Srinivas

Telangana SCERT 9th Class Telugu Guide Telangana 8th Lesson ఉద్యమ స్ఫూర్తి Textbook Questions and Answers.

TS 9th Class Telugu 8th Lesson Questions and Answers Telangana ఉద్యమ స్ఫూర్తి

చదువండి – ఆలోచించి చెప్పండి (Textbook Page No. 81)

గాంధీజీ భారతదేశంలో అన్ని వర్గాలకు ఏకైక మార్గదర్శకుడైనాడు. బ్రిటిష్వాళ్ళు ఈ విషయాన్ని గుర్తించి కలవరపడ్డారు. దేశమంతా వారి ఆధీనంలోనే ఉన్నది. కానీ ప్రజలు మాత్రం మనసులో గాంధీని ఆరాధిస్తున్నారు. భారతీయులు మూఢులు, అజ్ఞానులు అని వలస సామ్రాజ్యవాదులకు ఒక అపోహ. భారతజాతి ప్రజల మేధా సంపత్తిని వారు అనుమానించారు. ప్రపంచాన్ని పాలించటం, అందుకోసం విద్రోహాలకు పూనుకోవటం, చాలా గొప్ప సంగతి అని వారు అనుకున్నారు. కాని గాంధీ అహింసామార్గంలో ముందుకు సాగుతున్నారు.

సబర్మతి ఆశ్రమం నుండి దండియాత్ర ప్రారంభమైంది. ఈ బృందంలో 79 మంది త్యాగధనులైన దేశభక్తులున్నారు. ఉప్పు మీద పన్ను తొలగిస్తే కాని, మళ్ళీ సబర్మతి ఆశ్రమంలో అడుగుపెట్టనని ప్రతిజ్ఞ చేశాడు గాంధీ. దండియాత్ర 24 రోజులు సాగింది. దారి పొడువున నేల ఈనినట్లు గాంధీ అభిమానులు తండోపతండాలై స్వాగతసుమాలను వేదజల్లారు. దేశవ్యాప్తంగా ఈ యాత్ర పెద్ద అలజడి రేపింది. సముద్రతీరాల్లో కార్యకర్తలు కెరటాల్లా లేచారు. గాంధీజీ ఇట్లా ప్రజలందరిని ఏకం చేసి, స్వాతంత్ర్యోద్యమాన్ని వాహినిలా నడిపి, బ్రిటిష్ వారిని ఎదిరించారు.

ప్రశ్నలు

ప్రశ్న 1.
ప్రజలు గాంధీజీని ఎందుకు ఆరాధించారు ?
జవాబు:
గాంధీజీ భారతదేశంలో అన్ని వర్గాలకూ ఏకైక మార్గదర్శకుడు అయ్యాడు. అందువల్లనే, ప్రజలు గాంధీజీని ఆరాధించారు.

ప్రశ్న 2.
నాయకులు గాంధీజీని ఎందుకు అనుసరించారు ?
జవాబు:
గాంధీజీ సబర్మతి ఆశ్రమం నుండి, ఉప్పు సత్యాగ్రహానికి దండియాత్ర ప్రారంభించారు. గాంధీజీ స్వాతంత్ర్యోద్యమాన్ని అహింసామార్గంలో ప్రజలందరినీ ఏకంచేసి, సైన్యంలా నడిపించారు. అందువల్ల నాయకులు, గాంధీజీని అనుసరించారు.

ప్రశ్న 3.
గాంధీజీ అహింసా మార్గాన్ని ఎందుకు అనుసరించాడు ?
జవాబు:
బ్రిటిష్వారి వద్ద అంతులేని సైన్యం ఉంది. వారివద్ద తుపాకులూ, ఫిరంగులూ ఉన్నాయి. హింసా మార్గంలో బ్రిటిష్ వారిని ఎదిరించడం కష్టం. హింసా పద్ధతిలో వెడితే, ఎందరో దేశభక్తులు, ప్రాణాలు కోల్పోవలసి వస్తుంది. శాంతియుతంగా ఉద్యమాన్ని ఎక్కువకాలము నడుపవచ్చు. బ్రిటిష్ వారిని లొంగదీయవచ్చు. వారి సానుభూతి సంపాదించవచ్చు. అందుకే, గాంధీజీ అహింసా మార్గాన్ని అనుసరించారు.

ఆలోచించండి – చెప్పండి (Textbook Page No. 84)

ప్రశ్న 1.
“తమ బ్రతుకు వరకు పరిధుల్ని పరిమితం చేసుకోవటం” అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఈ రోజుల్లో మనుష్యులు, దేశంలో, రాష్ట్రంలో లేక తమ గ్రామంలో ఏమి జరిగినా, పట్టించుకోడం మానివేశారు. ఏ సంఘటన జరిగినా, అది తమకూ తమ వారికీ సంబంధించినవి కాకపోతే, వాటిని వారు పట్టించుకోడం మానివేశారు. ఆ సంఘటన ప్రభావం, తమపై పడినప్పుడే, మనుష్యులు శ్రద్ధ తీసుకుంటున్నారు. ప్రతి విషయాన్నీ తమచుట్టూ గిరిగీసుకొని, తనకూ తమవారికీ వారు పరిమితమవుతున్నారని అర్థం.

ప్రశ్న 2.
విప్లవసంఘం వారి చర్యలు కొన్ని ఎందుకు అద్భుతంగా, ఆశ్చర్యకరంగా తోచినాయి ?
జవాబు:
ఆనాడు విప్లవకారులు, చిత్రవిచిత్రమైన బాంబులు తయారు చేసేవారు. అందులో ఇంద్రపాల్ అనే అతడు, మిత్రుల ప్రోద్బలంతో సన్యాసి వేషంలో వెళ్ళి, వైస్రాయి మీద బాంబు పేల్చాడు. ఈ విధమైన వారి చర్యలు, అహింసావాదులయిన దేశభక్తులకు, అద్భుతంగానూ, ఆశ్చర్యకరంగానూ తోచాయి.

ప్రశ్న 3.
సుఖదేవ్, భగత్సింగులకు ఉరిశిక్ష పడుతుందని తెలిసి దేశంలోని ప్రతి ఒక్కరు ఎందుకు తల్లడిల్లిపోయారు?
జవాబు:
సుఖదేవ్, భగత్సింగ్లు విప్లవ సంఘంలోని సభ్యులు. విప్లవసంఘం వారు కూడా దేశభక్తులే. వారి ఉద్యమం కూడా స్వాతంత్ర్య సిద్ధి కోసమే. కాని అహింసావాదుల విధానాలు, విప్లవసంఘంవారి విధానాలు వేరు వేరుగా ఉండేవి. విధానాలు వేరైనా సుఖదేవ్, భగత్సింగులు, దేశభక్తులైనందువల్ల, వారికి ఉరిశిక్ష పడుతుందని తెలిసి, దేశంలో ప్రతి ఒక్కరు తల్లడిల్లిపోయారు.

ఆలోచించండి – చెప్పండి (Textbook Page No. 85)

ప్రశ్న 1.
బొంబాయిలో విదేశీ వస్త్ర బహిష్కరణోద్యమం జరిగిన పరిస్థితులను మీరు ఎట్లా అర్థం చేసుకొన్నారు ?
జవాబు:
ప్రజల్లో ముఖ్యంగా సత్యాగ్రహులు, విదేశ వస్త్రాలను ఎలాగైనా బహిష్కరించాలనే పట్టుదలతో ఉండేవారు. అందుకే వారు విదేశ వస్త్రాలు అమ్ముతానన్న వ్యాపారిని అమ్మవద్దని బ్రతిమాలారు. మరో యువకుడు విదేశ వస్త్రాలను తీసుకువెళ్ళే వ్యాపారి కారుకు అడ్డంగా పడుకొని, తన ప్రాణాలు విడిచాడు. దీనిని బట్టి సత్యాగ్రహులు ఈ ఉద్యమాన్ని ప్రాణప్రదంగా భావించారు.

ప్రభుత్వం అండదండలు ఉన్న కొంతమంది వ్యాపారులు మాత్రం, సత్యాగ్రహుల ఉద్యమానికి వ్యతిరేకంగా నిలబడి విదేశ వస్త్రాలు అమ్మేవారు.

ప్రశ్న 2.
బ్రిటిషువారి హృదయాలు కర్కశమైనవని సంగెం లక్ష్మీబాయి ఎందుకన్నది?
జవాబు:

1. మూర్షాబాద్ జైలులో మణిలాల్సేన్ అనే 17 సంవత్సరాల బాలుడు, 60 రోజులు నిరాహారదీక్ష చేసి ప్రాణాలు పోగొట్టుకున్నాడు.
2. జైలులో రాజకీయ ఖైదీలకు కల్తీ సరకులు ఇచ్చినంత కాలం, తాను తిండి తిననని మణిలాల్సేన్ నిరసన వ్రతం చేశాడు. ఈ విధంగా 60 రోజులు ఆ బాలుడు నిరసన వత్రం చేసినా, ఏ బ్రిటిష్ పాలకుడూ, అతడిని పట్టించుకోలేదు.
3. అలాగే స్వాతంత్ర్యం కోసం, ఎందరో వీరులు ఆనాడు మరణించారు. అయినా బ్రిటిష్ పాలకుల మనస్సులు కరుగలేదు. అందుకే సంగెం లక్ష్మీబాయి, బ్రిటిష్వారి హృదయాలు కర్కశమైనవని అన్నది.

ప్రశ్న 3.
సమాజం వ్యాధిగ్రస్తమై పోయిందంటే, అర్థమేమిటి ?
జవాబు:
సమాజం వ్యాధిగ్రస్తమైందంటే, సమాజంలో స్వార్థము, అవినీతి, ఆశ్రిత పక్షపాతము, దేశద్రోహం, దేశభక్తి లేకపోడం, పదవీలాలస, ధన సంపాదనపై కోరిక వంటి దుర్గుణాలు పెరిగాయని అర్థము. ఆ దుర్గుణాలనే రోగాలు, సమాజంలో వ్యాపించాయని అర్థం.

ఆలోచించండి – చెప్పండి (Textbook Page No. 86)

ప్రశ్న 1.
ప్రకృతికీ, ప్రాణికీ నడుమ గల అనుబంధం ఏమిటి?
జవాబు:
ప్రకృతికీ, ప్రాణీకీ గొప్ప అనుబంధం ఉంది. మన భారతీయులు పాములనూ, వృక్షాలనూ పూజించేవారు.

నేడు కూడా పూజిస్తున్నారు. పాము, కాలగమ్యాలకు సంకేతము. రావిచెట్టు, సృష్టిస్థితిలయములకు సూచకము. ఆటలాడేటప్పుడు పిల్లలకు బట్టలు తక్కువగా తొడిగితే వారిపై సూర్యకాంతి పడుతుంది. పిల్లలు మట్టి తినకుండా, మట్టిలో ఆడుతుంటే, వారికి నరాల పుష్టి కలుగుతుంది. ఈ విధంగా ప్రాణికీ, ప్రకృతికీ సంబంధం ఉంది.

ప్రశ్న 2.
మన పెద్దల చాకచక్యం ఏమిటి?
జవాబు:
మన పెద్దలు ప్రకృతికీ, ప్రాణికీ గల అనుబంధాన్ని విప్పి చెప్పారు. ఆరోగ్య సూత్రాలనూ, ఆధ్యాత్మిక భావనలనూ, మానవుడి నిత్యజీవితంలో గుప్పించి, వదిలేశారు. మన `పెద్దలు, ఆరోగ్యం కోసం ప్రత్యేకమైన శిక్షణలతో కాలహరణ లేకుండా, ఆరోగ్య సూత్రాలను ఎంతో చాకచక్యంతో వారు మనకు తెలియచెప్పారు.

ప్రశ్న 3.
“బాధ్యతాయుత ప్రవర్తనకూ, కర్తవ్య పాలనకూ కూడా మనకు స్వతంత్రం లభించింది” దీనిపై మీ అభిప్రాయం చెప్పండి.
జవాబు:
స్వాతంత్ర్యం మనకు కొన్ని హక్కులను తెచ్చిపెట్టింది. ఆ హక్కులతోపాటు, మనము బాధ్యతతో ప్రవర్తించాలి. అలాగే మన కర్తవ్యాన్ని మనం చక్కగా నెరవేర్చాలి. స్వాతంత్ర్యం అంటే ఇష్టం వచ్చినట్లు తిరగడం,కాదు. మనం హక్కులను పొందినట్లే, మనపై బాధ్యత, కర్తవ్యం కూడా ఉంటాయని నా అభిప్రాయం.

ఇవి చేయండి

I. అవగాహన – ప్రతిస్పందన

ప్రశ్న 1.
ఆనాటి కాలంలో కూడా సంగెం లక్ష్మీబాయి వంటివారు స్వాతంత్య్ర పోరాటంలో పాల్గొని, సమాజ సేవకు అంకితమైనారు కదా! ఇందుకు దారితీసిన పరిస్థితులేమిటి ? ఇలాంటి ఆదర్శమూర్తుల అవసరం ఉందా? ఎందుకు ? మాట్లాడండి.
జవాబు:
సుమారు రెండు వందల సంవత్సరాలపాటు మనదేశం బ్రిటిష్వారి పాలన కింద బానిస దేశంగా ఉండిపోయింది. ఆ రోజుల్లో గాంధీజీ, నెహ్రూ, తిలక్ వంటి నాయకుల నాయకత్వంలో స్వాతంత్ర్యం కోసం ప్రజలు పోరాటం చేశారు. అప్పుడు సంగెం లక్ష్మీబాయి వంటి స్త్రీలు సహితం గాంధీజీ పిలుపును అందుకుని స్వాతంత్య్ర సమరంలో పాల్గొన్నారు. ‘ వారు సత్యాగ్రహాలు, ధర్నాలు, పికెటింగులు చేశారు. వారు సమాజసేవకు నడుం కట్టారు. ఆ త్యాగమూర్తుల కృషివల్లనే నేడు మనం హాయిగా స్వాతంత్య్ర వాయువులను పీలుస్తున్నాము. నేడు మన దేశాన్ని మనం పాలించుకుంటున్నాము.

నేడు కూడా లక్ష్మీబాయి, దుర్గాబాయమ్మ వంటి త్యాగమూర్తుల సేవలు మన దేశానికి అవసరము. స్వాతంత్ర్యం సిద్ధించాక మనదేశంలోని ప్రజలలో నిర్లిప్తత పెరిగిపోయింది. స్వార్థం పెరిగిపోయింది. సంఘంలో ఎటువంటి పరిణామాలు వచ్చినా, ప్రజలు తమకు ఎందుకని స్పందించడం లేదు. ప్రజలు కర్తవ్యాన్ని మరచి, బాధ్యత లేకుండా ఉంటున్నారు.

ఆ నిర్లిప్తత పోవాలి.. దేశాభ్యున్నతి కోసం, సంఘం కోసం దేశ పౌరులంతా ముందుకు రావాలి. అందుకే లక్ష్మీబాయి వంటి త్యాగమూర్తుల సేవలు నేడు కూడా అవసరము.

ప్రశ్న 2.
పాఠం చదివి కింది పేరాలకు శీర్షికను పెట్టండి. ఆ పేరాలోని కీలక పదాలు రాయండి.

జవాబు:

ప్రశ్న 3.
మాసుమా బేగం గురించిన కింది పేరా చదువండి. సందర్భాన్ని బట్టి, ఖాళీలను సరైన పదాలతో పూరించండి.

“మాసుమాబేగం హైదరాబాదులో         1            ఆమె ప్రముఖ సంఘ           2             నైజాం రాజ్యంలో గ్రాడ్యుయేట్ అయిన మొదటి ముస్లిం మహిళ. అంజుమన్ – ఎ – ఖవాతీన్ ను స్థాపించి, బీద పిల్లల కోసం హైదరాబాదు నగరంలో ఏడు పాఠశాలలు          3             హైదరాబాదు నుంచి మంత్రి పదవి పొందిన మొదటి మహిళ మాసుమాబేగం. ఈమె చేసే పనుల్లో, సేవా కార్యక్రమాలలో ఆమె భర్త ప్రొఫెసర్ హాసిమాన్ అలీఖాన్ కూడా ఎంతో            4            ఈమె చేసిన సేవలకు గాను, భారత ప్రభుత్వం ఈమెను పద్మశ్రీ బిరుదుతో            5             .
జవాబు:
1) జన్మించింది
2) సేవకురాలు
3) నెలకొల్పింది
4) తోడ్పడ్డాడు
5) సత్కరించింది

II. వ్యక్తీకరణ-సృజనాత్మకత

1. కింది ప్రశ్నలకు ఆలోచించి, ఐదేసి వాక్యాల్లో జవాబులు రాయండి.

అ) స్వాతంత్ర్యం లభించినప్పటికీ, అది సంతోషం కలిగించటం లేదని సంగెం లక్ష్మీబాయి ఎందుకు భావించింది?
జవాబు:
స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తరువాత, సమాజం వ్యాధిగ్రస్తమైపోయింది. అందుకు కారణం, సమాజంలోని వ్యక్తులు. అంతేకాని స్వాతంత్ర్య సిద్ధి కాదు. స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తరువాత, రాజకీయ నాయకులలో స్వార్ధము, పదవీ లాలస, అక్రమ ధన సంపాదన, అవినీతి, లంచగొండితనం పెరిగిపోయాయి.

ప్రజలలో సాంఘిక నిర్లిప్తత పెరిగిపోయింది. దేశంలో ఎక్కడ ఏ మూల ఏమి జరిగినా, మనకెందుకులే అనే నిర్లిప్తత ప్రజల్లో పెరిగిపోయింది. ప్రజలు తామూ, తమ బ్రతుకూ వరకు పరిధుల్ని పరిమితం చేసుకుంటున్నారు. దేశం కోసం, తోటిప్రజల కోసం సేవచేయడం, త్యాగం చెయ్యడం అనే గుణాలు తగ్గిపోయాయి.

అందువల్లనే స్వాతంత్ర్యం వచ్చినప్పటికీ, అది తనకు సంతోషం కల్గించటం లేదని సంగెం లక్ష్మీబాయి భావించింది.

ఆ) గాంధీజీ అనుసరించిన అహింసా మార్గం దేశ స్వాతంత్ర్యోద్యమంలో కీలకపాత్ర పోషించిందని ఎట్లా చెప్పగలరు ?
జవాబు:
స్వాతంత్ర్య సాధనకు గాంధీజీ సత్యము, అహింస, సహాయ నిరాకరణము అనే వాటినే అస్త్రాలుగా స్వీకరించి బ్రిటిష్ వారితో పోరాడి స్వాతంత్ర్యం సాధించాడు. గాంధీజీ అనుసరించిన అహింసా మార్గం, స్వాతంత్య్ర సాధనలో ప్రధానపాత్ర పోషించింది.

బ్రిటిష్వారి వద్ద గొప్ప సైన్య సంపద ఉండేది. వారికి తుపాకీలు, విమానాలు, ఫిరంగులు ఉన్నాయి. గాంధీజీ హింసా మార్గాన్ని ఎన్నుకుంటే, బ్రిటిష్ వారు ఆ ఉద్యమాన్ని మిలటరీ సాయంతో అణచివేసి యుండేవారు. గాంధీ హింసా పద్ధతిలో పోరాడితే పెక్కుమంది ఉద్యమకారులు తమ ప్రాణాలు పోగొట్టుకొని యుండేవారు. ఎక్కువ మంది సత్యాగ్రహులు మరణిస్తే, ఉద్యమంలోకి ప్రజలు ఎక్కువగా వచ్చియుండేవారు కారు. ఆ విధంగా స్వాతంత్ర్య పోరాటం నీరసించి యుండేది.

అలాకాక, అహింసా పద్ధతిలో ఉద్యమం సాగడం వల్ల, ఉద్యమంపట్ల ప్రజలకూ, ప్రభుత్వానికీ, పాలకులకూ, సానుభూతి కలిగింది. కనుక అహింసామార్గం స్వాతంత్ర్య సాధనలో కీలకపాత్ర పోషించిందని చెప్పవచ్చు.

ఇ) బ్రిటిష్ వారి చేతుల్లోకి మనదేశ పాలన పోవుటకు గల కారణాలు వివరించండి.
జవాబు:
బ్రిటిష్వారు మొదట మనదేశానికి వర్తకం చేసుకోడానికి వచ్చారు. వర్తకం చేసుకోడానికి స్వదేశరాజుల అనుమతులు సంపాదించారు. స్వదేశరాజుల మధ్య తగవులు పెంచి, వారిలో తాము ఒకరి పక్షాన్ని వహించి, రెండవ వారిని దెబ్బతీసారు. తరువాత తాము సమర్థించిన రాజునూ దెబ్బతీశారు. స్వదేశరాజులకు మిలటరీ సాయం చేస్తామని చెప్పి, వారి నుండి కొన్ని రాజ్య భాగాలు సంపాదించారు.

క్రమంగా స్వదేశరాజులు దత్తత చేసుకోరాదని వారి రాజ్యాన్ని లాక్కున్నారు. అన్యాయంగా, అక్రమంగా స్వదేశరాజుల రాజ్యాల్ని లాక్కున్నారు. అన్యాయంగా, అక్రమంగా స్వదేశరాజుల రాజ్యాల్ని కుట్రలతో స్వాధీన పరచుకున్నారు. ఈ విధంగా వర్తక నెపంతో మనదేశానికి వచ్చి బ్రిటిష్వారు క్రమంగా మనదేశాన్నీ, మనదేశ సంపదనూ, కబళించి వేశారు.

ఈ) సంగెం లక్ష్మీబాయి రచనా విధానం ఎట్లా ఉన్నది?
జవాబు:
సంగెం లక్ష్మీబాయి తెలుగు పండితురాలు. సుప్రసిద్ధ దేశభక్తురాలు. ఈమె రచనా శైలి సంస్కృతాంధ్రపద సమ్మేళనంతో అనుప్రాసలతో అద్భుతంగా ఉంది. ఆమె రచనలో దేశభక్తి, బ్రిటిష్ వారిపై ద్వేషం అడుగడుగునా తొంగిచూస్తున్నాయి.

ఆనాడు దేశప్రజలు సంతోషంగా ఉరికంబాలెక్కారని ప్రజల దేశభక్తిని ఈమె ప్రశంసించింది. రచనలో మంచి పదబంధాలు ప్రయోగించింది. “ఉడుకు నెత్తురు ప్రవహించేలా”, “వీరావేశంతో జేజేలు కొట్టు” – “బాలుడి మరణం తల్లికీ, స్వదేశీయులకూ రంపపు కోత” – “వంటి మాటలు రాసింది. బ్రిటిష్ వారివి, కర్కశ హృదయాలన్నది. వారు పచ్చి నెత్తురు త్రాగే కిరాతకులన్నది. మన స్వదేశరాజులు దేశాన్ని బ్రిటిష్ వార్కి ధారాదత్తం చేశారని బాధపడింది.

ప్రపంచం. మారినా, మన భారతీయులు ఇంకా అజ్ఞానంలో మ్రగ్గుతున్నారనీ, కరవు కాటకాలు మారెమ్మలా ఊళ్ళమీద పడి ఊడ్చేశాయనీ, మంచి అనుప్రాసలతో ఈమె రచన సాగింది.

మన ప్రాచ్యదేశం అంతా అప్రాచ్యమని, పాశ్చాత్యులు నాగరికత కలవారని భారతీయులను తక్కువ చూపు చూసిన బ్రిటిష్ వారిని, ఈమె పరాన్న భుక్కులని ఎగతాళి చేసింది.

మనకు స్వాతంత్ర్యం, మన హక్కుల సంరక్షణకేకాక, బాధ్యతాయుత ప్రవర్తనకూ, కర్తవ్యపాలనకూ లభించిందని మనకు ఈమె గుర్తు చేసింది. లక్ష్మీబాయి రచనాశైలి ప్రభావవంతమైనది. చురుకైనది. పదబంధాలతో, తెలుగు నుడికారంతో సుందరంగా ఉంది.

2. కింది ప్రశ్నకు పది వాక్యాల్లో జవాబు రాయండి.

అ) స్వాతంత్ర్య సమరయోధులు కన్నకలలు నిజం కావాలంటే మనకు లభించిన స్వాతంత్య్రాన్ని ఎట్లా సద్వినియో గించుకోవాలో విశ్లేషిస్తూ రాయండి.
జవాబు:
మన భారతదేశ ప్రజలు కేవలం తమ హక్కులను రక్షించుకోడమే కాదు. బాధ్యతాయుతంగా ప్రవర్తించాలి. భారతదేశ ప్రజలు పాటించవలసిన విధులనూ, కర్తవ్యాన్నీ, నిర్దుష్టంగా నెరవేర్చాలి. భారత ప్రజలలో సమాజంపట్ల నిర్లిప్తత పనికి రాదు.

మనది ప్రజాస్వామ్య దేశం. మన ప్రజలు ఓటు హక్కును సద్వినియోగం చేసుకోవాలి. మంచి శీలవంతమైన ప్రజా ప్రతినిధులను ఎన్నుకోవాలి. అవినీతిపరులైన లంచగొండులైన వారిని దూరంగా తరిమికొట్టాలి. ప్రతివ్యక్తి సంఘంలో జరిగే చెడ్డను ఎదిరించి పోరాడాలి. లంచగొండితనాన్ని రూపుమాపాలి.

“మన దేశంలో అపారమైన సహజ వనరులు ఉన్నాయి. వాటిని సద్వినియోగం చేసుకోవాలి. శ్రమించి పనిచేయాలి. సోమరితనం కూడదు. దేశాభివృద్ధికి ప్రతివ్యక్తి తన వంతుగా కష్టించి పనిచేయాలి. స్వచ్ఛభారత్ వంటి కార్యక్రమాల్లో మనస్ఫూర్తిగా పాల్గొని, దేశాన్ని సుందరంగా తీర్చిదిద్దాలి.

వాతావరణ కాలుష్యాన్ని అరికట్టాలి. యువత శ్రద్ధగా చదువుకోవాలి. వృద్ధులను గౌరవించాలి. దేశభక్తి కలిగియుండాలి. దేశసంపదను కొల్లగొట్టే నీచులను తరిమికొట్టాలి.

ప్రతి భారతీయుడు పై విధంగా తన కర్తవ్యాన్ని నెరవేరుస్తూ, బాధ్యతాయుతంగా ప్రవర్తిస్తే, స్వాతంత్య్ర సమరయోధుల కలలు ఫలిస్తాయి.

3. కింది అంశం గురించి సృజనాత్మకంగా/ప్రశంసాత్మకంగా రాయండి.

అ) నేటి కాలంలో కూడా సంగెం లక్ష్మీబాయి వంటి వారు ఎందుకు అవసరమో వివరిస్తూ వ్యాసం రాయండి.
జవాబు:
సంగెం లక్ష్మీబాయి వంటి స్వాతంత్ర్య సమరయోధుల అవసరం

సంగెం లక్ష్మీబాయి, దుర్గాబాయి, వరలక్ష్మమ్మ వంటి దేశభక్తురాండ్రు ఆనాడు గాంధీ మహాత్ముని అడుగుజాడలలో నడచి, అహింసా పద్ధతిలో బ్రిటిష్ వారిపై స్వాతంత్ర్య సమరంలో పాల్గొన్నారు. కారాగారాలలో నిర్బంధింపబడ్డారు. లక్ష్మీబాయి గొప్ప దేశభక్తురాలు. సాంఘిక సేవా పరాయణురాలు.

దుర్గాబాయి ఆంధ్ర మహిళాసభ ద్వారా స్త్రీల అభ్యున్నతికి ఎంతో కృషిచేసింది. వరలక్ష్మమ్మగారు, లక్ష్మీబాయిగారు ఎందరినో కార్యకర్తలను తయారుచేశారు. వినోబాభావే భూదానోద్యమ యాత్రలో లక్ష్మీబాయి పాల్గొంది. బ్రిటిష్ వారిని దేశం నుండి తరిమి వేయడంలో వీరు ప్రముఖపాత్ర వహించారు.

ఇటువంటి మహిళామణుల ఆవశ్యకత స్వతంత్ర భారతంలో ఎంతగానో ఉంది. స్త్రీల అభ్యున్నతికి, స్త్రీలకు చట్టసభల్లో రిజర్వేషన్ల సాధనకు, స్త్రీలపై జరిగే అత్యాచారాల నిరోధానికి, పెద్ద ఎత్తున దేశంలో ఉద్యమాలు జరగాలి.

స్వచ్ఛభారత్, బాలకార్మికుల నిరోధం, అవినీతి నిర్మూలనం, స్త్రీ విద్యాభివృద్ధి, స్త్రీలకు పురుషులతో సమానహక్కుల సాధన వంటి రంగాల్లో లక్ష్మీబాయి వంటి త్యాగధనులయిన మహిళామణుల సేవలు ఎంతో అవసరం. ప్రతి స్త్రీ, ప్రతి పురుషుడు మహనీయులయిన దేశభక్తురాండ్ర అడుగుజాడల్లో నడిస్తే, మన భారతదేశం సస్యశ్యామలమై, రామరాజ్యమై వర్ధిల్లుతుంది.

III. భాషాంశాలు

పదజాలం

1. కింది వాక్యాల్లో గీత గీసిన పదాలను ఉపయోగించి సొంతవాక్యాలు రాయండి.

అ) మనం మంచి చేస్తే, మనకూ మంచి జరుగుతుందని స్వానుభవం వల్ల తెలుసుకున్నాను.
జవాబు:
స్వానుభవము = తన అనుభవము
వాక్యప్రయోగం : స్వానుభవమును మించిన గుణపాఠము, వేరే ఉండదని నా నమ్మకము.

ఆ) తమ పిల్లలు ఉన్నతంగా ఎదగాలని తల్లిదండ్రులు పరితపిస్తూ ఉంటారు.
జవాబు:
పరితపిస్తూ = బాధపడుతూ
వాక్యప్రయోగం : జీవితమంతా బాధలతో పరితపిస్తూ బ్రతికే పేదవారిని ప్రభుత్వాలు ఆదుకోవాలి.

ఇ) బ్రిటిష్ వారు మనదేశ సంపదను కొల్లగొట్టి తీసుకొని పోయారు. ‘
జవాబు:
కొల్లగొట్టి = దోచుకొని
వాక్యప్రయోగం : దొంగలు ప్రజల సొమ్ములను కొల్లగొట్టి తీసుకుపోతారు.

2. కింది వికృతి పదాలకు ప్రకృతులను పాఠంలో వెతికి రాయండి.

ప్రకృతి   –   వికృతి
అ) గారవం  –  గౌరవం
ఆ) కత  –  కథ
ఇ) జీతం  –  జీవితము
ఈ) కఱకు  –  కర్కశము

వ్యాకరణాంశాలు

1. కింది పదాలను పరిశీలించి, అవి ఏ ఏ సంధులో గుర్తించి, పదాలను విడదీసి, సంధి సూత్రం రాయండి.

అ) మనకెందుకు = ………………………..
జవాబు:
మనకున్ + ఎందుకు – ఉకారవికల్ప సంధి
సూత్రము : ప్రథమేతర విభక్తి, శత్రర్థక చువర్ణములందున్న ఉకారానికి సంధి వైకల్పికముగానగు.

ఆ) విషాదాంతము = …………………………..
జవాబు:
విషాద + అంతము – సవర్ణదీర్ఘ సంధి
సూత్రము : అ, ఇ, ఉ, ఋ లకు అవియే అచ్చులు పరమైన సవర్ణదీర్ఘము ఏకాదేశంబగు.

ఇ) మేమెంత = …………………………..
జవాబు:
మేము + ఎంత – ఉత్వసంధి
సూత్రము : ఉత్తునకు అచ్చు పరమగునపుడు సంధియగు.

ఈ) ఎవరికున్నాయి = …………………………………
జవాబు:
ఎవరికిన్ + ఉన్నాయి – ఇత్వసంధి
సూత్రము : ఏమ్యాదుల ఇకారమునకు సంధి వైకల్పికముగానగు.

ఉ) విచిత్రమైన = …………………………………
జవాబు:
విచిత్రము + ఐన – ఉత్వసంధి
సూత్రము : ఉత్తునకు అచ్చు పరమగునపుడు సంధియగు.

2. కింది సమాస పదాలను పరిశీలించి, వాటికి విగ్రహవాక్యాలు రాసి, సమాసం పేరు రాయండి.

అ) మాతృదేశం = ……………………………..
జవాబు:
తల్లి యొక్క దేశం – షష్ఠీ తత్పురుష సమాసం

ఆ) కర్కశహృదయం = …………………………….
జవాబు:
కర్కశమైన హృదయము – విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయ సమాసం

ఇ) సహాయనిరాకరణ = ……………………….
జవాబు:
సహాయమును నిరాకరించడం – ద్వితీయా తత్పురుష సమసం

ఈ) విప్లవసంఘం = ……………………………
జవాబు:
విప్లవకారుల యొక్క సంఘం – షష్ఠీ తత్పురుష సమాసం

ఉ) అశ్వత్థవృక్షం = …………………………..
జవాబు:
‘అశ్వత్థము’ అనే పేరుగల వృక్షము – సంభావన పూర్వపద కర్మధారయ సమాసం

ఊ) శాస్త్రదృష్టి = ……………………………..
జవాబు:
శాస్త్రము యొక్క దృష్టి – షష్ఠీ తత్పురుష సమాసం

యణాదేశ సంధి

* కింది పదాలను విడదీయండి. విడదీసిన పదాలను కలిపి, కలిగిన మార్పులను గమనించండి.
ఉదా :

గమనిక : పై మూడు రకాల ఉదాహరణల ద్వారా కింది అంశాలను గమనింపవచ్చు. ఇ, ఉ, ఋ లకు అసవర్ణములు కలిస్తే ఇ, ఉ, ఋ లకు ఆదేశంగా య్, వ్, ర్ లు అంటే, య, వ, ర, లు వస్తాయి. య, వ, ర, ల, లను ‘యణులు’ అని పిలుస్తారు. ‘యణులు’ ఆదేశంగా వచ్చే సంధి కాబట్టి ఇలా ఏర్పడిన సంధిని “యణాదేశ సంధి” అంటారు.

ఇ, ఉ, ఋ లకు, అసవర్ణములైన అచ్చులు పరమైనపుడు, ‘యణులు’ ఆదేశంగా వస్తాయి.

అసవర్ణములు : అసవర్ణములు అంటే సవర్ణములు కాని అచ్చులు.
ఉదా : ‘ఇ’ కి, ఇ, ఈ లు కాకుండా, మిగిలిన (అ, ఆ, ఉ, ఊ, ఋ, ౠ, ఎ, ఏ, ఐ; ఒ, ఓ, ఔ) అచ్చులు అసవర్ణాచ్చులు.

అభ్యాసము : కింద ఇచ్చిన పదాలను విడదీసి, యణాదేశ సంధి అవునో కాదో పరిశీలించండి.

అ) అభ్యుదయం = …………………………
జవాబు:
అభి + ఉదయం = యణాదేశ సంధి
వివరణ : ‘అభి’ అనే పదంలో చివర ‘ఇ’ ఉంది. దానికి ‘ఉ’ అనే అసవర్ణాచ్చు పరమైంది కాన యణాదేశం వచ్చి, అభ్యుదయం అయ్యింది.

ఆ) గుర్వాజ్ఞ = ………………………
జవాబు:
గురు + ఆజ్ఞ = యణాదేశ సంధి
వివరణ : ‘గురు’ అనే పదంలో చివర ‘ఉ’ అనే అచ్చు ఉంది. దానికి ‘ఆ’ అనే అసవర్ణాచ్చు పరమై యణాదేశ సంధిలో ‘వ్’ వచ్చింది.

ఇ) మాత్రంశ = ………………………
జవాబు:
మాతృ + అంశ = యణాదేశ సంధి
వివరణ : ‘మాతృ’ అనే పదంలో చివర ‘ఋ’ ఉంది. దానికి ‘అ’ అనే అసవర్ణాచ్చు పరమయ్యింది. యణాదేశంగా ‘ర్’ వచ్చింది.

ఈ) మధ్వరి = ………………………………
జవాబు:
మధు + అరి = యణాదేశ సంధి
వివరణ : ‘మధు’ అనే పదంలో చివర ‘ఉ’ ఉంది. దానికి అసవర్ణమైన అచ్చు ‘అ’ పరమై యణాదేశంగా ‘వ్’ వచ్చింది.

ఉ) స్వాగతం = …………………………….
జవాబు:
సు + ఆగతం = యణాదేశ సంధి
వివరణ : ‘సు’ అనే పదంలో, చివర ‘ఉ’ అనే అచ్చు ఉంది. దానికి ‘ఆ’ అనే అసవర్ణాచ్చు పరమైంది. యణాదేశంగా ‘ప్’ వచ్చింది.

