orbital. So all four C-4 bonds are identical.

Question 6.
How these energetically unequal valence electrons form four equivalent covalent bonds in methane molecules?
Answer:

The energy difference between the 2s and 2p orbitals is very small.
When carbon atom is ready to form bonds it gets a small amount of energy from bond energies and gets excited and is promoted from the ‘2s’ to the empty 2pz to give four unpaired electrons.
These four unpaired electrons form four equivalent covalent bonds in methane.

Page 259

Question 7.
What are bond angles of in CH₄, C₂H₄ and CH₃ molecules?
Answer:
The bond angles:
In CH₄ is 109°28′
In C₂ H₄ is 120°
In C₂H₂ Is l80°

Page 261

Question 8.
How do you understand the marking (writings) of a pencil on a paper?
Answer:
When we write with a pencil, the interlayer attractions break down and leave graphite layers on the paper. These pencil marks are easy to remove from paper with an eraser because the layers do not bind strongly to the paper.

Page 264

Question 9.
AllottIng completely one special branch in chemistry to compounds of only one element. Is It justified when there are so many elements and their compounds but not with any special branches?
Answer:

We know that all molecules that make life possible, namely, carbohydrates, proteins, nucleic acids, lipids, harmones and vitamins contain carbon.
The chemical reactions that take place in living systems are of carbon corn pounds.
Food that we eat, various medicines we use cotton and silk fibres, synthetic fibres, plastics, synthetic rubber are also compounds of carbon.
So, Carbon Is a unique element with the largest number of compounds.
So allotting completely one special branch in chemistry to carbon is justified.

Page 265

Question 10.
What are hydrocarbons?
Answer:
The compounds containing only carbon and hydrogen in their molecules are called ‘Hydrocarbons’.

Question 11.
Do all the organic compounds have equal number of ‘C’ and ‘H’ atoms?
Answer:
No. Different organic compounds have different number of ‘C’ and ‘H’ atoms.

Page 266

Question 12.
Can carbon form bonds with the atoms of other elements?
Answer:
It Is observed that carbon atoms form compounds not only with hydrogen atoms but also with atoms of other elements like oxygen, sulphur, nitrogen, phosphorus, halogens etc. These atoms are called heteroatoms and the compounds are formed with particular functional groups.

Page 269

Question 13.
How about their structures? Are they same?
Answer:
The structures are not the same. They are different.

Question 14.
How many carbon and hydrogen atoms are there In (a) and (b) structures?
Answer:
In structure (a) there are 4 carbon atoms and 10 hydrogen atoms.
In structure (b) also there are 4 carbon atoms and 10 hydrogen atoms.

Question 15.
Write the condensed molecular formulae for (a) and (b). Do they have same molecular formulae?
Answer:
The condensed molecular formula for (a) is C₄H₁₀.
The condensed molecular formula for (b) is C₄H₁₀.
Both (a) and (b) have the same condensed molecular formula. (Isomers)

Page 280

Question 16.
Why do sometimes cooking vessels get blackened on a gas or kerosene stove?
Answer:
Because of Inlets of air getting closed, the fuel gases do not completely undergo combustion. Hence, it forms a sooty carbon form (black in colour) which gets coated over the vessels.

Page 283

Question 17.
Do you know how the police detect whether suspected drivers have consumed alcohol or not?
Answer:

The police officer asks the suspected driver to blow air into a plastic bag through a mouthpiece of the detecting instrument which contains orange-coloured crystals of potassium dichromate (K₂Cr₂O₇).
As K₂Cr₂O₇ is a good oxidising agent ethanol which is in the driver’s breath changes to ethanoic add. The orange colour changes to green and the police can detect that the driver has consumed alcohol.

Page 284

Question 18.
What are esters?
Answer:

The reaction between carboxylic acid and an alcohol ‘n the presence of conc H₂SO₄ produces a sweet-smelling substance called ester.
An ester contains the functional group: – C – COOR

Question 19.
What do you notice?
Answer:
We notice that the resulting mixture is a sweet-smelling substance and is known as ethyl acetate, an ester.

Page 285

Question 20.
Do you know what ‘soap’ is?
Answer:
Soap is a sodium or potassium salt of a higher fatty acid like palmitic acid (C₁₅H₃₁COOH), stearic acid (C₁₇H₃₅COOH) Oleic acid (C₁₇H₃₃COOH) etc.
The formula of soap is RCOONa (or) RCOOK
R = C₁₅H₃₁; C₁₇,H₃₅ etc.

Page 286

Question 21.
What isatrue solution?
Answer:
A true solution is that in which the solute particles dispersed In the solvent are less than mm (10^-9m) in diameter.

Question 22.
Can you see the oil and water layers separately in both the test tubes.
Answer:
(a) Immediately after: You stop shaking them?
Answer:
No,
(b) Leave the test tubes undisturbed for sometime and observe. Does the oil layer separate out?
Answer:
Yes. After allowing test tubes to settle for some time. the oil layer floats on water layer.
(c) in which test tube does this happen first? Give your observations?
Answer:
The oil layer and water layer separate first in test tube B, with soap water.

Page 287

Question 23.
What is the action of soap particles on the greasy cloth?
Answer:
The soap particles make oil and dirt present on the cloth come out into water, thereby making the cloth clean.

Think And Discuss

Question 1.
Why we are advised not to use animal fats for cooking?
Answer:
Fats are generally solids at room temperature. Animal fats have saturated carbon chains. Hence they require large quantities of heat to break those chains. In this process a lot of fuel is consumed. So, we are advised not to use animal fats for cooking.

Question 2.
Which oil is recommended for cooking? Why?
Answer:
Generally, vegetable oils having long unsaturated carbon chains are recommended for cooking.
Reasons:

They do not require large quantities of heat to break the carbon chains.
So we can save cooking fuel.
Secondly, it does not take long time to cook food which prevents over cooking which is harmful to health.

TS 10th Class Physical Science Carbon and its Compounds Activities

Activity 1

Question 1.
Observe the names of the following compounds. Give reasons in the space provided. (ASS) (4 Marks)
Answer:
COOH > (CH₃CO)₂O> – COOR > -COX> -CONH₂ > -CN > – CHO > C=O > R-OH> -NH
Acid anhydride ester acid halide amide nitrite aldehyde ketones alcohols amines
Divide the given names as per the notations given and identify the parts In the name through the numbers given from (1) to (11) and write them in your notebook.
TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 35

Activity 2

Question 1.
Write an activity to show esterification.
Answer:

Take imI of ethanol and imI of glacial acetic acid along with a few drops of concentrated sulphuric acid in a test tube.
Warm it In a water bath or a beaker containing water for at least 5 minutes as shown In fig.
Pour the warm contents into a beaker containing 20-50 ml of water and observe the odour of the resulting mixture.

Observation: The resulting mixture Is a sweet odoured substance. This substance is ester. This reaction is esterification.
TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 38

Activity 3

Question 1.
How do you test the cleansing action of soap?
Answer:
1. Take about 10 ml of water in two test tubes.
2. Add a drop of cooking oil to both the test tubes and label them as A and B.
3. Add a few drops of soap solution to test tube B.
4. Now shake both the test tubes vigorously for the same period of time.
5. We cannot observe that the oil and water layers separately in both the test tubes immediately after shaking Is stopped.
TS 10th Class Physical Science Solutions Chapter 12 Carbon and its Compounds 39
6. Leave the test tubes undisturbed for some time and observe.
7. We observe the separation of oil layer in test tube B first because it contains the soap solution.
8. This gives an idea of cleansing action of soap.

TS 10th Class Telugu Guide ఉపవాచకం రామాయణం సుందరకాండ

March 13, 2024March 12, 2024 by Srinivas

Telangana SCERT 10th Class Telugu Guide Pdf Download Telangana ఉపవాచకం రామాయణం సుందరకాండ Questions and Answers.