ఊ) మీ పాఠ్యపుస్తకంలో యణాదేశ సంధికి సంబంధించిన పది పదాలు వెతికి రాయండి.
జవాబు:
యణాదేశ సంధులు:

1. ప్రత్యర్థులు = (ప్రతి + అర్థులు) – (నేనెరిగిన బూర్గుల – 2వ పాఠం)
2. అధ్యయనం = (అధి + అయనం) – (రంగాచార్యతో ముఖాముఖి – 4వ పాఠం)
3. ప్రత్యేకమైన = (ప్రతి + ఏకమైన) – (రంగాచార్యతో ముఖాముఖి – 4వ పాఠం)
4. ప్రత్యేక తెలంగాణ = (ప్రతి + ఏక) – (రంగాచార్యతో ముఖాముఖి – 4వ పాఠం)
5. ప్రత్యేకమైన శిక్షణ = (ప్రతి + ఏకమైన) – (దీక్షకు సిద్ధంకండి – 6వ పాఠం)
6. అత్యాచారము = (అతి + ఆచారము) – (ఉద్యమ స్ఫూర్తి – 8వ పాఠం)
7. అభ్యుదయం = (అభి + ఉదయం) – (వాగ్భూషణం – 10వ పాఠం)
8. అధ్యయనం = (అధి + అయనం) – (వాగ్భూషణం – 10వ పాఠం)
9. స్మృత్యర్థం = (స్మృతి + అర్థం) – (తీయని పలకరింపు – 12వ పాఠం)

ప్రాజెక్టు పని

స్వాతంత్ర్య పోరాటంలో (లేదా) తెలంగాణ ఉద్యమంలో పాల్గొన్న ఇద్దరు, ముగ్గురు మహిళల వివరాలు సేకరించి, నివేదిక రాయండి.
జవాబు:
విద్యార్థి కృత్యం

కఠిన పదములకు – అర్థములు

I.

(83వ పేజి)

అర్థాలు :
నిర్లిప్తత = దేనినీ పట్టించుకోకపోడం
కాఠిన్యము = కఠినత్వము(కర్కశత్వము)
పరిధుల్ని = చుట్టుగోడలను (కంచెలను)
పరిమితంచేసికోవటం = కొలతపెట్టుకోడం ;
గడ్డ = నేల;
విభ్రాంతి = భ్రాంతి లేక భ్రమ
గాథలు = కథలు
సమర సంరంభం = యుద్ధ ఉత్సాహము
జీవితాహుతులకు (జీవిత + ఆహుతులకు) = ప్రాణాలను సమర్పించి నందులకు;
కడలినై = సముద్రమునై
ఘోషించాను = మ్రోతపెట్టాను (అఱచాను)
మాతృదేశ శృంఖలాలను = తల్లిదేశపు సంకెళ్ళను
వీరవాహిని = వీర సైన్యము
అలగా = కెరటంగా
స్వానుభవం (స్వ + అనుభవం) = స్వంత అనుభవం
నిర్లిప్తత = పట్టించుకోకపోడం
నిర్వీర్యత = పౌరుషం లేకపోవడం
సహాయనిరాకరణం = సహాయం చేయడానికి అంగీకరించకపోడం
పోరాటానికి = యుద్ధానికి ;

ప్రతీకారవాంఛ = ఎదురు దెబ్బతీయాలనే కోరిక ;
అహింసావాదులము = హింస పనికిరాదని చెప్పేవారము
తల్లడిల్లిపోవు = భయపడి కంపించిపోవు
అప్రూవరు (Approver) = ప్రభుత్వం తరఫున సాక్షి
ప్రోద్బలం = పెద్దబలము ; (ప్రేరణ)
శతవిధాల = వంద విధాలుగా (అనేక విధాలుగా)
విఫలులైనారు = ప్రయత్నం ఫలించని వారు అయ్యారు.
నిర్జన ప్రదేశానికి = మనుష్యులు లేని చోటుకు ;
నమోదు అవడం = చేరడం

84వ పేజీ

ఉప్పెనలా = తుపానులా ;

II.

చర్యలు = చేసే పనులు
విషాదాంతం (విషాద + అంతం) = చివరకు దుఃఖాన్ని తెచ్చేవి;
ఘోరమైన = భయంకరమైన
దారుణాలు = క్రూరకృత్యాలు
ప్రతినిత్యం = ప్రతిరోజు
బహిష్కరణోద్యమం (బహిష్కరణ + ఉద్యమం) = వెలివేయాలనే పోరాటం ;
సవాలుచేస్తూ = ఇది ఏమిటని నిలదీసి అడుగుతూ;
సత్యాగ్రహులు = సత్యాగ్రహ ఉద్యమకారులు
విరమించుకోమని = మానుకొమ్మని
ప్రాధేయపడ్డారు = బ్రతిమాలారు
హాస్పిటల్ (Hospital) = వైద్యశాల
స్తంభించిపోయారు = మొద్దుబారిపోయారు (స్తంభంలా బిగిసిపోయారు)
పరితపించిపోవు = మిక్కిలి బాధపడిపోవు
అండదండలు = సహాయములు;

విచ్చలవిడిగా (విడిగా + విడిగా) = ఇష్టం వచ్చినట్లుగా
దారుణానికి = క్రూరకృత్యానికి
గంధపుష్పాక్షతలు = గంధము, పుష్పములు, అక్షతలు ;
వీరావేశం (వీర + ఆవేశం) = పరాక్రమపు పొంగు
దుర్మరణానికి = అకాలమరణానికి
సానుభూతి = దుఃఖాన్ని వెల్లడించడం.
చెల్లాచెదరు = అటుఇటుపోవు
పికెటింగు (Piqueting) = పోలీసులను రానీకుండా అడ్డుకోడం
శ్రేణి = గుంపు
నిరసనవ్రతం = నిరాహారదీక్ష
అసువులు కోల్పోవు = ప్రాణాలు పోగొట్టుకొను;
పాలకుడు = పాలనాధికారి
గడగడలాడించింది = వణికించింది
కర్కశహృదయాల్ని = కఠినమైన మనసులను
రంపపు కోత = అంపముతో కోసినట్లు నొప్పి కలగడం ;

85వ పేజి

అత్యాచారాలు = అనుచిత ప్రవర్తనలు
ప్రబలిపోవు = ఎక్కువగు
అట్టుడికినట్లు ఉడకడం = ఒక విషయమై పెద్ద గగ్గోలు ఏర్పడం
కిరాతకులు = మ్లేచ్ఛ జాతీయులు
తోచేవారు = కనబడేవారు
అధోగతిపాలగు = కిందికి పతనమగు
నిట్టూర్చడం = నిట్టూర్పులు వదలడం
ధారాదత్తం చేయు = దానంగా ఇవ్వడం (వట్టినే ఇవ్వడం)
కొల్లగొట్టి = దోచుకొని
అనాగరికులు = నాగరికత లేనివారు
పరిగణిస్తూ = లెక్కిస్తూ
అడపాదడపా = అప్పుడప్పుడు

వసతులు = ఆనుకూల్యములు (సుఖములు)
అజ్ఞానంలో మ్రగ్గు = తెలివితక్కువలో అణిగి యుండు
కాటకములు = కరవులు,
మారెమ = అమ్మవారు ;
ఊడ్చేస్తూ ఉండడం = తుడిచిపెట్టేయడం
ఛాందసాచారాలు (ఛాందస + ఆచారాలు) = లోకజ్ఞానంలేని ఆచారాలు
ప్రవచిస్తూ ఉంటే = చెపుతూ ఉంటే
వ్యాధిగ్రస్తము = రోగంతో ఆక్రమింపబడినది

III.

186 వపేజీ

సుభిక్షం = మంచివర్షం పడి, పంట బాగా పండి ఆహారం, ఆరోగ్యం సమృద్ధిగా ఉండడం
అగ్ని రగులు = అగ్ని ప్రజ్వరిల్లు
గలకపోతే = ప్రజ్వరిల్లకపోతే
హారిబుల్ (Horrible) = భయంకరమైన, దారుణమైన
నిరు పేదలు = మిక్కిలి బీదవారు
పరిహసిస్తూ ఉంటే = వేళాకోళం చేస్తూ ఉంటే
లజ్జాకరంగా = సిగ్గుపుట్టేటట్లుగా
కాలగమ్యాలకు = కాలగమనమునకు (కాలం నడకకు)
సంకేతము = చిహ్నము, గుర్తు
అశ్వత్థ వృక్షం = రావి చెట్టు
ఉష్ణదేశం = వేడిదేశం
నరాలపుష్టి = నరాల బలము
నిపుణులు = నైపుణ్యం గల నేర్పరులు
అనుబంధం = సంబంధం
ఆధ్యాత్మిక భావనలు = పరమాత్మ సంబంధమైన ఆలోచనలు
దైనందిన జీవితం = నిత్యజీవితం
కుప్పించి = గుప్పించి ;
కాలహరణ = కాలం ఖర్చుకాకుండా
ప్రాచ్యము = తూర్పుదేశాల ప్రాంతం
అప్రాచ్యము = పాశ్చాత్యదేశాల ప్రాంతం
ప్రాచ్యులు = తూర్పుదేశస్థులు
పరాన్నభుక్కులు (పర + అన్నభుక్కులు) = ఇతరుల అన్నాన్ని తినేవారు
ఛాందసాచారాలు = లోకజ్ఞానం లేని ఆచారాలు
దిక్కుకానక = దిక్కు కనబడక

సంతోషాస్పదం (సంతోష + ఆస్పదం) = సంతోషం కల్గించేది
సంరక్షణార్థము = సంరక్షించుకోడం కోసం
బాధ్యతాయుత ప్రవర్తన = బాధ్యతతో కూడిన నడవడి
కర్తవ్యపాలన = చేయవలసిన పనిని చేయడం
స్ఫురణ = స్ఫూర్తి (ప్రేరణ)
కొరవడటమే = లోపించటమే
హేతువు = కారణము
స్వార్ధపరులు = తమ బాగును మాత్రమే కోరుకొనేవారు
సాంఘిక బాధ్యత = సంఘం ఎడల బాధ్యత
శోచనీయంగా = విచారింపవలసినదిగా

పాఠం ఉద్దేశం

నేనొక్కడిని బాగుంటే చాలు ఎవరు ఏమైతే నాకెందుకు ? అనే స్వార్థం సమాజంలో రోజు రోజుకు పెరిగిపోతున్నది. సామాజిక అభివృద్ధిని కోరుకునే సహృదయత చాలా వరకు కరువైంది. త్యాగాల పోరాటాల ఫలితంగా లభించిన స్వాతంత్య్ర లక్ష్యం నెరవేరడం లేదు. సామాజిక బాధ్యతతో నైతికతతో మనమందరం జీవించినప్పుడే స్వాతంత్య్రానికి సార్థకత లభిస్తుందని చెప్పటమే ఈ పాఠం ఉద్దేశం.

పాఠ్యభాగ వివరాలు

ఈ పాఠం ‘ఆత్మకథ’ అనే ప్రక్రియకు చెందినది. ఒక వ్యక్తి తన జీవిత విశేషాలను, ఒక గ్రంథంగా రాస్తే, అది ”ఆత్మకథ’ అవుతుంది. దీనినే స్వీయచరిత్ర అని కూడా పిలుస్తారు. ఇందులో రచయిత అనుభవాలే కాక, సమకాలీన విశేషాలు, ఆనాటి ఆర్థిక, రాజకీయ, సాంఘిక పరిస్థితులు కూడా ప్రతిబింబిస్తాయి. ఇవి చదివిన వారికి, మంచి ప్రేరణను కలిగిస్తాయి. ఆత్మకథలు, ఉత్తమ పురుష కథనంలో సాగుతాయి.

ప్రస్తుత పాఠ్యభాగం, సంగెం లక్ష్మీబాయి రాసిన “నా జైలు జ్ఞాపకాలు – అనుభవాలు” అనే ఆత్మకథలోనిది.

రచయిత్రి పరిచయం

పాఠం : ‘ఉద్యమ స్ఫూర్తి’

రచయిత్రి : సంగెం లక్ష్మీబాయి

దేని నుండి గ్రహించబడినది : రచయిత్రి రాసిన “నా జైలు జ్ఞాపకాలు – అనుభవాలు” అనే ఆత్మకథ నుండి గ్రహించబడినది.

జన్మస్థలము : ఈమె మేడ్చల్ జిల్లాలోని ‘ఘటకేశ్వరం’ అనే గ్రామంలో జన్మించింది.

జననమరణాలు : జననము 27-07-1911. మరణము 1979 వ సంవత్సరం

ఉద్యోగం : హైదరాబాదు నారాయణగూడ బాలికల ఉన్నత పాఠశాల వార్డెనుగా, తెలుగు పండితురాలిగా ఈమె పనిచేసింది.

పదవులు : ఈమె బూర్గుల రామకృష్ణారావు మంత్రివర్గంలో విద్యాశాఖ ఉపమంత్రిగా పనిచేశారు. ఈమె 1957 నుండి 1971 వరకు 15 సంవత్సరాలు లోక్సభ సభ్యురాలుగా ఉన్నారు.

పాల్గొన్న ఉద్యమాలు :

1. గాంధీజీ పిలుపుతో ఉప్పుసత్యాగ్రహంలో పాల్గొని, జైలుకు వెళ్ళిన మొదటి తెలంగాణ మహిళ ఈమె.
2. 1951లో తెలంగాణలో వినోబాభావే చేసిన భూదానోద్యమ యాత్రలో పాల్గొన్న ప్రథమ మహిళ ఈమె.

ప్రవేశిక

చిన్నతనంలో తల్లిని, వివాహమైన కొంత కాలానికే భర్తను కోల్పోయినా లక్ష్మీబాయి నిరాశ పడలేదు. తండ్రికి ఇష్టం లేకపోయినా ఎన్నో కష్టాలను ఓర్చి చదువుకొన్నది. స్వాతంత్ర్యోద్యమంలో పాల్గొనటం, స్త్రీల అభ్యున్నతికి కృషిచేయడం కోసమే తాను జీవించాలని భావించిన మహనీయురాలు సంగెం లక్ష్మీబాయి.

తన జీవిత విశేషాలు, తాను చూసిన స్వాతంత్ర్యోద్యమాన్ని కండ్లకు కట్టినట్లు, మనకు స్ఫూర్తిని కలిగించేటట్లు రాసింది. ఆనాటి స్వాతంత్ర్యోద్యమ సంఘటనలు కొన్ని ఈ పాఠం చదివి తెలుసుకుందాం.

These TS 9th Class Telugu Important Questions 11th Lesson వాయసం will help the students to improve their time and approach.

TS 9th Class Telugu 11th Lesson Important Questions వాయసం

PAPER – I : PART – A

I. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత (స్వీయరచన)

అ) కింది ప్రశ్నకు ఐదు వాక్యాలలో జవాబు రాయండి.

ప్రశ్న 1.
‘స్వర ప్రాణుల పట్ల దయగలిగి ఉండాలి’ ఎందుకు ?
జవాబు:
ప్రకృతిలో భగవంతుడు పుట్టించిన ప్రాణులన్నీ విలువైనవే. వేటి విలువ వాటికి ఉంటుంది. ప్రాణులన్నీ ప్రకృతిలో స్వేచ్ఛగా జీవించాలి. మనం ప్రతి ప్రాణినీ, వాటి ప్రత్యేకతలను అనుసరించి ఆదరించాలి. ప్రాణులన్నిటి యందూ దయ కలిగి ఉండాలి. స్వార్థచింతనతో స్వలాభాన్నే చూసుకోవడం వల్ల తోటి ప్రాణులకు హాని కలుగుతుంది. మనకు సాయం చేసే పశుపక్ష్యాదులను చులకనగా చూడకుండ, వాటిపట్ల ఆదరణ చూపాలి. ప్రాణుల ఆకారాన్ని బట్టి, అరుపును బట్టి కాక వాటిపైన అభిమానాన్ని చూపాలి.

ఆ) కింది ప్రశ్నలకు పది వాక్యాలలో జవాబులు రాయండి.

ప్రశ్న 1.
“కాకి నలుపు కలుషితమైనది కాదు’ ఎందుకో వివరించండి. (లేదా) ప్రతి ప్రాణికి తనదైన ప్రత్యేకత ఉంటుంది. ‘వాయసం’ పాఠం ఆధారంగా కాకి ప్రత్యేకతలు తెలుపండి. (లేదా) కాకి విశిష్టతను సొంతమాటల్లో రాయండి.
జవాబు:
కాకి మానవులకు మంచి ఉపకారం చేసే పక్షి. కాకులు జనావాసాల నుండి చెత్తాచెదారాన్నీ, మలిన పదార్థాలనూ దూరంగా తీసుకుపోతాయి. ఆ విధంగా కాకులు మన పరిసరాల పరిశుభ్రతకు తోడ్పడుతున్నాయి.

మనం కాకిని చీదరించుకుంటాం అయినా అది నొచ్చుకోదు. అన్న కొడుకు తన పినతండ్రిని, ‘కాక కాక’ అని ప్రేమతో పిలిచినట్లుగా, కాకి ‘కాక’ అని అరుస్తుంది. అది తెలియక కలుపుగోలుతనం లేని మనం, కాకిని చీదరించుకుంటాము.

నిజానికి పాపాత్ముడి మనస్సులో పేరుకుపోయిన నలుపు కంటె, కాకి నలుపు కలుషితమైనది కాదు. శ్రీకృష్ణుడు నలుపు. ఈశ్వరుని కంఠం నలుపు. చంద్రుడి ముఖంలో మచ్చ నలుపు. మనుష్యుల తలలు నలుపు. అటువంటప్పుడు, కాకి నలుపును అసహ్యించుకోడం అనవసరం. అది తప్పు.

కాకి మన ఇళ్ళమీద వాలి, మన క్షేమ సమాచారాన్ని అడుగుతుంది. మనం చీదరించుకున్నా, కాకి మన ప్రాణ స్నేహితుడిలా : వచ్చిపోవడం మానదు కాకిని మనం చీదరించి కొట్టినా, కాకి ఏ మాత్రం విసుక్కోదు. రాయబారివలె చుట్టాలు మన ఇంటికి వస్తున్నారన్న వార్తను తెస్తున్నట్లుగా గొంతు చింపుకొని తన నోరు నొప్పిపెట్టేటట్లు అరుస్తుంది.

ఎప్పుడో ఏడాదికొకసారి వచ్చి కూసే కోయిలను మనం మెచ్చుకుంటాం. అదే రోజూ వచ్చి మనలను పలుకరించే కాకిని మనం చులకనగా చూస్తాం. కాని కాకి నిజానికి మనకు ప్రాణస్నేహితుడిలాంటిది.

ప్రశ్న 2.
‘నలుపంటే ఈసడించుకోవద్దు’ నలుపు లోకమంతటా ఉన్నది. దీనిని సమర్థిస్తూ రాయండి.
జవాబు:
చెడును నల్లని రంగుతోనూ, మంచిని స్వచ్ఛమైన తెల్లని రంగుతోనూ కవులు పోలుస్తారు. ఇది కేవలం పోలిక మాత్రమే. నిజానికి నలుపు రంగు స్థిరమైనది. శాశ్వితమైనది. మిగిలిన రంగులవలె రంగులు మారే గుణం లేనిది నలుపు. సంఘంలో నలుపురంగు పట్ల చులకన భావం ఉంది. అలా నలుపుపై వ్యతిరేక భావం తగదు:

నల్లనైన వర్ణంతో ఉండే మహావిష్ణువు సకల లోకాల్లో పూజింపబడేవాడై వెలయలేదా ? విషాన్ని తాగి నల్లబడిన కంఠంతో వింతగా కనిపించినా, పరమశివుడు శుభకరుడని కీర్తింపబడలేదా ? అందమైన చంద్రుని ముఖంలో నల్లని మచ్చ ఉన్నా, చంద్రుడు చల్లని వెన్నెలలు కురిపించడం లేదా ? మనుషుల తలలు నలుపు. చీకటిదారులు నలుపు.

ఆకాశం, నీరు, రాత్రి, నీడ నలుపు. మాయలో పడిపోయి పొర్లాడే మాయావి అయిన వ్యక్తి నలుపు. చీకటి మయమైన మనిషి అజ్ఞానం కూడా నలుపు. అలాంటప్పుడు నల్లధనాన్ని అసహ్యించుకోవడం ఎందుకు ? ఇలా ఆలోచించగలిగినప్పుడు వర్ణభేదం ఉండదు. మన జీవితంలో, శరీరంలో ఉన్న నలుపును చూసి కూడా నలుపును ఈసడించుకోవడంలో అర్థం లేదు.

ప్రశ్న 3.
“సృష్టిలో ప్రతిజీవి విలువైనదే” సమర్థిస్తూ రాయండి.
జవాబు:
ప్రకృతిలో భగవంతుడు పుట్టించిన ప్రాణులన్నీ విలువైనవే. వేటి విలువ వాటికి ఉంటుంది. ప్రాణులన్నీ ప్రకృతిలో స్వేచ్ఛగా జీవించాలి. మనం ప్రతి ప్రాణినీ, వాటి ప్రత్యేకతలను అనుసరించి ఆదరించాలి. ప్రాణులందరి యందు దయ కలిగి ఉండాలి. సృష్టిలో ప్రతి జీవికి దానికంటూ కొన్ని ప్రత్యేకతలు ఉంటాయి. కాకి రూపం, స్వరం కనులవిందు, వీనుల విందు కానప్పటికి, అది ఎంగిలి మెతుకులు ఏరుకొనితిని, ఆ ప్రదేశాన్ని శుభ్రం చేస్తుంది.

ఎంత చేసినా పాపం కాకిని ఎవరూ గౌరవంగా చూడరు. విశ్వాసానికి మారుపేరైన కుక్క రేయింబవళ్ళు కుక్క కాపలాకాసి యజమానిని రక్షిస్తుంది. అటువంటి ఆ కుక్కకు ఎంగిలి మెతుకులే దిక్కు గోడల మీద తిరిగే బల్లి దోమలను తిని మనల్ని దోమకాటు నుండి కాపాడుతుంది. దానిపట్ల మనం చూపుతున్న కృతజ్ఞత ఏది ? బల్లి మీద పడితే (పొరపాటున) తలస్నానం చేయాలని, కష్టాలని భావిస్తాము. పొద్దున్నే నిద్రలేపే కోడిని, నిద్రలేచి కూర చేసుకొని తింటున్నాము. ఇలా మేక, గేదె, ఆవు ఇంకా అనేక పక్షులు ప్రధానంగా మనుష్యుల వలనే అంతరించిపోతున్నాయి. కనుక ‘సృష్టిలో ప్రతిజీవి విలువైనదే’ అన్న విషయాన్ని గుర్తెరిగినపుడే జీవరాశుల జీవనానికి సహకరించిన వారౌతాము.

ప్రశ్న 4.
వాయసం పాఠం ద్వారా కాకి గొప్పతనాన్ని తెలుసుకున్నావు కదా, అలాగే చీమ. గొప్పతనాన్ని వివరించుము.
జవాబు:
చీమలు సంఘజీవులు. ఎప్పుడూ బారులు బారులుగా వెళుతుంటాయి. ఎక్కడ ఆహారపు పదార్థం ఉన్నట్టు పసిగట్టినా చట్టుక్కున అక్కడికి వెళతాయి. తమ బరువు కన్నా ఎన్నో రెట్లు బరువున్న ఆహార పదార్థాన్ని కష్టపడి చాలా దూరం వెతుకుతూ ఆహారాన్ని మోస్తూ, బారులుగా పుట్టలోకి తెస్తాయి. కొత్త ప్రదేశాలకు వెళ్ళినపుడు ఒక్కొక్కసారి మనమయినా దారి తప్పుతాము గానీ, చీమలు మాత్రం దారి తప్పకుండా మళ్ళీ తమ పుట్టలోకే వచ్చేస్తాయి.

అవి దారిని గుర్తుపెట్టుకోవడానికి ఒక రకమైన జిగురుని దారి వెంట వదులుకుంటూ వెళతాయి. తిరిగి వచ్చేటప్పుడు ఆ జిగురును వాసన చూసుకుంటూ తికమక పడకుండా నేరుగా వస్తాయి. అందుకే అవి వరుసగా వస్తుంటాయి. అవి వెళ్ళేదారిలో ఏదైనా నీటి ప్రవాహం లాంటిది సంభవించినపుడు అవి వందలాదిగా కలిసి ఉండచుట్టుకొని దొర్లుకుంటూ సురక్షితంగా వచ్చేస్తాయి. చీమలు ఎత్తు నుండి పడినా వాటికి దెబ్బ తగలదు. కారణం చీమలలాంటి తేలిక జీవుల విషయానికొస్తే వాటిపై పనిచేసే గురుత్వాకర్షణ బలం, గాలి నిరోధక శక్తి చాలా వరకు సమానంగా ఉండటం వల్ల అవి సమవేగంతో నేలను చేరతాయి. అందువల్ల వాటికి హాని జరుగదు.

భూమి మీద జీవనం సాగించిన తొలిప్రాణి చీమ. సూర్యుని నుండి ఒక అగ్ని శకలం వేరుపడి కొన్ని కోట్ల సంవత్సరాల తర్వాతకది చల్లబడి భూమిగా ఏర్పడిందని చెబుతారు. భూమిపైన కాసే ఎండకే మనం ఎంతో బాధపడతాం కదా ! భూమిలోపల జీవించే చీమ ఎంతో వేడిని తట్టుకోగల శక్తి గలదని తెలుస్తున్నది. అల్పప్రాణియైన ఎంతో తెలివైనదిగా చీమను గుర్తించాలి మనం.

PAPER – I : PART – B

భాషాంశాలు – పదజాలం :

I. సొంతవాక్యాలు:

1. కాకి బలగం : దుర్యోధనుని కాకి బలగం అంతా ఉత్తరుని పెండ్లికి తరలివెళ్ళారు.
2. కాకిపిల్ల కాకికి ముద్దు : కాకిపిల్ల కాకికి ముద్దన్నట్లు రాము గీసిన బొమ్మలు రాముకి నచ్చుతాయి.
3. కాకిగోల : చెట్లు కింద పిల్లల కాకిగోల ఏమిటా ? అని ఆరాతీస్తే కోతి వచ్చిందిట.
4. మసిబూసి మారేడు కాయ : పరీక్షల వేళ ప్రాజెక్టు రికార్డును మసిబూసి మారేడుకాయ చేసినట్లు స్టిక్కర్లతో గోపి ఆకర్షణగా తయారుచేశాడు.
5. గావుకేకలు : పూతన పెట్టిన గావుకేకలకు వ్రేపల్లె జనమంతా ఉలిక్కిపడ్డారు.
6. ప్రాణసఖుడు : శ్రీకృష్ణునికి – అర్జునుడు వలే దుర్యోధనునికి – కర్ణుడు ప్రాణసఖుడేగాని స్వామిభక్తి ఎక్కువ.
7. ఏకరువు పెట్టు : ఎన్నో ఏళ్ళకు ఊరికి వచ్చిన మిత్రుడికి గోపి ఊరి సంగతులన్నీ ఏకరువు పెట్టాడు.
8. కలుపుగోలుతనం : సాధారణ జనంలో ఉన్నంత కలుపుగోలుతనం ధనిక కుటుంబాలలో కూడా కనిపించదు.
9. బంధుజనం : చుట్టాలు – మా బంధుజనం ఎప్పుడూ తీర్థయాత్రలలోనే కాలం గడుపుతున్నారు.

II. అర్థాలు :

ప్రశ్న 1.
“వెన్నుడు” అనే పదానికి అర్థం
A) వెన్ను కలవాడు
B) విష్ణువు
C) శివుడు
D) ఇంద్రుడు
జవాబు:
B) విష్ణువు

ప్రశ్న 2.
సొమ్ము, ధనము – అనే అర్థం గల పదము
A) రూపాయి
B) పాడిపంటలు
C) లిబ్బులు
D) మబ్బులు
జవాబు:
C) లిబ్బులు

ప్రశ్న 3.
చెట్టు మీద “బలిపుష్టము” కాకా అని అరిచింది
A) పుష్టి బలం
B) పాప ఫలం
C) రామచిలుక
D) వాయసము
జవాబు:
D) వాయసము

ప్రశ్న 4.
“ప్రేమ” అనే అర్థం గల పదం
A) కులుక
B) పెరిమ
C) తియ్యని
D) కమ్మని
జవాబు:
B) పెరిమ

ప్రశ్న 5.
“చుక్కల దొర” అంటే అర్థం
A) సూర్యుడు
B) చంద్రుడు
C) ముగ్గు
D) రాముడు
జవాబు:
B) చంద్రుడు

ప్రశ్న 6.
అమావాస్య నాటి ఇరులు భయపెడతాయి – గీత గీసిన పదానికి అర్థం
A) రాత్రులు
B) చీకట్లు
C) నక్షత్రాలు
D) ఆకాశం
జవాబు:
B) చీకట్లు

ప్రశ్న 7.
పక్క చూపులు చూచు కపట చిత్తులు మెచ్చరు – గీత గీసిన పదానికి అర్థం
A) దయ
B) జాలి
C) మోసం
D) స్వార్థం
జవాబు:
C) మోసం

ప్రశ్న 8.
లోకాన దీనుల శోకాల కన్నీటి గాథలేకరువు పెట్టుదువు – గీత గీసిన పదానికి అర్థం
A) బాధ
B) కథ
C) నవల
D) వ్యాసం
జవాబు:
B) కథ

ప్రశ్న 9.
మోసంతో మసిబూసి, మారేడుకాయ జేసేవాడు ఖలుడు – గీత గీసిన పదానికి అర్థం
A) నీచుడు
B) మనిషి
C) రాక్షసుడు
D) మంచివాడు
జవాబు:
A) నీచుడు

ప్రశ్న 10.
లొట్టి మీద కాకిలాగ వాగుతున్నావు – గీత గీసిన పదానికి అర్థం
A) లొట్ట
B) చెట్టు
C) ఒక పిట్ట
D) కల్లుకుండ
జవాబు:
D) కల్లుకుండ

III. ప్రకృతి, వికృతులు :

ప్రశ్న 1.
పక్షము – అనే పదానికి వికృతి
A) పక్షి
B) పచ్చము
C) పక్క
D) పాట
జవాబు:
C) పక్క

ప్రశ్న 2.
అంచ – అనే పదానికి ప్రకృతి
A) హంస
B) యంచ
C) రాజపులుగు
D) మంచం
జవాబు:
A) హంస

ప్రశ్న 3.
విష్ణుడు – అనే పదానికి వికృతి
A) కృష్ణుడు
B) వెన్నుడు
C) విషువత్తు
D) వ్యాసుడు
జవాబు:
B) వెన్నుడు

ప్రశ్న 4.
సాయంకాలం గీము వదలి వెళ్ళవద్దు – గీత గీసిన పదానికి ప్రకృతి
A) వరండా
B) గృహము
C) భూగృహము
D) గ్రహము
జవాబు:
B) గృహము

ప్రశ్న 5.
” సేమము” అనే పదానికి వికృతి
A) క్షేమము
B) చేమము
C) ధామము
D) సేకరణ
జవాబు:
A) క్షేమము

ప్రశ్న 6.
అందరి దృష్టి అతడి మీదే – గీత గీసిన పదానికి వికృతి
A) దిస్టి
B) ద్రుష్టి
C) దుష్టు
D) శ్రేష్ఠము
జవాబు:
A) దిస్టి

ప్రశ్న 7.
చుక్కల దొరలోన ముక్కున నలుపున్న చల్లని వెన్నెల జల్లులిడడె – గీత గీసిన పదానికి వికృతి
A) నక్షత్రం
B) తార
C) శుక్ర
D) బొట్టు
జవాబు:
C) శుక్ర

ప్రశ్న 8.
విసఫు మేతరి గొంతు విడ్డూరమగు నలుపున్నను శివుడంచు బొగడబడడె – గీత గీసిన పదానికి వికృతి
A) వింత
B) ఆశ్చర్యం
C) అబ్బురం
D) విడ్వరం
జవాబు:
D) విడ్వరం

IV. పర్యాయపదాలు :

ప్రశ్న 1.
వాయసము – అనే పదానికి పర్యాయపదాలు కానివి.
A) ధ్వాంక్షము, కాకి, కాకము
B) బలిపుష్టము, మౌకలి
C) ఆత్మఘోషము, కరటము
D) గేహము, జటాయువు
జవాబు:
D) గేహము, జటాయువు

ప్రశ్న 2.
“గృహం” అనే పదానికి పర్యాయపదాలు
A) ఇల్లు, కొంప, గేహము
B) భవనము, తిన్నె
C) గది, వంటఇల్లు
D) కోట, పేట
జవాబు:
A) ఇల్లు, కొంప, గేహము

ప్రశ్న 3.
సంతోషంగా ఉండటమే వ్యక్తిబలం – గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు
A) హర్షం, ముదము, ప్రమోదం
B) సంతసం, మాత్సర్యం
C) మంద్రము, తంద్రము
D) స్మితము, దరహాసము
జవాబు:
A) హర్షం, ముదము, ప్రమోదం

ప్రశ్న 4.
ముల్లు – అనే పదానికి పర్యాయపదాలు
A) గడియారం, గంట
B) విల్లు, కుశ
C) కంటకము, ములికి
D) సూది, చాలు
జవాబు:
C) కంటకము, ములికి

ప్రశ్న 5.
మాంసము – అనే పదానికి పర్యాయపదాలు
A) కరకుట్లు, భక్ష్యము
B) పలలము, ఆమిషము
C) కుక్కురము, మేషము
D) బొబ్బర, మాంసలము
జవాబు:
B) పలలము, ఆమిషము

ప్రశ్న 6.
వాయసముల నలుపు రోయనేల – గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు
A) కాకి, కుక్క
B) ధాంక్షము, బలిపుష్టం
C) వాయసం, వాసం
D) కరటం, కటకం
జవాబు:
B) ధాంక్షము, బలిపుష్టం

ప్రశ్న 7.
ఆకాశం, నీరు, రాత్రి, నీడ నలుపు – గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు
A) గగనం, ఘనం
B) అంబరం, వస్త్రం
C) నింగి, ఆకసం
D) అంతరిక్షం, భక్షం
జవాబు:
C) నింగి, ఆకసం

ప్రశ్న 8.
అంధకారమైన అజ్ఞానం నలుపు – గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు
A) రజని, రాత్రి
B) చీకటి, తిమిరం
C) తమస్సు, తపస్సు
D) ధ్వస్తం, ధ్వంసం
జవాబు:
D) ధ్వస్తం, ధ్వంసం

V. నానార్థాలు :

ప్రశ్న 1.
“కాక” అనే పదానికి నానార్థాలు
A) కాకుండా, కోక
B) చిన్నాన్న, వేడిమి
C) కాకి అరుపు, నలుపు
D) తూర్పు, వెన్నుడు
జవాబు:
B) చిన్నాన్న, వేడిమి

ప్రశ్న 2.
కాకికి ఆహారము బలిగా ఇచ్చిన అన్నం – గీత గీసిన పదానికి నానార్థాలు
A) అంబలి, చెంబలి
B) ఒక రాజు, మేలు
C) ఒక చక్రవర్తి, అర్పణం, యమదండం
D) బలిపీఠం, కంబళి
జవాబు:
C) ఒక చక్రవర్తి, అర్పణం, యమదండం

ప్రశ్న 3.
చిరజీవి – అనే పదానికి నానార్థాలు
A) చిరంజీవి, కాకి
B) విష్ణువు, కాకి
C) తక్కువ వయసు, ఒక జీవి
D) మరణం లేనివాడు, మార్కండేయుడు
జవాబు:
B) విష్ణువు, కాకి

ప్రశ్న 4.
ఆత్మఘోషమా ! చిరజీవివై వెలుంగు – గీత గీసిన పదానికి నానార్థాలు
A) బుద్ధి, తెలివి
B) మనస్సు, పరమాత్మ
C) దేహం, కాయం
D) జీవుడు, జీవి
జవాబు:
B) మనస్సు, పరమాత్మ

ప్రశ్న 5.
నోరు నొవ్వంగనే రాయబారమేమొ తెచ్చు వార్తలో చుట్టాలు వచ్చు కబురో – గీత గీసిన పదానికి నానార్థాలు
A) సమాచారం, విషయం
B) నడత, నడక
C) భాషణం, మిరప
D) వృత్తాంతం, నడత
జవాబు:
A) సమాచారం, విషయం

VI. వ్యుత్పత్యర్థములు :

ప్రశ్న 1.
తిరుగుచుండునది – అను వ్యుత్పత్తి గల పదం
A) ద్రిమ్మరి
B) జులాయి
C) వాయసం
D) తిరుగలి
జవాబు:
C) వాయసం

ప్రశ్న 2.
కాకా అని తన పేరునే అరిచేది అను వ్యుత్పత్తి గల పదం
A) కోకిల
B) ఆత్మఘోషము
C) చినాన్న
D) వాయి
జవాబు:
B) ఆత్మఘోషము

ప్రశ్న 3.
“పాషండుడు” అనే పదానికి సరియైన ఉత్పత్తి
A) పాపములను పోగొట్టువాడు
B) సంసార బంధాలకు అనుగుణంగా శాస్త్రమును వాడుకొనేవాడు
C) పాప కర్మలు చేయువాడు
D) రాయి వంటి మనస్సు కలవాడు
జవాబు:
B) సంసార బంధాలకు అనుగుణంగా శాస్త్రమును వాడుకొనేవాడు

ప్రశ్న 4.
విషమును మింగినవాడు – అనే వ్యుత్పత్తి గల పదము
A) విసపు మేతరి
B) సర్పరాజు
C) శాంతుడు
D) సోక్రటీసు
జవాబు:
A) విసపు మేతరి

ప్రశ్న 5.
మౌకలి – అనే పదానికి సరైన వ్యుత్పత్తి
A) మూకలునికి సంబంధించినది
B) ఎంగిలి తినేది
C) ‘క’ అని పలికేది
D) మాంసం తినేది.
జవాబు:
A) మూకలునికి సంబంధించినది

PAPER – II : PART – A

అపరిచిత పద్యాలు

ప్రశ్న 1.
క్రింది పద్యాన్ని చదివి, దాని క్రింద ఇచ్చిన నాలుగు ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

ఆచార్యున కెదిరింపకు
బ్రోచినదొర నింద సేయబోకుము కార్యా
లోచనము లొంటి జేయకు
మాచారము విడువబోకుమయ్య కుమారా !

ప్రశ్నలు – సమాధానాలు
1. ఎవరిని ఎదిరింపరాదు ?
జవాబు:
ఆచార్యుని (గురువును) ఎదిరింపరాదు.

2. ఎవరిని నింద చేయకూడదు ?
జవాబు:
కాపాడిన (రక్షించిన) వారిని నిందచేయకూడదు.

3. వేటిని ఒంటరిగా చేయకూడదు ?
జవాబు:
పనులకై చేయు ఆలోచనలు ఒంటరిగా చేయకూడదు.

4. విడిచిపెట్టకూడనిది ఏది ?
జవాబు:
మంచి నడవడిని విడిచిపెట్టకూడదు.

5. ఇది ఏ శతకంలోని పద్యం ?
జవాబు:
ఇది కుమార శతకంలోని పద్యం.

ప్రశ్న 2.
క్రింది పద్యాన్ని చదివి, దాని క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

వినదగు నెవ్వరు చెప్పిన
వినినంతనె వేగపడక విషయ మెరుగుచున్
కనికల్ల నిజము దెలియుచు
మనవలె మహితాత్ముడుగను మరువక ఎపుడున్.

ప్రశ్నలు – సమాధానాలు
1. చెప్పినది ఎట్లు వినవలెను ?
జవాబు:
చెప్పినది తొందరపడకుండా విషయమును తెలిసి కొనుచు వినవలెను.

2. విని తెలియవలసిన దేమి ?
జవాబు:
విని అబద్ధమేదో, నిజమేదో తెలియవలెను.

3. ఎట్లు మనవలెను ?
జవాబు:
ఎప్పుడు మహితాత్ముడుగ మనవలెను.

4. దీనికి శీర్షికను సూచించండి.
జవాబు:
దీనికి శీర్షిక ‘మహితాత్ముడు’.

5. కల్ల అంటే అర్థం ఏమిటి ?
జవాబు:
కల్ల అంటే అసత్యం.

ప్రశ్న 3.
క్రింది పద్యాన్ని చదివి, దాని క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు వ్రాయుము.

మేడిపండు జూడ మేలిమైయుండును
పొట్టవిచ్చిచూడ పురుగులుండు
పిరికివాని మదిని బింకమీలాగుర
విశ్వదాభిరామ ! వినురవేమ !

ప్రశ్నలు – సమాధానాలు
1. పిరికివాడు దేనితో పోల్చబడినాడు ?
జవాబు:
పిరికివాడు మేడిపండుతో పోల్చబడినాడు.

2. మేడిపండు పైకి ఏ విధంగా వుంటుంది ?
జవాబు:
మేడిపండు పైకి చక్కగా ఉంటుంది.

3. మేడిపండు లోపల ఎలా ఉంటుంది ?
జవాబు:
మేడిపండు లోపల పురుగులతో కూడి ఉంటుంది.

4. ఈ పద్యం వల్ల తెలిసిందేమిటి ?
జవాబు:
ఈ పద్యంవల్ల పిరికివాని స్వభావం తెలుస్తోంది.

5. ఇది ఏ శతకంలోని పద్యం ?
జవాబు:
ఇది వేమన శతకంలోని పద్యం.

ప్రశ్న 4.
క్రింది పద్యాన్ని చదివి, దాని క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు వ్రాయండి.

ధనము కూడబెట్టి ధర్మంబు సేయక
తాను తినక లెస్స దాచుగాక
తేనెటీగ గూర్చి తెరువరి కీయదా
విశ్వదాభిరామ ! వినురవేమ !

ప్రశ్నలు – సమాధానాలు
1. తేనెటీగ తేనెను ఎవరికి యిస్తున్నది?
జవాబు:
తేనెటీగ తేనెను తెరువరికి (బాటసారికి) ఇస్తున్నది.

2. తాను తినక, కూడబెట్టువారినేమందురు?
జవాబు:
తాను తినక, కూడబెట్టువారిని పిసినారి అంటారు.

3. పై పద్యము నందలి భావమేమి?
జవాబు:
కూడబెట్టిన ధనం సద్వినియోగం చేయకపోతే వృథా అవుతుంది.

4. కూడబెట్టిన ధనము ఎట్లు సద్వినియోగమగును?
జవాబు:
కూడబెట్టిన ధనం దానం చేసినా లేదా తాను అనుభవించినా సద్వినియోగం అవుతుంది.

5. ఇది ఏ శతకంలోని పద్యం ?
జవాబు:
ఇది వేమన శతకంలోని పద్యం.

ప్రశ్న 5.
క్రింది పద్యాన్ని చదివి, దాని క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు వ్రాయండి.

అనగ ననగ రాగ మతిశయిల్లుచు నుండు
తినగ తినగ వేము తీయనుండు
సాధనమున పనులు సమకూరు ధరలోన
విశ్వదాభిరామ ! వినురవేమ !

ప్రశ్నలు – సమాధానాలు
1. అంటూ ఉంటే అతిశయిల్లేది ఏది ?
జవాబు:
అంటూ ఉంటే రాగం అతిశయిల్లుతుంది.

2. తింటూ ఉంటే తీయనయ్యేది ఏది?
జవాబు:
తింటూ ఉంటే వేపాకు తీయనవుతుంది.

3. సాధనతో సమకూరేవి ఏవి?
జవాబు:
సాధనతో పనులు సమకూరుతాయి.

4. ఈ పద్యానికి మకుటం ఏది?
జవాబు:
‘విశ్వదాభిరామ వినురవేమ’ అనేది ఈ పద్యానికి మకుటం.

5. అతిశయిల్లు అంటే ఏమిటి ?
జవాబు:
అతిశయిల్లు అంటే హెచ్చు.

వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత

ప్రశ్న 1.
అంతరించిపోతున్న పక్షులు, జంతువులు, అడవులు – వీటిని కాపాడాలని ఐదు నినాదాలు రాయండి.
జవాబు:

1. వృక్షో రక్షతి రక్షితః.
2. పచ్చని చెట్లు ప్రగతికి మెట్లు.
3. రసాయన మందులు వాడకు, పక్షుల జీవితాలతో ఆడకు.
4. నీ ప్రయోజనాలకై ప్రాణులను బలీయకు.
5. హింస చేసేది మనమే, భూతదయ అనేది మనమే.
6. పక్షులను కాపాడు, హింసను విడనాడు.
7. సేంద్రియ ఎరువులతో ప్రాణుల మనగడకు సహకరించు.
8. ఆకలికి అన్నము ఉండగా జంతుబలులెందుకు.
9. చెప్పేది శాఖాహారమూ ! చేసేది మాంసాహారమా ?
10. చెప్పినవారు చెప్పినట్లే ఉన్నారు. పక్షులు, జంతువులు ఏమైపోతున్నాయో ?

PAPER – II : PART – B

భాషాంశాలు – వ్యాకరణం

కింది వాటికి సరైన సమాధానం గుర్తించి, (A, B, C, D) సంకేతాన్ని కుండలీకరణంలో రాయండి.

I. సంధులు:

ప్రశ్న 1.
మ్రింగుట + ఏల – సంధి చేయగా
A) మ్రింగుటకేల
B) మ్రింగుట యేల
C) మ్రింగుటేల
D) మ్రింగేలా
జవాబు:
C) మ్రింగుటేల

ప్రశ్న 2.
శివుని విసపు మేతరి అని కూడా అంటారు – గీత గీసిన పదాన్ని సంధి విడదీసి రాయండి.
A) విసపు + మేతరి
B) విసము + మేతరి
C) విష + మేతరి
D) విసమే + మేతరి
జవాబు:
B) విసము + మేతరి

ప్రశ్న 3.
లోకము + న – సంధి నామము
A) ఉత్వసంధి
B) ముగాగమ సంధి
C) లు, ల, నల సంధి
D) ప్రాది సంధి
జవాబు:
C) లు, ల, నల సంధి

ప్రశ్న 4.
తొడన్ + కొట్టి – సంధి జరిగిన విధము
A) గసడదవాదేశ సంధి
B) సరళాదేశ సంధి
C) ఇత్వసంధి
D) ద్వంద్వ సంధి
జవాబు:
B) సరళాదేశ సంధి

ప్రశ్న 5.
పాయసము + ఒల్లక – సంధి కార్యము
A) ఉత్వసంధి
B) లులనల సంధి
C) ముగాగమ సంధి
D) సవర్ణదీర్ఘ సంధి
జవాబు:
A) ఉత్వసంధి

ప్రశ్న 6.
ఈ కింది వానిలో ఉత్వసంధి కానిది.
A) బోనము + అబ్బు
B) సేమములు + అడుగు
C) నాకు + ఏది
D) పాతకున్ + కొలుచు
జవాబు:
D) పాతకున్ + కొలుచు

ప్రశ్న 7.
నిలువు + నిలువు సంధి కలిపి రాయగా
A) నిట్టనిలువు
B) నిలునిలువు
C) నిలిచినది
D) నిండు నిలువు
జవాబు:
A) నిట్టనిలువు

II. సమాసాలు:

ప్రశ్న 1.
కింది వానిలో విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయ సమాసం కానిది.
A) పరుల కొంపలు
B) చారు సంసారము
C) రోత బ్రతుకు
D) తీపి పాయసము
జవాబు:
A) పరుల కొంపలు

ప్రశ్న 2.
క్రింది వానిలో షష్ఠీ తత్పురుష సమాసము కానిది.
A) కరటరాజు
B) అన్న కొడుకు
C) నరుల తలలు
D) చల్లని వెన్నెల
జవాబు:
D) చల్లని వెన్నెల

ప్రశ్న 3.
కింది వానిలో రూపక సమాసమునకు ఉదాహరణ
A) దినము దినము
B) ప్రాణం వంటి సఖుడు
C) కపటమైన చిత్తము కలవారు
D) విషము అనెడు అగ్ని
జవాబు:
D) విషము అనెడు అగ్ని

ప్రశ్న 4.
ప్రాణము వంటి సఖుడు – ఏ సమాసము ?
A) రూపక సమాసము
B) ఉపమాన పూర్వపద కర్మధారయము
C) అవ్యయీభావ సమాసము
D) షష్ఠీ తత్పురుష
జవాబు:
B) ఉపమాన పూర్వపద కర్మధారయము

ప్రశ్న 5.
దినము + దినము → ప్రతిదినము – ఏ సమాసము ?
A) అవ్యయీభావ సమాసము
B) ప్రాది సమాసము
C) రూపక సమాసము
D) ద్వంద్వ సమాసము
జవాబు:
A) అవ్యయీభావ సమాసము

ప్రశ్న 6.
కపటమైన చిత్తము కలవారు – సమాసము చేయగా
A) కపటుల చిత్తము
B) కపట చిత్తములు
C) కపట చిత్తులు
D) కపటము గలవారు
జవాబు:
C) కపట చిత్తులు

ప్రశ్న 7.
చెట్టు మీద కాకి పిల్లలు గోల చేస్తున్నాయి – గీత గీసిన పదం ఏ సమాసము ?
A) సప్తమీ తత్పురుష
B) తృతీయా తత్పురుష
C) షష్ఠీ తత్పురుష
D) బహువ్రీహి
జవాబు:
C) షష్ఠీ తత్పురుష

ప్రశ్న 8.
ఎంగిలి మెతుకులు సమాసమునకు సరియైన విగ్రహవాక్యము
A) ఎంగిలియైన మెతుకులు
B) ఎంగిలి మరియు మెతుకులు
C) ఎంగిలి యొక్క మెతుకులు
D) ఎంగిలి వంటి మెతుకులు
జవాబు:
A) ఎంగిలియైన మెతుకులు

III. అలంకారము :

ప్రశ్న 1.
పాఱఁజూచిన రిపుసేన పాఱఁజూచు – ఈ వాక్యంలో ఉన్న అలంకారం
A) యమకము
B) వృత్త్యనుప్రాస
C) లాటానుప్రాస
D) ఉపమా
జవాబు:
A) యమకము

ప్రశ్న 2.
ఎన్నికలలో, ఎన్నికలలో ! – ఈ వాక్యంలో ఉన్న అలంకారం –
A) వృత్త్యనుప్రాస
B) యమకము
C) ఉపమా
D) లాటానుప్రాస
జవాబు:
B) యమకము

ప్రశ్న 3.
నంద నందనా వంద వందనాలు ఈ వాక్యంలో ఉన్న అలంకారం
A) వృత్త్యనుప్రాస
B) లాటానుప్రాస
C) ఛేకానుప్రాస
D) యమకము
జవాబు:
C) ఛేకానుప్రాస

IV. ఛందస్సు :

ప్రశ్న 1.
వేసంగి, భళిరా – అనే పదాలు వరుసగా
A) త, ర
B) ర, స
C) త, స
D) ర, ర
జవాబు:
C) త, స

ప్రశ్న 2.

పై పద్యపాదంలో గణవిభజన చేసిన గణాలను ఇలా అంటారు.
A) ఇంద్ర గణాలు
B) సూర్య గణాలు
C) వృత్త గణాలు
D) చంద్ర గణాలు
జవాబు:
B) సూర్య గణాలు

ప్రశ్న 3.
ఈ కింది వానిలో మ గణం
A) UII.
B) UIU
C) IUU
D) UUU
జవాబు:
D) UUU

Telangana SCERT TS 10th Class English Guide Pdf Unit 5A The Storeyed House – I Textbook Questions and Answers.

TS 10th Class English Guide Unit 5A The Storeyed House – I

Social Issues:

Read the following quotation and answer the questions that follow.

Question 1.
What does the above line talk about?
Answer:
In the above lines the poet Tagore thinks that a society, which is not divided by communal, regional, religious and linguistic differences, is like a heaven itself. He even wishes his country to be such a heaven. The narrow feelings among the people such as communalism, regionalism, religious fundamentalism and linguistic fascinations divide the society into pieces.

They divide one section of people from others as narrow domestic walls. Tagore wishes that there should not be any differences, and discrimination among the people. All the people in our country should live in harmony, peace and fraternity. Then our country becomes a heaven of freedom.

Question 2.
What does the expression ‘the narrow domestic walls’ mean?
Answer:
The communal, religious, regional and linguistic differences among the people are called the narrow domestic walls, because they divide the society into pieces. They distinguish one section of people from the other like walls. Communalism, religious fundamentalism, regionalism, and linguistic feelings are the narrow ideas that divide people from one another.

Oral Discourse:

Speech – ‘Social evils are the hurdles for the development of the country.’
(Social evils; causes; consequences and your role in making the world heaven of freedom).
Answer:
Social & cultural practices that have adverse or negative impact on all, or some group of people including girls women, and dalit are known as social evils. Social evils exist in almost all societies, communities, religion, regions are civilization since time immemorial.

The only difference is educated & developed societies have released, and given up the practices that are unscientific, inhuman, undemocratic and discriminatory. On the other hand, developing countries with a large percentage of illiterate, ignorant and unexploited masses of people are yet to give up the various aspect of social evils.

However the combined effort of law, act, education and awareness, democratic principles, modern and western influence have been helping to gradually eradicate these time immemorial practices. In practice, the various type of society evil do prevail in the day-to-day the severity of the social evils in much more in rural areas than the urban centers.

Impact of social evils and problems:

1. Felling of nationalism and petrolism declines.
2. Deprivation of fundamental rights / human rights.
3. Deprivation of social culture rights & privileges.
4. Social communal and political conflict / violence, hatered, grudge.
5. Increase poverty and deprivation.
6. Sovernity, democracy and unity became weaker.
7. Narrow division of society / community.
8. The effort of planned development cannot achive the object of equity, equaity and quality life.
9. Lack of equal aspect, support and co-ordinate among the people at different levels.
10. Psychological / pressure / develop inferiority complex
11. Pack of mass baed political participation.

I. Answer the following Questions:

Question 1.
Who was Bayaji? Where did he work?
Answer:
Bayaji was a sixty year old man with sound health. He was a Mehar by caste. He worked for thirty five years as a porter in the dockyard in Bombay. He retired as a supervisor.

Question 2.
Why did he return home?
Answer:
Bayaji retired from his service as a supervisor in the dockyard. He thought that there was no longer any reason to hang around in Bombay. So he decided to come back to his own village. He wanted to live his remaining life in his own village with his own people. He had a big family but he owned a small house. He wanted to construct a big storeyed house for his family. So he returned home.

Question 3.
“Greetings to you, sir, how are things with you?” Bayaji greeted Bhujaba. Why did Bhujaba become furious?
Answer:
Bhujaba was a known rascal of the village. He belonged to a upper caste. When Bayaji greeted him by merely saying “Greetings sir,’ he became furious. He was expected to greet higher caste people by saying “My humble salutations sir”. Bhujaba thought, after embracing Buddhism, Bayaji himself must have felt an equal to a Brahmin. So he grudged about it and became furious.

Question 4.
Which religion did Bayaji embrace?
Answer:
Actually Bayaji belonged to Mehar, a dalit community of Maharashtra. Later he embraced Buddhism to escape the sufferings of untouchability.

Question 5.
Why was Bayaji tempted to knock down Bhujaba with his box?
Answer:
When Bayaji merely said “Greetings”, Bhujaba became furious and asked him if he thought he could become a Brahmin merely by saying “Greetings” and if he could forget his position simply because he had turned Buddhist. Bayaji was nonplussed to face those questions from Bhujaba and for a moment, he was tempted to knock Bhujaba down with his box.

Question 6.
Why do you think Bhujaba insisted on knowing the exact amount received by Bayaji on his retirement?
Answer:
He Bhujaba came to know that Bayaji was retired from his service and came to the village to spend the rest of his life there. Knew that Bayaji would get some amount of money towards retirement benefits. Actually, he was Jealous and greedy about Bayaji’s money.

He wanted to swindle at least four or five hundred rupees from Bayaji’s fund amount. So, I thought Bhujaba insisted on knowing the exact amount received by Bayaji on his retirement. In fact, Bhujaba respected him when he came to know that Bayaji had collected the fund amount some two and a half thousand rupees.

Question 7.
What was Bayaji’s dream?
Answer:
Bayaji’s dream was to build a storeyed house in his own village. He had a big family but a small house. Their house was so small that all the members of the family could not eat at once. The existing three-portioned house could not accommodate all the people in his large family. So his dream was to build a big storeyed house.

The Storeyed House – I Summary in English

Bayaji was a sixty year old man with sound health. He worked as a porter for thirty five years in the dockyard in Bombay. He retired from his service as a supervisor. He received two thousand five hundred rupees as fund amount. He thought that there was no longer any reason to hang around in Bombay. So he wanted to go back to his village to live his remaining life with his family.

Bayaji belonged to a Mehar caste, a low caste of Maharashtra. Later he embraced Buddhism. On reaching his village he met Bhujaba, a highercaste rascal. Bayaji greeted him by saying “Greetings Sir!”. Bhujaba thought his greetings had not any salutation and was not humble. So he showed his upper-caste grudge against Bayaji.

He asked him whether he had grown head strong and forgot his lower social position after embracing Buddhism. For a moment it annoyed and frustrated Bayaji. Bhujaba was jealous of Bayaji’s financial position. He enviously asked Bayaji how much money he received as fund amount after his retirement. He insisted Bayaji to tell the exact figure of his receipts.

On reaching the house all his family members received him delightfully. His mother, his beloved wife, all his eight children received him with warm welcome. His daughters, overcame with enthusiasm, like little children searched all his luggage, to see whether he had brought any gifts for them. On finding pots, pans, nails and photographs in his box they were a little disappointed.

They asked him fondly why he had not brought anything for them. Then Bayaji replied smilingly that he wanted to present a gift for them all which could last for ever. He told them that their house was very old and very small. It could not accommodate all his big family. So for their comfort he told them he decided to build a single Storeyed House for them.

Glossary:

Winding (adj) = having a curving and twisting shape ;
dispenssary (n) = a place where patients are treated, hospital ;
obstinate (adj) = stubborn ;
destination (n) = a place to which somebody is going to ;
sore (adj) = annoyed; upset and angry ;
goddammit (phr) = an expression used to show that one is angry or annoyed;
initial (adj) = first ;
momentum (n) = impetus gained by movement;
clambered (v) = climbed or moved with difficulty; climbed;
jostle (v) = to push roughly against somebody in a croud; push;
reluctantly (adv) = unwillingly;
truant (n . phr) = a child (a student) who stays away from school without leave or permission;
bang (n) = a sudden loud noise;
lurch (n) = to make a sudden, unsteady movement; forward or sideways(stagger away); a sudden movement;
helter – skelter (adv) = in disorderly haste;
stumble (v) = to hit your foot against something which you are walking or running;
heaved (v) = uttered (a sigh);
grunted (v) = made a short low sound in the threat;
hang around (phr . v) = to stay at a place not doing very much;
sundry (adj) = various; not important enough to be named;
dockyard (n) = place where ships are built and repaired;

non plussed (v) = so surprised and confused that you do not know what to do or say; Dumbfounded;
inter (v) = to bury a dead person;
incur (v) = to become liable for;
hostility (n) = enmity;
persist (v) = to continue to do something ;
artfully (adv) = cleverly ;
swindle (v) = to cheat somebody in order to get something ;
scampered (v) = ran quickly ;
scrambled (v) = to move quickly especially with great difficulty;
mock (adj) = not sincere ;
conceal (v) = hide ;
cling (v) = to hold on tightly to somebody ; cling-clung-clung
obey (v) = to do what you are told or expected to do;
fling (v) = to throw ; fling-flung-flung;
temple (n) = each of the flat part at the sides of the head ;
be doing well (pharase) = to be in good health ;
godly (adj) = living a moral life based on religious principles ;
adequqte (adj) = enough in quantity, sufficient ;
auspicious (adj) = showing signs that something is likely to be successful in the future; promising ;
Mahar (n) = a dalit community in Maharastra (Their main occupations are wall mending, sweeping or agricultural labour.);
pleasantries (n) = jocular or humorous remarks;
sturdy (adj) = strong and solid;

These TS 9th Class Telugu Important Questions 12th Lesson తీయని పలకరింపు will help the students to improve their time and approach.

TS 9th Class Telugu 12th Lesson Important Questions తీయని పలకరింపు

PAPER – I : PART – A

I. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత (స్వీయరచన)

అ) కింది ప్రశ్నలకు పది వాక్యాలలో జవాబులు రాయండి.

ప్రశ్న 1.
నేటి సమాజంలో కొందరు ముసలి తల్లిదండ్రులను వృద్ధాశ్రమాలకు అప్పగిస్తున్నారు. ఎందుకు ? కారణాలను వివరించండి.
జవాబు:
మానవుడు సంఘజీవి. పదిమందితో కలిసి జీవించాలనుకుంటాడు. దేశ విదేశాలతో సంబంధాలు నెలకొల్పుకుంటాడు. కాని తన కుటుంబ సభ్యులతో ఆత్మీయంగా, ఇంటికి పెద్దదిక్కుగా ఉండే వృద్ధులను గౌరవంగా చూస్తున్నాడా ? ఈ ప్రశ్న ఎక్కువమందికి ప్రశ్నార్థకమే.

“యౌవ్వనంలో మనమే కష్టాల్లోకి దూకుతాం. వృద్ధాప్యంలో కష్టాలే మనవైపుకు దూసుకువస్తాయి”. నిన్నటిదాకా ఎవరి సాయంతో అడుగులు వేయడం నేర్చామో, నేడు వారికి ఆసరాగా నడవాలి. మన తప్పులు సరిచేసి మనుషులుగా తీర్చిన వారికి నేడు మాట, చూపు సరిగా లేకపోవడంతో తోడుగా ఉండాలి. చిన్నప్పుడు లేచి నిలబడాలంటే భయపడిన మనకు ధైర్యం చెప్పిన పెద్దలు, ఇవాళ వృద్ధులు అయ్యి, నిలబడలేని స్థితిలో ఉంటే ఊతంగా వెన్నంటి ఉండాలి.

ఏమి చేతగాని స్థితి నుండి అన్నీ చేయగలను అనే స్థితికి కారకులైన పెద్దలు, ప్రస్తుతం ఏమీ చేసుకోలేని స్థితిలో ఉంటే వారికి మనమే తల్లీ, తండ్రీ కావాలి. పైన చెప్పినవన్నీ చేయాలంటే మనకు ముందు మనసుండాలి. చిరకాలం జీవించాలని అందరూ కోరుకుంటారు. ఎందుకో కాని ముసలివాళ్ళం అవ్వాలని మాత్రం ఎవరూ కోరుకోరు. ఎంత విచిత్రం’!. వృద్ధాప్యం గురించి షేక్స్పియర్ ఇలా అంటాడు – “అందరికీ చివరి అంకం. అద్భుతమైన చరిత్రకు చరమాంకం. మరోసారి వచ్చే బాల్యం, పళ్ళు, కళ్ళు, రుచి వంటివేమీ తెలియని స్థితి వృద్ధాప్యం” అని.

నేటి కాలంలో ముసలివారిని పట్టించుకొనే బిడ్డలు తక్కువ. ఆస్తిలో భాగానికి ముందుకొచ్చినవారే వృద్ధులైన తల్లిదండ్రులను సాకటానికి వెనుకంజ వేస్తున్నారు. మనుమలు, మనుమరాండ్రు సైతం చులకనభావంతో చూడడం మిక్కిలి బాధ కలిగించే విషయం. దూరప్రాంతాల్లో ఉండి ఉద్యోగాలు చేసేవారు ఇంటివద్ద ఉండి వృద్ధులను చూసుకొనే మనసు లేక వృద్ధాశ్రమాల్లో చేరుస్తున్నారు. వైద్య విషయంలో కూడా సరైన మందు, తిండి పెట్టడానికి తీరికలేని పిల్లలను కన్న ముసలివాళ్ళు వృద్ధాశ్రమాల్లో చేర్చబడటంలో తప్పేముంది. వాళ్ళని కనడం తప్ప.

ప్రశ్న 2.
“తీయని పలకరింపు” పాఠం ద్వారా ప్రస్తుతం సమాజంలో వృద్ధులు మన నుండి ఏం కోరుకుంటున్నారో తెల్పండి.
జవాబు:
ఆధునిక జీవితంలో కుటుంబ విలువలు, మానవ సంబంధాలు అడుగంటుతున్నాయి. ముసలివారిని నిర్లక్ష్యంగా చూస్తున్నారు. వృద్ధుల అవసరాలు తీర్చడాన్ని, వారికి ఆత్మీయతను పంచడాన్ని పిల్లలు మరచిపోతున్నారు. వృద్ధులు తాము పెంచిన పిల్లలు తమపట్ల చూపుతున్న నిరాదరణనూ, తమ ఆవేదననూ ఎవరికీ చెప్పుకోలేక బాధపడుతున్నారు. ఆప్యాయంగా పిలిచి మాట్లాడేవారు, నిజంగా మనిషికి కావాలి. ‘తీయటి పలకరింపు’ మనిషికి కావాలి.

తల్లిదండ్రులు తమ పిల్లలను ఎంతో ప్రేమతో తమ గుండెలపై పెట్టుకొని పెంచుతారు. కడుపు కట్టుకొని పిల్లలకు తల్లిదండ్రులు కావలసినవి సమకూరుస్తారు. తమ వృద్ధాప్యంలో పిల్లలు తమను ఆదుకుంటారనే ఉద్దేశ్యంతో తమ సర్వస్వాన్ని. బిడ్డల కోసం వినియోగిస్తారు. అటువంటి ప్రేమజీవులను నిర్లక్ష్యం చేయడం, ముసలితనంలో పట్టించుకోకపోవడం వారికి తీవ్ర మనస్తాపాన్ని కల్గిస్తున్నాయి.

చివరి దశలో వారికి తిండి, బట్ట, గూడుతో పాటు బిడ్డల ప్రేమ పూర్వకమైన ఆదరణ, తీయని పలకరింపు కావాలి. కుటుంబ సభ్యులతో కలసిమెలిసి హాయిగా నవ్వుతూ సాగించే జీవనం కావాలి. “గతకాలమే బాగున్నదనిపించడం వృద్ధాప్యపు చిహ్నం”. కానీ ఉన్నంతకాలం వృద్ధులను బాగా చూసుకోవడం బిడ్డల కర్తవ్యం.

ప్రశ్న 3.
వృద్ధాప్యంలో మనుషులకు ఏం కావాలి ? కుటుంబ సభ్యులు వాళ్ళను ఎట్లా చూసుకోవాలి ?
జవాబు:
వృద్ధాప్యంలో మనుష్యులకు ఉండడానికి ఇల్లు, కట్టుకోడానికి బట్ట, తినడానికి తిండి కావాలి. వయస్సులో ఉన్నప్పుడే మనుషులు వృద్ధాప్యానికి కావలసిన ఏర్పాటు చేసికోవాలి. వృద్ధాప్యంలో సామాన్యంగా మంచి ఆరోగ్యం ఉండదు. అందువల్ల మంచి వైద్య సదుపాయం కావాలి.

పైన చెప్పిన వాటన్నింటితో పాటు బిడ్డల ప్రేమ పూర్వకమైన ఆదరణ, తీయని పలకరింపు కావాలి. వేళకు తగిన మితాహారం కావాలి. కుటుంబసభ్యులతో కలిసిమెలసి హాయిగా నవ్వుతూ సాగించే జీవనం కావాలి. ఆధ్యాత్మికమైన జీవనం కావాలి. వారు చదువుకోడానికి దైవ సంబంధమైన సాహిత్యం కావాలి.

భారత, భాగవత, రామాయణ గ్రంథాలు కావాలి. నేటి కాలానికి అవసరమైన టీ.వీ., రేడియో, ఫోను వంటి సౌకర్యాలు వారికి కావాలి. కుటుంబ సభ్యులు, వృద్ధులను ప్రేమగా, ఆప్యాయతతో పలుకరిస్తూ వారి అవసరాలను అడిగి తెలుసుకోవాలి. మధ్యమధ్య వారిని డాక్టర్ల వద్దకు తీసుకువెళ్ళి పరీక్షలు చేయించాలి. వారికి ముఖ్యావసరమయిన మందులను అందివ్వాలి. వృద్ధులను వృద్ధాశ్రమాలలో చేర్చక, తమతోపాటే కలో గంజో వారు త్రాగే ఏర్పాట్లు చేయాలి. వృద్ధులకు ముఖ్యంగా కావలసిన ప్రేమాదరాలను కుటుంబ సభ్యులు వారికి పంచి ఇవ్వాలి.

ప్రశ్న 4.
వృద్ధులైన నాయనమ్మ, తాతయ్యల అవసరాలు తీర్చడానికి నీవు ఏయే పనులు చేస్తావో సొంతమాటల్లో రాయుము.
జవాబు:
“నీవు వృద్ధుడిగా ఎదగవు, ఎదగటం మానివేసినప్పుడు వృద్ధుడవు అవుతావు” అన్నాడొక పెద్దాయన. వయసుతో పాటు మానసిక పరిణతి సాధిస్తే వృద్ధాప్యం శాపం కాదు. మనం గమనిస్తే లోకంలో కొందరు పుట్టుకతోనే వృద్ధుల్లా, మరికొందరు వృద్ధాప్యం వచ్చినా యువకుల్లా జీవిస్తారు. దీనినిబట్టి సంతోషంగా, ఆరోగ్యంగా ఉన్నంతకాలం అందరూ యువకులే అన్న సంగతి మరచిపోకూడదు.

వృద్ధులైన తాతయ్య, నాయనమ్మలు కోరుకునేది మన నుండి కాస్త ప్రేమాభిమానాలే. బాల్యంలో మన తల్లిదండ్రులు, తాతమామ్మలు మనకు ఎలా సేవలు చేసారో అవి మరచిపోకూడదు. తాత మామ్మలు ముసలితనం వల్ల వారి పనులు వారు చేసుకోలేరు. కనుక అవి గమనించి సమయానికి తగినట్లు వారికి కావల్సినవి సమకూరుస్తాను. అల్పాహారం, భోజనం, మందులు ఇలా కావల్సినవి అందిస్తాను.

మానసిక ప్రశాంతత కోసం రామాయణ, భారత, గీత వంటి పుస్తకాలు ఇచ్చి వారికి సంతోషం కలిగిస్తాను. వారికి ఏమీ తోచనపుడు అలా బయటకు తీసుకువెళ్ళి, వారి చిన్ననాటి సంగతులను గుర్తుకు వచ్చేట్లు చేస్తాను. బడికి వెళ్ళేముందు, వచ్చిన తర్వాత ఖాళీ సమయాన్ని వారికే కేటాయిస్తాను. చిన్నవయసులో వారు నాకు చేసిన సేవలు గుర్తు చేసుకుంటూ వారిపట్ల గౌరవభావంతో ఉంటాను. ముసలితనం వారికి శాపంలాగా కాక సంతోషంగా ఉండేందుకు ప్రయత్నిస్తాను.

PAPER – I : PART – B

భాషాంశాలు – పదజాలం :

I. సొంతవాక్యాలు:.

అ) ఈ కింది పదాలకు సొంతవాక్యాలు రాయండి.

1. ఆత్మీయత : రామునిపట్ల భరతుని ఆత్మీయతకు లక్ష్మణుడు ఆశ్చర్యపడ్డాడు.
2. నిర్లక్ష్యం : అహింస పేరుతో దుర్మార్గుల పట్ల నిర్లక్ష్యం చేస్తే శాంతిభద్రతలు దెబ్బతింటాయి.
3. ఆదరాభిమానాలు : కళల పట్ల ఆదరాభిమానాలు రాజులు చూపించేవారు.
4. భయభక్తులు : విద్యపట్ల భయభక్తులు కలిగి విద్య నభ్యసించాలి నిర్లక్ష్యం వద్దు.
5. న్యాయాన్యాయాలు : దోషం చేసిన వారిపట్ల ఆత్మీయత చూపిస్తే న్యాయాన్యాయాలు సరిగా నిర్ణయించలేరు.
6. కష్టసుఖాలు : తెలంగాణ ఉద్యమంలో K.C.R. కి తాము పొందిన కష్టసుఖాలకంటే ప్రజల ఆదరాభిమానాలు సంతృప్తి నిచ్చాయి.
7. సంప్రదింపులు : ఒక ప్రాజెక్టు కట్టాలంటే వివిధ శాఖలతో సంప్రదింపులు జరిపి ప్రభుత్వం అనుమతి తీసుకోవాలి.
8. పీడవదలు : ఆంగ్లేయుల పీడవదలిందను కొంటే, నల్లధనం పీడ భారత్ను పట్టుకుంది.