TS 10th Class Telugu Guide ఉపవాచకం రామాయణం సుందరకాండ

సుందర కాండం

TS 10th Class Telugu Guide ఉపవాచకం రామాయణం సుందరకాండ 1
హనుమంతుడు దేవతలకు నమస్కరించి, శరీరాన్ని పెంచి, పాదాలను దట్టించి ఒక్క ఉదుటున ఆకాశంలోకి ఎగిరాడు. సముద్రం కోరికపై, లోన ఉన్న మైనాక పర్వతం పైకి లేచి తనపై విశ్రాంతి తీసుకోమన్నది. ఆగడానికి సమయం లేదని హనుమంతుడు ముందుకు సాగిపోయాడు. సురస అనే నాగమాత హనుమంతుడిని ఆశీర్వదించింది. అడ్డువచ్చిన సింహికను హనుమంతుడు చీల్చివేశాడు. ఏ మాత్రం అలసట లేకుండా హనుమంతుడు లంకకు చేరాడు.

రాత్రిపూటలో శరీరాన్ని కుదించుకొని లంకలో ప్రవేశించగా లంకిణి అతణ్ణి చూచింది. హనుమంతుడిని బలంగా కొట్టింది. హనుమంతుని దెబ్బకు లంకిణి కూలబడిపోయింది. బ్రహ్మ చెప్పిన ప్రకారం లంకకు కీడుమూడిందని లంకిణి పలికింది. హనుమంతుడు ప్రాకారం పై నుంచి దూకి మొదట ఎడమ పాదం మోపాడు. అక్కడ లంకా వైభవాన్ని దర్శించాడు. అన్ని భవనాలూ వెదికాడు. ఎక్కడా సీతజాడ లేదు. రావణుని అంతఃపురంలో మండోదరిని చూశాడు. మొదట సీత అని భ్రాంతి పడినా, తరువాత కాదని తెలుసుకున్నాడు. నిరుత్సాహపడకుండా వెతికాడు. ఎక్కడా సీత కనిపించకపోయేసరికి ప్రాయోపవేశంతో ప్రాణాలు వీడాలనుకున్నాడు. కానీ బ్రతికివుంటేనే ఎప్పటికైనా దేన్నైనా సాధించవచ్చునని నిశ్చయించుకున్నాడు.

అశోకవనంలో ప్రవేశించాడు. శింశుపావృక్షంపైకి ఎక్కాడు. అక్కడ మలిన వస్త్రాలు ధరించి రాక్షస స్త్రీల కాపలాలో ఉన్న సీతను చూచాడు. తెల్లవారగానే రావణుడు అశోకవనానికి వచ్చాడు. సీతను నయానా భయానా మనసు మార్చే ప్రయత్నం చేశాడు. సీత అతడి ప్రలోభాలకు లొంగలేదు. రావణుడు రెండు నెలలు గడువిచ్చాడు. రాక్షస స్త్రీలు సీతను చంపుతామని బెదిరించారు. విభీషణుని కూతురైన త్రిజట తనకు వచ్చిన కలను గూర్చి చెప్పింది.

హంసల పల్లకిలో రామలక్ష్మణులు కూర్చున్నారని, సముద్రం మధ్య తెల్లని పర్వతంపై సీత కూర్చున్నదని, రావణుడు నేలపై పడివున్నాడని ఆమె తన కలలో కనబడిన దృశ్యాలను చెప్పింది. సీతకు శుభశకునాలు తోచాయి. చెట్టుపై ఉన్న హనుమంతుడు రామకథను వర్ణించాడు. సీత అతడిని చూచి ఆశ్చర్యపడింది. హనుమంతుడు చెట్టు దిగివచ్చి తాను శ్రీరామ దూతను అన్నాడు. సీత ఇది రావణుని మాయ అని అనుమానించింది.

హనుమంతుడు ఆమె కోరికపై రాముని స్వరూపాన్ని వర్ణించి శ్రీరామ ముద్రికను సమర్పించాడు. సీత తనను రాక్షస చెర నుండి తప్పించమని రామునికి చెప్పమన్నది. హనుమంతుడు ఆమెను తన వీపుపై మోసుకెళ్లడానికి సిద్ధపడ్డాడు. పరపురుషుని తాకదు కాబట్టి సీత యిందుకు నిరాకరించింది. హనుమంతుడు ఆనవాలును అడగగా దివ్య చూడామణిని సీత అతడికి ఇచ్చింది. హనుమంతుడు అశోకవనాన్ని నాశనం చేశాడు.

రావణుడు పంపిన రాక్షసులను కూడా మట్టుపెట్టాడు. ఇంద్రజిత్తు బ్రహ్మాస్త్రంతో హనుమంతుణ్ణి బంధించాడు. తాను రామదూతనని రావణునికి హనుమంతుడు చెప్పాడు. విభీషణుడు దూతను చంపడం భావ్యం కాదనగా, రావణుడు అతడి. తోకకు నిప్పు అంటించమన్నాడు. హనుమంతుడు లంకను తగలబెట్టి, తన తోకను సముద్రంలో చల్లార్చుకున్నాడు. సీతకు నమస్కరించి, తిరుగు ప్రయాణం ప్రారంభించాడు.

విజయోత్సాహంతో మహేంద్రగిరి శిఖరం చేరాడు. సీతమ్మను కనుగొంటినని ప్రకటించాడు. రావణుని చంపి సీతను తీసుకొని వద్దామని అంగదుడు అనగా, రాముడు ప్రతిజ్ఞ చేశాడు కాబట్టి మనం ఆ పని చేయగూడదని జాంబవంతుడు పలికాడు. మధువనంలో తేనెతాగి అందరూ ఆనందించారు. హనుమంతుడు శ్రీరామునికి నమస్కరించి ‘కనుగొంటి సీతమ్మను” అన్నాడు. సీత ఇచ్చిన చూడామణిని రామునికి సమర్పించాడు. తన అన్వేషణ వృత్తాంతాన్ని వివరించాడు.

వ్యాసరూప సమాధాన ప్రశ్నలు

ప్రశ్న 1.
ఆత్మహత్య కన్నా బతికుండడమే ఎన్నో విధాల ఉత్తమమని, బాధల్లో నిరుత్సాహపడకూడదని నిరూపించి హనుమంతుడు ఎలా ఆదర్శప్రాయు
జవాబు:
లంకలోని రావణుని అంతఃపురంలోకి వెళ్ళి ఎంత వెదికినా హనుమంతునికి సీత జాడ తెలియలేదు. ఎక్కడా సీత జాడ తెలియకపోయేసరికి సీత మరణించిందేమోనని సందేహించాడు. సీత జాడను కనిపెట్టలేకపోయిన తాను ఏ ముఖం పెట్టుకొని తిరిగి వెళ్ళాలని బాధపడ్డాడు. సీత కనబడలేదని చెపితే శ్రీరాముడు జీవించడు. అతను లేక లక్ష్మణుడుండడు. వీరి మరణవార్త విని భరత శత్రుఘ్నులుండరు. పుత్రుల మరణానికి తట్టుకోలేక కౌసల్య, సుమిత్ర, కైకేయీ తనువులు చాలిస్తారు.

ప్రియ మిత్రుణ్ణి వీడి సుగ్రీవుడు బ్రతకడు. దానితో రుమ, తార, అంగదులు మిగలరు. ఇది చూసి వానరజాతి ఈ లోకాన్ని వీడుతుంది. కాని తర్కించి చూస్తే ఆత్మహత్యకన్నా బతికుండడమే ఎన్నో విధాల ఉత్తమమనిపించింది. చచ్చి సాధించేదేమిటి ? బతికితే సుఖాలను, శుభాలను పొందవచ్చు. బతికి ఉన్న వాళ్ళు ఎన్నడైనా కలుసుకోవచ్చు. అందుకే ప్రాణాలను నిలుపుకోవాలని నిర్ణయించుకున్నాడు.

ఈ రకంగా సీత జాడ మొదట కనిపెట్టలేక నిరుత్సాహపడినా, ధైర్యం తెచ్చుకున్నాడు. ఆత్మహత్య వల్ల ప్రయోజనం లేదని నిరూపించి, నేటికీ మనకు ఆదర్శప్రాయునిగా నిలిచాడు హనుమంతుడు.

ప్రశ్న 2.
లంకా దహన వృత్తాంతాన్ని తెలపండి.
జవాబు:
హనుమంతుడు లంకలో సీతను దర్శించి రాముని ఉంగరమిచ్చి ఆమె చూడామణిని ఆనవాలుగా గ్రహించాడు. రావణుని బలం ఎంతో తెలుసుకుందా మనుకున్నాడు. అశోకవనాన్ని ధ్వంసం చేశాడు. రాక్షస స్త్రీలు రావణునికి ఈ విషయం చెప్పారు. రావణుడు పంపిన ఎనభైవేల మంది రాక్షసులను మట్టుపెట్టాడు. జంబుమాలిని, ఏడుగురు మంత్రి కుమారులను, ఐదుగురు సేనాపతులను, అక్షకుమారుని చంపాడు.

చివరికి ఇంద్రజిత్తు బ్రహ్మాస్త్రంతో హనుమంతుని బంధించి రావణుని ముందుంచాడు. అక్కడ హనుమంతుడు రాముని పరాక్రమం వెల్లడించాడు. రావణుడు కోపంతో హనుమంతుని తోకకు నిప్పంటించమన్నాడు. హనుమంతుడు మండుతున్న తోకతో లంక అంతా నిప్పు ముట్టించాడు. లంకలో హహాకారాలు చెలరేగినాయి. సముద్రంలో తోకను చల్లార్చుకొని ఆకాశానికెగిరి తిరుగు ప్రయాణమైనాడు.

ప్రశ్న 3.
హనుమ సముద్రలంఘనం చేసిన విధానం వివరించండి.
జవాబు:
మహాబలవంతుడైన హనుమ, సముద్రం దాటడానికి ముందు దేవతలు అందరికీ నమస్కరించాడు. తన శరీరాన్ని పెంచాడు. పెద్దగా గర్జించాడు. చేతులు నడుముపై పెట్టాడు. అంగదాది వీరులతో తాను రామబాణంలా లంకకు వెడతానన్నాడు.

సముద్రంపై నుండి వెడుతున్న హనుమంతుడికి సాయం చేద్దామని సముద్రుడు అనుకున్నాడు. రామకార్యం మీద వెడుతున్న హనుమకు శ్రమ కలుగకూడదని, సముద్రంలోని మైనాకుణ్ణి సముద్రుడు బయటకు రమ్మన్నాడు. మైనాకుడి శిఖరాలపై హనుమ కొంచెం విశ్రాంతి తీసుకొంటాడని సముద్రుడు అనుకున్నాడు.

మైనాకుడు పైకి లేచాడు. మైనాకుడు తనకు అడ్డు వస్తున్నాడని హనుమ అనుకొని, తన వక్షంతో అతడిని గెంటివేశాడు. మైనాకుడు మానవరూపంతో పర్వత శిఖరంపై నిలబడి, సముద్రుడి కోరికను హనుమకు చెప్పాడు. హనుమ సంతోషించాడు. తనకు సమయం లేదని, చేతితో మైనాకుణ్ణి హనుమ తాకి వెళ్ళాడు.

తరువాత హనుమంతుడిని పరీక్షించడానికి సురస అనే నాగమాత వచ్చి, హనుమ సూక్ష్మబుద్ధిని మెచ్చుకొని, అతడిని ఆశీర్వదించింది. సింహిక అనే రాక్షసి హనుమను మ్రింగాలని చూసింది. కాని హనుమంతుడు గోళ్ళతో సింహికను చీల్చివేశాడు.

ఇలా హనుమ నూరు యోజనాల సముద్రాన్ని దాటి లంకకు చేరాడు.

ప్రశ్న 4.
సీతాదేవిని హనుమంతుడు తొలిసారి సందర్శించి నపుడు అతడు పొందిన ఆనందాన్ని విశ్లేషించండి.
జవాబు:
హనుమంతుడు సీతను వెతుకుతూ, రావణుడి అంతః పురంలోకి వెళ్ళాడు. అక్కడ గొప్ప అందంతో ఉన్న రావణుడి భార్య మండోదరిని చూసి, సీత అని భ్రాంతిపడ్డాడు. తాను సీతను చూశానని హనుమ ఆనందంతో గంతులు వేశాడు. కొద్దిసేపటికే తన ఆలోచన తప్పు అనుకున్నాడు.

తరువాత హనుమ ఆశోకవనం అంతా, సీత కోసం వెతికాడు. శింశుపా వృక్షం ఎక్కాడు. ఆ చెట్టు క్రింద మాసిన బట్టలు కట్టుకొన్న ఒక స్త్రీని హనుమ చూశాడు. ఆమె చుట్టూ రాక్షస స్త్రీలు ఉన్నారు. ఆమె దీనావస్థలో ఉంది. ఆమె సీతయే అని, హనుమ అనుకున్నాడు.

అతడు ఆమె ధరించిన ఆభరణాలు చూశాడు. రాముడు చెప్పిన వాటితో అవి సరిపోయాయి. దానితో ఆమె సీతయే అని హనుమంతుడు గట్టిగా నిశ్చయించాడు. సీతాదేవిని చూడగానే హనుమంతుడి కళ్ళ నుండి ఆనందబాష్పాలు జారాయి. శ్రీరాముడిని మనస్సులో స్మరించుకొని, హనుమంతుడు నమస్కరించాడు.

ప్రశ్న 5.
త్రిజటా స్వప్నం గురించి రాయండి.
జవాబు:
‘త్రిజట’ విభీషణుని కూతురు. రావణుడు సీతను అశోకవనంలో ఉంచి, రాక్షస స్త్రీలను ఆమెకు కాపలాగ పెట్టాడు. వారిలో ‘త్రిజట’ కూడా ఉంది. రావణుని భర్తగా అంగీకరించడానికి సీతను ఒప్పించమని రావణుడు రాక్షస స్త్రీలకు చెప్పాడు. రాక్షస స్త్రీలు సీతకు నచ్చచెప్పడానికి ప్రయత్నించారు. లేకపోతే చంపుతామని వారు సీతను బెదిరించారు. సీత ఎంతో ఏడ్చింది.

అంతవరకూ నిద్రపోతున్న త్రిజట లేచి తనకు కల వచ్చిందని అక్కడున్న రాక్షస స్త్రీలకు చెప్పింది. కలలో వేయి హంసల పల్లకిపై రామలక్ష్మణులు కనబడ్డారని, సీత తెల్లని పర్వతం మీద కూర్చుందనీ వారికి చెప్పింది. రావణుడు నూనె పూసిన శరీరంతో నేలపై పడి ఉన్నాడని, ఒక నల్లని స్త్రీ రావణుని మెడకు తాడు కట్టి దక్షిణంవైపు ఈడ్చుకువెడుతోందని కూడా చెప్పింది. రావణుడు పందిమీద దక్షిణ దిశగా వెళ్ళడం తాను కలలో చూశానని, లంకానగరం చిన్నాభిన్నం కావడం తాను చూశానని త్రిజట తోటి రాక్షస స్త్రీలకు చెప్పింది.

తనకు కలలో విమానం కనబడింది కాబట్టి సీత కోరిక సిద్ధిస్తుందనీ, రావణుడికి వినాశం, రాముడికి జయం కలుగుతుందనీ త్రిజట చెప్పింది. త్రిజట ఉత్తమురాలు.

ప్రశ్న 6.
లంక దహనానికి అసలు కారకులెవరు ? ఎలా ? విశ్లేషించండి.
జవాబు:
హనుమంతుడు సీత జాడను తెలుసుకున్నాక, రావణుడి శక్తి సామర్థ్యాలు తెలుసుకోవాలను కున్నాడు. అశోకవనాన్ని ధ్వంసం చేశాడు. రావణుడు పంపిన రాక్షస వీరులను అందరినీ హనుమ చంపాడు. చివరకు ఇంద్రజిత్తు హనుమను బ్రహ్మాస్త్రంతో బంధించి, రావణుడి వద్దకు తీసుకు వెళ్ళాడు.