II. ఆరాలు:

ప్రశ్న 1.
“మననం చేసుకొను” అంటే అర్థం
A) గుర్తుకు తెచ్చుకొను
B) స్వంతం చేసుకొను
C) మనసుకు తెచ్చు
D) మరల వచ్చు
జవాబు:
A) గుర్తుకు తెచ్చుకొను

ప్రశ్న 2.
విచారపడు – అనే అర్థం గల పదం
A) ముందుకు వచ్చు
B) వాపోవు
C) వావిరిపోవు
D) వదరుపోవు
జవాబు:
B) వాపోవు

ప్రశ్న 3.
అర్జునుని విషాదము శ్రీకృష్ణుడు పోగొట్టెను – గీత గీసిన పదానికి అర్థం
A) విప్లవము
B) ఆలోచన
C) దుఃఖము
D) విషయము
జవాబు:
C) దుఃఖము

ప్రశ్న 4.
“స్వజనము” అంటే అర్థం
A) స్వరాజ్యము
B) తనవారు
C) సొంతప్రజలు
D) మనస్సులో మాట
జవాబు:
B) తనవారు

ప్రశ్న 5.
పెన్నుపారేసి వాళ్ళమ్మకు తెలియకుండా గోప్యంగా ఉంచాడు – గీత గీసిన పదానికి అర్థం
A) గోపికగా
B) తక్కువగా
C) రహస్యంగా
D) చెప్పకుండా
జవాబు:
C) రహస్యంగా

ప్రశ్న 6.
పరిశ్రమలు నెలకొల్పు చోట నీరుండాలి – గీత గీసిన పదానికి అర్థం
A) స్థాపించు
B) ప్రారంభించు
C) ఉన్నచోట
D) నెలవారిగా
జవాబు:
A) స్థాపించు

ప్రశ్న 7.
సర్వీసులో ఉండగా చాలా జోరుగా ఉండేది – గీత గీసిన పదానికి అర్థం
A) జోజో
B) హుషారు
C) హాయి
D) నిరుత్సాహం
జవాబు:
B) హుషారు

ప్రశ్న 8.
ఆనాటి ఆదరాభిమానాలు ఇప్పుడు కనబడవని వాపోతారు – గీత గీసిన పదానికి అర్థం
A) సంతోషిస్తారు
B) నవ్వుతారు
C) విచారిస్తారు
D) ఏడుస్తారు
జవాబు:
C) విచారిస్తారు

ప్రశ్న 9.
తన తల్లిదండ్రుల స్మృత్యర్థం ఈ నిలయాన్ని నెలకొల్పారు – గీత గీసిన పదానికి అర్థం
A) జ్ఞాపకంగా
B) కలగా
C) దైవంగా
D) ఇష్టంగా
జవాబు:
A) జ్ఞాపకంగా

ప్రశ్న 10.
ఇంక స్వంతిల్లేమిటి ? స్వజనమేమిటి? గీత గీసిన పదానికి అర్థం
A) అందరివారు
B) ఎవరికి వారు
C) పరాయివారు
D) తనవారు
జవాబు:
D) తనవారు

III. ప్రకృతి, వికృతులు:

ప్రశ్న 1.
ఆశ్చర్యము – అనే పదానికి వికృతి
A) అశచర్యము
B) అచ్చెరువు
C) ఆచ్ఛరం
D) ఆసుచర్య
జవాబు:
B) అచ్చెరువు

ప్రశ్న 2.
“సాయం” అనే పదానికి ప్రకృతి
A) సహాయం
B) సాయంకాలం
C) సరియగు
D) శయనం
జవాబు:
A) సహాయం

ప్రశ్న 3.
“మౌనం” అంటే పండుగ గుర్తుకు వస్తోంది – గీతగీసిన పదానికి ప్రకృతి
A) భోషాణం
B) భోగి
C) భోజనము
D) భోగం
జవాబు:
B) భోగి

ప్రశ్న 4.
కింది వానిలో సరియైన ప్రకృతి-వికృతి కానిది.
A) హంస-అంచ
B) న్యాయం-నెయ్యం
C) సంతోషం సంతసం
D) సన్యాసి – సన్నాసి
జవాబు:
B) న్యాయం-నెయ్యం

ప్రశ్న 5.
బంధం – అనే పదానికి వికృతి
A) బందువు
B) బందుగు
C) బందం
D) బందు
జవాబు:
C) బందం

ప్రశ్న 6.
ఈ కింది వానిలో సరియైన ప్రకృతి-వికృతి కానిది
A) ప్రకృతి – పగిది
B) అనాథ – అనది
C) మతి – మది
D) వీధి – ఈది
జవాబు:
D) వీధి- ఈది

ప్రశ్న 7.
మతి స్థిరం లేదు – గీత గీసిన పదానికి ప్రకృతి
A) యతి
B) మది
C) బుద్ధి
D) మనస్సు
జవాబు:
B) మది

ప్రశ్న 8.
వృద్ధులూ, అనాథలూ, పేదవారూ స్థిరవాసం భజన్లాల్ నిలయం – గీత గీసిన పదానికి వికృతి
A) అనాద
B) అనిద
C) అనది
D) అనాది
జవాబు:
C) అనది

ప్రశ్న 9.
తన గది తలుపు వీథి వరండాలోకే ఉంది – గీత గీసిన పదానికి వికృతి
A) వీది
B) బజారు
C) వాడ
D) వసారా
జవాబు:
A) వీది

ప్రశ్న 10.
ప్రకృతి వన్నెచిన్నెలు వర్ణించటానికి ఎవరి తరం – గీత గీసిన పదానికి వికృతి
A) ప్రకతి
B) పగద
C) పకిత
D) పగిది
జవాబు:

IV. పర్యాయపదాలు :

ప్రశ్న 1.
పెళ్ళి – అనే పదానికి పర్యాయపదాలు
A) పరిణయము, వివాహము
B) పాణిగ్రహణం, తలంబ్రాలు
C) గాంధర్వము, పాదపీడనం
D) కల్యాణ కంకణం, కరచాలనం
జవాబు:
A) పరిణయము, వివాహము

ప్రశ్న 2.
రాముని భార్య సీత – గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు
A) అర్ధాంగి, పార్వతి
B) ఆలు, ఇల్లాలు, పత్ని
C) వివాహిత, ఉత్తమురాలు
D) సంస్కృతి, సంస్కారి
జవాబు:
B) ఆలు, ఇల్లాలు, పత్ని

ప్రశ్న 3.
హరిశ్చంద్రుడు సత్యం కోసం రాజ్యం విడిచిపెట్టాడు – గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు
A) సత్యం, సత్యవతి
B) న్యాయం, ధర్మం
C) నిజము, ఋతము, నిక్కం
D) దానము, దయ
జవాబు:
C) నిజము, ఋతము, నిక్కం

ప్రశ్న 4.
తరువు, మహీజం – అనే పర్యాయపదాలుగా గల పదం
A) సూర్యుడు
B) కాండం
C) కొమ్మ
D) వృక్షం.
జవాబు:
D) వృక్షం

ప్రశ్న 5.
జలం, సలిలం అనే పర్యాయపదాలుగా గల పదం
A) కప్పం
B) అప్పనం
C) నీరు
D) సూర్యుడు
జవాబు:
C) నీరు

ప్రశ్న 6.
రజని, నిశ, నిశీధి, రేయి – అనే పర్యాయపదాలు గల పదం
A) నీరు
B) రాత్రి
C) నిప్పు
D) సూర్యుడు
జవాబు:
B) రాత్రి

ప్రశ్న 7.
“ఆవాసం” అనే పదానికి పర్యాయపదాలు
A) స్థానం, నెలవు, ఉండుచోటు
B) ఉనికి, మనికి
C) ప్రవాసం, నివాసం
D) ఇల్లు, ప్రాంగణం
జవాబు:
A) స్థానం, నెలవు, ఉండుచోటు

ప్రశ్న 8.
నా సంతోషం అంబరం అంటింది గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు
A) ఆకాశం, గగనం, మిన్ను
B) ఖం, మేఘం, ఓఘం
C) విహయసం, స్వర్గం
D) వినువీధి, నడివీధి
జవాబు:
A) ఆకాశం, గగనం, మిన్ను

ప్రశ్న 9.
కాలం – అనే పదానికి సరియైన పర్యాయపదం
A) సాహసం
B) సమయం
C) నిర్ణయం
D) క్రమం
జవాబు:
B) సమయం

ప్రశ్న 10.
బంధువులు, బందుగులు, చుట్టలు – పర్యాయపదాలుగా గల పదం
A) స్వజనం
B) చుట్టాలు
C) మిత్రులు
D) పరివారము.
జవాబు:
B) చుట్టాలు

ప్రశ్న 11.
నీ మాటలోనూ నిజం లేకపోలేదు – గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు
A) ధర్మం, న్యాయం
B) సత్యం, నిక్కం
C) ఋతం, వృత్తం
D) నిప్పు, ఉప్పు
జవాబు:
B) సత్యం, నిక్కం

ప్రశ్న 12.
దేహి అన్నవాళ్ళకు లేదనకుండా శక్తి కొద్దీ చేసాను – గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు
A) సత్తువ, బలం
B) సత్తు, బలగం
C) భారం, బలుపు
D) బరువు, బలహీనం
జవాబు:
A) సత్తువ, బలం

V. నానార్థాలు :

ప్రశ్న 1.
ఒక పర్వం పేరు, ప్రయత్నము, కొలువు – అనే నానార్థాలు గల పదం
A) ఉద్యమం
B) ఉద్యోగం
C) యుద్ధము
D) అరణ్యము
జవాబు:
B) ఉద్యోగం

ప్రశ్న 2.
మైత్రి, నూనె (తైలం) – అనే నానార్థాలు గల పదం
A) స్నేహం
B) కారణం
C) చైతన్యం
D) సౌజన్యం
జవాబు:
A) స్నేహం

ప్రశ్న 3.
భాగవతంలో హరి భక్తుల కథలు ఉంటాయి – గీత గీసిన పదానికి నానార్థాలు
A) విష్ణువు, సింహం, కోతి
B) శివుడు, బ్రహ్మ
C) గుఱ్ఱము, దొంగ
D) హరిదాసు, హరికథ
జవాబు:
A) విష్ణువు, సింహం, కోతి

ప్రశ్న 4.
ఉద్యోగులు ఎల్లకాలం పదవిలో ఉండలేరు కదా ! – గీత గీసిన పదానికి నానార్థాలు
A) తాడి, కొబ్బరి
B) సమయం, నలుపు
C) చావు, పుట్టుక
D) నాలిక, నలుపు
జవాబు:
B) సమయం, నలుపు

ప్రశ్న 5.
సభలకు పెద్ద ఉద్యోగి భార్యగా అధ్యక్షత వహిస్తుంది – గీత గీసిన పదానికి నానార్థాలు
A) ఇల్లు, ఇల్లాలు
B) పరిషత్తు, దుకాణం
C) పరిషత్, ఇల్లు
D) జూదం, మందు
జవాబు:
C) పరిషత్, ఇల్లు

VI. వ్యుత్పత్యర్థములు :

ప్రశ్న 1.
“పున్నామ నరకం నుండి రక్షించువాడు” అనే వ్యుత్పత్తి గల పదం
A) విష్ణువు
B) పుత్రుడు
C) హనుమంతుడు
D) పాము
జవాబు:
B) పుత్రుడు

ప్రశ్న 2.
“జానువుల (మోకాళ్ళ) వరకు పొడవైన చేతులు కలవాడు” అనే వ్యుత్పత్తి గల పదం
A) దీర్ఘదేహుడు
B) ఆజానుబాహుడు
C) స్ఫురద్రూపి
D) అందగాడు
జవాబు:
B) ఆజానుబాహుడు

ప్రశ్న 3.
“గంగాధరుడు” – అనే పదానికి వ్యుత్పత్తి
A) గంగ ధరించినది (శివుడు)
B) గంగను శిరస్సుపై ధరించినవాడు (శివుడు)
C) గంగకు ధరుడు (శివుడు)
D) గంగ శిరసు నుండి జారినవాడు (శివుడు)
జవాబు:
B) గంగను శిరస్సుపై ధరించినవాడు (శివుడు)

ప్రశ్న 4.
చెలిమి కలవాడు – అనే వ్యుత్పత్తి గల పదం
A) స్నేహితుడు
B) ఆత్మీయుడు
C) హితుడు
D) సన్నిహితుడు
జవాబు:
A) స్నేహితుడు

ప్రశ్న 5.
జగము దీనియందు లయము పొందును – అనే వ్యుత్పత్తి గల పదం
A) తుపాను
B) వరద
C) ప్రళయం
D) సునామి
జవాబు:
B) వరద

PAPER – II : PART – A

అపరిచిత గద్యాలు

ప్రశ్న 1.
కింది పేరా చదివి, అర్థవంతమైన ఐదు ప్రశ్నలు రూపొందించండి.

‘బ్రౌనును ఒక వ్యక్తిగా గాక, పెద్ద సాహిత్య సంస్థగా భావించడం అవసరం. యుగసంధిలో నిలిచిన ఈ వ్యక్తి అనేకానేక తాళపత్ర లిఖిత ప్రతులను సేకరించి, అవి ఎక్కడున్నాసరే, ఎంత ధనవ్యయమైనా సరే, లెక్క పెట్టకుండా, తన ఉద్యోగుల ద్వారా సంపాదించాడు. కొందరు పండితులను సమీకరించి, వారికి జీతభత్యాలిచ్చి, శుద్ధప్రతులు వ్రాయించి, కొన్నిటికి అర్థతాత్పర్యాలు సిద్ధం చేయించాడు. ‘విశ్వదాభిరామ వినురవేమ’ పద్యం తెలియని తెలుగువాడు లేడు. అయితే ఈ పద్యాలను మొదట తెలుగువాళ్ళకు పరిచయం చేసినది విదేశీయుడైన బ్రౌను. బ్రౌను పేరు స్మరించగానే, మనకు ముందు స్ఫురించేది బ్రౌను నిఘంటువు. ఈ కృషి 1832లో ఆరంభించబడి, 1853లో పూర్తి అయి ప్రథమ ముద్రణ అయింది. ఈ కృషిలో బ్రౌను ఏనుగుల వీరాస్వామి సహాయం పొందాడు. వీరాస్వామి రచించిన కాశీయాత్ర గురించిన పుస్తకం చారిత్రక దృష్ట్యా విలువైనది.
జవాబు:
ప్రశ్నలు :

1.  తెలుగు సాహిత్యానికి సంబంధించినంతవరకు బ్రౌనును ఎట్లా పరిగణించడం భావ్యం ?
2. బ్రౌను సంపాదించిన పుస్తకాలను ఏమంటారు ?
3. పండితులతో బ్రౌను చేయించిన పనులేమిటి ?
4. నిఘంటువు ప్రథమ ముద్రణ ఎప్పుడు వచ్చింది ?
5. కాశీయాత్రను గురించి పుస్తకము రచించినదెవరు ?

ప్రశ్న 2.
కింది పేరా చదివి, అర్థవంతమైన ఐదు ప్రశ్నలు రూపొందించండి.

విజ్ఞానశాస్త్రం ఎంతో పెరిగింది. దానివల్ల మనుషుల ఆలోచనలో మార్పు వచ్చింది. దాని ఫలితంగా జీవన విధానంలో చాలా మార్పులు వచ్చాయి. ఆ మార్పులన్నీ సాహిత్య ప్రక్రియల్లో కనపడుతూ ఉంటాయి. సామాన్య మనుషుల జీవితం, వాళ్ళ జీవితంలో సమస్యలు చిత్రించి, పరిష్కారం సూచించడమే సాహిత్య ప్రక్రియలు చెయ్యవలసిన పని అనే భావం ఏర్పడింది. అందువల్ల సాహిత్యం ఇదివరకటిలాగా పండితులకు, జమీందారులకు పరిమితం కాదు.

సాహిత్యం కేవలం చదివి ఆనందించడానికే అన్న అభిప్రాయాలు మారిపోయాయి. సామాన్యులలోకి సాహిత్యం వచ్చేసింది. అందుకు అనువైన ప్రక్రియలే కథానిక, నాటిక, ప్రహసనం, నవల మొదలైనవి. అందుకే వీటిలోని భాష వినగానే అర్థమయ్యేటంతగా సరళంగా ఉండటం ప్రధాన లక్షణమైంది. అంతేకాక రోజువారీ జీవితంలో సామాన్య ప్రజలు మాట్లాడే భాషే ‘వ్యావహారికం’ అనే పేరున ఒక స్పష్టమైన రూపంతో పత్రికల వల్ల బాగా ప్రచారం అయింది.

ముఖ్యంగా నాటకాల్లో, నాటికల్లో కథ అంతా పాత్రల సంభాషణ ద్వారానే జరుగుతుంది కనుక, ఆయా పాత్రలకు ఉచితమైన భాష ఆయా పాత్రల చేత పలికించడం అనేది ముఖ్యమైన లక్షణమైంది. ఉదాహరణకి, ఒక నాటికలో ఏమీ చదువుకోని ఒక పల్లెటూరి మనిషి గ్రాంథికభాషలో సంభాషణ జరిపినట్లు రచయిత రాస్తే ఆ నాటిక లక్ష్యమే దెబ్బతిని హాస్యాస్పదం అవుతుంది.
జవాబు:
ప్రశ్నలు :

1. దేనివల్ల మనుషుల ఆలోచనలో మార్పు వచ్చింది ?
2. సాహిత్య ప్రక్రియలు చెయ్యవలసిన పని ఏమిటి ?
3. భాషకు ప్రధాన లక్షణం ఏమిటి ?
4. వ్యావహారికం అంటే ఏమిటి ?
5. నాటకాల్లో, నాటికల్లో వాడే భాషకు ముఖ్యమైన లక్షణమేది ?

ప్రశ్న 3.
కింది పేరా చదివి, అర్థవంతమైన ఐదు ప్రశ్నలు రూపొందించండి.

భాష నేర్చుకోవడం రెండు రకాలు. భాష కోసం భాష, విషయం కోసం భాష, భాషా స్వరూప స్వభావాలను సమగ్రంగా అధ్యయనం చేయడం మొదటి రకంలోనిది. శాస్త్ర సాంకేతిక విషయాలను, సాహిత్య సాంస్కృతిక విషయాల వంటి వాటినీ అధ్యయనం చెయ్యడం రెండో రకంలోనిది. అలాగే భాష కూడా రెండు రకాలుగా తయారయింది.

ప్రాచీన (కావ్య) భాష, ఆధునిక (ప్రమాణ భాష, సాహిత్యంలో తరతరాల వారసత్వాన్ని అవగాహన చేసుకొని ఆనందించడానికి ప్రాచీన భాష ఉపయోగిస్తుంది. కాని దాన్ని గురించి చెప్పడానికీ, రాయడానికీ ఆధునిక భాషే కావాలి. ఎందువల్లనంటే ఏ కాలంలో జీవించేవాడి ఆలోచనా, అలవాట్లూ ఆ కాలంనాటి భాషలోనే సాగుతుంటాయి కనుక. ప్రాచీన భాష ప్రయోజనం పరిమితం. ఆధునిక భాష ప్రయోజనం అపరిమితం. వివిధ శాస్త్ర విషయాలను వివరించడానికే కాదు, పూర్వ భాషా సాహిత్యాలను వివరించడానికి కూడా ఆధునిక భాషే కావాలి.
జవాబు:
ప్రశ్నలు :

1. భాషను ఏయే రకాలుగా నేర్చుకొంటాము ?
2. భాష ఎన్ని రకాలుగా తయారయింది ?
3. ప్రాచీన భాష ఎందుకు ఉపయోగిస్తుంది ?
4. ఆధునిక భాష ఉపయోగం ఏమిటి ?
5. ఏ భాష ప్రయోజనం పరిమితం ?

వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత

ప్రశ్న 1.
‘వృద్ధులను నిర్లక్ష్యం చేయరాదు’ దీనిపై మీ అభిప్రాయం తెలుపుతూ మీ మిత్రునికి లేఖ రాయండి. (లేదా) వృద్ధాప్యంలో ఉన్నవారి పట్ల ఆదరణ చూపవలసిన అవసరాన్ని తెలియపరుస్తూ నీ మిత్రునికి ఒక లేఖ రాయండి.
జవాబు:
లేఖ

పాల్వంచ,
X X X X.

ప్రియమిత్రుడు నరసింహమూర్తి,

నేను క్షేమం, నీవు క్షేమమని తలుస్తాను. ఇటీవల పత్రికల్లో ఎక్కువగా ఇంటినుండి వెళ్ళగొట్టబడిన తల్లిదండ్రుల కథనాలు వస్తున్నాయి. ఆ విషయం నీతో పంచుకుందామని ఈ ఉత్తరం రాస్తున్నాను.

‘మాతృదేవోభవ, పితృదేవోభవ’ .” అని అంటారు కదా ! కని, పెంచి, తనంత వారిని చేసిన తల్లిదండ్రుల పట్ల బిడ్డలు ప్రవర్తించాల్సింది ఇలానేనా ? అవసరాలు తీరే దాకా ఆప్యాయతలు, ఆ తర్వాత ? సిగ్గుపడాల్సిన స్థితి, వయసులో ఉన్నప్పుడు తమకోసం కన్నా బిడ్డల కోసమే బ్రతికిన పెద్దలు, వాళ్ళ కొరకు ఆ బిడ్డలు ఏమీ చేయలేరా ? వీళ్ళకు అంత అడ్డమై పోయారా ? వృద్ధాశ్రమాల్లో చేర్చడానికి. వృద్ధాప్యం అంటే మళ్ళీ బాల్యమే. బాల్యంలో మనకు వారు చేసిన సేవలు గుర్తుపెట్టుకుని కృతజ్ఞతతో వారిపట్ల ప్రవర్తించాలన్న కనీస బాధ్యత లేనప్పుడు మనిషికి, రాయికి తేడా ఏముంది. ఉపన్యాసాలు, గొప్పలు చెప్పేవాళ్ళే కాని కూడు పెట్టేవాళ్లు నూటికో కోటికో ఒక్కరు. అల్పాహారం, భోజనం, అవసరమైతే మందుబిళ్ళలు ఇవన్నీ ఆప్యాయంగా అందిస్తే నీ సొమ్మేమైనా పోతుందా ? ఈ మాత్రం ప్రజలు ఆలోచించలేరా ? వీళ్ళకు వృద్ధాప్యం రాదా ? వీళ్ళ పిల్లలు వీరిని కూడా ఆ విధంగానే చూసినపుడు ఆ బాధ తెలుస్తుందేమో. ఈ ఊహ కూడ కలుగదేమో ? ఏది ఏమైనా దైవ స్వరూపులైన అమ్మానాన్నల పట్ల ఎవరూ ఇలా ప్రవర్తించకూడదు. నీవేమంటావు. నా మాటలు నీకు నచ్చాయా. ఉంటాను.

ఇట్లు,
నీ ప్రియ మిత్రుడు,
కె. ఫణిరామ్.

చిరునామా :
యస్. నరసింహమూర్తి,
9వ తరగతి,
జిల్లా పరిషత్ హైస్కూల్,
మంచిర్యాల.

ప్రశ్న 2.
తల్లిదండ్రులు దైవంతో సమానమనే భావంతో కవిత రాయండి.
జవాబు:
అమృతం పంచే దేవతలు,

కంచిభొట్ల ఫణిరామ్

బిడ్డ ప్రాణ దీపానికి చమురు పోసేది తల్లి.
వేలు పట్టి లోకాన్ని చూపెట్టేది తండ్రి.
తప్పటడుగు వేసినా, తప్పులు చేసినా
చిరునవ్వుతో దిద్దే అమ్మానాన్నలు
అమృతం పంచే దేవతలు.

PAPER – II : PART – B

భాషాంశాలు – వ్యాకరణం

కింది వాటికి సరైన సమాధానం గుర్తించి, (A, B, C, D) సంకేతాన్ని కుండలీకరణంలో రాయండి.

I. సంధులు:

ప్రశ్న 1.
లక్షలార్జించు – సంధి విడదీసి రాయగా
A) లక్ష + లార్జించు
B) లక్ష + ఆర్జించు
C) లక్షలు + ఆర్జించు
D) లక్షలా + ర్జించు
జవాబు:
C) లక్షలు + ఆర్జించు

ప్రశ్న 2.
ఊళ్ళు + ఏలిన కలిపి రాయగా
A) ఊళ్ళేలిన
B) ఊళ్ళు ఏలిన
C) ఊళ్ళుయేలిన
D) ఊరు వెళ్ళిన
జవాబు:
A) ఊళ్ళేలిన

ప్రశ్న 3.
వీలు + ఐతే – జరిగిన సంధికార్యము
A) అత్వసంధి
B) ఇత్వసంధి
C) ఉత్వసంధి
D) గుణసంధి
జవాబు:
D) గుణసంధి

ప్రశ్న 4.
లేదనక + ఉండ – లేదనకుండ – సంధినామం
A) అత్వసంధి
B) ఉత్వసంధి
C) సవర్ణదీర్ఘ సంధి
D) ఇత్వసంధి
జవాబు:
A) అత్వసంధి

ప్రశ్న 5.
అధ్యక్షత = అధి + అక్షత – ఇది ఏ సంధి ?
A) గుణసంధి
B) యణాదేశ సంధి
C) యడాగమ సంధి
D) ఇత్వసంధి
జవాబు:
B) యణాదేశ సంధి

ప్రశ్న 6.
ఈ కింది వానిలో సవర్ణదీర్ఘ సంధికి ఉదాహరణ కానిది.
A) ఆదర + అభిమానాలు
B) నమస్ + తే
C) న్యాయ + అన్యాయాలు
D) ధన + ఆకాంక్ష ఉదాహరణ ?
జవాబు:
B) నమస్ + తే

ప్రశ్న 7.
కూర + కాయలు, తల్లి + తండ్రులు – ఇవి ఏ సంధికి
A) సరళాదేశ సంధి
B) యడాగమ సంధి
C) గసడదవాదేశ సంధి
D) నుగాగమ సంధి
జవాబు:
C) గసడదవాదేశ సంధి

II. సమాసాలు:

ప్రశ్న 1.
ఈ కింది వానిలో ద్వంద్వ సమాసమునకు ఉదాహరణ కానిది.
A) ఆదరాభిమానాలు
B) తల్లిదండ్రులు
C) అన్యాయము
D) న్యాయాన్యాయాలు
జవాబు:
C) అన్యాయము

ప్రశ్న 2.
ద్విగు సమాసమునకు ఉదాహరణ
A) ఆజానుబాహువు
B) ఆరుగంటలు
C) నిమ్మచెట్టు
D) భయభక్తులు
జవాబు:
B) ఆరుగంటలు

ప్రశ్న 3.
“నిమ్మచెట్టు” – సమాసము పేరు
A) సంభావనా పూర్వపద కర్మధారయము
B) ఉపమాన పూర్వపద కర్మధారయము
C) విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయము
D) రూపక సమాసము
జవాబు:
A) సంభావనా పూర్వపద కర్మధారయము

ప్రశ్న 4.
“జానువుల వరకు వ్యాపించిన బాహువులు కలవాడు” – విగ్రహవాక్యమునకు సమాస రూపము
A) జానూబాహూ
B) ఆజానుబాహుడు.
C) జానువులు బాహువులు
D) జానుబాహుబలి
జవాబు:
B) ఆజానుబాహుడు.

ప్రశ్న 5.
న్యాయము కానిది – అన్యాయము – సమాసము పేరు
A) కాని సమాసము
B) ప్రథమా తత్పురుష
C) షష్ఠీ తత్పురుష
D) నఞ తత్పురుష
జవాబు:
D) నఞ తత్పురుష

ప్రశ్న 6.
ద్వంద్వ సమాసమునకు ఉదాహరణ
A) అరవై ఏళ్ళు
B) ఒంటరి మనిషి
C) భయభక్తులు
D) జీవిత భాగస్వామి
జవాబు:
C) భయభక్తులు

ప్రశ్న 7.
ఉపమాన ఉత్తరపద కర్మధారయ సమాసమునకు ఉదాహరణ
A) నిమ్మచెట్టు
B) ఆజానుబాహుడు
C) పదవీ విరమణ
D) పుత్రరత్నము
జవాబు:
B) ఆజానుబాహుడు

ప్రశ్న 8.
‘అధికారం చేత దర్పం’ – విగ్రహవాక్యాన్ని సమాసం’ చేయగా
A) అధిక దర్పం .
B) అధికారిక దర్పం
C) అధికార దర్పం
D) అధికమైన దర్పం
జవాబు:
C) అధికార దర్పం

III. అలంకారాలు :

ప్రశ్న 1.
తల్లివంటి ఇల్లు మనస్సు నొచ్చుకుంటుంది – ఇందులో అలంకారం
A) ఉపమా
B) ఉత్ప్రేక్ష
C) రూపకం
D) అతిశయోక్తి
జవాబు:
A) ఉపమా

ప్రశ్న 2.
“గణగణ గంటలు గలగల గజ్జలు మ్రోగినవి” – ఈ వాక్యంలో గల అలంకారం
A) అంత్యానుప్రాస
B) వృత్త్యనుప్రాస
C) యమకము
D) ఉపమా
జవాబు:
B) వృత్త్యనుప్రాస

IV. ఛందస్సు :

ప్రశ్న 1.
చంపకమాలలో వచ్చు గణములు
A) మసజసతతగ
B) నజభజజజర
C) సభరనమయవ
D) నభరసజజగ
జవాబు:
B) నజభజజజర

ప్రశ్న 2.
ఉత్పలమాల పద్యానికి యతి ఎన్నవ అక్షరం ?
A) 14వ
B) 13వ
C) 12వ
D) 10వ
జవాబు:
D) 10వ

ప్రశ్న 3.
ప్రతిపాదంలో రెండవ అక్షరం
A) ప్రాస
B) యతి
C) ప్రాసయతి
D) లఘువు
జవాబు:
A) ప్రాస

V. వాక్యాలు :

ప్రశ్న 1.
“రచయిత్రుల చేత ఎన్నో వివరాలు సేకరించబడ్డాయి.” – ఈ వాక్యాన్ని కర్తరి వాక్యంలోకి మార్చి రాయగా
A) రచయిత్రులు ఎన్నో వివరాలు సేకరించబడ్డాయి.
B) ఎన్నో వివరాలు రచయిత్రులు సేకరించారు.
C) వివరాలు అన్ని రచయిత్రులచేత సేకరించారు.
D) వివరము సేకరించబడిన రచయిత్రులు
జవాబు:
B) ఎన్నో వివరాలు రచయిత్రులు సేకరించారు.

ప్రశ్న 2.
గోడల మీద అందమైన చిత్రాలు గీయబడ్డాయి – ఇది ఏ వాక్యం ?
A) సామాన్య వాక్యం
B) కర్మణి వాక్యం
C) కర్తరి వాక్యం
D) ఆశ్చర్యార్థక వాక్యం
జవాబు:
B) కర్మణి వాక్యం

ప్రశ్న 3.
దాదాపు నలభై ఇంటర్వ్యూలు చేశాం – ఇది ఏ వాక్యం ?
A) కర్తరి వాక్యం
B) కర్మణి వాక్యం
C) సంక్లిష్ట వాక్యం
D) ప్రశ్నార్థక వాక్యం
జవాబు:
A) కర్తరి వాక్యం

ప్రశ్న 4.
శరత్ ఇంటికి వచ్చి, కాళ్ళు చేతులు కడుక్కొని, అన్నం తిన్నాడు – ఇది ఏ వాక్యం ?
A) సంయుక్త వాక్యం
B) సంశ్లేష వాక్యం
C) కర్మణి వాక్యం
D) సంక్లిష్ట వాక్యం
జవాబు:
D) సంక్లిష్ట వాక్యం

ప్రశ్న 5.
భారతి కూచిపూడి నాట్యం నేర్చుకుంది. భారతి చాలా ప్రదర్శనలు ఇచ్చింది – సంక్లిష్ట వాక్యంలోకి మార్చగా
A) భారతి కూచిపూడి నాట్యం నేర్చుకుంది కాని చాలా ప్రదర్శనలు ఇచ్చింది.
B) భారతి కూచిపూడి నాట్యంతో చాలా ప్రదర్శనలు ఇచ్చేది.
C) భారతి కూచిపూడి నాట్యం నేర్చుకొని చాలా ప్రదర్శనలు ఇచ్చింది.
D) భారతి కూచిపూడి నాట్యం నేర్చుకుంది మరియు ప్రదర్శనలు ఇచ్చింది.
జవాబు:
C) భారతి కూచిపూడి నాట్యం నేర్చుకొని చాలా ప్రదర్శనలు ఇచ్చింది.

Telangana SCERT 9th Class Telugu Guide Telangana 10th Lesson వాగ్భూషణం Textbook Questions and Answers.

TS 9th Class Telugu 10th Lesson Questions and Answers Telangana వాగ్భూషణం

చదువండి – ఆలోచించి చెప్పండి   (Textbook Page No. 98)

మాటల కోటలు గట్టి
మహారాజుగా మసలుతాడొకడు
మాట చేటలతో.
మనసు చెరిగి పోతాడొకడు.
మాటలు బాటలు వేస్తాయి.
మాటలు పాటలు రాస్తాయి.
మాటలు లేకపోతే
కవిత లేదు.
గానం లేదు.
నాగరికత లేదు.
నవ్యత లేదు జాగృతి లేదు.
చైతన్యాకృతి లేదు
వెలుగును చూపించేది
విశ్వాన్ని నడిపించేది
వాక్ఛక్తి వాగ్రక్తి
– వేముగంటి నరసింహాచార్యులు

ప్రశ్నలు

ప్రశ్న 1.
ఈ కవితను ఎవరు రాశారు ? ఇది దేని గురించి చెప్పుతుంది ?
జవాబు:
ఈ కవితను వేముగంటి నరసింహాచార్యులు గారు రాశారు. ఇది ‘వాక్ఛక్తి’ ని గురించి చెపుతోంది.

ప్రశ్న 2.
మాటల గొప్పతనం ఏమిటి ?
జవాబు:

1. మాటలు బాటలు వేస్తాయి.
2. మాటలు పాటలు రాస్తాయి.
3. మాటలు లేకపోతే కవిత్వం లేదు.
4. మాటలు లేకపోతే సంగీతం లేదు.
5. మాటలు లేకపోతే నాగరికత, నవ్యత లేవు.
6. జాగృతి, చైతన్యం లేవు.

ప్రశ్న 3.
మంచిగా మాట్లాడడం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
మంచిగా మాట్లాడడం అంటే, శ్రోతల మనస్సులకు ఆనందాన్ని కలిగించేలా, మంచి విషయంతో, మంచి కంఠధ్వనితో, ఎక్కువ సేపు కాకుండా, క్లుప్తంగా మాట్లాడడం.

ప్రశ్న 4.
వాక్ఛక్తి, వాగ్రక్తి అంటే ఏమి అర్థమైంది ?
జవాబు:
వాక్ఛక్తి మాటలోని శక్తి. వాగ్రక్తి – మాట యందు ఆసక్తి. ఈ వాక్ఛక్తి, వెలుగును చూపించి, ప్రపంచాన్ని నడిపిస్తుంది. అందువల్ల వాక్కునందు రక్తి అనగా ఆసక్తిని కలిగియుండాలి.

ఆలోచించండి – చెప్పండి  (Textbook Page No. 101)

ప్రశ్న 1.
“సమాజ సమస్యల పరిష్కారానికి మౌనం కంటే భాషణం మంచి సాధనం” – దీనిపై చర్చించండి.
జవాబు:
ఈ రోజు సంఘంలో ఎన్నో సమస్యలు ఉన్నాయి. వాతావరణ కాలుష్యం, జనాభా సమస్య, బాలకార్మిక వ్యవస్థ, చంటి పిల్లల ఆరోగ్య సమస్య, వివాహాలలో అధిక ఖర్చులు మొదలైనవి.

ఎవరి మట్టుకు వారు ఇటువంటి సమస్యలను గురించి వాటి పరిష్కార మార్గాలను గురించి తమకు తెలిసినా, మాకెందుకులే అని మాట్లాడక ఊరు కుంటున్నారు. తామొక్కరూ ఏమి చేయలేమని నిశ్శబ్దం వహిస్తున్నారు. అట్లా కాకుండా, కర్తవ్యాన్ని గూర్చి, పరిష్కారాలను గూర్చి, ప్రతివ్యక్తి గొంతెత్తి మాట్లాడితే. క్రమంగా ఆ సమస్యకు పరిష్కారం తప్పక దొరుకు తుంది.

ప్రశ్న 2.
“మనిషికీ, పశువుకీ ప్రధాన భేదం వాక్కు” అన్నాడు. రచయిత – అటువంటి వాక్ శక్తిని ఎట్లా పెంపొందించు కుంటారు?
జవాబు:
కొంత సాహసించి, కొంత ప్రయత్నించి, తనలోని పఠనశక్తిని వెలికితీసి ప్రయోగించాలి. ప్రతివ్యక్తి నిరంతర ప్రయత్నం వల్ల వక్తృత్వ కళలో నేర్పు సంపాదించగలుగుతాడు.

ప్రశ్న 3.
“వక్తృత్వశక్తి ఆత్మశక్తికి మరో పేరు” ఎట్లాగో చెప్పండి.
జవాబు:
వక్తృత్వం చెప్పగల శక్తి తనకున్నదని, ముందుగా అతడు తన ఆత్మలో గట్టిగా నమ్మకం కలిగి ఉండాలి. తనకు మాట్లాడే శక్తి ఉన్నదని ఆత్మ విశ్వాసం కలిగియుండాలి. తనలో ఆ శక్తి ఉందని గుర్తిస్తే, మానవ జీవితం సఫలం అవుతుంది.

ప్రశ్న 4.
వాక్శక్తిని అర్థం చేసుకుంటే ఏ.ఏ రంగాల్లో రాణించ వచ్చు? చర్చించండి.
జవాబు:
వాక్శక్తిని అర్థం చేసుకుంటే, గణకులు, వ్యాపారులు, వైద్యులు, న్యాయవాదులు, కమిషన్ ఏజంట్లు, హోటల్ వాళ్ళు, సాంఘిక కార్యకర్తలు, రైల్వేపనివారు, ప్రచురణ. కర్తలు, ఇంకా ఎన్నో వృత్తులలో ఉన్నవాళ్ళు రాణింప వచ్చు. వారు తమ భవిష్యత్తును బంగారు బాటపై నడిపించుకోవచ్చు.