రావణుడు హనుమంతుడిని చంపమని ఆజ్ఞాపించాడు. దూతను చంపడం భావ్యం కాదని, ఇతర పద్ధతులలో దండింపవచ్చునని విభీషణుడు అన్న రావణునికి చెప్పాడు.

హనుమంతుడి తోకకు నిప్పు అంటించి, లంక అంతా తిప్పమని రాక్షసులకు రావణుడు చెప్పాడు. వారు బట్టలు హనుమంతుడి తోకకు చుట్టారు. దానిని నూనెతో తడిపారు. హనుమ తోకకు నిప్పు అంటించి, వారు లంక అంతా ఊరేగిస్తున్నారు. హనుమంతుడు ఒక్కసారిగా ఆకాశంలోకి ఎగిరాడు. విభీషణుడి భవనం తప్ప, లంకనంతా కాల్చాడు. ఈ విధంగా రాముడు సీతను చూసి రమ్మని హనుమంతుడిని పంపితే, హనుమ లంకను కాల్చి వచ్చాడు.

దీనినిబట్టి లంకను కాల్చడానికి అసలు కారకుడు రావణుడు అని మనకు తెలుస్తుంది. హనుమంతుడు రాముడి పరాక్రమాన్ని గుర్తుచేసి, సీతను రాముడి వద్దకు పంపమని రావణుడికి చెప్పడానికే వెళ్ళాడు. కాని రావణుడు, తెలివి తక్కువగా హనుమ తోకకు నిప్పు పెట్టించాడు. కాబట్టి లంకా దహనానికి రావణుడే అసలు కారకుడు.

ప్రశ్న 7.
సీత, హనుమంతుడుల మధ్య శింశుపా వృక్షం కింద జరిగిన సంభాషణా సారాంశాన్ని రాయండి. (June 2018)
జవాబు:
హనుమంతుడు అశోకవనంలో సీతను చూచాడు. తన మాటల ద్వారా తాను రామదూతనని సీతకు నమ్మకం కలిగించాడు. సీత కోరికపై హనుమ, రాముని రూపగుణాలను వర్ణించి చెప్పాడు. తాను తెచ్చిన రామముద్రికను హనుమ సీతకు ఇచ్చాడు. రామ ముద్రికను చూసి సీత ఆనందభరితురాలయ్యింది. సీత తన దీనావస్థను హనుమంతునికి చెప్పింది. రాముణ్ణి త్వరగా లంకను తీసుకువచ్చి తనను రాక్షసుల చెరనుండి విడిపించమని సీత హనుమంతుని కోరింది.

హనుమంతుడు సీతను తన వీపుమీద కూర్చోమన్నాడు. అలా చేస్తే వెంటనే సీతను రాముని వద్దకు తీసుకొని వెళ్ళగలనన్నాడు. కాని సీతమ్మ అందుకు నిరాకరించింది. సీత తాను పరపురుషుని తాకనని చెప్పింది. అప్పుడు హనుమ సీతను రాముడు గుర్తించే ఆనవాలును ఇమ్మని అడిగాడు. సీత తన చూడామణిని హనుమకు ఇచ్చింది.

సీతను వెంటనే రాముని వద్దకు తీసుకొని వెళ్ళి సీతారాములకు ఆనందం కలిగించాలని హనుమ భావించాడని, రాముని క్షేమవార్తను చెప్పి సీత ప్రాణాలను నిలబెట్టాడని వారి సంభాషణ వల్ల తెలుస్తుంది.

సీతమ్మ తనకు వెంటనే చెర నుండి విముక్తి కలగాలని కోరుకోలేదు. ఆమెకు తన పాతివ్రత్యం ముఖ్యం. రాముడే వచ్చి రావణుని చంపి తనను తీసుకొని వెళ్ళాలని ఆమె చెప్పింది. హనుమంతుడు సీతను దొంగతనంగా తీసుకొని వెళ్ళడం, రామునకు అపకీర్తికరమని సీత అభిప్రాయపడింది.

ప్రశ్న 8.
హనుమంతుని వ్యక్తిత్వాన్ని గురించి రాయండి. (June 2017)
జవాబు:
రామాయణములో రాముని తర్వాత నాకు నచ్చిన పాత్ర ‘ఆంజనేయుడు’. హనుమంతుని వ్యక్తిత్వము, చాలా గొప్పది.

హనుమంతుని వ్యక్తిత్వము :
హనుమంతుడు గొప్ప బలశాలి. ధైర్యసాహసాలు గలవాడు. ఇతడు పసితనంలోనే సూర్యుణ్ణి చూసి పండు అనుకొని ఆకాశానికి ఎగిరిన మహాబలశాలి. హనుమంతుడు, స్వామిభక్తి పరాయణుడు. ఇతడు సుగ్రీవునికి నమ్మిన బంటు మంత్రి. ఇతడు రామసుగ్రీవులకు స్నేహం కలిపిన ప్రజ్ఞాశాలి. ఇతడు శ్రీరామునికి మహాభక్తుడు. వీరాగ్రణి.

మహాబలశాలి :
ఇతడు నూరుయోజనాల సముద్రాన్ని దాటి లంకకు వెళ్ళి సీత జాడను తెలిసికొని వచ్చాడు. లంకలో ఎందరో రాక్షస వీరులను చంపి సభలో రావణుని హెచ్చరించి, లంకను కాల్చి వచ్చాడు. సీతకు రాముని ఉంగరాన్ని ఇచ్చి, ఆమె ఇచ్చిన చూడామణిని తెచ్చి రామునకు అందించాడు.

హనుమంతుడు, సముద్రంపై వారధిని నిర్మింపజేసి, రాముడిని తన భుజాలపై కూర్చుండపెట్టుకొని, లంకా నగరానికి వానరసేనతో చేరాడు. యుద్ధంలో హనుమంతుడు ఎందరో రాక్షసవీరులను సంహరించాడు. లంకిణిని సంహరించాడు.

సంజీవి పర్వతాన్ని తెచ్చి, లక్ష్మణుని బ్రతికించాడు. హనుమంతుడు తన పరాక్రమంతో, బలంతో శత్రువయిన రావణుని ప్రశంసలను సైతం పొందాడు. రాముడు హనుమంతుని సహాయాన్ని మెచ్చి, ఆలింగనం చేసికొన్నాడు.

హనుమంతుడు మహావీరుడు, మహాభక్తుడు, స్వామికార్య ధురంధరుడు. ఇతడు సీతమ్మ మెప్పును పొందిన రామదూత ఆంజనేయుడు. శ్రీరాముని హృదయాన్ని చూరగొన్న భక్తాగ్రేసరుడు. కాబట్టి రామాయణంలో నాకు నచ్చిన పాత్ర హనుమంతుడు.

ప్రశ్న 9.
హనుమంతుడు సీతను ఎలా గుర్తుపట్టాడు ? వివరించండి.
(లేదా)
లంకలో ప్రవేశించిన హనుమంతుడు సీతను గుర్తించిన విధానమును తెలుపండి. (May 2022)
జవాబు:
సీతకోసం రాక్షస భవనాలన్నీ వెతికాడు. రావణుని అంతఃపురం కూడా వెతికాడు. మహాసౌందర్యవతి అయిన మండోదరిని సీత అని భ్రమించాడు. కాని, అంతలోనే ఆమె సీతకాదని నిర్ణయించుకొన్నాడు.

తర్వాత అశోకవనంలోకి వెళ్ళాడు. అణువణువు వెతికాడు. శింశుపావృక్షం ఎక్కాడు. దాని కింద ఒక స్త్రీ మలిన వస్త్రాలతో ఉంది. చుట్టూ రాక్షస స్త్రీలు ఉన్నారు. ఆమె కృశించి ఉంది. దీనావస్థలో ఉంది. రాముని ఎడబాసిన సీత ఉండవలసిన స్థితిలో ఉంది.

అందుకే ఆమెను సీతగా గుర్తించాడు. ఆమె ధరించిన ఆభరణాలను చూశాడు. రాముడు చెప్పిన వాటితో అవి సరిపోయేయి. ఋష్యమూక పర్వతం వద్ద చూచిన ఆభరణాలు ఆమె శరీరంపై కనిపించలేదు. కచ్చితంగా ఆమెను సీతగా నిర్ధారించుకొన్నాడు. రావణాసురుడు వచ్చి, సీతను భయపెట్టి వెళ్ళాడు. సీతాదేవికి వినబడేలా రామకథాగానం చేశాడు. సీత నాలుగు వైపులా చూసింది. దానితో ఆమెను సీతగా పూర్తిగా నిర్ధారించుకొన్నాడు.

మొదట సీతాదేవి బాహ్య పరిస్థితులను గమనించాడు. తర్వాత ఆమె స్థితిని గుర్తించాడు. ఆమె మనసుకు నచ్చే రామ కథను విన్పించి, ఆమె ఆశ్చర్యాన్ని, ఆనందాన్ని గమనించాడు. ఆ విధంగా సీతను గుర్తించాడు.

ప్రశ్న 10.
హనుమంతుడు శ్రీరాముని గుణగణాలను సీతాదేవికి నివేదించిన విధం చెప్పండి.
జవాబు:
శ్రీరాముడు పద్మముల వంటి కన్నులు కలవాడు. చక్కని దేహ సౌందర్యము, గుణసంపద కలవాడు. తేజస్సులో రాముడు -సూర్యుడి వంటివాడు. ఓర్పులో భూదేవి వంటివాడు. బుద్ధిలో బృహస్పతి. కీర్తిలో దేవేంద్రుని వంటివాడు.

రాముడు శరణు అన్నవారిని రక్షిస్తాడు. శత్రువులను సంహరిస్తాడు. రాజవిద్యాకుశలుడు. సర్వ విద్యా పండితుడు. వినయము గలవాడు. యజుర్వేదమందు, ధనుర్వేదమందు పండితుడు. విశాలమైన భుజములు, పొడవైన భుజములు, శంఖం వంటి కంఠము, శుభప్రదమైన ముఖము కలవాడు. దుందుభి వంటి కంఠస్వరము కలవాడు. శ్రీరాముడు సకల ఐశ్వర్య సంపన్నుడు.

శ్రీరాముడు సత్యము మాట్లాడుటయందు, ధర్మాచరణము నందు ఆసక్తి కలవాడు. పాత్రులకు దానము చేస్తాడు. అందరితో ప్రియముగా మాట్లాడుతాడు. శ్రీరాముడు మేఘమువలె శ్యామల వర్ణము గలవాడు.

శ్రీరాముడు దశరథుని పెద్ద కుమారుడు. శ్రీరాముడు చంద్రుడివలె చక్కని ముఖము కలవాడు. ధనుర్ధారులలో శ్రేష్ఠుడు. ధర్మ రక్షకుడు. అరివీరభయంకరుడు అని హనుమంతుడు శ్రీరాముని గుణగణాలను సీతకు చెప్పాడు.

ప్రశ్న 11.
హనుమంతుడు లంకలో ప్రవేశించి సీతను చూసి మాట్లాడిన వృత్తాంతాన్ని తెలపండి.
జవాబు:
హనుమంతుడు దేవతలకు నమస్కరించాడు. తన శరీరాన్ని పెంచాడు. పెద్ద ధ్వని చేస్తూ, చేతులను నడుం మీద ఉంచి, తోకను విదల్చాడు. సీతను చూసి వస్తానని, అంతరిక్షంలోకి ఎగిరాడు. హనుమ సముద్రంపై వెడుతుండగా, సముద్రుడు హనుమకు సాయం చేద్దామని తనలో దాగిన మైనాకుణ్ణి పైకి రమ్మన్నాడు. హనుమ ఆ గిరిశిఖరాలపై విశ్రాంతి తీసికొంటాడని సాగరుడు అనుకున్నాడు. పైకి లేచిన మైనాకుణ్ణి చూసి, తనకు అడ్డంగా ఉన్నాడని, హనుమ తన వక్షఃస్థలంతో నెట్టివేశాడు. మైనాకుడు మనిషి రూపంలో గిరి శిఖరంపై నిలిచి, సముద్రుడి కోరికను హనుమకు తెలిపాడు. హనుమ తనకు మధ్యలో ఆగడం కుదరదని, మైనాకుని చేతితో తాకి ముందుకు సాగాడు.

హనుమను పరీక్షించాలని ‘సురస’ అనే నాగమాత యత్నించి హనుమ సూక్ష్మబుద్ధిని మెచ్చుకుంది. ‘సింహిక’ అనే రాక్షసి హనుమను మింగాలని చూసి, తానే హనుమ చేతిలో మరణించింది. హనుమ లంకను చూశాడు. రాత్రి కాగానే పిల్లి ప్రమాణంలో తన శరీరాన్ని తగ్గించుకొని, లంకలో ప్రవేశించాడు. లంకాధిదేవత (లంకిణి) లంకలోకి వెళ్ళడానికి హనుమంతుడిని అడ్డగించింది. హనుమ లంకను చూసి వస్తానన్నాడు. లంకిణి హనుమను అరచేతితో కొట్టింది. హనుమ లంకిణిని ఒక్క దెబ్బ వేశాడు. లంకిణి కూలిపోయింది. వానరుడు వచ్చి లంకిణిని జయించినపుడు రాక్షసులకు కీడు కల్గుతుందని బ్రహ్మ చెప్పాడని హనుమకు లంకిణి చెప్పింది. హనుమను లంకలోకి వెళ్ళమంది.

హనుమ ప్రాకారం నుండి లంకలోకి దూకాడు. లంకలో ఎడమపాదం పెట్టాడు. హనుమ లంకలో రాక్షస భవనాలన్నీ వెదికాడు. రావణుని భార్య మండోదరిని చూసి సీత అని భ్రమపడ్డాడు. తరువాత ఆమె సీత కాదని నిశ్చయించాడు. చివరకు సీత చనిపోయి ఉంటుందని అనుకున్నాడు. హనుమ తాను కూడా మరణిద్దాం అనుకున్నాడు. చివరకు బతికి ఉంటే శుభాలు పొందవచ్చుననుకున్నాడు.

హనుమ అశోకవనంలోకి వెళ్ళాడు. హనుమ ఆ వనంలో శింశుపావృక్షం ఎక్కాడు. దానికింద మలిన వస్త్రాలు ధరించిన ఒక స్త్రీని చూశాడు. ఆమె సీత అయి ఉంటుందని నిశ్చయించాడు. హనుమ చెట్టుమీదే ఉన్నాడు. తెల్లవారుతోంది. రావణుడు వచ్చి, సీత మనస్సును మార్చబోయాడు. సీత లొంగలేదు. రావణుడు సీతకు రెండు నెలలు గడువు ఇచ్చి, సీతను తన దారికి తెమ్మని రాక్షస స్త్రీలకు చెప్పాడు. రావణుడు వెళ్ళిపోయాక, రాక్షస స్త్రీలు, సీత మనస్సును మార్చడానికి యత్నించారు. సీత రాముడిని విడిచి ఉండలేక చనిపోదామనుకుంది.

విభీషణుడి కూతురు త్రిజట నిద్ర నుండి లేచింది. త్రిజట తనకు కల వచ్చిందనీ ఆ కలలో వేయి హంసల పల్లకిలో రాముడూ, తెల్లని పర్వతంపై సీత కనబడ్డారని, రావణుడు నూనె పూసిన శరీరంతో నేలపై పడి ఉన్నాడని, లంక ఛిన్నాభిన్నం అయ్యిందనీ, రాముడికి జయం కల్గుతుందనీ చెప్పింది.