ఆలోచించండి – చెప్పండి (Textbook Page No. 103)

ప్రశ్న 1.
‘అన్ని కళలకెల్లా ఉత్తమమైనది వక్తృత్వకళ” దీని ప్రయోజనాన్ని సమర్థిస్తూ మాట్లాడండి.
జవాబు:
సహృదయులైన వక్తలు వక్తృత్వాన్ని సాహిత్య ప్రచారానికి ఎక్కువగా ఉపయోగిస్తారు. శ్రోతల హృదయాలలో ఆర్ద్రతను, రసికతను కలిగిస్తారు. కొన్ని సందర్భాల్లో ఉపన్యాసాల వల్ల ప్రజల హృదయాలలో ఆవేశం పొంగులెత్తుతుంది. అగ్నిపర్వతాలు బద్దలౌతాయి. ఏడ్పు వస్తుంది. వారు కార్యం చేయడానికి సిద్ధమవుతారు. నవరసాలతో నిండిన హృదయాలు కలవారవుతారు.

ప్రశ్న 2.
‘మాట్లాడటం సాహసమే’ అని రచయిత ఎందుకు అన్నాడు?
జవాబు:
శ్రోతల ఎదుట మాట్లాడడం, నవ్వులాటగాదు. అది సాహసం. ఎందుకంటే మాట్లాడేటప్పుడు భయం కలుగుతుంది. మనం పెద్దగా చదువుకోలేదనే జంకు కల్గుతుంది. ఒకప్పుడు సభలో వక్త కంటే ఎక్కువగా చదువుకున్నవారు ఉంటారు. వారు వక్త ఉపన్యాసంలో దోషాలు ఉన్నాయని చెప్పవచ్చు.

ఉపన్యాసానికి బాగా సన్నద్ధత కావాలి. ఒకప్పుడు సన్నద్ధం అయినా, నిలబడేటప్పటికి వక్తలు విషయం మరచిపోతూ ఉంటారు. ఒకప్పుడు వారిలో ఆత్మవిశ్వాసం తగ్గిపోతుంది. అందువల్లనే రచయిత మాట్లాడడం సాహసమే అని చెప్పాడు.

ప్రశ్న 3.
‘భయాన్ని – అనుమానాన్ని వదులుకున్నవాడు వక్త కాగలడు’ – దీనిపై మీ అభిప్రాయం చెప్పండి.
జవాబు:
భయంలేనివాడు అజేయుడు. భయాన్ని వదలుకుంటే భాషలో స్పష్టత వస్తుంది. వక్త తాను ఎలా మాట్లాడు తున్నానో అనే చింతను విడిచిపెట్టాలి. సభలో నిలబడి తన మనస్సులో ఉన్న భావాన్ని జడుసుకోకుండా, సిగ్గుపడకుండా ధారాప్రవాహంగా చెప్పాలి.

భయాన్ని, అనుమానాన్ని వడలిపెట్టి మాట్లాడితే నిజంగానే గొప్ప వక్త అవుతాడని నా అభిప్రాయము.

ఆలోచించండి – చెప్పండి (Textbook Page No. 104)

ప్రశ్న 1.
“విశ్వమత మహాసభలో వివేకానందస్వామి చేసిన ఉపన్యాసం ఒక ఇతిహాసఘట్టం” దీనిపై మీ అభిప్రాయం చెప్పండి.
జవాబు:
నిజమే. ఆనాడు విశ్వమత మహాసభలో వివేకానంద స్వామి “భారతీయధర్మం, అన్ని మతాల్నీ గౌరవిస్తుందనీ, అంగీకరిస్తుందనీ, అన్ని మతాలూ సత్యాలేననీ, అన్ని మతాలూ భగవంతుడిని చేరుకోడానికి మార్గాలేననీ చెప్పాడు. తన మతమే నిలవాలని అనుకోనేవారు, బావిలో కప్పలాంటి వారని సత్యాన్ని ప్రకటించాడు. అందువల్ల ఆ ఉపన్యాసం, నిజంగానే ఒక ఇతిహాసిక ఘట్టం.

ప్రశ్న 2.
ఉపన్యాసానికి ముందు ప్రణాళిక అవసరం. ఎందుకు?
జవాబు:
ఉపన్యాసం చెప్పేటప్పుడు వక్తలు, అప్పుడప్పుడు చెప్పే విషయాన్ని వదలి, ఇతర విషయాలను గూర్చి. మాట్లాడుతూ ఉంటారు. వక్త యొక్క వాగ్ధార ఎక్కడైనా ఆగిపోవచ్చు. వక్త ఒక్కొక్కసారి చెపుతూ చెపుతూ ఆగిపోతాడు. అతడు మధ్య మధ్య అనుమానాలు వచ్చి, నీళ్ళు నమలవలసి వస్తుంది. అందువల్ల ప్రసంగించ డానికి ముందు ప్రణాళిక అవసరం.

ప్రశ్న 3.
వక్తకు ఎక్కువ పదజాల పరిచయం అవసరం. ఎందుకో చెప్పండి ?
జవాబు:
వక్తకు సమానార్థక పదాలతోనూ, పర్యాయ వాచకాల తోనూ మంచి పరిచయం ఉండాలి. అప్పుడే అతడు యథోచితంగా వాటిని ప్రయోగించగలడు. సభలోని సభ్యుల జ్ఞాన పరిమితికి తగిన పదజాలం వక్త ఉపన్యా సంలో వాడాలి. పెద్దల సభలో, విజ్ఞుల సభలో కఠిన పదాలు, వ్యంగ్యార్థాల పదాలు వాడితే రమణీయంగా ఉంటుంది. చిన్న పిల్లల సభల్లో, సామాన్యుల సభల్లో అందరికీ అర్థమయ్యే భాషలో మాట్లాడాలి. కాబట్టి వక్తకు ఎక్కువ పదజాల పరిచయం అవసరం.

ఆలోచించండి – చెప్పండి (Textbook Page No. 106)

ప్రశ్న 1.
వక్తకు జ్ఞాపకశక్తి ఎట్లా ఉపయోగపడుతుంది ?
జవాబు:
వక్తకు జ్ఞాపకశక్తి చాలా అవసరం. ఉపన్యాసానికి ముందే బాగా ప్రణాళిక ప్రకారం సిద్ధమైనా, మాటిమాటికీ కాగితం చూస్తూ మాట్లాడితే ఉపన్యాసం రంజుగా సాగదు. మాట్లాడేటప్పుడు తడబాటు వస్తుంది. చెప్ప దలచుకున్న విషయానికి సంబంధించిన ముఖ్య విషయాలను చీటీపై వ్రాసుకొని, ఏ అంశాన్నీ మరిచి పోకుండా, క్రమబద్ధంగా చెప్పదలచిన విషయాన్ని చెప్పడం వల్ల జ్ఞాపకశక్తి పెరుగుతుంది. మంచి జ్ఞాపకశక్తి ఉంటే విషయాన్ని ధారాప్రవాహంగా, పూర్వకవుల పద్యాలు, శ్లోకాలు ఉదాహరిస్తూ, వాటిని వ్యాఖ్యానిస్తూ, సొగసుగా మాట్లాడగలుగుతాడు.

ప్రశ్న 2.
మంచి వక్త కావడానికి ఏం చేయాలి?
జవాబు:

1. చెప్పదలచుకొన్న విషయానికి సంబంధించిన కొన్ని ముఖ్య వాక్యాలను చీటీపై వ్రాసుకొని, ఏ విషయమూ మరచిపోకుండా క్రమంగా చెప్పదలచిన విషయాన్ని చెప్పాలి.
2. ముందుగా చిన్న పిల్లల సభల్లో మాట్లాడడం అలవాటు చేసుకోవాలి.
3. నదీ తీరంలోనో, కొండ మీదో, నిలబడి, ఒంటరిగా ‘కొండనూ, నదినీ, ప్రకృతినీ ఉద్దేశించి మాట్లాడితే సభాకంపనం తగ్గుతుంది.
4. శ్రోతలను శిలామూర్తులని భావించి ప్రసంగం చేయాలి.
5. శ్రోతల సంఖ్యను బట్టి తన కంఠధ్వనిని పరిమితం చేసుకోవాలి.
6. భావానుగుణమైన ధ్వని ప్రసారం వల్ల లాభం ఉంటుంది.
7. ఉపన్యాస వాక్యాలు చిన్నవిగా ఉండాలి.
8. వేగంగా మాట్లాడరాదు.
9. సమయాన్ని ఉల్లంఘించరాదు.
10. తర్కబద్ధంగా క్లుప్తంగా మాట్లాడాలి.

ప్రశ్న 3.
‘బాగా ఆలోచించేవాడు తక్కువ మాట్లాడుతాడు’ దీని గురించి మీ అభిప్రాయం తెలుపండి.
జవాబు:
బాగా ఆలోచించేవాడు ఏ మాటలు మాట్లాడితే బాగుంటుందో ముందే బాగా ఆలోచించుకొని, అవసరమైన మాటలే తక్కువగా మాట్లాడుతాడు. దీర్ఘమైన అనవసర ప్రసంగాలు చేయడు. బాగా ఆలోచించనివాడు . అవసరమైనవీ, లేనివీ కలిపి, సుదీర్ఘంగా మాట్లాడుతాడు. అందుకే వేమన ‘కంచుమ్రోగునట్లు కనకంబు మ్రోగదు’ అన్నాడు.

ఆలోచించండి – చెప్పండి (Textbook Page No. 107)

ప్రశ్న 1.
“అయిదు నిమిషాలు మాట్లాడడానికి ఒక గంట సేపు ఆలోచించవలసి ఉంటుంది. గంటసేపు మాట్లాడడానికి ఆలోచన అనవసరం”. దీనిపై మీ అభిప్రాయాలు చెప్పండి.
జవాబు:
అయిదే నిమిషాలలో ఉపన్యాసం ముగించాలంటే, కేవలం ఆ సభకు అనుగుణమైన, అతి ముఖ్యమైన మాటలే క్లుప్తంగా, తర్కబద్ధంగా రసానుభూతి కల్గించేటట్లు, మాట్లాడాలి. అలా మాట్లాడాలంటే విషయాన్ని ఏ విధంగా మాట్లాడాలో బాగా గంటలసేపు ఆలోచించ వలసివస్తుంది.

గంటసేపు మాట్లాడాలంటే ముఖ్య విషయాన్ని ఆ గంటలో ఎప్పుడైనా మాట్లాడవచ్చు. వక్తకు కావలసిన సమయం అతని చేతిలో ఉంటుంది. కాబట్టి నేను పై మాటలను సమర్థిస్తున్నాను.

ప్రశ్న 2.
‘వాక్కు మనిషికి అలంకారం’ దీన్ని సమర్థిస్తూ మాట్లాడండి.
జవాబు:
“వాగ్భూషణం భూషణం” అన్నాడు భర్తృహరి మనిషికి నిజమైన అలంకారము వాక్కే. కేయూరములు, హారములు, విలేపన ద్రవ్యములు, పూలు, మనిషికి నిజమైన అలంకారాలు కాదు. మాట మాత్రమే నిజమైన అలంకారం. చక్కగా మాట్లాడే వ్యక్తిని, అందరూ గౌరవిస్తారు. మంచివాక్కు గలవారి మాటకు మన్నన లభిస్తుంది. మంచివాక్కు ఉంటే ఎదుటివారికి నచ్చచెప్పగలరు. మంచిగా మాట్లాడేవారు, ఇంటర్వ్యూలలో విజయాన్ని సాధిస్తారు.

ఇవి చేయండి

I. అవగాహన – ప్రతిస్పందన

ప్రశ్న 1.
‘నోరు మంచిదైతే – ఊరు మంచిదౌతుంది.’ – దీన్ని సమర్థిస్తూ మాట్లాడండి.
జవాబు:
కోయిల తియ్యగా కూస్తుంది. చిలుక చక్కగా మాట్లాడుతుంది. ఆ రెండింటినీ మనం ఆదరిస్తాము. కాకి “కాకా” అంటూ పరుషంగా మాట్లాడుతుంది. ఆ కాకిని మనం తరిమి పారవేస్తాము. దానిని బట్టి నోరు మంచిదైతే, ఊరు మంచిదౌతుందని గ్రహించగలం.

మనం పొరుగూరికి వెళ్ళి, అక్కడి వారితో మంచిగా, గౌరవంగా మాట్లాడితే, ఆ ఊరి ప్రజలు మనల్ని ఆదరిస్తారు. ఆ ఊరులో జనం అంతా మనలను మంచిగా చూస్తారు. అలాగే నిత్యజీవితంలో కూడా, మనం ప్రక్కవారితో మంచిగా, మన్ననగా, కలుపుగోలుగా మాట్లాడితే అక్కడి వారు మనలను మంచిగా చూస్తారు. మన మాటకు విలువ ఇస్తారు. కనుక మనిషి తియ్యగా, చక్కగా మాట్లాడడం నేర్చుకోవాలి.

ప్రశ్న 2.
కింది పదాలు ఈ పాఠంలో ఏ ఏ పేరాల్లో ఎన్నో పంక్తిలో ఉన్నాయో గుర్తించి, వాటి ప్రాధాన్యాన్ని చర్చించండి.
అ) ధారాశుద్ధి ఆ) వక్తృత్వ కళోపాసనం ఇ) ఊనిక ఈ) వచశైలి ఉ) వ్యంగ్యార్థం ఊ) తపస్సు
జవాబు:
అ) ధారాశుద్ధి : ‘ధారాప్రవాహం’ అనే పదం, పాఠంలోని 9వ పేరాలో 6వ పంక్తిలో ఉంది. ఉపన్యాసం చెప్పేటప్పుడు భయం సిగ్గు లేకుండా మాటలు ధారాప్రవాహంగా మాట్లాడాలని రచయిత చెప్పాడు. తడుముకోకుండా నదీ ప్రవాహంలా మాట్లాడాలన్నమాట.

ఆ) వక్తృత్వ కళోపాసనం : ఈ పదం పాఠంలో 28వ పేరాలో మూడవ పంక్తిలో ఉంది. వక్తృత్వం అనేది ‘కళ’ అని, నిద్రాణమై ఉన్న మనశ్శక్తి మేల్కోవాలంటే, వక్తృత్వకళోపాసన ముఖ్యం అనీ రచయిత చెప్పాడు. ఉపన్యాసం చెప్పడాన్ని కళగా గౌరవించి, దానిని ఆదరించాలని కవిగారి అభిప్రాయం.

ఇ) ఊనిక : ఈ పదం, పాఠంలో 19 వ పేరాలో 25 వ పంక్తిలో ఉంది. ఉపన్యాసం ‘చెప్పేటప్పుడు వక్త కొన్ని వాక్యాలను ఊనికతో ఒత్తి పలకాలి. కొన్ని వాక్యాలను మందంగా పలకాలి. వక్తృత్వంలో భావానికి తగిన ధ్వని ప్రసారం ఉండాలని రచయిత చెప్పాడు. రసానుగుణంగా పదాలు పలకాలి. రౌద్రరస పదాలను నసుగుతూ గొణుగుతూ పలకరాదు. దయ, శాంతి, కరుణ వంటి మాటలను గంభీరంగా పలకరాదు.

ఈ) వచశ్శైలి : ఈ పదం పాఠంలో 8 వ పేరాలో 2 వ పంక్తిలో ఉంది. ప్రతి వ్యక్తికి తాను మాట్లాడే తీరు ఒకటి ఉంటుంది. అతడికి ఒక ఆలోచనా పద్ధతి ఉంటుంది. వారు మాట్లాడే పద్ధతినే ‘వచశ్శైలి’ అంటారు.

ఉ) వ్యంగ్యార్థం : ఈ పదం పాఠంలో 13 వ పేరాలో 3వ పంక్తిలో ఉంది. ఉపన్యాసంలో కావ్యంలోలాగే వ్యంగ్యార్థం ప్రాధాన్యం వహిస్తుంది. వ్యంగ్యార్థ ప్రతిపాదన లేని భావాలు, వక్తకు గౌరవం తీసుకురావు. కావ్యంలాగే ఉపన్యాసం కూడా, వ్యంగ్యార్థాన్ని ఆశ్రయించినప్పుడు అది ఉత్తమ ఉపన్యాసం అవుతుంది.

ఊ) తపస్సు : ఈ పదం పాఠంలో 22 వ పేరాలో మొదటి పంక్తిలో ఉంది. ఈ తపస్సును ఋషులు, మునులు భగవంతుని అనుగ్రహం పొందడానికి చేస్తారు. అలాగే ఉపన్యాసంలో తాను కోరుకున్న విషయాన్నే చెప్పేశక్తి, కేవలం తపస్సు వల్లనే సాధ్యమవుతుందని రచయిత చెప్పాడు.

ప్రశ్న 3.
కింది అంశాన్ని చదివి, తప్పొప్పులను గుర్తించండి.

మహాత్ములు ఒక విషయాన్ని సంకల్పించుకొని దానిని మాటల ద్వారా చెప్పి, చెప్పిన దానిని చేసి చూపిస్తారు. తలచింది చెప్పడం, చెప్పింది చేయడం అనేది చాలా కష్టమైన విషయం. అది యెంతటి మహాత్ములకో గాని సాధ్యపడదు.
“మనసు, మాట, నడత మనిషికి ఒకటైన
మనిషి కాదు వాడు మహితుడౌను”
మనసులోని ఆలోచన, మాట్లాడేమాట, నడిచే నడత ఈ మూడు ఒకటిగా ఉన్నవాడే మహాత్ముడు. మన మాటలకు మన చేతలకు మూలం మన ఆలోచనలు. కాబట్టి మన ఆలోచనలు సదాలోచనలు కావాలి. మనసులోని యోచన, మాటలోని సూచన, క్రియలోని ఆలోచన ఈ మూడు ఏకం కావాలి.

అ) మాటల ద్వారా చెప్పి, చెప్పిందాన్ని చేసేవారు మహాత్ములు
జవాబు:
ఒప్పు

ఆ) చెప్పింది చేయడం చాలా సులభం.
జవాబు:
తప్పు

ఇ) ఆలోచనలు సదాలోచనలు కావాలి.
జవాబు:
ఒప్పు

ఈ) మనసు – మాట – నడత ఒకటైనవాడు మహితుడు కాడు.
జవాబు:
తప్పు

II. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత

1. కింది ప్రశ్నలకు ఐదేసి వాక్యాల్లో జవాబులు రాయండి.

అ) “జీవితంలో ఏదైనా సాధించాలనుకుంటే మాటే ప్రధానం” దీనిపై మీ అభిప్రాయం రాయండి.
జవాబు:
చక్కగా పొందికగా ఎదుటి వ్యక్తికి నచ్చే విధంగా మాట్లాడగలవాడికి, అన్నీ విజయాలే సిద్ధిస్తాయి. మంచి ఉపన్యాసకుడు పార్టీ నాయకుడైతే ప్రజలు ఆ పార్టీకి ఓట్ల వర్షం కురిపిస్తారు. మంచిగా నేర్పుగా మాట్లాడగలిగితే, ఉద్యోగాల ఇంటర్వూలలో నెగ్గి మంచి ఉద్యోగాలు సాధింపవచ్చు. రాజకీయ నాయకులు చక్కగా వాగ్దానాలు వరదగా పారించి, ఎన్నికలలో గెలుస్తారు. మన జీవితంలో సైతమూ, ప్రక్కవారితో పొందికగా మాట్లాడి వారి హృదయాలను ఆకట్టుకోవచ్చు.

భార్యాబిడ్డలతో కూడా నేర్పుగా, ఓర్పుగా మాట్లాడి వారి ప్రేమను పొందవచ్చు. ఒకరి వద్ద పనిచేసినపుడు యజమానికి అనువుగా మాట్లాడి, ఆ యజమాని మన్ననలను పొందవచ్చు. చక్కగా మాట్లాడడం, సరసంగా సంభాషించడం, ఇతరుల మనస్సులకు హాయి కలిగేటట్లు మాట్లాడడం అనే వాటి ద్వారా జీవితంలో ఏదైనా సాధింపగలరు.

ఆ) శాస్త్రమర్యాదలకు లోబడిన వాక్కు ‘పవిత్రమైనది’, ఇట్లా అనడంలో కవి ఉద్దేశం ఏమిటి ?.
జవాబు:
‘వాక్కు’ అంటే మాట. వాక్కు సరస్వతీ స్వరూపము. మాట్లాడే మాట, నిర్దుష్టంగా వ్యాకరణ శాస్త్ర సమ్మతంగా ఉండాలి. మాట, సభ్యతా సంస్కారాలు కలిగి ఉండాలి. భారతీయులు, వాక్కును సరస్వతీ దేవతా స్వరూపంగా ఆరాధిస్తారు. వాక్కును పరిశుద్ధంగా ప్రయోగించడం, పుణ్యం అని పెద్దలు అన్నారు. కాబట్టి వ్యాకరణ శాస్త్ర మర్యాదకు అనుగుణంగా తప్పులు లేని భాషను మాట్లాడాలి.

వాక్కు మనిషికి అలంకారం వంటిది. భాష మనిషికి ఎన్నడూ కళ తగ్గని అలంకారం. చక్కని భాషలేని వాడికి, మంచి వేషం ఉన్నా వ్యర్థమే. వాగ్ధార, కత్తి అంచు కంటే పదునైనది. భాషను చక్కగా ఉచ్చరించే వాళ్ళను చూసి, ఆయా అక్షరాల ధ్వనులను స్పష్టంగా, నిర్దుష్టంగా వ్యాకరణ శాస్త్ర సమ్మతంగా ఉచ్చరించడం మనం అలవాటు చేసుకోవాలి.

భాష పవిత్రమైనది. కాబట్టి దానిని శాస్త్ర సమ్మతంగానే మాట్లాడాలి. మంచి భాష అలవడడం కోసం, పుస్తకాలలోని ప్రసిద్ధుల ఉపన్యాసాలను అధ్యయనం చెయ్యాలని రచయిత అభిప్రాయము.

ఇ) వక్తృత్వంలో శరీర కదలికల (అంగవిన్యాసం) పాత్ర ఎట్లాంటిది ?
జవాబు:
మహోత్సాహంతో మాట్లాడేటప్పుడు, ఉత్తేజకర భావాలను ప్రకటించేటప్పుడు, పండితుడైన వక్త కండ్లలో, కనుబొమ్మల్లో. చేతుల్లో, ముఖంలో కొన్ని కదలికలు కనిపిస్తూ ఉంటాయి. అయితే ఏ భావాన్ని ప్రకటించడానికి ఏ కదలిక అవసరం అన్న దానికి సరైన సమాధానం దొరకడం కష్టం.

ఈ అంగాంగ సంచలనం అన్నది, ఆ వ్యక్తిని బట్టి ఉంటుంది. వక్త తన భావాలను ప్రకటించేటప్పుడు, అంగాంగ విన్యాసం చెయ్యాలనే నియమం ఏదీలేదు. అవి సహజంగానే జరిగిపోతూ ఉంటాయి. ఏ మాత్రం కదలకుండా పరిమితమైన అంగవిన్యాసం చేస్తూ, స్తంభంలా నిలబడి మాట్లాడేవారు కూడా ఉంటారు.

ఈ) ఇరివెంటి కృష్ణమూర్తి రాసిన “వాగ్భూషణం” పాఠం నేటి విద్యార్థులకు ఎట్లా ఉపయోగపడుతుంది ?
జవాబు:
నేటి విద్యార్థులు అన్ని కళల కంటె, ఉదాత్తమైన ఈ వక్తృత్వం పట్ల ఉదాసీనంగా ఉంటున్నారు. విద్యార్థులకు ఈ ఉపన్యాస కళ చాలా ముఖ్యము. వారు ఉద్యోగాలు సంపాదించడానికి, ఇంటర్వ్యూలను ఎదుర్కోడానికి, ఈ ఉపన్యాసశక్తి వారికి ఉపయోగపడుతుంది. సిగ్గు, భయం లేకుండా ఇంటర్వ్యూలలో వచ్చే ప్రశ్నలకు వారు ధైర్యంగా జవాబులు చెప్పగలరు.

ఇరివెంటి కృష్ణమూర్తిగారు ఈ వ్యాసంలో ఉపన్యాస కళను నేర్చుకొనే పద్ధతులను గూర్చి, చెప్పారు. ధైర్యంగా ఎలా మాట్లాడాలో చెప్పారు. ఉపన్యాసం చెప్పడానికి ఎలా సంసిద్ధం కావాలో చెప్పారు. వక్తకు కావలసిన పాండిత్యం గురించి ఈ వ్యాసంలో చెప్పారు. వక్త ఎటువంటి శబ్దార్థాలను ప్రయోగించాలో చెప్పారు. వక్తకు కావలసిన జ్ఞాపకశక్తిని గూర్చి చెప్పారు. ఉపన్యాసం చెప్పే పద్ధతిని ఎలా అలవాటు చేసుకోవాలో దీనిలో చెప్పారు.

ఉపన్యాసం చెప్పేటప్పుడు తమ కంఠధ్వనిని ఎలా నియంత్రించుకోవాలో, రసానుగుణంగా ఎలా మాట్లాడాలో చెప్పారు. ఉపన్యాసంలో క్లుప్తతతో, స్పష్టత అవసరం అని చెప్పారు. వక్తృత్వం అనేది ఒక కళ అనీ, దాన్ని ఆరాధించాలనీ చెప్పారు. మొత్తంపై విద్యార్థులు ఈ వ్యాసం చదివితే, ఉపన్యాసకళపై మక్కువ పెంచుకొని, ఉపన్యాసం మాట్లాడే పద్ధతులు గ్రహించి వారు మహోపన్యాసకులు కాగలరు. గొప్ప రాజకీయ నాయకులు కాగలరు.

2. కింది ప్రశ్నకు పది వాక్యాలలో జవాబు రాయండి.

అ) ‘ఉపన్యాసం – ఒక గొప్పకళ’ దీన్ని వివరిస్తూ రాయండి.
జవాబు:
ఉపన్యాసం ఒక గొప్పకళ. మాట్లాడడం, మనిషికి మాత్రమే లభించిన వరం. మాటలను అందంగా ఒక పద్ధతి ప్రకారం అల్లుకొని మాట్లాడితే, అది ఉపన్యాసం అవుతుంది. వక్తృత్వ కళలో అందరూ నేర్పును సాధింపవచ్చు. మాట్లాడడం నేర్చుకొని, తమ భవిష్యత్తును బంగారు బాటపై నడిపించుకోవచ్చు.

వక్తృత్వం రాణించాలంటే తగిన పాండిత్యం ఉండాలి. చదువు ఎంత వస్తే, అతడి ఉపన్యాసం అంతగా రాణిస్తుంది. అతడి మాటల్లో గాంభీర్యం, సంస్కారం ఉంటుంది. భయాన్నీ, అనుమానాలను వదలి, ధైర్యంగా మాట్లాడుతూ ఉంటే వారు మంచి ఉపన్యాసకులు అవుతారు. భయాన్ని విడిచి, ధారాప్రవాహంగా మాట్లాడాలి. ఉపన్యాసం, శ్రోతలకు రసానందాన్ని పంచిపెడుతుంది.

కొన్ని ఉపన్యాసాలు మంచి పేరు పొందుతాయి. ధృతరాష్ట్రుడి సభలో కృష్ణుడి ఉపన్యాసం, విశ్వమతమహాసభలో వివేకానంద స్వామి ఉపన్యాసం పేరుకెక్కాయి. వక్త తాను చెప్పదలచిన విషయంపై తన్మయత్వంతో గంభీరంగా మాట్లాడాలి. వక్తకు పదజాలంతో చక్కని పరిచయం ఉండాలి.

వక్త చెప్పదలచుకున్న విషయానికి సంబంధించిన సామగ్రిని బాగా సేకరించాలి. దానికోసం ఎన్నో పుస్తకాలు చదివి, విషయాలు సేకరించాలి. మొదట పిల్లల వద్ద మాట్లాడాలి. ఒంటరి ప్రదేశాలలో మాట్లాడాలి. అలాచేస్తే సభాకంపం పోతుంది. విషయానికి తగ్గట్టుగా తన కంఠధ్వనిని పరిమితం చేసుకోవాలి.

శ్రోతల ముఖాలను చూస్తూ, మాట్లాడాలి. రసానికి అనుగుణంగా తన కంఠాన్ని సవరించి హెచ్చుతగ్గులు చేస్తూ మాట్లాడాలి. దీర్ఘపన్యాసాలు చేయరాదు. ఉపన్యాస కాలాన్ని అతిక్రమించరాదు. తర్కబద్ధమైన క్లుప్తమైన ఉపన్యాసం చాలా గొప్పది.

ప్రసంగాన్ని ప్రారంభించే ముందు, ముగించే ముందు, ఎంతో పదిలంగా మనోరంజకంగా, మాట్లాడాలి. ఇతరుల మనస్సులకు హాయి కల్గించేటట్లు, చీకటిలో దీపం వెల్గించినట్లు, అజ్ఞానం పారిపోయేటట్లు, మాట్లాడడం, బుద్ధిమంతుడి లక్షణం.

3. కింది అంశం గురించి సృజనాత్మకంగా/ప్రశంసాత్మకంగా రాయండి.

అ) ప్రపంచ మాతృభాషా దినోత్సవాన్ని పురస్కరించుకొని మీరు మాట్లాడవలసిన అంశమయిన ‘మాటగొప్పదనం’ మీద ప్రసంగ వ్యాసం రాయండి.
జవాబు:
‘మాటగొప్పదనం’

మిత్రులారా! ఈ రోజు ప్రపంచభాషా దినోత్సవం. ఈ సందర్భంగా ‘మాటగొప్పదనం’ గురించి ముచ్చటిస్తాను.. భర్తృహరి వాగ్భూషణం భూషణం అన్నాడు. అంటే మనిషికి వాక్కే అలంకారం. దానిని బట్టి మాటకు ఉన్న శక్తిని మనం గుర్తించవచ్చు. ‘పలుకే బంగారం’ అని పెద్దలంటారు. మాట మనిషికి దేవుడిచ్చిన వరప్రసాదం. మనిషిని మిగతా జీవుల నుండి వేరు చేసి, గొప్పవాడిగా నిలబెట్టినది మాట మాత్రమే.

ఎప్పటికేది ప్రస్తుతమో, అప్పటికి ఆ మాటలాడగలవాడు ధన్యుడు. అతడే గొప్పకార్యసాధకుడవుతాడు. మంచివాక్కు, కల్పవృక్షం వంటిది. మనిషి స్థాయి, అతడి మాట వల్ల తెలుస్తుంది. మాధుర్యం గల మాటలు కార్యసాధకములు. మంచి మాటలు, స్నేహాన్ని పెంచుతాయి. ఆనందాన్ని ఇస్తాయి: బాధలో ఉపశమనాన్ని ఇస్తాయి. మాటలలో కాఠిన్యం పనికిరాదు. కోయిలలా మాట్లాడాలి. కాకిలా మాట్లాడరాదు.

మాటలతో కోటలు కట్టి, మనిషి మహారాజు కాగలడు. దేశప్రధాని కాగలడు. మాటలు పాటలు రాస్తాయి. మాటలు స్నేహానికి బాటలు వేస్తాయి. మాటల వల్లే కవిత్వ సంగీతాలు నిలిచాయి. మాటల వల్లే నవ్యత, నాగరికత, చైతన్యం వెలుగు చూశాయి. విశ్వాన్ని వాక్శక్తి నడిపిస్తుంది. తన బాట బలిమితోనే, మాట నేర్పుతోనే, మోదీ మనకు ప్రధానికాగలిగాడు.

భారతీయులు వాక్కును దేవతగా ఆరాధిస్తారు. వాక్కును పరిశుద్ధంగా ప్రయోగించడం పుణ్యం అన్నారు. మాట మనిషికి అలంకారం చక్కని భాషలేనివాడు అందమైన వేషం వేసుకొన్నా వ్యర్థమే. వాగ్ధార కత్తి అంచు కంటే పదునైనది. వాక్కు విశాలమైనది.

ఒక మంచిమాట లోకాన్ని జయిస్తుంది. వివేకానందుని చిన్న ఉపన్యాసం, ప్రపంచాన్ని జయించింది. భారతదేశం పట్ల ప్రపంచానికి గౌరవాదరాలను తెచ్చిపెట్టింది. మాట పదునైన ఆయుధం. దాన్ని సద్వినియోగం చేసుకోవలసిన బాధ్యత, మానవుడిపైనే ఉంది. ఒక తియ్యటి మాటతో, ప్రపంచం అంతా మనకు మిత్రరాజ్యం అవుతుంది. మాటకు కల గొప్పదనం చెప్పడం అసాధ్యం.

III. భాషాంశాలు

పదజాలం

అ) కింది వాక్యాల్లో గీత గీసిన మాటల అర్థాన్ని గ్రహించి పదాలను సొంతవాక్యాలలో ప్రయోగించండి.

ప్రశ్న 1.
భారతక్రికెట్ జట్టు విజయాలు అప్రతిహతంగా సాగుతున్నాయి.
జవాబు:
అప్రతిహతంగా = (అడ్డులేకుండా) (నిరాటంకంగా)
వాక్యప్రయోగం : రోదసీ విజ్ఞాన ప్రయోగాల్లో మనదేశం అప్రతిహతమైన విజయాలు సాధిస్తోంది.

ప్రశ్న 2.
అమేయమైన ప్రతిభావంతుడు అబ్దుల్ కలాం.
జవాబు:
అమేయమైన = లెక్కింపవీలుకాని
వాక్యప్రయోగం : మనకు రాష్ట్రపతిగా పనిచేసిన రాధాకృష్ణ పండితుడు, అమేయమైన బుద్ధిశాలి.

ప్రశ్న 3.
జ్ఞాని ఉదాసీనత దేశానికి నష్టం.
జవాబు:
ఉదాసీనత = ఉపేక్షాభావం
వాక్యప్రయోగం : మేధావుల ఉదాసీనత వల్లనే దేశం నేడు నష్టపోతుంది.

ప్రశ్న 4.
ఆచరణ అన్నింటి కన్న గొప్పది.
జవాబు:
ఆచరణ = ఆచరించడం
వాక్యప్రయోగం : ఆచరణ లేని ప్రబోధాలు, చిలుకపలుకులవలె వట్టిదండుగ.

ఆ) కింది పర్యాయపదాలను పదవిజ్ఞానం ఆధారంగా జతపర్చండి.

అ) కృపాణం  –  మది, హృదయం, ఎద
ఆ) వాక్కు  –  చప్పుడు, శబ్దం
ఇ) స్నేహం  –  కత్తి, ఖడ్గము, అసి
ఈ) మనసు  –  మాట, పలుకు, నుడుగు
ఉ) విశ్వాసం  –  చెలిమి, మైత్రి, నెయ్యము
ఊ) ధ్వని  –  నమ్మకం, నమ్మిక
జవాబు:
జతపరచడం  –  పర్యాయపదాలు
అ) కృపాణం  –  కత్తి, ఖడ్గం,అసి
ఆ) వాక్కు  –  మాట, పలుకు, నుడుగు
ఇ) స్నేహం  –  చెలిమి, మైత్రి, నెయ్యము
ఈ) మనసు  –  మది, హృదయం, ఎద
ఉ) విశ్వాసం  –  నమ్మకం, నమ్మిక
ఊ) ధ్వని  –  చప్పుడు, శబ్దం

ఇ) ‘వాగ్మి, ధ్వని’ అనే పదాలకు కింది వాక్యాలలో నానార్థాలున్నాయి. వాటిని గుర్తించండి.

అ) యుక్తియుక్తంగా మాట్లాడే ఉపన్యాసకుడు ఉదాత్త విషయాలే కానీ చిలుక పలుకులు వల్లించడు.
జవాబు:
వాగ్మి (నానార్థాలు) :

1. యుక్తియుక్తంగా మాట్లాడేవాడు
2. చిలుక

ఆ) ఆయన మాటల్లోని వ్యంగ్యార్థాన్ని గ్రహించి అభినందన పూర్వకంగా బల్లలు చరుస్తూ శబ్దం చేశారు.
జవాబు:
ధ్వని (నానార్థములు) :

1. వ్యంగ్యార్థము
2. శబ్దం

ఈ)  కింది పట్టిక నుండి ప్రకృతి – వికృతులు గుర్తించి రాయండి.

జవాబు:
ప్రకృతి – వికృతి
1) స్నేహం – నెయ్యం
2) హృదయం – ఎడద
3) భాష – బాస
4) ప్రాణం – పానం
5) శక్తి – సత్తి
6) దీపం – దివ్వె
7) శాస్త్రం – చట్టం
8) శబ్దం – సద్దు

వ్యాకరణాంశాలు

1. కింది పదాలను విడదీసి, సంధి పేర్లు రాయండి.