సీతకు శుభశకునాలు కనబడ్డాయి. హనుమంతుడు రామకథను గానం చేశాడు. సీత చెట్టు మీద హనుమను చూసి ఆశ్చర్యపడింది. హనుమ చెట్టుదిగి, ఆ స్త్రీని “నీ వెవరవు ?’ నీవు సీతవైతే నీకు శుభం అవుతుంది” అన్నాడు. తన పేరు సీత అని, ఆ స్త్రీ చెప్పింది. హనుమ తాను శ్రీరామ దూతనని చెప్పాడు. హనుమను చూసి సీత మొదట రాక్షసుడు అనుకుంది. రామదూతవయితే రాముణ్ణి గురించి చెప్పు అన్నది. హనుమ రాముని రూపాన్ని వర్ణించాడు. రాముడిచ్చిన అంగుళీయకాన్ని సీతకు గుర్తుగా ఇచ్చాడు.

రాముణ్ణి త్వరగా లంకకు తీసుకురమ్మని హనుమకు సీతమ్మ చెప్పింది. వెంటనే సీతను రాముని వద్దకు తీసుకు వెడతాననీ, తన వీపుపై కూర్చోమనీ, హనుమ ఆమెకు చెప్పాడు. అందుకు సీత నిరాకరించింది. తాను పరపురుషుడిని తాకననీ, రాముడు రావణుని చంపి తనను తీసుకువెళ్ళడం ధర్మం అనీ చెప్పింది. హనుమంతుడు రాముడు గుర్తించే ఆనవాలును ఇమ్మని సీతను అడిగాడు. సీత కాకాసురుని కథ చెప్పింది. ఆమె తన దివ్య చూడామణిని హనుమకు ఇచ్చింది. ఈ విధంగా హనుమ లంకలో సీతను కలిసి వెళ్ళాడు.

ప్రశ్న 12.
హనుమ లంకను కాల్చి వచ్చి, సీత జాడను రామునికి నివేదించిన వృత్తాంతాన్ని వివరించండి. (లేదా) సీతాన్వేషణ వృత్తాంతాన్ని తెలపండి.
జవాబు:
సీతాదేవిని దర్శించడంతో హనుమకు ఒక ముఖ్యకార్యం పూర్తి అయ్యింది. రావణుడి శక్తిసామర్థ్యాలు హనుమ తెలుసుకుందామనుకున్నాడు. అశోకవనాన్ని ధ్వంసం చేశాడు. అశోక వన ధ్వంసం గురించి రాక్షస స్త్రీలు, రావణునకు చెప్పారు. రావణుడు ఎనభైవేల మంది రాక్షసులను పంపాడు. హనుమ వాళ్ళను చంపాడు. రావణుడు పంపిన జంబుమాలిని, ఏడుగురు మంత్రి పుత్రులను, ఐదుగురు సేనాపతులను, అక్షకుమారుణ్ణి కూడా హనుమ చంపాడు. చివరకు రావణుడు తన కుమారుణ్ణి ఇంద్రజిత్తును పంపాడు. ఇంద్రజిత్తు బ్రహ్మాస్త్రంతో హనుమను బంధించాడు. అది హనుమపై స్వల్పకాలమే పని చేసింది.

రాక్షసులు హనుమను రావణుని ముందు ప్రవేశపెట్టారు. హనుమ తాను రామదూతనని రావణుడికి చెప్పి, రాముని పరాక్రమాన్ని చాటాడు. దూతను చంపడం తగదని రావణుని తమ్ముడు విభీషణుడు చెప్పడంతో, రావణుడు హనుమంతుని తోకకు నిప్పంటించి లంకలో తిప్పమన్నాడు. రాక్షసులు హనుమ తోకకు బట్టలు చుట్టి, నూనెతో తడిపి, నిప్పు ముట్టించి లంకానగరంలో ఊరేగించారు. హనుమ ఆకాశంలోకి ఎగిరి, విభీషణుని భవనం తప్పించి, మిగిలిన లంకంతా తగులబెట్టాడు.

తరువాత హనుమ లంకను అంటించి తాను తప్పు చేశానని, సీతామాత ఆ మంటలలో కాలిపోయిందేమో అని, సందేహించాడు. తన తోకను కాల్చని అగ్ని, సీతను దహింపదని చివరకు ధైర్యం తెచ్చుకున్నాడు. సీత క్షేమంగా ఉందని చారణుల ద్వారా తెలుసుకొని సంతోషించాడు. హనుమ సీత వద్దకు తిరిగి వెళ్ళి ఆమెకు నమస్కరించి తిరుగు ప్రయాణం అయ్యాడు.

హనుమ ‘అరిష్టం’ అనే పర్వతాన్నుండి ఆకాశంలోకి ఎగిరాడు. మహేంద్రగిరికి చేరుతూ మహానాదం చేశాడు. జాంబవంతుడు ఆ ధ్వనిని విని హనుమ విజయం సాధించి వస్తున్నాడని వానరులకు చెప్పాడు.

హనుమ మహేంద్రగిరి చేరాడు. పెద్దలకు నమస్కరించాడు. ‘చూశాను సీతమ్మను’ అని చెప్పాడు. ప్రయాణ విషయాలు వారికి చెప్పాడు. అంగదుడు లంకకు వెళ్ళి, రావణుని చంపి సీతను తీసుకొనివచ్చి రాముని వద్దకు వెడదాం అన్నాడు. జాంబవంతుడు, అది సరికాదన్నాడు. రామసుగ్రీవులు సీతమ్మను చూసి రమ్మన్నారు. రాముడు రావణుని సంహరిస్తానని ప్రతిజ్ఞ చేశాడు. రామునికి ముందు విషయం తెలుపుదాం అన్నాడు.

దారిలో మధువనాన్ని వానరులు ధ్వంసం చేశారు. మధువనాన్ని రక్షిస్తున్న దధిముఖుడు, వానరుల చేతిలో దెబ్బతిని, ఆ విషయం సుగ్రీవుడికి చెప్పాడు. సుగ్రీవుడు అదంతా శుభసూచకంగా భావించాడు. అంగద హనుమదాదులు సుగ్రీవుల దగ్గరకు వెళ్ళారు. హనుమ, రాముడికి నమస్కరించి ‘చూశాను సీతమ్మను’ అని చెప్పి, సీత ఇచ్చిన చూడామణిని రాముడికి గుర్తుగా ఇచ్చి సీతాన్వేషణ వృత్తాంతాన్ని రామునకు వివరించాడు.

ప్రశ్న 13.
అశోకవనంలో హనుమ – సీతల (సీతా హనుమల) సంభాషణను విశ్లేషిస్తూ, వారి స్వభావాలను రాయండి.
జవాబు:
సీత కోరికపై హనుమంతుడు శ్రీరాముని రూపగుణాలను వివరించాడు. రామ ముద్రికను అతడు సీతకు సమర్పించాడు. రామ ముద్రికను చూసి పతివ్రతయైన సీత పరమానందభరితురాలు అయ్యింది. సీత తన దీనావస్థను హనుమకు వివరించింది. రాముణ్ణి త్వరగా లంకకు తీసుకువచ్చి, తనను రాక్షసుల చెర నుండి విడిపించుమని సీత హనుమంతునికి చెప్పింది.

తన వీపు మీద కూర్చుంటే వెంటనే సీతను రాముని వద్దకు తీసుకొని వెళ్ళగలనని హనుమంతుడు సీతకు చెప్పాడు. కానీ సీత హనుమంతునితో వెళ్ళడానికి నిరాకరించింది. తాను పరపురుషుని తాకనని సీత చెప్పింది. రాముడు గుర్తించే ఆనవాలును ఇమ్మని హనుమ అడిగితే, సీత తన చూడామణిని హనుమకు ఇచ్చింది.

సీతాహనుమల సంభాషణను బట్టి, సీతమ్మను వెంటనే తీసుకొని వెళ్ళి, సీతారాములకు ఆనందం కలిగించాలని హనుమ తలంచాడనీ, అతడు స్వామికార్య ధురంధరుడనీ తెలుస్తోంది.