అ) కళోపాసనం = ………………………….
జవాబు:
కళా + ఉపాసనం – గుణసంధి

ఆ) అభ్యుదయం = …………………………..
జవాబు:
అభి + ఉదయం – యణాదేశ సంధి

ఇ) తనకెంతో = ……………………….
జవాబు:
తనకున్ + ఎంతో – ఉత్వసంధి(ఉకార వికల్పసంధి)

ఈ) ఉన్నతమైన = …………………………
జవాబు:
ఉన్నతము + ఐన – ఉత్వసంధి

ఉ) రసానందం = …………………..,,,,,,,
జవాబు:
రస + ఆనందం – సవర్ణదీర్ఘ సంధి

2. కింది సమాస పదాలకు విగ్రహవాక్యాలు రాసి, సమాసం పేర్లు రాయండి.

అ) శక్తిసామర్థ్యాలు = ……………………
జవాబు:
శక్తియు, సామర్ధ్యమును – ద్వంద్వ సమాసం

ఆ) పఠనశక్తి = ………………………
జవాబు:
పఠనమునందు శక్తి – సప్తమీ తత్పురుష సమాసం

ఇ) అభ్యుదయపథం = ……………………..
జవాబు:
అభ్యుదయమైన పథం – విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయ సమాసం

ఈ) ఆత్మశక్తి = ………………………..
జవాబు:
ఆత్మ యొక్క శక్తి – షష్ఠీ తత్పురుష సమాసం

ఉ) అద్భుతశక్తి = ……………………..
జవాబు:
అద్భుతమైన శక్తి – విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయ సమాసం

ప్రాజెక్టు పని

ప్రశ్న 1.
‘వాక్కు’ గొప్పదనాన్ని తెలిపే ఐదు పద్యాలు సేకరించి, భావాలు రాయండి. నివేదికను రాసి ప్రదర్శించండి.
జవాబు:
1) నిండునదులు పారునిలిచి గంభీరమై
వెట్టివాగుపారు వేగఁబొర్లి
అల్పుడాడురీతి నధికుండు నాడునా
విశ్వదాభిరామ ! వినురవేమ !

భావం :
గొప్ప నదులు నిదానంగా, గంభీరంగా ప్రవహిస్తాయి. కాని, చిన్నవాగు గట్లుదాటి పొర్లి ప్రవహిస్తుంది. అలాగే యోగ్యుడు నిదానంగా, గంభీరంగా మాట్లాడుతాడు. నీచుడు బడబడ వాగుతాడు.

2) అల్పుడెపుడు పల్కు నాడంబరము గాను
సజ్జనుండు పల్కు చల్లగాను
కంచు మ్రోగునట్లు కనకంబు మ్రోగునా
విశ్వదాభిరామ ! వినురవేమ !

భావం :
తక్కువ బుద్ధిగలవాడు, ఎప్పుడునూ గొప్పలు చెపుతాడు. మంచి బుద్ధిగలవాడు తగినంత మాత్రమే మాట్లాడుతాడు. కంచుమ్రోగేటట్లు బంగారం మ్రోగదు కదా !

3) మాటలాడ నేర్చి మనసురంజిలఁజేసి
పరగఁ బ్రియము చెప్పి బడలకున్న
నొకరి చేతి సొమ్ము లూరక వచ్చునా
విశ్వదాభిరామ ! వినురవేమ !

భావం :
ఒకరి సొత్తు ఇంకొకరికి చెందాలంటే, కష్టపడి పనిచేసి, అవతలి వారి మనస్సుకు ఆనందం కలిగేటట్లు మాట్లాడడం నేర్చుకోవాలి.

(లేదా)

ప్రశ్న 2.
ఉపన్యాసం ఇవ్వడం కోసం మీకు నచ్చిన ఒక అంశాన్ని ఎన్నుకొని దానికి సంబంధించిన వివరాలు తెలుసుకొని రాయండి. నివేదిక రాసి ప్రదర్శించండి.
జవాబు:
విద్యార్థి కృత్యం

కఠిన పదాలకు – అర్థాలు

I.

వక్తృత్వం = ధారాళంగా మాట్లాడడం, (ఉపన్యాసం)
అలవడు = అబ్బు; (నేర్చుకోడం సాధ్యమగు)
అంతర్లీనంగా = కలిసిపోయినదిగా ; (లోపల ఉండేదిగా)
ఉద్దీప్తం = ప్రకాశింపబడినది;
వక్త = మాటలాడే ఉపన్యాసకుడు;
నిక్షిప్తము = ఉంచబడినవి
నిద్రాణము = నిద్రించునవి;
ఉత్తేజపరచడం = ప్రేరణ చేయడం; (వెలుగులోకి తేవడం)
మేల్కొల్పడం = లేపడం;
బయల్వెడలి = బయటకు వచ్చి;
ప్రదర్శిస్తాయి = చూపిస్తాయి;
ఆసరా = ఆధారము;
అపోహ = భ్రాంతి
దురూహ = చెడ్డ ఊహ

కలవరపెడుతున్న = కలతపెడుతున్న
పరిష్కారం చూపడం = చక్కపెట్టడం (దారిచూపడం)
భాషణం = మాట్లాడడం;
వాక్ శక్తి = మాట యొక్క శక్తి
నిర్వహించే = నెరవేర్చే
అమేయమైనది = లెక్కింపరానిది; (సాటిలేనిది)
పఠనాశక్తి = చదివే శక్తి
పరభాగ్యోప జీవి = ఇతరులభాగ్యంపై ఆధారపడి జీవించేవాడు
దాస్యానికి = బానిసత్వానికి
తలఒగ్గుతాడు = సిద్ధపడతాడు;
బాహిరంగా = బహిరంగంగా
అభ్యుదయపథం = అభ్యుదయ మార్గం
సమంజసమైన = తగినదైన
వరిస్తున్న = లభిస్తున్న
వైయక్తిక ప్రయోజనాలు = వ్యక్తిగతమైన ప్రయోజనాలు;
తోడ్పడుతుంది = సాయపడుతుంది;
వరప్రసాదం = భగవంతుడి అనుగ్రహము
సృష్టికర్త = బ్రహ్మ
సృష్టించుకొన్నాడు = పుట్టించుకొన్నాడు
క్షుప్తంగా = సంక్షిప్తంగా
అర్ధవంతంగా = సార్థకంగా
వినసొంపు = వినడానికి అందము
సాక్షాత్కారం = ప్రత్యక్షం
అనంతం (న + అంతం) = అంతులేనిది
అప్రతిహతం (న + ప్రతిహతం) = అడ్డగించలేనిది (ఎదురులేనిది)

ఊపిరి పోస్తుంది = ప్రాణం పోస్తుంది
జాగరితం చేస్తుంది = మేల్కొల్పుతుంది;
ధర్మాభిరతిని (ధర్మ + అభిరతిని) = ధర్మము నందు ఆసక్తిని
ద్వేషానలాన్ని (ద్వేష + అనలాన్నీ) = ద్వేషాగ్నిని;
కల్ప తరువు = కల్ప వృక్షము
జీవిత సాఫల్యం = బ్రతుకు సఫలత్వం
ప్రసంగం = ఉపన్యాసం
ఆత్మవిశ్వాసం = తనయందు తనకు నమ్మకం;
దీనుడై = జాలిగొలుపువాడై
రూపుదిద్దుకుంటుంది = ఆకారం ధరిస్తుంది
గణకులు = లెక్కలు తేల్చేవారు
న్యాయవాదులు (Advocates) = వకీళ్ళు
ప్రచురణకర్తలు (Publishers) = పుస్తకాలు అచ్చువేయించేవారు
నిరంతర ప్రయత్నం = ఎల్లప్పుడూ చేసే ప్రయత్నం
కౌశలాన్ని = నేర్పును

II.

అలవరచుకొనే = అలవాటు చేసుకొనే
విద్వాంసులు = పండితులు;
నిరక్షరాస్యులు = అక్షరాలు నేర్వనివారు;
గ్రామీణులు = గ్రామ ప్రజలు
ఆరితేరినవాళ్ళు = సమర్ధులు;
శ్రోతలను = వినేవారిని;
ఆకట్టుకుంటారు = ఆకర్షిస్తారు;
అంతుండదు (అంతు + ఉండదు) = ముగింపు ఉండదు
ఉదాసీనంగా = ఉపేక్షగా; (పట్టించుకోకుండా ఉండడం)
దిగ్భ్రాంతిని = దిక్కుతోచకపోవడాన్ని
వాస్తవమే = సత్యమే
విద్వత్తు = పాండిత్యం
రాణించదు = శోభించదు

సముదాత్త భావప్రసరణ = గొప్ప భావాల వెల్లడి;
దృక్పథాన్ని = దృష్టిని
సంస్కారం = సంస్కృతి (నాగరికత)
ఇతిహాసం = చరిత్ర
సజీవంగా = ప్రాణవంతంగా
ప్రభావోపేతంగా (ప్రభావ + ఉపేతం) = ప్రభావంతో కూడినదిగా
అబ్బిన = అలవాటైన
ఉడిగిపోయి = నశించి
మరుపుతట్టుతుంది = మరుపు వస్తుంది
దోషాలు = తప్పులు
మౌనం = మాట్లాడకుండా ఉండడం
నక్కి = దాగి
వ్యక్తిత్వాన్ని = స్వభావాన్ని
వచ్శశైలి = మాటలశైలి (మాట్లాడేతీరు)
దృక్పథాన్ని = దృష్టి మార్గాన్ని
సరళమైన = తేలికయైన
సందేహం = అనుమానము
నవ్వులాట = నవ్వుతో ఆడుకొనే ఆట (తేలికయైనది)
మనశ్చైతన్య లక్షణం = మనోజ్ఞానానికి చెందిన లక్షణం
అజ్ఞాతం = తెలియబడనిది;
చొరబడుతుంది = ప్రవేశిస్తుంది;
సంకుచిత మనస్తత్వాన్ని = కుదింపబడిన మనస్తత్వాన్ని
ఆత్మవంచన = తనను తాను మోసగించుకోడం
క్షుత్వాన్ని = నీచత్వాన్ని
బిడియపడకుండా = సిగ్గుపడకుండా
జడుసుకోకుండా = భయపడకుండా
ధారాప్రవాహంగా = ప్రవాహంలా ఏకధారగా
చింత = విచారము

నిర్భయుడు = భయంలేనివాడు;
అజేయుడు = జయింపశక్యంకానివాడు;
మనః ప్రవృత్తులను = మనస్సు యొక్క నడవడులను;
సహృదయం = మంచి మనస్సు;
ఆర్ద్రతను = మెత్తదనాన్ని
కట్టలు తెంచుకొని పారుతుంది = గట్లు తెంచుకొని ప్రవహిస్తుంది.
ఆవేశం పొంగు లెత్తుతుంది = ఆవేశం ఉరకలు వేస్తుంది
ప్రజ్వలిస్తాయి = బాగా మండుతాయి;
కన్నీటి మున్నీటిలో = కన్నీటి సముద్రంలో
తలమున్కలౌతారు = తలలోతు మునుగుతారు
కార్యోన్ముఖులవుతారు (కార్య + ఉన్ముఖులు + అవుతారు) = పని చేయడానికి సిద్ధం అవుతారు
నవరసభరితాంత రంగులౌతారు = తొమ్మిది రసాలతో నిండిన మనస్సులు కలవారవుతారు

III.

వాగి = యుక్తియుక్తంగా మాట్లాడేవాడు
ఐతిహాసిక ఘట్టం = చారిత్రక సంఘటన
ముమ్మరంగా = ఎక్కువగా
ధీరోదాత్తులు = సర్వసద్గుణులయిన నాయకులు; (ఉత్తమ నాయకులు)
కోవ = తరహా
మహోత్సాహం (మహా + ఉత్సాహం) = గొప్ప ఉత్సాహము
ఉత్తేజకరమైన = గొప్ప ఉత్సాహాన్ని కల్గించే
మనస్వి = బుద్ధిమంతుడు (ప్రశస్తమైన మనస్సు గలవాడు;)
అంగసంచాలనం = అవయవముల కదలిక
వైయక్తికం = వ్యక్తిగతం (ఆయా వ్యక్తులకు సంబంధించినది;)
హృదయోద్భూత భావ ప్రకటనం (హృదయ + ఉద్భూత, భావప్రకటనం) = మనస్సులో పుట్టిన భావాల వెల్లడి;
అంగాంగ విన్యాసం = అవయవముల కదలిక
ప్రసంగించాలి = మాట్లాడాలి.
పునశ్చరణ = తిరిగి చెప్పడం;

వివేకం = తెలివి
అభివర్ణించి = బాగా వర్ణించి చెప్పి
మెలకువ = జాగ్రత్త
నిగ్రహించుకుంటూ = అణచుకుంటూ
సంస్కారాన్ని = నాగరికతను (సంస్కృతిని)
వక్తవ్యాంశం (వక్తవ్య + అంశం) = మాట్లాడే విషయం
కేంద్రీకరించండి = దృష్టిపెట్టండి
తన్మయత్వం = దానితో ఐక్యం కావడం
శ్రద్ధాసక్తులు (శ్రద్ధా + ఆసక్తులు) = శ్రద్ధయు, ఆసక్తి;
పదజాలం = పదముల సమూహం
శబ్దార్థములు = శబ్దము యొక్క అర్ధములు, వాచ్యము, లక్ష్యము, వ్యంగ్యము అని మూడు విధములు;

1) వాచ్యము (వాచ్యార్థము) = సంకేతితమైన అర్ధాన్ని స్ఫురింపచేసే . శబ్దవ్యాపారము
‘ఉదా : ‘రత్నగర్భ’ అనగా లోపల రత్నాలు కలది (భూమి)

2) లాక్షణికార్థము వాక్యానికి వాచ్యమైన అర్థము సరిపడకపోవడం వల్ల, దానికి సంబంధించిన విషయంలో ఆరోపించబడే శబ్దవ్యాపారము.
ఉదా : “గంగలో గొల్లపల్లె ఉన్నది” – ఇక్కడ గంగలో గొల్లపల్లె ఉండదు. కాబట్టి గంగా తీరములో గొల్లపల్లె అనే అర్థాన్ని చెపుతుంది. దీనిని లాక్షణికార్ధము అంటారు.

3) వ్యంగ్యార్థము = వాక్యార్థానికి అందాన్ని పుట్టించే మరియొక అర్థాన్ని స్ఫురింపజేసే శబ్దవ్యాపారము.
ఉదా : పూజారీ! పువ్వులు కోసుకోడానికి భయపడకుండా వెళ్ళు. నిన్ను భయపెట్టే జంతువును, సింహం తినివేసింది.
గమనిక : ఇక్కడ వెళ్ళు అని వాచ్యార్థం. కాని అక్కడ సింహం ఉంది వెళ్ళకు అనే వ్యంగ్యార్థము ఈ వాక్యంలో ఉంది.

చమత్కారస్ఫోరకంగా = చమత్కారం వెల్లడి అయ్యేటట్లుగా
మలచి = రూపుదిద్ది (చెక్కి)
పర్యాయవాచకాలు = పర్యాయపదాలు (ఒకే అర్థం కల పదాలు)
యథోచితంగా (యథా + ఉచితంగా) = తగినట్లుగా
నిర్దుష్టమైన = తప్పులులేని
సుపరిష్కృతమైన = చక్కగా పరిష్కరింపబడిన (బాగా తప్పులు లేకుండా దిద్దిన)
బహుధా = అనేక విధాలుగా
ప్రశంసాపాత్రము = పొగడ్తకు తగినది;
అధ్యయన సామాగ్రి = చదువవలసిన విషయాలు;
సంప్రదించి = మాట్లాడి
పరిజ్ఞానాన్ని = నిండు తెలివిని
జీర్ణమవుతుందో = బాగా మనస్సులో కుదురుకుంటుందో

నిస్సంకోచంగా = మోమాటం లేకుండా
తడబాటు = ఆలస్యము;
న్యూనతాభావం = తాను తక్కువ వాడననే భావం
అనుక్షణం = ప్రతిక్షణము
ఇతరాంశాలు (ఇతర + అంశాలు) = ఇతర విషయాలు
వాగ్ధార(వాక్ + ధార) = మాటల ప్రవాహం
అధ్యయనం = చదవడం
విజ్ఞాన భాండాగారాన్ని = గ్రంథాలయాన్ని
భద్రపరచుకోండి = జాగ్రత్త చెయ్యండి
సజ్జన సాంగత్యం = సత్పురుషుల స్నేహం
సంప్రదాయాభిజ్ఞులు (సంప్రదాయ + అభిజ్ఞులు) = సంప్రదాయం తెలిసినవారు;
సాఫల్యానికి = నెరవేరడానికి; (ఫలవంతం కావడానికి)
అనువైన = తగిన

IV.

మనశీలత = యోచించే స్వభావం
విలక్షణతను = విశేషమైన తత్త్వాన్ని
దృక్పథం = దృష్టిమార్గం
తడబాటు = అడ్డము;
ఉబికి వస్తుంది = బయటికి వెల్లడి అవుతుంది;
మౌఖికంగా = నోటితో గట్టిగా
వచోవైఖరి = మాట్లాడేతీరు,
వ్యాఖ్యానించడం = వివరించడం
అంశం = విషయం
స్మరణశక్తి = జ్ఞాపకశక్తి
ఏకాంతంగా = ఒంటరిగా
సభాకంపనం = సభలో మాట్లాడేటప్పుడు కలిగే వణకు;
ఆటంకం = అడ్డు
జిజ్ఞాస = తెలిసికోవాలనే కోరిక
శిలామూర్తులు = రాతి స్వరూపాలు
ఊనిక = ఊతము
మందంగా = నెమ్మదిగా
భావానుగుణమైన (భావ + అనుగుణమైన) = భావానికి తగ్గట్టుగా
మృదులంగా = మెత్తగా (నెమ్మదిగా)

నిదానంగా = తొందరపడకుండా
అవగాహన = స్పష్టంగా అర్థమవడం;
రౌద్రరస భావాలను = వీరరసభావాలను
గొణుగుతున్నారో = మాటవినీ, వినబడకుండా మాట్లాడుతున్నారో;
క్లేశాన్ని = కష్టాన్ని
సమన్వయం = సరియైన క్రమము;
చీకాకును = చిరాకును;
వడివడిగా = వేగంగా
ఉత్సుకత = ఇష్టసిద్ధికై తహతహ ;
సమయాతిక్రమణం (సమయ + అతిక్రమణం) = కాలాన్ని అతిక్రమించడం
అపోహలు = భ్రాంతులు
దీర్ఘపన్యాసాలు = ఎక్కువసేపు ఉపన్యాసాలు;
నిగ్రహించుకోవడం = అణచుకోవడం;
శ్లథనం = సత్తువలేనిది;
సువ్యవస్థితము = బాగా ఏర్పరుపబడినది
కడవెడు = కుండెడు
ఖరము = గాడిద

V.

అభిలషితార్థాన్ని = కోరిన అర్థాన్ని
నిగ్రహం = అణచుకోవడం;
అనల్పార్థ రచన (అనల్ప + అర్థ రచన) = గొప్ప అర్థాన్ని ఇచ్చే రచన
వివేకంబు = తెలివి
సూక్తి (సు + ఉక్తి) = మంచిమాట
వర్తిస్తుందనుకోవడం = సరిపోతుందనుకోడం
మనీషి = విద్యావంతుడు
Brievity = సంక్షిప్తత
Soul = ఆత్మ
Wit = చమత్కారము, సారస్యము
ఆంగ్లాభాణకం (ఆంగ్ల + ఆభాణకం) = ఇంగ్లీషు లోకోక్తి (సామెత)

Brievity is the = సంక్షిప్తతయే, చమత్కార
soul of wit = సంభాషలోని ఆత్మ
యోజించుకోవాలె = ఆలోచించుకోవాలి;
వక్తృత్వ కౌశలాన్ని = మాట్లాడడంలో నేర్పును
బహిర్గతం = బయటకురావడం
అమూల్యమైనది = విలువ కట్టలేనిది
పదిలంగా = భద్రంగా
హృదయంగమంగా = మనోరంజకంగా
హృదయం = మనస్సు (గుండె)
సదభిప్రాయం (సత్ + అభిప్రాయం) = మంచి అభిప్రాయం
ప్రసంగాంతం (ప్రసంగ + అంతం) = సంభాషణ పూర్తి
యత్నం = ప్రయత్నం
స్ఫుటమైన = స్పష్టమైన
వాణిగా = వాక్కు, సరస్వతి
ఉడిగిపోని = తరిగిపోని
కృపాణధార = కత్తి అంచు
వక్తృత్వ కళారాధనం = ఉపన్యాస కళను ఆరాధించడం;
అక్షరాస్యులకు = చదువుకున్నవారికి
నిద్రాణమైన = నిద్రించిన
జాగృతం కావాలి = మేల్కోవాలి
మనోజ్ఞంగా = సౌందర్యంగా
సంభాషించడం = మాట్లాడడం
దివ్వె = దీపము
బర్బరత్వం = తెలివిలేనితనము;

పాఠం ఉద్దేశం

‘ఉపన్యసించడం’ గొప్పకళ. మంచి వక్త కావాలంటే ఎట్లాంటి సూచనలు పాటించాలి ? ఉపన్యాసం కోసం ఎట్లా తయారు కావాలి ? ఎట్లా మాట్లాడాలో తెలియజేస్తూ విద్యార్థులను మంచి వక్తలుగా తయారు చేయాలన్నదే ఈ పాఠం ఉద్దేశం.

పాఠ్యభాగ వివరాలు

ఈ పాఠం, ‘వ్యాసము’ అనే ప్రక్రియకు చెందినది. ఈ వ్యాసం, డా॥ ఇరివెంటి కృష్ణమూర్తి రాసిన “వాగ్భూషణం భూషణం” అనే పుస్తకంలోనిది.

రచయిత పరిచయం

పాఠం పేరు : “వాగ్భూషణం”

రచయిత : డా॥ ఇరివెంటి కృష్ణమూర్తి

దేని నుండి గ్రహింపబడినది : రచయిత వ్రాసిన “వాగ్భూషణం భూషణం” అనే పుస్తకంలో నుండి గ్రహింపబడింది.

జననం : 12-07-1930

మరణం : 26-04-1989

జన్మస్థలము : రచయిత మహబూబ్నగర్ జిల్లాలో జన్మించారు.

పాండిత్యం : రచయితకు సంస్కృతం, తెలుగు, ఇంగ్లీషు, ఉర్దూ, హిందీ భాషల్లో గొప్ప ప్రావీణ్యం ఉంది.

చేపట్టిన పదవులు : ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయంలో తెలుగు శాఖలో ఆచార్యులుగా పనిచేశారు. ‘యువభారతి’ సాహిత్య సాంస్కృతిక సంస్థకు అధ్యక్షులుగా, ఆంధ్ర సారస్వత పరిషత్తు, ఆంధ్రప్రదేశ్ సాహిత్య అకాడమీ సంస్థల కార్యదర్శిగా, తెలంగాణ రచయితల సంఘ కార్యదర్శిగా పనిచేశారు.

రచనలు :

1. తెలుగు – ఉత్తర భారత సాహిత్యాలు
2. చాటువులు
3. వాగ్భూషణం
4. వేగుచుక్కలు
5. వెలుగుబాటలు
6. అడుగు జాడలు
7. వెలుగు చూపే తెలుగు పద్యాలు
8. దేశమును ప్రేమించుమన్నా మొదలైనవి ఈయన రచనలు.

సిద్ధాంత గ్రంథము : ‘కవి సమయములు’

ఇతర రచనలు : ఎన్నో కథానికలను, వచన కవితలను, ‘పఠనీయం’ శీర్షికతో 39 ఉత్తమ గ్రంథాల పరిచయాలను రాశారు.

రాష్ట్ర విమోచనోద్యమంలో భాగస్వామ్యం : ఈయన మహబూబ్నగర్లోని శ్రీ సీతారామాంజనేయ గ్రంథాలయం ద్వారా, హైదరాబాదు రాష్ట్ర విమోచనోద్యమంలో పాల్గొని జైలు శిక్షను అనుభవించారు.

ప్రవేశిక

మాట్లాడడం మనిషికి మాత్రమే లభించిన మంచి వరం. మాటలను అందంగా, పొందికగా, ఒక పద్ధతి ప్రకారం, అనుకున్న అంశం మీద అల్లుకుని మాట్లాడితే, అది “ఉపన్యాసం” అవుతుంది. ఉపన్యాసం ఒక కళ. మాట్లాడే నైపుణ్యం, ఉపన్యాస కళను పెంపొందిస్తుంది. ఉపాధి అవకాశాలను కూడా కల్పిస్తుంది. మాట్లాడే కళపై ఎట్లా పట్టు సాధించాలనే ప్రశ్నకు సమాధానమే, ఈ వ్యాసం.

These TS 10th Class Physical Science Bits with Answers Chapter 5 Human Eye and Colourful World will help students to enhance their time management skills.

TS 10th Class Physical Science Bits Chapter 5 Human Eye and Colourful World

Question 1.
The process of re-emission of absorbed light ¡n all directions with different intensities by the atom or molecule is called
(A) scattering of light
(B) dispersion of light
(C) reflection of light
(D) refraction of light
Answer:
(A) scattering of light

Question 2.
The least distance of distinct vision for a healthy adult with normal vision is about ( );
(A) 2.5 cm
(B) 25 m
(C) 25 cm
(D) 25 mm
Answer:
(A) 2.5 cm

Question 3.
The human eye forms the image of an object on its ( )
(A) iris
(B) retina
(C) pupil
(D) cornea
Answer:
(C) pupil

Question 4.
The focal length of a normal eye lens ‘s about ( )
(A) 2 cm
(B) 25 m
(C) 1 m
(D) 1 mm
Answer:
(B) 25 m

Question 5.
During refraction, the physical factor that changes is ( )
(A) frequency
(B) speed of light
(C) wavelength
(D) All of A, B & C
Answer:
(A) frequency

Question 6.
An Iron ball coated with soot and held under water appears as a ball of ………………….. . ( )
(A) copper
(B) polished silver
(C) shining gold
(D) brass
Answer:
(C) shining gold

Question 7.
A transparent medium separated from the surrounding medium by atleast two Inclined plane surfaces is called. ( )
(A) lens
(B) convex mirror
(C) parabolic mirror
(D) prism
Answer:
(A) lens

Question 8.
The angle between the incident ray and emergent ray In a prism Is called : ()
(A) critical angle
(B) angle of deviation
(C) angle of prism
(D) angle of reflection
Answer:
(D) angle of reflection

Question 9.
An eye specialist advised Prabha to use 2D lens. Its focal length is ………………….. . ( )
(A) 100 cm
(B) 200 cm
(C) 20 cm
(D) 50 cm
Answer:
(D) 50 cm

Question 10.
The part of the eye that regulates the amount of light entering the eye is ( )
(A) pupil
(B) retina
(C) iris
(D) cornea
Answer:
(A) pupil

Question 11.
The colour of the light that bends the most when white light is dispered is ( )
(A) red
(B) green
(C) yellow
(D) violet
Answer:
(D) violet

Question 12.
The twinkling of stars is the effect of ( )
(A) reflection of light
(B) movement of stars
(C) position of stars
(D) atmospheric refraction
Answer:
(D) atmospheric refraction

Question 13.
The change in focal length of the eye-lens is caused by: ( )
(A) chordiac muscle
(B) ciliary muscles
(C) pupil
(D) retina
Answer:
(B) ciliary muscles

Question 14.
The size of an object as seen by an eye depends upon ( )
(A) aperture of the pupil
(B) size of object
(C) distance of object from the eye
(D) distance of Image from eye lens
Answer:
(C) distance of object from the eye

Question 15.
When we see an object, the image formed on the retina is ( )
(A) virtual
(B) real
(C) inverted
(D) both B&C
Answer:
(D) both B&C

Question 16.
The defect of the eye caused when the Image of distant object is focussed before retina : ( )
(A) Myopia
(B) Hypermetropia
(C) Presbyopia
(D) Astigmatism
Answer:
(A) Myopia

Question 17.
People suffering from both myopia and hypermetropia are advised to use : ( )
(A) biconvex lenses
(B) biconcave lenses
(C) cylindrical lenses
(D) bifocal lenses
Answer:
(D) bifocal lenses

Question 18.
The defect of the eye that Is caused by weakening of the ciliary muscles Is called ……….. .( )
(A) Myopia
(B) Presbyopla
(C) Hyper ametropia
(D) Astigmatism
Answer:
(B) Presbyopla

Question 19.
Hyper metropole Is also known as ( )
(A) short-sightedness
(B) cataract
(C) lar sightedness
(D) presbyopia
Answer:
(C) lar sightedness

Question 20.
The ability of the eye lens to adjust its focal length is called. ( )
(A) accommodation
(B) adjustment
(C) rectification
(D) none
Answer:
(A) accommodation

Question 21.
Light enters the eye through a thin membrane called : ( )
(A) Iris
(B) Cornea
(C) Retina
(D) Aqueous humour
Answer:
(B) Cornea

Question 22.
The part of the eye that controls the size of the pupil is ( )
(A) Cornea
(B) Retina
(C) Iris
(D) Optic nerve
Answer:
(C) Iris

Question 23.
The farthest point upto which a human eye can see objects clearly is called the …………….. . ()
(A) near point
(B) fixed point
(C) far point
(D) null point
Answer:
(C) far point

Question 24.
Hypermetropia arises because ……………………. . ( )
(A) focal length of eye lens is too long
(B) eyeball has become too small
(C) retina is too small
(D) both A & B
Answer:
(D) both A & B

Question 25.
Splitting of white light into band of colours is called:  ( )
(A) devIation
(B) dispersion
(C) diffraction
(D) polarisation
Answer:
(B) dispersion

Question 26.
Prism angle and refractive index for a prism are 600 and 1.414 then angle of minimum deviation will be ……………………. . ( )
(A) 15°
(B) 30°
(C) 45°
(D) 60°
Answer:
(B) 30°

Question 27.
In the visible spectrum (VIBGYOR) the colour having the shortest wavelength Is ………………. . ( )
(A) green
(B) red
(C) violet
(D) blue
Answer:
(C) violet

Question 28.
A camera consists of a ……….. lens to form ……………………. mages. ( )
(A) diverging, real
(B) diverging, virtual
(C) converging, real
(D) converging, virtual
Answer:
(C) converging, real

Question 29.
When the eye is focussed on an object very far away, the focal length of the eyelens is …………………. . ( )
(A) maximum
(B) minimum
(C) equal to that of the crystalline lens
(D) half of Its maximum focal length
Answer:
(A) maximum

Question 30.
A lens has a power of +0.5 D. It is …………………… . ( )
(A) a convex lens of focal length 5 m
(B) a convex lens of focal length 5 cm
(C) a convex lens of focal length 2 m
(D) a concave lens of focal length 2 m
Answer:
(C) a convex lens of focal length 2 m

Question 31.
The combination responsible for admitting different amounts of light Into the eye is ………. ( )
(A) ciliary muscles and crystalline lens
(B) ciliary muscles and pupil
(C) iris and pupil
(D) rods and cones
Answer:
(C) iris and pupil

Question 32.
The number of surfaces bounding a prism are ……………………… . ( )
(A) 3
(B) 4
(C) 5
(D) 6
Answer:
(C) 5

Question 33.
A person cannot distinguish between different colours. There is a problem with his ……… . ()
(A) cornea
(B) ciliary muscles
(C) cones
(D) rods
Answer:
(D) rods

Question 34.
The power of accommodation for the normal eye is ( )
(A) 4D
(B) 40 D
(C) 44 D
(D) 400 D
Answer:
(A) 4D

Question 35.
Hypermetropia can be corrected by ………………………. . ( )
(A) concave mirror
(B) concave lens
(C) convex mirror
(D) convex lens
Answer:
(D) convex lens

Question 36.
Most of the refraction of light rays entering the eye occurs at the outer surface of …………. . ( )
(A) cornea
(B) iris
(C) retina
(D) ciliary muscles
Answer:
(A) cornea

Question 37.
The front portion of eyeball is covered by a transparent protective membrane called ………… . ()
(A) cornea
(B) pupil
(C) Iris
(D) retina
Answer:
(A) cornea

Question 38.
If f is negative, this indicates that it is a ………………………….. lens. ( )
(A) concave
(B) convex
(C) plane
(D) bi-focal
Answer:
(A) concave

Question 39.
If the power of lens is 2D, the focal length of the lens is ……………….. . ( )
(A) 100 cm
(8) 50 cm
(C) 200 cm
(D) 25 cm
Answer:
(A) 100 cm

Question 40.
The angle between the plane surfaces of a prism is called …………………. . ( )
(A) angle of prism
(B) deviation of prism
(C) minimum deviation of prism
(D) angle of incidence
Answer:
(C) minimum deviation of prism

Question 41.
The phenomenon of light scattering in gases and liquids was explained by ( )
(A) Newton
(B) Christian Huygen
(C) C.V. Raman
(D) Faraday
Answer:
(C) C.V. Raman

Question 42.
The distance between the eye lens and retina is about …………………… . ( )
(A) 20 cm
(B) 25 cm
(C) 15 cm
(D) 2.5 cm
Answer:
(D) 2.5 cm

Question 43.
The maximum focal length of the eye lens is about …………………. . ( )
(A) 20 cm
(B) 2.5 cm
(C) 15 cm
(D) 25 cm
Answer:
(B) 2.5 cm

Question 44.
The power of lens is 1D, then focal length is …………………….. . ( )
(A) 1 cm
(B) 10 cm
(C) 100 cm
(D) 50 cm
Answer:
(C) 100 cm

Question 45.
Hypermetropia can be corrected by using ……………………. lens. ( )
(A) convex
(B) concave
(C) bi-convex
(D) bi-concave
Answer:
(C) bi-convex

Question 46.
During refraction of light, the character of light which does not change is ……………….. .( )
(A) wavelength
(B) frequency
(C) speed
(D) colour
Answer:
(B) frequency

Question 47.
The ……………………… of light changes when it travels from one medium to another medium. ( )
(A) wavelength
(B) frequency
(C) speed
(D) colour
Answer:
(C) speed

Question 48.
Short-sightedness can be removed by using ……………… lenses. ( )
(A) concave
(B) convex
(C) Plano concave
(D) piano-convex
Answer:
(A) concave

Question 49.
The line joining the centres of curvature of the two surfaces of lens Is called its ( )
(A) radius of curvature
(B) focal length
(C) principal axis
(D) pole
Answer:
(C) principal axis

Question 50.
……………………………. reflection does not obey laws of reflection. ( )
(A) irregular
(B) regular
(C) plane
(D) curved
Answer:
(A) irregular

Question 51.
The middle point of the Iris has a hole which Is called …………………… . ( )
(A) pupil
(B) ciliary muscle
(C) iris
(D) diaphragm
Answer:
(A) pupil

Question 52.
The screen on which the image Is formed by the lens system of the human eye is called ……………………… . ( )
(A) pupil
(B) retina
(C) Iris
(D) lens
Answer:
(B) retina

Question 53.
……………………… responds to the intensity of light. ( )
(A) rods
(B) cones
(C) ciliary muscles
(D) retina
Answer:
(B) cones

Question 54.
…………………. respond to colour by generating electrical nerve pulses. ( )
(A) rods
(B) cones
(C) eyelid
(D) retina
Answer:
(A) rods

Question 55.
The closest distance at which the eye can focus clearly Is called the …………………… . ( )
(A) far point
(B) near point
(C) focus point
(D) clear point
Answer:
(B) near point

Question 56.
The defect of the eye due to which a person Is unable to distinguish between certain colours, known as ………………………….. . ( )
(A) colour blindness
(B) astigmatism
(C) presbyopia
(D) chromatic aberration
Answer:
(B) astigmatism

Question 57.
The band of colours produced on the screen is called ……………………. . ( )
(A) colour band
(B) range of colours
(C) spray of colours
(D) spectrum
Answer:
(D) spectrum

Question 58.
The smallest distance, at which the eye can see objects clearly without strain, is called the ……………………… of the eye. ( )
(A) far point
(B) near point
(C) focal point
(D) endpoint
Answer:
(B) near point

Question 59.
Sunlight comprises …………………….. colours. ( )
(A) 3
(B) 7
(C) 6
(D) 0
Answer:
(B) 7

Question 60.
The wavelength of red colour is ……………………… . ( )
(A) 7 x 10^-7m
(B) 7 x 10^-6m
(C) 7 x 10^-8m
(D) 7 x 10^-10m
Answer:
(A) 7 x 10^-7m

Question 61.
In n = \(\frac{\sin \left(\frac{A+D}{2}\right)}{\sin \left(\frac{A}{2}\right)} \) ‘D ‘ is the ……………………… . ( )
(A) angle of prism
(B) angle of Incidence
(C) angle of emergence
(D) angle of minimum deviation
Answer:
(D) angle of minimum deviation

Question 62.
The refractive index of a medium depends on ……………………… of light. ( )
(A) speed
(B) wavelength
(C) frequency
(D) colour
Answer:
(B) wavelength

Question 63.
The relation between angle of incidence (i₁) angle of emergence (i₂) angle of deviation (d) and angle of prism (A) is ……………………… . ( )
(A) A+i₁=d+i₂
(B) A-i₂=i₂-d
(C) A+d=i₁-i₂
(D) A-i₂ = d + i₁
Answer:
(B) A-i₂=i₂-d

Question 64.
Power of lens P = ……………………….. ( )
(A) \(\frac{1}{f} \)
(B) \(\frac{1}{D} \)
(C) \(\frac{f}{100} \)
(D) \(\frac{D}{100}\)
Answer:
(A) \(\frac{1}{f} \)

Question 65.
To see the whole object, the angle of vision at the eye should be about ……………… ()
(A) 45°
(B) 60°
(C) 42°
(D) 36°
Answer:
(B) 60°

Question 66.
……………………….. are the receptors which identify colour. ( )
(A) cones
(B) ciliary muscles
(C) rods
(D) optic nerves
Answer:
(C) rods

Question 67.
The point of maximum distance at which the eye lens can form an Image on the retina is called ………………………. ( )
(A) near point
(B) far point
(C) focal point
(D) optic centre
Answer:
(B) far point

Question 68.
A person suffering from hyper metropla cannot see the objects at ……………………… .()
(A) near distance
(B) longer distance
(C) any distance
(D) close to eye
Answer:
(A) near distance

Question 69.
The ability of accommodation of the eye usually decreases with ageing. This defect is called ( )
(A) myopia
(B) hyper metropole
(C) colour blindness
(D) presbyopia
Answer:
(D) presbyopia

Question 70.
……………………….. has shortest wavelength in VIBGYOR.
(A) red
(B) green
(C) blue
(D) violet
Answer:
(D) violet

Question 71.
Blue colour of the sky is a result of ……………………. .
(A) scattering
(B) dispersion
(C) reflection
(D) refraction
Answer:
(B) dispersion

Question 72.
‘presbyopia’ can be corrected by using a ………………………… .
(A) convex lens
(B) concave lens
(C) bi-focal lens
(D) plane lens
Answer:
(C) bi-focal lens

Question 73.
Light is an …………………………. wave.
(A) electromagnetic
(B) longitudinal
(C) progressive
(D) stationary
Answer:
(A) electromagnetic

Question 74.
The colours of light which bends most and least are
(A) Red and Blue
(B) Blue and Red
(C) Violet and Red
(D) Red and Violet
Answer:
(C) Violet and Red

Question 75.
Dispersion of light through a prism is
(A) same as reflection
(B) same as refraction
(C) splitting of white light into its constituent colours
(D) none of the above
Answer:
(C) splitting of white light into its constituent colours

Question 76.
At noon the sun appears white as ( )
(A) light is least scattered
(B) all the colours of the white light are scattered away
(C) blue colour is scattered the most
(D) red colour Is scattered the most
Answer:
(A) light is least scattered

Question 77.
The danger signals installed at the top of the tall buildings are red In colour. These can be easily seen from a distance because among all other colours the red light. ( )
(A) Is scattered the most by smoke or fog
(B) Is scattered the least by smoke or fog
(C) is absorbed the most by smoke or fog
(D) moves fastest in air
Answer:
(B) Is scattered the least by smoke or fog

Question 78.
Which of the following defects can be corrected by cylindrical lens? ( )
(A) Myopia
(B) Hypermetropia
(C) Presbyopla
(D) Astigmatism
Answer:
(D) Astigmatism

Question 79.
The colours that deviate maximum/minimum in visible spectrum are ( )
(A) red/violet
(B) green/yellow
(C) violet/red
(D) yellow/green
Answer:
(C) violet/red

Question 80.
The deviation of which colour light is taken as mean deviation? ( )
(A) red
(B) yellow
(C) orange
(D) blue
Answer:
(B) yellow

Question 81.
A white colour object ( )
(A) absorbs all colours
(B) reflects all the colours
(C) transmits all colours
(D) scatters all colours
Answer:
(B) reflects all the colours

Question 82.
Blue colour of the sky is due to ………….. molecules present in the atmosphere.( )
(A) Water vapour and Krypton
(B) Carbon dioxide and Carbon monoxide
(C) Nitrogen and Oxygen
(D) Krypton and Carbon monoxide
Answer:
(C) Nitrogen and Oxygen

Question 83.
The reason behind the blue colour of the sky is ……………………. .( )
(A) Reflection of light
(B) Refraction of light
(C) Dispersion of light
(D) Scattering of light
Answer:
(D) Scattering of light

Telangana SCERT TS 10th Class English Guide Pdf Unit 3B Once Upon a Time (Poem) Textbook Questions and Answers.

TS 10th Class English Guide Unit 3B Once Upon a Time (Poem)

This morning she bought green ‘methi’
in the market, choosing the freshest bunch;
picked up a white radish,
imagined the crunch it would make
between her teeth, the sweet sharp taste,
then put it aside, thinking it
an extravagance, counted her coins
out carefully, tied them, a small bundle
into, her sari at the waist;
came home, faced her mother-in-law’s
dark looks, took
the leaves and chopped them,
her hands stained yellow from the juice;
cut an onion, fine and cooked
the whole thing in the pot
over the stove,
shielding her face from the heat.

The usual words came and beat
their wings against her: the money spent,
curses heaped upon her parents,
who had sent her out
to darken other people’s doors.

She crouched, as usual, on the floor
beside the stove,
When the man came home
she did not look into his face
nor raise her head; but bent
her back a little more.
Nothing gave her the right to speak.

She watched the flame hiss up
and beat against the cheap old pot,
a wing of brightness
against its blackened cheek.

This was the house she had been sent to,
the man she had been bound to,
the future she had been born into.

So when the kerosene was thrown
(just a moment of surprise,
A brilliant spark)
It was the only choice
that she had ever known.

Another torch, blazing in the dark.
Another woman.
We shield our faces from the heat.

Comprehension :

I. Answer the following Questions:

Question 1.
The woman thought of buying a white radish but later on decided against it thinking it an extravagance. Do you think it is an extravagance? Support your answer.
Answer:
It is not an extravagance for a normal woman. But it is an extravagance for the woman ¡n the poem. Her counting the coins carefully shows us the poverty of the woman. Not only that, when she reaches home, her mother-in-law curses her for spending money. Hence, I think, buying the radish is an extravagance for her.

Question 2.
What does the phrase ‘mother-in-law’s dark looks’ suggest?
Answer:
‘Mother-in-law’s dark looks’ suggests that she is angry with her daughter-in-law. The
daughter-in-law has to face the harsh behaviour and words of her mother-in-law. The
mother-in-law always curses her and her parents.

Question 3.
“The usual words came and beat ” (line 19). Where did the words come from? Why?
Answer:
The words came from the girl’s mother-in-law. Her mother-in-law used to curse her for spending money in the market. The mother-in-law also cursed her parents for sending her to their house as a bad women to spoil their fortune.

Question 4.
Why did the woman crouch on the floor ? (line 24)
Answer:
The woman listened to the harsh words crouching on the floor beside the stove. She didn’t have any right to raise her voice against the injustice insisted upon her. She bore all her sufferings silently. She didn’t want to resist her mother-in-law. Hence, she crouched on the floor.

Question 5.
Why do you think the woman bent her back a little more when her husband came home ? Was her husband helpful ? Support your answer quoting from the poem.
Answer:
When her husband came home, the woman bent her back a little more as he never paid attention to the sufferings of her. He was not helpful. The lines, “When the man came home she did not look into his face nor raise her head; but bent her back a little more”, suggest us that she didn’t have any faith in him. From her husband also, she would not get any care. Though he knew about his mother’s cursing her, he remained silently..

Question 6.
What does the phrase “as usual” suggest ?
Answer:
he phrase ‘as usual’ suggests that the mother-in-law’s cursing her is a common thing for her. She daily faces those harsh words from her mother-in-law. She bears them all silently. When she is being cursed, she crouches on the floor, beside the stove listening to the harsh words of her mother-in-law.

Question 7.
The last line of the first stanza talks about the woman shielding her face from heat whereas the last line of the poem talks about people shielding their face from the heat. How are they different ?
Answer:
In the first stanza, the woman tries to protect her face in order to protect herself from the heat. The last line of the poem suggest that the people are turning their faces from the harsh realities of our society. Though the people know about the sufferings being faced by the women, no one comes forward to act against it.

Question 8.
“So when the kerosene was thrown….” Who threw the kerosene ? Why ? Support your answer quoting from the poem.
Answer:
The woman herself threw at her and committed the suicide. The lines, “So when the kerosene was thrown” and “It was the only choice that she had ever known,” suggest this. She silently bore all her sufferings without even making a complaint against her mother-in-law and her husband. She didn’t have any right to speak anything in that house. She didn’t have patience to bear her sufferings any more. Hence, she decided to commit suicide.

Question 9.
What does the title suggest ?
Answer:
The title “Another Woman” suggests that domestic violence is not a case which could be applied to a single woman. The woman in the poem is a typical example of the woman who is imposed to the domestic violence. She is a representative of the whole women who are experiencing same condition. There are more women in our society who are struggling like her.

Question 10.
Words do not have wings, but the author used them as if they had wings (………….. the usual words came and beat their wings against ………..) This is a literary device called personification. Find out the other instances of personification in the poem.
Answer:

1. Curses heaped upon her parents.
2. She watched the flame hiss up and beat against the cheap old pot.
3. A wing of brightness against its blackened cheek.

In the above instances

1. ‘Curses’ are personified by using ‘heaped’.
2. ‘Flame’ is personified by using ‘hiss up’.
3. ‘Brightness is personified by using ‘wing’ and ‘pot’ is personified by using ‘blackened check’.

Question 11.
In the story ‘The Journey’, the author used the journey as a symbol of life. You will find such symbols in this poem too. Pick them out and talk about them.
Answer:
The title ‘Another Woman’ is the symbol of the number of women who are ending lives against domestic violence. The mother-in-law’s dark looks’ is the symbol of her angry. ‘Usual’ is the symbol of the woman’s facing the sufferings daily.
‘To darken’ is the symbol of bringing ill-luck.
‘Crouch’ is the symbol of modesty.
‘Another torch’ is the symbol of another woman who is going to end her life.

Question 12.
Write a critical appreciation of the poem, ‘Another woman’ highlighting the social issue it deals with.
Answer:
Basic themes on which the poem revolves around
Wife/Daughter-in-Law = Servant l DOWRY
Importance/Significance of the Male compared to the Female
Could relate to any ‘Indian’ Woman {rural areas of the Indian Sub-continent)
Domestic Violence

Imtiaz Dharker pictures the pathetic condition of a wife in her Poem,”

Another Woman.” The woman here lives for her family, but life is a constant struggle for her. She eats last & the least & so is poverty-stricken.

I liked the way the poetess presented the attitude of one woman to the other of the same family as she proclaims it through the dark looks of mother-in-laws.

The Poetess shows her protest towards the men who view women as silly reproductive commodities.

For her, the living & dying has not much difference. We can compare the attitude of Imtiaz Dharker with that of Kamala Das in’ Ghanashyam’ as the former sees no difference between life & death whereas the latter believes the death as the only salvation.

The Poetess reminds the submissiveness of a woman who takes in charge of a home as she had been repeatedly advised of her future life at husband’s home.

Still, when she burns herself for survival, the world has no problem in dealing with it.

Even though the poem is not rhythmical, the flaming agitation against the molestation of woman sets out a perfect platform for the poem to discuss with.

The title of the poem is very aptly chosen as it is a very prevalent and common thing, at least in the rural areas of the Indian Sub-continent, where these customs are followed. Mrs. Dharker, being a British citizen, has written a very effective and factual poem on the customs prevalent in her land of birth and the nations around it.

The title, in my opinion, is the most effective one because this treatment and this incident can happen to any woman. Any other woman. Maybe not in the western countries but here, the Indian Subcontinent, especially rural areas, any married woman can/could relate to this poem.

This poem is like the song which plays in every married woman’s head but she is scared to sing it out, due to the fear that it might just become a reality for her and in that way her very life would be at stake.

Once Upon a Time (Poem) Summary in English

Imtiaz Dharker’s “Another Woman” is about the domestic violence happening against women all over India. The title suggests that domestic violence is not a case which could be applied to a single woman. This poem tells us the ill-treatment of the women which leads to their ending the lives.

The woman in the poem goes to market to purchase vegetables. She buys green ‘methi’ and then wishes to have a white radish. She imagines about the crunch it makes when she puts it in between her teeth and its sharp taste. Thinking that it is an extravagance, she puts her thought aside.

She counts her coins carefully and ties them in the bundle at her waist. Then she returns home and faces the harsh behaviour of her mother-in-law. She takes methi leaves and cuts off them and the other vegetables with care and prepares curry. At this time she protects herself from the heat.

The mother-in-law curses her for spending money. She also curses her parents for sending her to bring ill-luck to them. The girl listens to all her cursing by crouching as usual on the floor beside the stove. She doesn’t face her husband who comes home. He simply keeps quiet though he listens to his mother’s harsh words. She bends a little more when he comes.

There is no right for her to speak about anything in that home. She sits watching the flame hisses up. This is the house where she has been sent to as a daughter-in-law. This is the man who she has wedded to. This ¡s the future she has been born into. She doesn’t have patience to bear her sufferings anymore. The only option left in front of her is to take her life. She submits herself to the hands of the flames.

Thus, she ends her life. She is the representative of all the women who are the victims of domestic violence. Though we know about it, we pay no attention towards it and turn our faces from the harsh realities of our society. We know that women are getting killed and oppressed in the name of birth (gender discrimination), dowry etc. But there is no one to act against it.

About the author:

Ms. Imtiaz Dharker was born in Lahore in Pakistan ¡n 1954 and brought up in Glasgow, Scotland. She is ranked on par with some of the famous women poets of India such as Kamala Das, Sujatha Bhatt and Tara Patel. She is not only a poet but also a painter and an accomplished documentary film maker. Her collections of poetry include Purciah, Postcards from God, and I Speak for the Devil. The Terrorist at My Table and Leaving Fingerprints.

Glossary :

methi(n) = fenugreek;
white radish (n) = white and round or finger-shaped vegetable;
extravagance (n) = spending more than necessary in an uncontrolled way ;
chop (v) = cut something into pieces ;
shield (v) = protect somebody or something from harm;
crouch (v) = lower the body by bending the knees in fear;
blaze (v) = burn brightly and fiercely;

Telangana SCERT TS 10th Class English Guide Pdf Unit 3A The Journey Textbook Questions and Answers.

TS 10th Class English Guide Unit 3A The Journey

Look at the picture and read the following excerpt from the diary of a 72-year-old man. Answer the questions that follow.

As I sit here alone and waiting
I gaze at people passing me by.
I try to smile and reach out to them
But no one notices; no one waits.
They look to me like I am nothing –
Are they afraid to be seen saying “Hi”
to an old man like me ?

Question 1.
What is the excerpt about ?
Answer:
The excerpt is taken from an old man’s diary in which he was sorrowful about his pathetic condition. The excerpt is about how he is neglected by others.

Question 2.
How do people respond to the old man’s plight ?
Answer:
The people don’t notice the old man’s smile. No one waits for him. They don’t care for him. He is nothing to them. They don’t feel his presence there.

Question 3.
How should old people be treated so that they do not feel neglected ?
Answer:
We should not ill-treat the old people. We should notice their presence. We should give value to their opinions. They should be treated equally along with all our family members. They should be treated in a dignified way. They should be respected. We should inform them about the family matters. We shouldn’t try to avoid anything from them. Their needs should be met. We should take account of their choices. We shouldn’t abuse them.

Oral Discourse:

Question.
Description – Describe the picture in your own words. (Reflect on the theme, people, events, about the old man etc.)
Answer:
The picture depicts a busy usual village setting with an old man sitting idle, or being observant in the veranda of his house. There are people under the peepal tree in the junction getting busy in a conversation, and the people working hard to get the day’s living. Children are busy playing and finding fun, where as the ladies have got into some petty talks at the pump, while collecting water. The house wife is also busy taking care of her husband. Only the elderly man sits simply, observing the entire world out there.

Comprehension:

I. Answer the following Questions:

Question 1.
After spending a leisurely Sunday at home, the very thought of returning to work on Monday is tiring’. Do you agree ? Have you ever felt so ?
Answer:
Yes, I agree with it. Most of us feel it tiring to work on Monday after spending a leisurely Sunday at home. On a holiday, we spend joyously. When we think of the following day, we experience some unknown disliking. I have felt so when I have tried to go to school on the first day after midterm holidays and summer vacation are over.

Question 2.
The last sentence of the first paragraph and the first sentence of the second paragraph appear to contradict each other. What could be the reason for the change in the decision ?
Answer:
The last sentence of the first paragraph says that the author didn’t want to go but the first sentence of the second paragraph says that the author decided to go finally. Both the sentences contradict each other. At first he didn’t want to go as he had got married. He didn’t want to leave behind his newly-wed wife. But, when he remembered his increased respeonsibilities because of his marriage and his debts, he decided to return to work.

Question 3.
Why did the author get into debt ? Think of some possible reasons.
Answer:
The author told that he had got into debt after his marriage. The author might have got into debt by the following reasons.

1. i)He might have got into debt with the marriage expenses.
2. He might have got into debt as he had no salary when he was on leave.
3. He might have bought jewels for his newly – married wife.
4. The young couple might have made a honey-moon trip.
5. He might have bought the furniture for their family.
6. He might have paid off his father’s debts.

Question 4.
Why was the author reluctant to carry his own luggage ? What would you do if you were in the author’s place ?
Answer:
The author was reluctant to carry his own luggage as he had the feeling that if he carried the luggage, the whole world would laugh at him. He thought that his education had made him shun physical labour. In fact, the author looked for someone’s help. He felt that his guilt, shame, self-consciousness and pride might have stopped him from carrying the luggage. If I were in the author’s place, I would not do like he did. I would myself carry the luggage without looking for others’ help.

Question 5.
The author feared that the whole world would laugh at him if he carried the trunk. Was the fear imaginary or real ? Give reasons for your answer.
Answer:
The author thought that the whole world would laugh at him if he carried the trunk. He also thought that he would be littled. His fear was only imaginary. No one could laugh at him if he carried his own luggage as he was a young man and it was an easy thing for him to carry it. He was not carrying the luggage of others. It was his own. Hence, there was no question of laughing. In fact they would all praise him for his modesty for not making his father carry the luggage.

Question 6.
Choose one sentence from the story that best expresses the author’s false prestige. Support your answer with details from the story.
Answer:
“If I carried the luggage, my father and my people, in fact the whole world would laugh at me and I would be littled.” This sentence expresses the author’s false prestige. The real thing was that his education had made him avoid physical labour. He thought that carrying his luggage was not at all suitable for him as he was a government officer.

As he was a young man, it would not become an issue for him to carry it. At sometime, the author wanted to tell his father that he would like to carry the trunk himself but his guilt and shame did not allow him to do so. His education and his white collar job and his pride made him think that it would be better to let his father carry it. All these details show us his false prestige.

Question 7.
What does the phrase ‘Opposite directions’ in the last sentence suggest ?
Answer:
When the bus started moving, the author saw his father gradually receding into the distance. The author felt that their journeys started in two opposite directions, with him seated in the luxurious seat of a bus and father walking back with tired legs on the pebble-strewn road. The phrase ‘opposite directions’ suggests that both their directions were different.

Actually, the son and the father had to travel in opposite directions to reach their destinations. In the other sense, the writer’s way was a luxurious one as he was an educated one and a government officer. He didn’t need to lead such a hard and laborious life like his father used to lead. When compared with his life, his father’s life was much harder one.

Question 8.
How was the story told! Were the events narrated in the order in which they had happened ? Spot the sentences where the course of narration changed its directons. How effective was it ?
Answer:
The Journey’ is a beautiful narrative by Yeshe Dorjee Thongchi. Most of the events were narrated in the order in which they had happened. Here and there we find that the narration changed its directions.
The sentences where the course of narration changed its directions:
a) “I did not have much to carry by way of luggage – just a trunk. Ours is a hilly terrain ………..”
Here the author tried to give the reason. Then he explained the purpose of his coming to his place. Thus, the course of narration was changed.
b) “Nobody had time to spare for me. In fact, carrying the trunk should not have been such a worry ………….”.
The course of narration was changed after the first sentence when the author tried to tell us about his inner feelings.
c) “We were walking up a narrow hilly road and neither of us uttered a word as if we were strangers who spoke different languages. I did not know what was going on in his mind.”
When we observe the two sentences given above, the first one changed its direction when the author tried to present his thoughts.
d) “Father wanted to say something but the bus started moving.” Later the narrative was changed its course when the author tried to think about his way in comparison with his father’s.

A reader could understand vary well about the author’s inner thoughts by this way of narration. He too would try to think in his own way imagining that if he were in the author’s place. Thus it was effective in provoking the thoughts.

Question 9.
Why did the narrator come to his village ? Why didn’t he want to leave his village?
Answer:
The narrator came to his village to get married. He spent six months joyously with his newly – wed wife. Though it was the time for him to join his duties, lethargy crept in him. He didn’t want to leave behind his newly – wed wife. Hence, he didn’t want to leave his village.

Question 10.
Why don’t they carry luggage usually?
Answer:
Theirs is a hilly terrain, without any motorable roads. The roads are uneven and they are covered with pebbles. So, they don’t carry luggage usually.

Question 11.
Why did the narrator decide to go to his duties finally?
Answer:
He knew very well that his marriage had increased his responsibilities and he had got into debt. So, the narrator decided to go to his duties finally.

Question 12.
What was the narrator ? What was his problem?
Answer:
The narrator was a government officer. The problem was that he couldn’t find anyone who could help him carry his trunk to the bus stop which was a little far away from their village.

Question 13.
How did the narrator feel when his father carried his luggage ? Was his attitude was right? Justify your answer.
Answer:
While his father was carrying his luggage, the author felt that It was improper for him to let his father carry the luggage. At first he wanted to tell him that he would like to carry the trunk himself, but his guilt and shame did not allow him to do so.

He thought that his father would not see him carrying a trunk on his back and would be very hurt if he carried. He concluded that it would be better to let him carry it. His attitude was not right. It was not the correct thing on the part of the narrator to make his father carry the trunk as he was old.

II. Write the number of the paragraph that gives the stated Information in each of the following sentences.
1. The author enjoyed his married life
2. The author tried to convince himself that he had not done anything wrong.
3. The author was ashamed of making his father carry his trunk.
4. The author looks at himself and his father as two travellers taking two different roads.
Answer:
1. Para 1
2. Para 11
3. Para 10
4. Para 16

III. The following statements are false. Correct them.
1. The author offered to carry the trunk for sometime.
2. The author could decide on whether to allow his father to carry the trunk or not.
3. The author took unpaid leave.
4. The father was not happy with the old shoes his son gave him.
Answer:
Corrections
1. The authori didn’t carry the trunk at all throughout the story. His father carried it all the way.
2. The author decided that it would be better to let his father carry the trunk.
3. The author initially through of taking unpaid leave but later he decided against it.
4. The father was happy with the old shoes his son gave him. His face lit up with contentment when he noticed the author taking out his pair of shoes from the trunk.

Vocabulary:

I. Look at these words from the story:

1. Newly-wed wife
2. bus stop
3. forehead

They are all compound words. A compound word is a union of two or more words to convey a unit idea or special meaning that is not as clearly or quickly conveyed by separated words. As shown above, compound words may be hyphenated, written open (as separate words), or written solid (closed). The use of compounding in English is an evolving process.

As expressions become more popular or adopt special meanings, they follow a gradual evolution from two or more separate or hyphenated words to single words.

The words in the first, second and third columns are called ‘open compounds’, ‘hyphenated compounds’ and ‘closed compounds’ respectively. In this unit we focus on hyphenated compounds.

A hyphenated compound is a combination of words joined by a hyphen or hyphens. Here, the hyphen aids understanding and readability and ensures correct pronunciation. Words are hyphenated mainly to express the idea of a unit and to avoid ambiguity.

A. Pick out all the compound words from the story and group them under the headings as explained above.

Compound words given in the story :
Extended period, newly-wed wife, far-off place, hilly terrain, motorable roads, tribal society, five months, bus stop, anyone, someone, physical labour, government officer, 20- kilo chest, large crowd, sometime, moreover, two hills, three kilometers, little distance, home-made wine, matter-of-fact, forehead, tiny bag, narrow hilly road, different languages, myself, self-consciousness, white-collar job, somehow, whole world, greater degree of admiration, anyway, physical labour, childhood, useless, two places, sometime, tea shop, each other, myself, anything, two cups, first sip, pair of old shoes, uneven, uneven pebbles, bare feet, first time, a pair of hunting shoes, a pair of canvas shoes, remaining amount, old pair, new shoes, new pair, hunting boots, a pair of leather shoes, something giant motionless rope, same road, opposite directions, two opposite directions, luxurious seat, weary legs, pebble-strewn road.

Categorisation:

Grammar:

I. In this story the author used the past perfect tense (had + past participle) in many sentences. If you observe the following sentences from the story and the rules given under them, you will understand why and how the past perfect tense is used.

1. It was 10.20 ……………….. My father had already left (para 6)
When an action takes place before a point of time in the past, the action is expressed in the past perfect tense. (Sometimes the point of time can be understood from the earlier sentences and other contextual clues.)

2. Finally we reached Dirang. The bus from Tawang had not yet reached Dirang. (para 11)
When two actions in the past are clearly separated by time, the earlier action is expressed in the past perfect tense.

3. I quickly sat down on a rock. My father laughed at my plight, (para 7)
When two actions in the past happen simultaneously, both of them are expressed in the past tense.

4. a) Sunitha never saw a bear before she was transferred to Maredumilli. (not from the story).
b) Shindh closed the doors because she heard loud noises from outside.
c) I never met him after I left India.
Normally, when the time relation is unambiguous, (by the use of before, after, because, etc.), the simple past (past perfect is optional) is used to refer to both past actions.

Identify the tense and give reasons for the use of the tense used.
1. I had come home this time round for a special purpose: to get married. My parents had arranged my marriage according to the customs of our tribal society.
2. Time flew, and five months into my marriage I realized it.
3. But after some dilly-dallying I finally decided against it because marriage had increased my responsibilities and I had got into debt.
4. On my way home from the bus stop my trunk had been carried by a porter. (para 3)
5. A large crowd gathered at our place the day I was to leave. People had come to wish me luck. (para 6)
6. Father was quiet for some time. He thoughtfully looked at the sun for a moment, and then his eyes fell on the can of home-made wine that I was carrying. (para 9)
7. I gave him the can of wine. He poured himself a mug and handed me the can. He drank all of it at one go. He then arranged the belt that was attached to the trunk carefully on his forehead. (para 10)
8. I had never got used to physical labour having stayed in hostels right from my childhood. (para 11)
9. His feet had developed cracks and somehow resembled those of an elephant, (para 14)
10. I noticed this for the first time. I hadn’t noticed that the road was uneven. (para 14)
11. I checked my wallet and saw I still had around Rs. 40 with me. (para 14)
12. I then took out my pair of leather shoes from the trunk, and noticed my father’s face lighting up with contentment. (para 15)
13. I saw that the road we had come by looked like a giant motionless rope. (para 16)
14. He stopped his business after he became old.
15. I never ate ‘haleem’ before I visited Hyderabad.
Answer:
1. When the narrator was narrating, he went into the past and narrated about them. These two actions had taken place before the narrator’s narration. Hence the two actions.
(i) “I had come home this time ……………. to get married”
(ii) “My parents had arranged my marriage according to the customs of our tribal society” are said in the past perfect tense, (had + v3).

Verbs in the past perfect tense :
(i) had come and
(ii) had arranged
In the two sentences given above, the past perfect tense (had + V3) is used as those two actions had already completed before the anthor’s narration.

2. “Time flew, and five months into my marriage I realized it.”
→ Here the two actions happened simultaneously in the past. Hence they are expressed in the past tense.
Verbs in the past tense :
(i) flew and
(ii) realized

3. “But after some dilly-dallying I finally decided against it because marriage had increased my responsibilities and I had got into debt.”
→ Here the actions,”…………………… marriage had increased my responsibilities and, “I had got into debt” had occurred before the narrator’s action, “I finally decided against it.” Hence the past perfect tense (had + v3) is used to denote the earlier actions and the simple past tense (v2) is used to denote the latter one.
Verbs in the past perfect tense : “had increased” and “had got”.
Verb in the simple past tense : decided

4. “On my way home from the bus stop my trunk had been carried by a porter.” (para 3)
→ The narrator, while narrating the story, went into past and narrated it. So, we understand that the above action had taken place in the past before the writer’s narration. Hence, the past perfect tense is used to denote the action. Verb in the past perfect tense : had been carried.

5. “A large crowd gathered at our place the day I was to leave. People had come to wish me luck” (para 6)
→ The above two actions occurred in the past one after another and they are clearly separated by time. Hence the earlier action, “People had come to wish me luck,” is expressed in the past perfect tense and the latter one, “A large crowd gathered at our place …………….” is expressed in the past tense.
Verb in the past perfect tense → had come
Verb in the simple past tense → gathered

6. “Father was quiet for sometime. He thoughtfully looked at the sun for a moment, and then his eyes fell on the can of home-made wine that I was carrying” (para 9)
→ All the three actions happened simultaneously in the past. Hence the simple past tense is used to express all the three actions.
Verbs in the simple past tense(v2) → was, looked, fell

7. “I gave him the can of wine. He poured himself a mug and handed me the can. He drank all of it at one go. He then arranged the belt that was attached to the trunk carefully on his forehead.” (para 10)
→ All the above actions occurred in the past simultaneously. Hence, the simple past tense(v2) is used to denote all the above actions.

Verbs in the simple past tense(v2) : gave, poured, handed, arranged
8. “I had never got used to physical labour having stayed in hostels right from my childhood.” (para 11)
→ Here the action had taken place before the narrator’s narration. Hence the past perfect tense (had got) is used to denote it.

Verb in the past perfect tense : “had got”
9. “His feet had developed cracks and somehow resembled those of an elephant.” (para 14)
→ Here the earlier action, “His feet had developed cracks ………………..” had taken place before
“……………. somehow resembled those of an elephant.” Hence the earlier action is expressed in the past perfect tence (had + v3) and the latter action is expressed in the simple past tense(v2).
Verb in the past perfect tense : “had developed”
Verb in the simple past tense : “resembled”.

10. “I noticed this for the first time. I hadn’t noticed that the road was uneven”, (para 14)
→ Here the earlier action, “I had not noticed that …………….” had taken place before the latter action, “I noticed this ”
Hence the past perfect tense (had + v3) is used to denote the earlier action and the simple past tense (v2) is used to denote the latter one.
Verb in the past perfect tense : ‘had noticed’
Verb in the simple past tense : ‘noticed’

11. “I checked my wallet and saw I still had around Rs. 40 with me.” (para 14)
→ All the actions in the above sentence occurred in the past simultaneously. Hence, the simple past tense(v2) is used to express the above actions.
Verbs in the past tense (v2) : checked, saw, had

12. “I then took out my pair of leather shoes from the trunk, and noticed my father’s face lighting up with contentment.” (para 15)
→ Here the two actions occurred in the past simultaneously. Hence, the simple past tense(v2) is used to denote the above actions.
Verbs in the simple past tense (v2) : took, noticed

13. “I saw that the road we had come by looked like a giant motionless rope.” (para 16)
“I saw that …………………” and “………………… looked like a giant motionless rope”
→ These two actions are the part of his narration and happened in the past. Hence the simple past tense (v2) is used to denote the expressions.
The expression, “…………….. we had come by ……………..”
had taken place earlier than the other actions in the sentence. Hence the past perfect tense (had + V3) is used to denote it.
Verbs in the past tense : saw, looked
Verb in the past perfect tense : had come

14. “He stopped his business after he became old.”
→ Here, the time relation is unambiguous and ‘after’ is used as the connective. Hence, the tense (v2) is used to refer to both past actions.
Verbs in the past tense : stopped, became

15. “I never ate ‘haleem’ before I visited Hyderabad.”
→ Here, the time relation is unambiguous and ‘before’ is used as the connective. Hence, the simple past tense(v2) is used to refer to both past actions.
Verbs in the past tense : ate, visited.

Writing:

I. In the story ‘The Journey’ the author says …………….” my education had made me shun physical labour”. This is an adverse effect of education. Now write an essay on ‘The Adverse Effects of Education’. Here are some points :
Effect on
doing some work that involves physical labour
dress / fashion
family relationships
giving respect to elders
the treatment of illiterate people
Answer:
The Adverse Effects of Education

There is no doubt; one’s education can give oneself the knowledge, the job, the status and the better way of living. Today, we need education to move up economically and socially. Most of the successful persons are educated ones. With education, one may achieve better benefits in life such as money, assets, the right kind of friends and soon.

One must possess education to know what is happening in the world around oneself. One must need educaton if one doesn’t want to be deceived. These are all some of the advantages of the education. This is only one side of the coin. Along with these advantages, we need to think about the adverse effects of education.

The first thing is that one’s education avoids oneself from doing physical labour. The educated fellows don’t think about the importance of the physical labour. They depend upon others for the things that involve physical labour. They feel that the whole world will laugh at them if they do some kind of work. They feel that it is shameful to do physical labour. In one way, they will face a lot of health problems with their attitude.

The second thing is that their dress sense. They want to wear fashionable dresses which are all a part of western culture. They don’t give any importance to our culture and they lead their lives without values. They want to be different from others and so they develop these kinds of habits. In fact, the dress sense of the modern youth will cause a threat to their existence. The number of incidents of molestation of the women are increasing day by day.

The next thing is that the adverse effect of the education on family relationships. The educated ones don’t show any affection for their family members especially the old ones. Their only aim is to make huge amounts of money. They forget the sacrifices made by their parents. When we see it from a different angle, the educated one doesn’t even find time to spend with one’s wife and children.

They don’t find time to move freely with their family members. In that way they are destroying the family relationships. The family is the main characteristic of our Indian society. The bond among the members of a family are very strong. But now, with their senseless thinking, the educated ones are causing a threat to family relationships.

The educated fellows are not giving respect to elders. Now, they are all westernised in their thoughts. The elders are nothing for them. They don’t give any kind of importance to them. Some of them even think that they are useless. They feel proud of their education.

The last thing is that their treatment of illiterate people. They look down upon the illiterate ones. They think that the illiterate ones are the people of second class. The literate ones are not treating the illiterate ones as human beings. In their view, the lives of the illiterate ones are meant for only physical labour.

These are all the adverse effects of one’s education. There may be many advantages with one’s education. But a learned person should not avoid physical labour. They should give importance to our culture and values. They should maintain proper family relationships. They should give respect to elders. They should treat the illiterate ones amicably. Then only, there is a meaning to their education.

Study Skills:

Scientists believe that we have various kind of intelligence. All intelligences are equally valuable and present in every individual, girl or boy, man or woman, though some intelligence is better developed than others in each one of us. Some of the intelligences have been detailed below.

There is also Naturalistic Intelligence- Love for animals, plants and Spiritual Intelligence – Belief in God, thinking about life and its purpose. Find out which intelligences are better developed in you, and which ones you would like to develop. Write down your findings as shown in the example after the table.

Example:
I like to speak a lot and I enjoy music too. I am very good at telling a story. I am also good at remembering information as well as melodies. I understand the meaning of words, but I cannot understand maps and charts. Therefore, I have good verbal intelligence and musical intelligence though my visual intelligence is poor. I can become a writer, teacher, singer or a disc jockey.
Answer:
I like to use good and well furnished words, while speaking to others, that too in a convincing manner. I am good at assessing other people and coming to quick conclusions. I love questioning and appreciate others – in both ways, without hurting their feelings. I can mingle with others quiet easily. I can search my career in Counseling, Business, Teaching or as a trainer.

Listening:

Listen to the story and answer the questions that follow.

Once there was a very rich man. His name was Dhanaraju. He had two sons, Ganiraju and Pothuraju. Ganiraju was hard working and obedient. He always helped his father in the fields. But Pothuraju was lazy. He never went to fields. He was disobedient to his father. He always wanted to lead a free, lavish life, so one day he said to his father, “Father, give me my share of property.”

The father was heart-broken. He divided the property between his two sons. Pothuraju left home with his share. He went to a distant land, made a lot of friends and soon spent all his property lavishly on friends, food and drinks. All his friends left him.

At that time, there was a famine and Pothuraju had no work and food. None of his friends gave him food or money. He took up the job of feeding pigs. Sometimes, he had to eat the food kept for the pigs. He was very sad about his condition. He soon began to think of his father and his brother.

He said to himself, “In my father’s house, even the servants have enough food. They get good shelter too. But here, I am struggling for food and shelter. I will go back to my father. I will beg him to take me as his servant.”

So decided, the dishonest son set out for his father’s house. In the meantime, his father was always thinking of his second son. He would sit near the windows. He would look out at the road, expecting his son to return home.