సీతాహనుమల సంభాషణను బట్టి, సీత తనకు వెంటనే చెర నుండి విముక్తి కలగడం ప్రధానం కాదని భావించింది. పాతివ్రత్యం కాపాడుకోవడం ఆమెకు ముఖ్యమని తెలుస్తోంది. దొంగతనంగా హనుమంతుడు సీతను తీసుకువెడితే అది రాముడికి అపకీర్తి అని భావించింది. రావణుని యుద్ధంలో చంపి తనను రాముడు తీసుకొని వెడితే అది రామునికి కీర్తిని కలిగిస్తుందని సీత అభిప్రాయపడింది.

ప్రశ్న 14.
హనుమంతుడు సముద్రం దాటేటపుడు ఎదురైన ఆటంకాలేవి ? వాటినెలా అధిగమించాడు ?
జవాబు:
హనుమంతుడు సముద్రంపై మహావేగంగా సాగిపోతున్నాడు. అతనికి సముద్రుడు ఆతిథ్యం ఇవ్వాలనుకొన్నాడు. మైనాక పర్వతాన్ని పంపాడు. మైనాక పర్వతం హనుమంతుని దారికి అడ్డంగా నిలబడ్డాడు. హనుమంతుడది ఆటంకంగా భావించాడు. దానిని తన గుండెతో గట్టిగా కొట్టాడు. మైనాకుని ప్రార్థనతో చేతితో తాకి వెళ్ళిపోయేడు.

ఇది హనుమంతునిపై అభిమానంతో కలిగిన ఆటంకం. దానిని మర్యాదపూర్వకమైన మాటలతో, చేతలతో అధిగమించాడు.

‘సురస’ అనే నాగమాత హనుమంతుని పరీక్షించడానికి ఆటంకం కల్పించింది. తన సూక్ష్మబుద్ధిని, సమయస్ఫూర్తిని ఉపయోగించి, ఆ ఆటంకాన్ని కూడా హనుమ అధిగమించాడు. ఆమె మెప్పును పొందాడు.

‘సింహిక’ అనే రాక్షసి హనుమను మింగేయాలనుకొంది. తన గోళ్ళతో ఆమెను చీల్చి చంపాడు హనుమ. తన తెలివితో, బలంతో ‘లంకిణి’ ని కూడా జయించాడు.

ఈ విధంగా హనుమంతుడు తన వినయం, తెలివి, బలాలతో ఎక్కడ ఏది అవసరమో అక్కడ దానిని ఉపయోగించాడు. సముద్రాన్ని అధిగమించాడు.

ప్రశ్న 15.
లంకాదహనానికి కారకులెవరు ? విశ్లేషించండి.
జవాబు:
సీతాదేవి దర్శనంతో హనుమంతుడికి చాలా ఆనందం కల్గింది. అశోకవనం ధ్వంసం చేశాడు.. రాక్షసులు బంధించారు. రావణుడు హనుమను చంపమన్నాడు. అది తగదన్నాడు విభీషణుడు. హనుమంతుని తోకకు నిప్పుపెట్టి లంకంతా తిప్పమని రావణుడు ఆజ్ఞాపించాడు. నూనెలో తడిపిన బట్టలు హనుమంతుని తోకకు చుట్టపెట్టారు రాక్షసులు. ఆ తోకకు నిప్పు పెట్టారు. లంకా నగర వీధులలో తిప్పుతున్నారు. ఒక్కసారిగా హనుమంతుడు ఆకాశంలోకి ఎగిరాడు. విభీషణుని భవనం తప్ప మొత్తం లంకంతా కాల్చాడు.

రావణుడు ఆజ్ఞాపించాడు. రాక్షసులు ఆచరించారు. అందుకే లంక తగలబడింది. లంక తగలబడడానికి కారణం అజ్ఞానంతో కూడిన రావణుని ఆజ్ఞ. మూర్ఖత్వంగా దానిని అమలుపరిచిన రాక్షసులు.

ప్రశ్న 16.
మధువన ధ్వంసం గురించి చెప్పినపుడు అది శుభసూచకంగా సుగ్రీవుడెందుకు భావించాడు ? విశ్లేషించండి.
జవాబు:
సాధారణంగా కోతులకు ఆనందం కలిగినా, కోపం వచ్చినా వనాలను ధ్వంసం చేస్తాయి. విపరీతంగా అల్లరి చేస్తాయి. లంకలో సీతాదేవి కనిపించిన ఆనందంతో హనుమ అశోకవనం ధ్వంసం చేశాడు. తన తోకకు నిప్పు పెట్టారనే కోపంతో లంకను తగులబెట్టాడు. సీతాదేవి జాడ దొరికిన ఆనందంతో హనుమ వచ్చాడు. మధువనంలోకి వానరులు ప్రవేశించారు. తేనెలు త్రాగారు. మధువనం ధ్వంసం చేశారు. దధిముఖుడు అడ్డు వచ్చాడు. అతను సుగ్రీవుని మేనమామ అని వారికి తెలుసు. అయినా కొట్టారు. అంటే విజయోన్మాదంలో ఉన్నారు. అది గ్రహించాడు కనుకనే సుగ్రీవుడు ఆనందించాడు.

పరిచిత గద్యాలు

ప్రశ్న 1.
కింది పేరాను చదవండి. ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

హనుమంతుడు మహేంద్రగిరి శిఖరం మీద అడుగు పెట్టాడు. వానరులంతా చుట్టూ చేరారు. పెద్దలకు నమస్కరించాడు హనుమంతుడు. “చూశాను సీతమ్మను అని ప్రకటించాడు. అందరూ ఆనందించారు. లంకా ప్రయాణ విశేషాలను వారికి వివరించాడు మారుతి. అంగదుడు “ఓ వీరులారా ! సీతాదేవి జాడ తెలిసిన తరువాత కూడా ఆమె లేకుండా శ్రీరాముని దగ్గరికి వెళ్ళడం సబబుకాదు. లంకకు వెళ్ళి రావణుని చంపి సీతను తీసుకొని శ్రీరాముని వద్దకు వెళుదా”మని అన్నాడు. జాంబవంతుడు అంగదుడి మాటలను ఖండించాడు. శ్రీరామసుగ్రీవులు సీతను చూసి రమ్మన్నారేకాని తీసుకురమ్మనలేదు. పైగా రావణుణ్ణి సంహరిస్తానని శ్రీరాముడు ప్రతిజ్ఞ చేసి ఉన్నాడు. దానికి భంగం కలగనీయగూడదన్నాడు. అందరం వెళ్ళి జరిగిన విషయాలను నివేదిద్దామన్నాడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. మహేంద్రగిరి శిఖరం మీద అడుగుపెట్టిన వారెవరు ?
జవాబు:
మహేంద్రగిరి శిఖరం మీద హనుమంతుడు అడుగుపెట్టాడు.

2. హనుమంతుడు ఏమని ప్రకటించాడు ?
జవాబు:
హనుమంతుడు “చూశాను సీతమ్మ”ను అని ప్రకటించాడు.

3. అంగదుడు ఏమన్నాడు?
జవాబు:
సీతాదేవి జాడ తెలిసిన తరువాత ఆమె లేకుండా శ్రీరాముని వద్దకు వెళ్ళవద్దని, రావణుణ్ణి చంపి సీతను తీసుకొని రాముని వద్దకు వెళదామని అతడు అన్నాడు.

4. జాంబవంతుడు ఎవరి మాటలను ఖండించినాడు ?
జవాబు:
జాంబవంతుడు అంగదుడి మాటలను ఖండించాడు.

5. శ్రీరాముడు ఏమని ప్రతిజ్ఞ చేసినాడు ?
జవాబు:
రావణుణ్ణి సంహరిస్తానని శ్రీరాముడు ప్రతిజ్ఞ చేసినాడు.

ప్రశ్న 2.
క్రింది పేరాను చదవండి. కింది మాటలకు ఒక వాక్యంలో వివరణ వ్రాయండి.

“వేకువ జామయ్యింది వేదఘోషలు వినబడుతున్నాయి. నిద్రలేచిన రావణుడు అశోకవనం వైపు అడుగులు వేస్తున్నాడు. సుగంధ తైలాలతో తడిసి ఉన్న కాగడాలను ధరించిన స్త్రీలు ముందు నడుస్తున్నారు. రావణుని తేజస్సును చూసి ఆశ్చర్యచకితుడయ్యాడు హనుమంతుడు. సీత దగ్గరికి వచ్చి రావణుడు నయానా భయానా సీత మనసు మార్చే ప్రయత్నం చేశాడు. కాని ఎలాంటి ప్రలోభాలకు తాను లొంగనని సీత తేల్చి చెప్పింది. శ్రీరాముని నుంచి తప్పించుకోవడం సాధ్యంకాదని హెచ్చరించింది. రావణునిలో ఆవేశం పెల్లుబికింది. రెండు నెలలు గడువు విధించాడు. ఎలాగైనా సీతను తన దారికి తెమ్మని రాక్షస స్త్రీలను ఆదేశించి తన భవనానికి చేరుకున్నాడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. వేకువజాము
జవాబు:
అంటే తెల్లవారుజాము అనగా ప్రభాత సమయములో అని భావము.

2. ఆశ్చర్యచకితుడు
జవాబు:
అనగా ఆశ్చర్యముతో కలతపడ్డాడు. అని భావము

3. నయానా భయానా
జవాబు:
‘నయానా’ అంటే అందంగా, నేర్పుగా మాట్లాడడం, భయానా అంటే భయపెట్టి బెదరించడం.

4. ప్రలోభాలు
జవాబు:
అంటే పేరాసలు అని అర్థము అంటే పెద్దగా ఆశలు పెట్టుట అని భావము.

5. తేల్చి చెప్పింది
జవాబు:
అంటే స్పష్టం చేసి చెప్పింది అని భావం.

ప్రశ్న 3.
కింది పేరాను చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

లంకను కాల్చాక హనుమంతుడు సముద్రంలో తోకను చల్లార్చుకున్నాడు. తోకతోపాటు ఆయన కోపం కూడా చల్లారింది. తాను తప్పు చేశాననుకున్నాడు. కోపం ఎంతో అనర్థదాయకమనుకున్నాడు. లంకంతా కాలి సీతామాత కూడా కాలిపోయి ఉంటుందని బాధపడ్డాడు. వచ్చిన పనిని చేజేతులా పాడుచేసుకొన్నందుకు తనను తాను నిందించుకున్నాడు. కాని ఎక్కడో చిన్న ఆశ. తన తోకనే కాల్చని అగ్నిదేవుడు పరమ పూజ్యురాలైన సీతను దహిస్తాడా ? అని ధైర్యం తెచ్చుకున్నాడు. ఇంతలో సీత క్షేమంగా ఉందని చారణుల ద్వారా తెలుసుకొని చాలా సంతోషించాడు. సీతమ్మ దగ్గరికి చేరి పాదాభివందనం చేశాడు. ఆమె అనుమతితో తిరుగు ప్రయాణమయ్యాడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. హనుమంతుడు లంకను కాల్చడానికి తన శరీరంలో దేనిని ఉపయోగించుకున్నాడు ?
జవాబు:
తోక

2. చారణుల ద్వార తెలుసుకొని చాలా సంతోషించాడు – గీత గీసిన పదానికి వికృతి పదం ఏది ?
జవాబు:
సంతసించాడు

3. ఎవరికి కోపం వచ్చింది ?
జవాబు:
హనుమంతునకు

4. అగ్నిదేవుడు ఎవరిని బాధపెట్టాడు ?
జవాబు:
పూజ్యులను

5. సీతాదేవి కాలిపోయి ఉంటుందని హనుమంతుడు పూర్తిగా నమ్మాడా ?
జవాబు:
లేదు

ప్రశ్న 4.
కింది గద్యాన్ని చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

“సముద్రంపై సాగిపోతున్న హనుమంతుణ్ణి చూసి సాగరుడు సహాయపడదలచాడు. తానింతవాడు కావడానికి ఇక్ష్వాకు ప్రభువైన సగరుడే కారణమని సాగరుని అభిప్రాయం. ఆ ఇక్ష్వాకు తిలకుడైన శ్రీరాముని కార్యం కోసం వెళు తున్న హనుమంతునికి శ్రమ కలగకూడదనుకున్నాడు. సముద్రంలో ఉన్న మైనాకుణ్ణి బయటకు రమ్మన్నాడు. అతడు బంగారు శిఖరాల మీద హనుమంతుడు ఒకింత సేపు విశ్రాంతి తీసుకోగలడని భావించాడు. మైనాకుడు సరేనన్నాడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. హనుమంతుడు ఎవరి పని మీద వెళ్తున్నాడు?
జవాబు:
హనుమంతుడు శ్రీరాముని పని మీద వెళుతున్నాడు.

2. సాగరుని అభిప్రాయం ఏమిటి?
జవాబు:
తానింతవాడు కావడానికి ఇక్ష్వాకు ప్రభువైన సగరుడే కారణమని సాగరుని అభిప్రాయం.

3. మైనాకుడు ఎవరు?
జవాబు:
మైనాకుడు హిమవంతుని కుమారుడు. అతడు దేవేంద్రుని భయంతో సముద్రంలో దాగియున్నాడు.

4. పై పేరా ఆధారంగా ఇక్ష్వాకు వంశస్థులైన వారి పేర్లను తెలపండి.
జవాబు:
పై పేరా ప్రకారంగా ఇక్ష్వాకు వంశరాజులు 1) సగరుడు 2) శ్రీరాముడు.

5. పై పేరాకు ఒక శీర్షిక పెట్టండి.
జవాబు:
‘హనుమంతునకు సాగరుని ఆతిథ్యము’ అన్నది ఈ పేరాకు తగిన శీర్షిక.

ప్రశ్న 5.
కింది గద్యాన్ని చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

ప్రాణత్యాగానికి సిద్ధపడ్డ సీతకు శుభశకునాలు తోచాయి. చెట్టుపైన ఉన్న హనుమంతుడు సీతాదేవిని ఎలా కాపాడుకోవాలో అని మథనపడ్డాడు. రామకథా గానమే సరైన మార్గమని ఎంచుకున్నాడు. సీతాదేవికి వినబడేటట్లు రామకథను వర్ణించాడు. సీతాదేవి అన్నివైపులా చూచింది. చెట్టు మీదున్న హనుమంతుణ్ణి చూసి ఆశ్చర్యానికి లోనైంది. హనుమంతుడు చెట్టు దిగి నమస్కరించాడు. “అమ్మా! నీవెవరు? ఒకవేళ సీతాదేవివే అయితే శుభమగుగాక ! దయతో విషయాలు చెప్పుమని ప్రార్థించాడు. తనను సీత అంటారని తెలిపిందా సాధ్వి – తన వృత్తాంతమంతా వివరించింది. హనుమంతుడు తాను శ్రీరామదూతనని చెప్పుకున్నాడు.

ప్రశ్నలు – జవాబులు :
1. హనుమంతుడు ఎందుకు మథనపడ్డాడు ?
జవాబు:
ప్రాణత్యాగానికి సిద్ధపడ్డ సీతను ఎలా కాపాడుకోవాలో తెలియక హనుమంతుడు మథనపడ్డాడు.

2. హనుమంతునికి తోచిన మార్గం ఏమిటి ?
జవాబు:
రామకథా గానమే సరైన మార్గమని హనుమంతునికి తోచింది.

3. హనుమంతుడు సీతమ్మతో ఏమన్నాడు ?
జవాబు:
“అమ్మా! నీవెవరు? సీతాదేవివి అయితే నీకు శుభం కల్గుగాక” !

4. హనుమంతుడు సీతకు తనను ఎలా పరిచయం చేసుకున్నాడు ?
జవాబు:
హనుమంతుడు తాను శ్రీరాముని దూతనని సీతకు పరిచయం చేసుకొన్నాడు.

5. ఈ కథ రామాయణంలో ఏ కాండం లోనిది ?
జవాబు:
ఈ కథ సుందరకాండం లోనిది. (సీత, హనుమంతుడు మాట్లాడుకున్న కథ సుందరకాండం లోనిది.)