One day Dhanaraju saw his son coming at a distance. He ran out of the house in great joy and hugged his son. His son knelt down. He said, “Father, I am not fit to be your son. Take me as your servant.”

I. Read the statements given below and mark True or False against each of them.

Question 1.
Pothuraju went to far-off lands to enjoy free life.
Answer:
True

Question 2.
Ganiraju asked his father to give his share of property.
Answer:
False

Question 3.
Pothuraju had a lavish life from the beginning.
Answer:
False

Question 4.
Dhanaraju did not care about Pothuraju.
Answer:
False

II. Which of the following is the most appropriate title for the story you have just listened to.
(a) A Rich Son
(b) Repentance
(c) Two Sons
Answer:
(b) Repentance

The Journey Summary in English

’The Journey1 is written by Yeshe Dorjee Thongchi and is translated by D. P. Nath. Yeshe Dorjee Thongchi is a prominent name in Assamese literature. In this lesson, the narrator tries to bring out some of the adverse effects of education and how the old people are ill-treated. He tries to present how human relations are affected by one’s education.

The narrator was a government officer and he came to his village that time to get married. He got married and spent six months at home. Though it was the time for his joining the duties, he didn’t want to return. He didn’t want to leave behind his newly-wed wife. At first, he wanted to extend his leave but decided against it because marriage had increased his responsibilities and he had got into debt.

The bus stop was a long way from his home and the problem for him was that he couldn’t find anyone who would help him carry his trunk to the bus stop. He thought that his education had made him avoid physical labour. He could have easily carried his luggage but the thought of people seeing him carry it stopped him from doing so. Finally, his father told him that he would carry his luggage upto bus-stop.

Though the narrator protested, his father decided to carry the chest. His father had started before him and a large crowd wished him luck at the time of his leaving. He walked speedily to catch up with his father. By the time he met his father, he was tired. His father laughed at him as he sat down on a rock. His father drank a mug of wine and they resumed their walk.

While they were walking, the narrator thought that it was improper for him to let father carry the luggage. He wanted to tell his father that he would like to carry the trunk himself but his guilt and shame did not allow him to do so. His education and his job made him think that the whole world would laugh at him if he carried the luggage.

According to the narrator, his parents had earned a greater degree of admiration and respect from the villagers because of him only. He thought that his father would not like to see him carrying luggage. Though he was young and strong, he was physically useless. Finally, they reached Dirang but the bus had not yet arrived. They entered a tea shop and ordered tea.

Then the narrator’s father asked him for a pair of old shoes. The narrator noticed that his father’s feet had developed cracks as he had never worn shoes. The narrator wanted to give his father money to buy a new pair of shoes but he protested. He didn’t want his son to spend money on new shoes. Hence, the narrator gave him his hunting boots and made his father happy.

The narrator got into the bus and it started moving. The narrator thought that their (the narrator and his fathre’s) journeys were in two opposite directions; his way was a luxurious one where as his father’s way was laborious and difficult one.

About the author:

Yeshe Dorjee Thongchi (born in May, 1952) is a prominent name in Assamese literature. Though he grew up in poverty, he studied well and entered Arunachal Pradesh Civil Service and was later elevated to the Indian Administrative Service. He writes fiction, drama and essays in Assamese and English. He has received a national recognition with his novel ‘Mouna Ounth Mukhar Hriday’, which won the Sahitya Academy award in 2005. Many of Thongchi’s novels, including Sonam, deal with the cultural life of the Monpa and the Sherdukpen tribes of Arunachal Pradesh.

Glossary:

lethargy (n) = the state of not having any energy or enthusiasm for doing things ;
creeps (v) = develops very slowly ;
dilly – dallying (v) = taking a long time to do something, go somewhere or make a decision ;
shun (v) = to avoid something or somebody ;
dissuade (v) = to convince somebody not to do something ;
plight (n) = a difficult and sad situation ;
guilt (n) = the unhappy feelings caused by knowing that you have done something wrong ;
self-consciousness = feelings of nervousness about what other people think of you ;
contenment (n) = a feeling of happiness or satisfaction;
weary (adj) = very tired ;
terrain (n) = strectch of land, with regard to its natural features ;
extend (v) = to continue for a longer period of time;
chest (n) = large strong box ;
see off (phr. v) = to say good bye ;
protest (v) = express dissapproval about;
catch up (phr.v) = reach ;
utter (v) = make a sound with the mouth ; say or speak ;
belittle (v) = make a person or an action seem unimportant or of little value ;
pebble (n) = small stone made smooth and round by the action of water;
bare foot (n)= without shoes or stocking ;
recede (v) = move back from a previous position or away from an observer
pebble – strewn road (phr.v) = the road covered with pebbles ;
white – collar job (n-phrase) = a job without physical labour.
admiration (n) = respect
wallet (n) = purse
contenment (n) = a feeling of satisfaction
uneven (adj) = rough
amusing (adj) = interesting

Telangana SCERT 9th Class Telugu Guide Telangana 11th Lesson వాయసం Textbook Questions and Answers.

TS 9th Class Telugu 11th Lesson Questions and Answers Telangana వాయసం

చదువండి – ఆలోచించి చెప్పండి (Textbook Page No. 113)

నటనలో ఆమె నాట్యమయూరి
ఆ పడతి నడక హంస నడక
ఇంట చిన్నారి చిలుకపలుకులు పలుకుతుంది.
మధుర గాయని సుశీలమ్మది కోకిల స్వరం
కావాలనుకున్న దానికోసం పిల్లలు ఉడుంపట్టు పడతారు.
ఉడతాభక్తిగా భగవంతునికి దక్షిణ సమర్పించాలి.
కొందరు యజమానుల పట్ల కుక్క విశ్వాసం ప్రదర్శిస్తారు.
అతడు అవినీతిపరులకు సింహస్వప్నం.

ప్రశ్నలు

ప్రశ్న 1.
పై పంక్తుల్లో జనవ్యవహారంలో ఉన్న పదబంధాలేవి ?
జవాబు:
నాట్యమయూరి, హంసనడక, చిలుకపలుకలు, కోకిల స్వరం, ఉడుంపట్టు, ఉడుతాభక్తి, కుక్కవిశ్వాసం, సింహస్వప్నం అనేవి పై పంక్తులలో జనవ్యవహారంలోని పదబంధాలు.

ప్రశ్న 2.
ఇట్లాంటి పదబంధాలు ఏ సందర్భంలో వాడుతారు ?
జవాబు:
ఇట్లాంటి పదబంధాలు ఇతరుల నాట్యాన్ని, కళను, విశ్వాసాన్ని, భక్తిని, సేవను, మాటలను, పట్టుదలను మొదలైన గుణగణాలను ప్రశంసించే సందర్భంలో వాడతారు.

ప్రశ్న 3.
వీటిని వాడడంలో పశుపక్ష్యాదుల పట్ల ఏ భావం కనిపిస్తుంది ?
జవాబు:
వీటిని వాడటంలో పశుపక్ష్యాదుల పట్ల మనకు గౌరవభావం, అభిమానం కనిపిస్తుంది.

ప్రశ్న 4.
పశువులను, పక్షులను చిన్నచూపుతో పోల్చే సందర్భాలు కూడా ఉంటాయా?
జవాబు:
పశువులను, పక్షులను చిన్నచూపుతో పోల్చే సందర్భాలు కూడా చాలా ఉన్నాయి. మిక్కిలిగా గోల చేస్తున్నప్పుడు ‘కాకిగోల’ అంటారు. చలించకుండా ఉంటే ‘దున్నపోతు మీద వానపడ్డట్లు’ అంటారు. ఇలా చిన్నచూపుతో పోల్చే సందర్భాలు ఎన్నో ఉన్నాయి.

ప్రశ్న 5.
అటువంటి కొన్ని పోలికలు చెప్పండి. ఇట్లా పోల్చడం సరైందేనా ?
జవాబు:
అటువంటి కొన్ని పోలికలలో – కాకిగోల, అచ్చోసిన ఆంబోతువలె ఉన్నావు, దున్నపోతు మీద వానపడ్డట్లు, టక్కరి నక్క వలె ఉన్నావు మొదలైనవి ఉన్నాయి. ఇలా పోల్చడం తగదు దీని వల్ల మనం పక్షులను, జంతువులను హీనంగా చూసినట్లు అవుతుంది.

ఆలోచించండి – చెప్పండి (Textbook Page No. 115)

ప్రశ్న 1.
“మానవుల్ మెక్కుటమానినారె ?” అంటే మీకు ఏమర్థమైంది ?
జవాబు:
‘మెక్కటం’ అంటే, ఎక్కువగా ‘పొట్టపట్టినంతా తినడం’ అని అర్థము. మనుషులు మాంసాన్ని మెక్కి తింటున్నారనీ, వారు మాంసాన్ని కాకులకు వేయరనీ, అందువల్ల మాంసంపై కాకి కోరిక పెట్టుకోడం వల్ల ప్రయోజన ముండదనీ, కవి కాకికి హితబోధ చేశాడని అర్థమయ్యింది.

ప్రశ్న 2.
బలికూడు తిని బతుకుతుందని కాకిని ఎందుకన్నారు?
జవాబు:
దేవతలకు, పితృదేవతలకు నైవేద్యంగా బలికూడు పెడతారు. దేవతల తృప్తి కోసం అన్నం పప్పు వండి, దాన్ని నైవేద్యం పెడతారు. ఆ బలి అన్నాన్ని కాకులు తింటాయి. అందుకే కాకికి “బలి భుక్కు” అని పేరు.

ప్రశ్న 3.
కాకిని ‘పేదరికపు పక్షి’ అనడంలో అర్థమేమిటి?
జవాబు:
కాకి మానవులకు మంచి ఉపకారం చేస్తుంది. ఎంగిలి మెతుకులు ఏరుకొని తిని, ఆ ప్రదేశాన్ని శుభ్రం చేస్తుంది. పితృదేవతలకు తృప్తిగా, బలికూడును తింటుంది. ఎంత చేసినా పాపం కాకిని ఎవరూ గౌరవంగా చూడరు. కాకిని ఎవరూ పెంచుకోరు. దానికి ఎవరూ ప్రేమతో ఏమీ పెట్టరు. మనం పారేసిన ఎంగిలి మెతుకులు తిని, అది జీవిస్తుంది. అందుకే కవి, కాకిని ‘పేదరికపు పక్షి’ అన్నారు.

ప్రశ్న 4.
కాకిలో ఉన్న కలుపుగోలుతనం ఎట్లాంటిది ?
జవాబు:
కాకి కనబడగానే ప్రజలు దాన్ని ‘హాష్ కాకీ’ అని దూరంగా చెదరగొడతారు. కాని కాకి మాత్రం, అన్నగారి కొడుకు తన పినతండ్రిని “కాక కాక” అని పిలిచినట్లుగా, ప్రేమతో మనలను కేక వేస్తుంది. కాకి మన బంధువుల రాకను తెలియపరుస్తూ, వార్తలు తెస్తుంది. కాబట్టి కాకిలో కలుపుగోలుతనం ఉంది అని చెప్పవచ్చు.

ఆలోచించండి – చెప్పండి (Textbook Page No. 116)

ప్రశ్న 1.
‘మసిబూసి మారేడు కాయజేయడం’ అనే జాతీయం ఏ సందర్భంలో వాడుతారు ?
జవాబు:
లేని దానిని ఉన్నట్లు కల్పించి చెప్పడాన్ని, ఏదో రంగుపూసి, అది ఫలానా వస్తువని ఇతరులకు చెప్పి వారిని మోసగించడాన్ని “మసిపూసి మారేడు కాయ జేయడం” అంటారు. మారేడు కాయ కాని కాయకు ఏదో మసిపూసి, అదే మారేడు కాయ అని చెప్పి ఇతరులను మోసగించడం అన్నమాట.

ప్రశ్న 2.
‘లిబ్బులబ్బగ పిచ్చి బెబ్బులియై ప్రవర్తించ’డమంటే ఏమర్థమైంది?
జవాబు:
పిచ్చెక్కిన పెద్దపులి, దాని ఇష్టం వచ్చినట్లు పిచ్చిపిచ్చిగా తిరుగుతుంది. ‘లిబ్బులు’ అంటే సొమ్ములు. డబ్బులు రాగానే, ధనాహంకారంతో మనిషి పిచ్చెక్కిన పులిలా, ఇష్టం వచ్చినట్లు స్వేచ్ఛగా తిరుగుతాడని అర్థం అయ్యింది.

ప్రశ్న 3.
“పాపాత్ముని మనసు నలుపు” అనడం సరైందేనా ? ఎందుకు ?
జవాబు:
చెడును నల్లని రంగుతోనూ, మంచిని స్వచ్ఛమైన తెల్లని రంగుతోనూ కవులు పోలుస్తారు. పాపాత్ముడు -ఎండ్రకాయ తీరుగా అడ్డంగా సంచరిస్తాడు. అతడు – బెదరింపులతో ఇతరుల నోళ్ళు మూయిస్తాడు. అతడు పందిలా, మెక్కుతూ, నీచమైన బ్రతుకు బ్రతుకుతాడు. కాబట్టి పాపాత్ముడి మనస్సును నలుపు అనడం సమంజసమే అని చెప్పాలి.

ఆలోచించండి – చెప్పండి? (Textbook Page No. 117)

ప్రశ్న 1.
‘కాకి పిల్ల కాకికి ముద్దు’ అనే సామెత ఎందుకొచ్చి ఉంటుందో చర్చించండి ?
జవాబు:
కాకి పిల్ల కాకిలాగే నల్లగా అందవికారంగా ఉంటుంది. మన పిల్లలు ఎలా ఉన్నా, మనకు ముద్దు వస్తారు. అలాగే ఎవరి పిల్లలు వారికి అందంగా కనబడతారు. కాకి పిల్ల అందంగా లేకపోయినా, కాకికి అందంగా కనబడినట్లే, మన పిల్లలు అందంగా ఉన్నా లేకపోయినా మనకు అందంగానే కనబడతారని చెప్పడానికి ఈ సామెతను వాడతారు..

ప్రశ్న 2.
‘లొట్టి మీద కాకి లొల్లి’ అనే జాతీయాన్ని ఏ సందర్భంలో ఉపయోగిస్తారు ?
జవాబు:
చెట్ల నుండి కల్లు తీయడానికి చెట్లకు కల్లుముంత కడతారు. ఆ కల్లు ముంతను లొట్టి అంటారు. కాకులు ఆ లొట్టి మీద వ్రాలి కల్లును తాగాలని పెద్దగా అరుస్తూ. ఉంటాయి. అయితే దానికి కల్లు త్రాగడానికి వీలు కాదు. అలాగే ఏదైనా తినే పదార్థం ప్రక్కన చేరి, పెద్దగా చేయడాన్ని “లొట్టి మీద లొల్లి” అంటారు.

ప్రశ్న 3.
కాకిని ప్రాణసఖుడు అనవచ్చా ? మీ అభిప్రాయం చెప్పండి.
జవాబు:
మంచి స్నేహితుడిని, అవసరమైతే స్నేహితుడి కోసం ప్రాణాలిచ్చేందుకు సిద్దం అయ్యే మిత్రుడిని ప్రాణసఖుడు అంటాం. ప్రాణసఖుడు మన దగ్గరకు వచ్చి మన క్షేమ సమాచారాలు అడుగుతాడు. మనల్ని ప్రేమగా. పిలుస్తాడు.

కాకి కూడా మన ఇంటిపై వ్రాలి మన క్షేమాన్ని అడిగే విధంగా కావు కావు మంటుంది. రావద్దని కొట్టినా మానకుండా ప్రాణస్నేహితుడిలా మన ఇంటికి వస్తుంది. కాబట్టి కాకిని ప్రాణసఖుడు అనడం సమంజసమే.

ప్రశ్న 4.
కాకిని చులకన చేసి, కోకిలను ఆదరించడం సరైందేనా ? ఎందుకు ?
జవాబు:
కోకిల వసంత ఋతువులో మాత్రం చెట్ల కొమ్మలలో దాగి, కమ్మగా కూస్తుంది. అప్పుడు అంతా కోకిలను మెచ్చుకుంటారు. కాకి నిత్యం వచ్చి మనలను పలుక రిస్తుంది. కాని జనం కాకిని ఆదరించరు.

దీన్నే ఒక కవి ఇలా చెప్పాడు. కాకి మనలను తిట్టనూలేదు. కోకిల మనల్ని ధనం తీసుకో అని కోరీ పిలువనూలేదు. కాని కోకిలను మెచ్చుకోడానికి కారణము దాని కమ్మని మధుర స్వరమే. కాకిని చులకన చేయడానికి కారణము, దాని పరుష స్వరమే అని.

ఇవి చేయండి

I. అవగాహన – ప్రతిస్పందన

1. కింది అంశం గురించి చర్చించండి.

ప్రశ్న 1.
పక్షిజాతిలో కాకిని చిన్నచూపు చూడడం సరైందేనా? చర్చించండి.
జవాబు:
‘కాకి’ని మనము నిత్యము చూస్తూ ఉంటాము. భగవంతుడు పుట్టించిన ప్రతిప్రాణి ఉపయోగకరమైనదే. అలాగే మనము నిత్యముచూసే కాకి వల్ల, మానవులకు ఎన్నో ఉపయోగాలున్నాయి.
1) మనము పెరటిలో పారవేసే ఎంగిలి మెతుకులను కాకి ఏరుకొని, తిని పెరడును శుభ్రంగా ఉంచుతుంది. కాకులు ఎంగిలి మెతుకులను తినకపోతే, అవి మట్టిలో పడి కుళ్ళి కంపుకొడతాయి. కాబట్టి స్వచ్ఛభారత్ ఉద్యమానికి కాకులు ఎంతో సాయం చేస్తున్నాయి.

2) పెద్దలు పితృ దేవతలకూ, దేవతలకూ పిండాలు పెడతారు. బలులు ఇస్తారు. కాకి వాటిని తింటుంది. కాకికి ‘బలిపుష్టము’ అని పేరు. శ్రాద్ధ కర్మ చేసి పెట్టిన పిండాలు కాకులు తినకపోతే, పితృదేవతలు తృప్తిని పొందలేదని మనం భావిస్తాము. అందువల్ల కాకిని చిన్నచూపు చూడరాదు.

3) కాకికి ‘మౌకలి’ అనిపేరు. అంటే అది యముడికి సంబంధించినది. కాకి వచ్చి అరుస్తూ ఉంటే, బంధువులు మన ఇంటికి వస్తారని మనకు పెద్ద నమ్మకం ఉంది. కాబట్టి కాకి, మనకు ప్రాణస్నేహితుడి వంటిది.

4) కాకి గొంతు, కోయిల గొంతులా తియ్యగా ఉండదు. అందుకే కాకిని మనం ‘కాకిగోల’ అని చీదరించుకుంటాం. కాకిలో ఒక సుగుణం ఉంది. దానికి జాతి ప్రేమ హెచ్చు. ఒక కాకికి ప్రమాదం వస్తే మిగిలిన కాకులన్నీ అక్కడకు. వచ్చి అరుస్తాయి. ఐకమత్యం విషయంలో కాకి, మనకు ‘ఆదర్శ పక్షి’ అని చెప్పాలి.
కాబట్టి కాకిని చిన్నచూపు చూడడం సరిగాదు.

ప్రశ్న 2.
పాఠం చదువండి. పాఠం ఆధారంగా కింది పట్టికను పూరించండి.

జవాబు:

ప్రశ్న 3.
కింది పేరా చదువండి. పట్టికలో వివరాలు రాయండి.

“రాకెల్కార్సన్ అనే పర్యావరణవేత్త. 1963లో “సైలెంట్ స్ప్రింగ్” అనే పుస్తకాన్ని రాశాడు. క్రిమిసంహారక మందుల వాడకంవల్ల పక్షులు ఎట్లా కనుమరుగవుతున్నాయో రాశాడు. పక్షులు నశిస్తే మానవజాతికి కూడా నష్టం వాటిల్లుతుంది. రాబందులు, గద్దలు, కాకులు, పిచ్చుకలు అని మనం చిన్నచూపు చూడవచ్చు. ఎందుకంటే వాటి ప్రాధాన్యం మనకు తెలియదు కాబట్టి. జనావాసాల నుండి చెత్తా చెదారం, మలిన పదార్థాలను కాకులు దూరంగా తీసుకొనిపోతాయి. రాబందులు మృతజంతుకళేబరాలను తిని రోగాలు, అంటురోగాలు రాకుండా జనాన్ని కాపాడుతాయి. పిచ్చుకలు పంటలను నాశనం చేసే కీటకాలను, కీటకాలుగా మార్చే గొంగళి పురుగులను తిని, పంట దిగుబడికి తోడ్పడుతున్నాయి.

జవాబు:

II. వ్యక్తీకరణ-సృజనాత్మకత

1. కింది ప్రశ్నలకు ఐదేసి వాక్యాలలో జవాబులు రాయండి.

అ) కాకులను చులకనగా చూడడాన్ని బట్టి మానవ స్వభావం ఎట్లాంటిదని భావిస్తున్నారు ?
జవాబు:
మానవుడు విచిత్రమైన వ్యక్తి. తనకు సాయం చేసే పశుపక్ష్యాదులను తేలికగా చూస్తాడు. మానవుడు కృతఘ్నుడు, అనగా చేసిన మేలును మరచిపోతాడు..

1. మానవుడు ఎక్కువ మంది చుట్టాలున్న వాడిని చూచి, ‘వాడిది కాకి బలగం’ అని హేళనచేస్తాడు. కాని తాను మాత్రం, బంధువుల ఇళ్ళకు వెళ్ళి, వారి ఆదరణ పొందుతాడు.
2. ఎవరైనా తమ పిల్లలను ముద్దుగా, గారాబంగా చూస్తూ ఉంటే, ‘కాకిపిల్ల కాకికే ముద్దు’ అని వారిని మానవుడు హేళనగా మాట్లాడతాడు. ఎవరైనా తనపిల్లల్ని ఏమైనా అంటే మాత్రం, వారితో తగవులాడుతాడు.
3. మానవుడు తాను వదరుబోతును మించి, వాదిస్తాడు. కాని తాను ఆ వదరుపోతును, “లొట్టి మీద కాకి లొల్లి” అని హేళన చేస్తాడు.
4. పిల్లలు అల్లరిచేస్తే కాకి గోల అని చీకాకు పడతాడు.
5. కాకి తన్ను కావుమని దేవుణ్ణి ప్రార్థిస్తోంటే, మనిషికి ఆ ధ్వని, ముల్లులా గుచ్చుకుంటుంది. కాబట్టి మానవుని మనస్తత్వము విచిత్రమైనది. కృతజ్ఞత లేనిది.

ఆ) రామగౌడు కవితాశైలిని వివరించండి.
జవాబు:
రామగౌడు మంచి విద్వత్కవి. కాకి వంటి అల్ప జంతువును, తన కవితా ప్రతిభతో, వాదనాబలంతో మహోన్నతంగా, తీర్చిదిద్దాడు. సీస పద్యాలను మంచి రసవంతంగా, మంచి భావనా బలంతో, ప్రకృతి ప్రేమికునిగా, జీవకారుణ్యవాదిగా అద్భుతంగా రచించాడు.

కాకిని సంబోధిస్తూ ధ్వాంక్షము, బలిపుష్టము, వాయసము, మౌకలి, ఆత్మఘోషము వంటి వివిధ పర్యాయపదాలను అర్థవంతంగా ప్రయోగించడం, గొడుగారి పాండిత్యానికి ప్రబల నిదర్శనం.

కాకి అరచే ‘కాక కాక’ ధ్వనిలో, కవిగారికి అన్న కొడుకు పినతండ్రిని పిలిచే ఆత్మీయత కనిపించింది. మనిషిలో కలుపుగోలుతనం లేనందువల్లే, కాకిని చీదరించుకొంటున్నాడని కవిగారి భావన బాగుంది. నలుపున్న అందరినీ మెచ్చుకొని, కాకి నలుపును మాత్రం కాదనడం బాగోలేదని, కవి చక్కగా సమర్థించారు.

కాకిని నిందిస్తూ లోకంలో వాడే పదబంధాలలో ఉండే దోషాన్ని చక్కగా కవిగారు వెల్లడించారు.

కాకి, చుట్టాల కబురును తెచ్చే ప్రాణసఖుడని, దాన్ని గౌరవించారు. కోయిల ఎప్పుడో సంవత్సరంలో వసంత ఋతువులోనే కూస్తుంది. కాకి నిత్యం వచ్చి మనలను పలకరిస్తుంది. కోకిలను మెచ్చుకొని, కాకిని చులకనగా చూడడం తప్పని, కవిగారు తన ప్రతిభా సంపత్తితో మానవులను హెచ్చరించారు.

రామగౌడు గారు ప్రతిభా సంపన్నులైన ఉత్తమ కవిచక్రవర్తి.

ఇ) కాకి, కోకిల రెండూ నల్లనివే! అయితే ఒకదానిని ఆదరించి, ఇంకొకదాన్ని చులకనగా చూడడం గురించి మీ అభిప్రాయం తెలుపండి.
జవాబు:
కాకి నలుపు. కోకిల నలుపు. ఈ రెంటికీ భేదము లేదు. కాని వసంత కాలం రాగానే, మామిడి చిగుర్లను తిన్న కోకిల, తియ్యగా కమ్మగా కూస్తుంది. కాని కాకి గొంతు బొంగురుగా, కర్ణకఠోరంగా ఉంటుంది. అందువల్లే కోకిలను ప్రజలు ఆదరిస్తారు. కాకిని చులకనగా చూస్తారు.

మరో కవి కోయిలకూ, కాకికీ తేడా ఇలా చెప్పాడు. “కాకి మనలను ఏమీ తిట్టలేదు. కోయిల ధనాన్ని పుచ్చుకోండి అని మనల్ని పిలువలేదు. మరి ఎందుకు కోయిలను ప్రేమిస్తున్నారంటే, దాని మధుర స్వరం వల్లనే కోయిలను జనం ఆదరిస్తున్నారు. దాని పరుష స్వరం వల్లనే కాకిని, విరోధభావంతో చూస్తున్నారు.

నిజానికి కోకిలకు తన గుడ్లను పిల్లలుగా చేసే శక్తి ఉండదు. కోయిల తన గ్రుడ్లను కాకి గూట్లో పెడుతుంది. కాకులు, అవి తన గ్రుడ్లే అనుకొని, వాటిని పొదిగి పిల్లలుగా తయారుచేస్తాయి. కోయిల పిల్ల గొంతెత్తగానే, వాటిని గుర్తించి “వాటిని గూటి నుండి కాకులు తరిమివేస్తాయి.

దీనినిబట్టి కోయిలకు ఆదరం కేవలం దానిగొంతు వల్లనే వచ్చింది. కాకిని దాని పురుషస్వరం వల్లనే, లోకం దాన్ని అనాదరంగా చూస్తోంది. నిజానికి కాకి మలిన పదార్థాలను మన ఇంటి నుండి దూరంగా తీసుకుపోయి, మనకు ఎంతో ఉపకారం చేస్తోంది.

ఈ) కాకులు సమైక్యంగా ఉంటాయి. దీనిపై మీ అభిప్రాయం సకారణంగా రాయండి.
జవాబు:
సాధారణంగా మానవులకంటే మూగజీవాల్లోనే సమైక్యత ఎక్కువగా ఉంటుంది. ముఖ్యంగా కాకుల్లో అది ఎక్కువగా మనకు కనిపిస్తుంది. ఎక్కడైనా ఆహారం ఒక కాకికి కనిపిస్తే అన్ని కాకులను సమాయత్తం చేస్తుంది. అందరిని తీసుకొని వెళ్తుంది. ఉన్న ఆహారాన్ని అన్నీ కలిసి తింటాయి.

అంతేకాదు ఒక కాకికి ఆపదజరిగితే అన్ని కాకులు సానుభూతి తెలుపుతాయి. పడిపోయిన కాకిని సమీపించేవారిని కాళ్ళతో పొడుస్తాయి. కాకులకు ముందుచూపు ఎక్కువ. అందుకనే కాకులన్నీ ఐక్యంగా ఆహారాన్ని ముందుగానే జాగ్రత్త పరచుకుంటాయి. ఆహారాన్ని పరస్పరం అందిపుచ్చుకుంటాయి. విహారానికి కూడా కాకులు ఒక్కటిగా కలిసి వెళతాయి. శత్రువులపై ఒక్కటిగా దాడి చేస్తాయి. అందువల్ల కాకులు సమైక్యంగా ఉంటాయని పేర్కొనవచ్చు.

2. కింది ప్రశ్నకు పది వాక్యాల్లో జవాబు రాయండి.

అ) కాకి విశిష్టతను సొంతమాటల్లో రాయండి.
జవాబు:
కాకి మానవులకు మంచి ఉపకారం చేసే పక్షి. కాకులు జనావాసాల నుండి చెత్తాచెదారాన్నీ, మలిన పదార్థాలనూ దూరంగా తీసుకుపోతాయి. ఆ విధంగా కాకులు మన పరిసరాల పరిశుభ్రతకు తోడ్పడుతున్నాయి.

మనం కాకిని చీదరించుకుంటాం అయినా అది నొచ్చుకోదు. అన్న కొడుకు తన పినతండ్రిని, ‘కాక కాక’ అని ప్రేమతో పిలిచినట్లుగా, కాకి ‘కాక’ అని అరుస్తుంది. అది తెలియక కలుపుగోలుతనం లేని మనం, కాకిని చీదరించుకుంటాము.

నిజానికి పాపాత్ముడి మనస్సులో పేరుకుపోయిన నలుపు కంటె, కాకి నలుపు కలుషితమైనది కాదు. శ్రీకృష్ణుడు నలుపు. ఈశ్వరుని కంఠం నలుపు. చంద్రుడి ముఖంలో మచ్చ నలుపు. మనుష్యుల తలలు నలుపు. అటువంటప్పుడు, కాకి నలుపును అసహ్యించుకోడం అనవసరం. అది తప్పు.

కాకి మన ఇళ్ళమీద వాలి, మన క్షేమ సమాచారాన్ని అడుగుతుంది. మనం చీదరించుకున్నా, కాకి మన ప్రాణ స్నేహితుడిలా వచ్చిపోవడం మానదు కాకిని మనం చీదరించి కొట్టినా, కాకి ఏ మాత్రం విసుక్కోదు. రాయబారివలె చుట్టాలు మన ఇంటికి వస్తున్నారన్న వార్తను తెస్తున్నట్లుగా గొంతు చింపుకొని తన నోరు నొప్పిపెట్టేటట్లు అరుస్తుంది.

ఎప్పుడో ఏడాదికొకసారి వచ్చి కూసే కోయిలను మనం మెచ్చుకుంటాం. అదే రోజూ వచ్చి మనలను పలుకరించే కాకిని మనం చులకనగా చూస్తాం. కాని కాకి నిజానికి మనకు ప్రాణస్నేహితుడిలాంటిది.

3. కింది ప్రశ్నకు సృజనాత్మకంగా / ప్రశంసాత్మకంగా రాయండి.

అ) మనుషులు తన గురించి ఏమనుకుంటున్నారో తెలుసుకున్న కాకి మనుషుల గురించి తాను ఏమనుకుంటుందో ఊహించి కాకి స్వగతం రాయండి.
జవాబు:
కాకి అంతరంగం

ఈ మనుషులు శుద్ధ అమాయకులు. పరిశుభ్రత లేనివాళ్ళు. తాము తినగా మిగిలిన ఎంగిలి మెతుకులను పెరటిలో, వీధుల్లో వీరు పారపోస్తారు. లేదా పెంటకుప్పలపైనా, తమ ఇళ్ళల్లోనూ కుళ్ళిపోయిన, చెడిపోయిన పదార్థాలను వీళ్ళు పారవేస్తారు. అవి అలా కుళ్ళి దుర్వాసన పెరిగితే అంటురోగాలు వస్తాయని పాపం వీళ్ళకు తెలియదు కాబోలు.

ఇప్పటికే ఈ మనుషులు నానా రోగాలతో బాధపడుతున్నారు. అందుకే ఈ మనుష్యులకు శుభ్రత గురించి నేర్పుదామని వీళ్ళు పారవేసిన ఎంగిలి మెతుకులను, చెత్తా చెదారాన్ని వీరి ఇళ్ళ నుండి తీసికెళ్ళి దూరంగా నేను పారవేస్తున్నా. నేను వీళ్ళకు ఎంతో మేలు చేస్తున్నా. అయినా వీళ్ళు కృతజ్ఞత లేనివాళ్ళు. నన్ను ‘హాష్ కాకీ’ అంటూ దూరంగా తరుముతారు.

నేను మనుషులకు ప్రాణస్నేహితుడిని. వాళ్ళ ఆరోగ్యాల గురించి, నేను. అందుకే శ్రద్ధ తీసికొంటున్నా. కాని ఈ మనుష్యులు నన్ను చీదరించుకుంటూ, కర్రతో కొడతారు. నాపై బెడ్డలు విసరుతారు. బహుశా ఈ మనుషులు, నాకు వాళ్ళ ఎంగిలి మెతుకులు పెట్టి పోషిస్తున్నాం అనుకుంటున్నారేమో! నాకు వీళ్ళ మెతుకులే అక్కర్లేదు.

అడవులలో, దొడ్లలో ఎన్నో చెట్ల కాయలు, పళ్ళు ఉన్నాయి. నిజానికి అవి ఎంగిలివి కావు. నాకు బోళ్ళంత ఆహారం ఉంది. వీళ్ళు నన్ను కాకిగోల అని, కాకిబలగం అని, కాకిచూపు అని ఆక్షేపిస్తారు. ఈ మనుషులు చేసే గోల, నా గోల కంటే పెద్దది. మోటారు సైకిళ్ళ చప్పుళ్ళు, ఫ్యాక్టరీల కూతలు, రికార్డుల మోతలు ఎంతో శబ్ద కాలుష్యం. ఈ మనుషులు వాళ్ళు తీసుకున్న గోతిలో వాళ్ళే పడుతున్నారు.

నాకు ఈ మనుషులపై జాలి, దయ. అందుకే వీరి ఇళ్ళల్లో నేను మోడీ పిలుపు రాని క్రితమే, స్వచ్ఛభారత్ ఉద్యమాన్ని శ్రద్ధగా నిర్వహిస్తున్నా. నా మంచితనం వీళ్లకి ఎప్పుడు అర్థం అవుతుందో?

(లేదా)

ఆ) తన గురించి చులకనగా మాట్లాడడం తగదని కాకి మనుషులతో మాట్లాడింది. దీన్ని ఊహించి సంభాషణ రూపంలో రాయండి.
జవాబు:
కాకి – మనిషి సంభాషణ

మనిషి : ఛీ! కాకీ! నీకు బుద్ధి లేదా! పొమ్మంటే పోవేం! సిగ్గుండాలి. ఒకసారి చెపితే వినాలి. ఇంత సిగ్గులేకుండా ఎలా పుట్టావ్ ?

కాకి : మానవా! నీవు నన్ను తరమడం మానవా? నేను నీకు ఉపకారం చేద్దామనే రోజూ వస్తూ ఉన్నా. కాని నీవు కృతఘ్నుడివి. నీవు పారవేసిన మెతుకులు, పదార్థాలూ కుళ్ళిపోతే మీ మనుషులకు అంటురోగాలు వస్తాయని, జాలిపడి వాటిని ఏరి దూరంగా పడవేద్దామని నేను మీ ఇళ్ళకు వస్తున్నా. నీకు ఎందుకు అర్థం కాదు?

మనిషి : చాలులే. కాకీ! నీది దొంగ బుద్ధి. ఎంగిలి మెతుకులు తినడం మాని, ఇంట్లోకి వచ్చి మేము ఎండబెట్టుకున్న పప్పులు వగైరా పట్టుకుపోతావు. నీకు కారం వేయదేమో! మిరపకాయలు పట్టుకుపోతావు. మా చెట్లకాయలు -కొరికి పారవేస్తావు. నీవు మా ఆరవేసిన బట్టలపై రెట్టలు వేస్తావు. ఏవేవో తెచ్చి మా పెరట్లో పారవేస్తావు. మాంసం ముక్కలు, కోడి వెండ్రుకలు తెచ్చి పడవేస్తావు. నీవు చేసే శుభ్రం నాకు తెలియనిది కాదు.

కాకి : ఏం మనిషివయ్యా! నేను ఎక్కడనుండో ఏవో పనికి రాని పదార్థాలు తీసుకువెడుతుండగా మీ పెరట్లో మీరు పారవేసిన కుళ్ళు మెతుకులు నాకు కనబడతాయి. వాటిని కూడా దూరంగా పారవేద్దామని, మీ పెరట్లో దిగుతా. ఇంతలో నన్ను నీవు బెదరిస్తావు. నానోట్లో వస్తువులు మీ దొడ్లో జారిపడతాయి. దానికి కారణం నువ్వే ! తప్పు నా మీద దొర్లిస్తున్నావు!

మనిషి : నిన్న మా ఇంట్లో కొబ్బరిచిప్పలు తీసుకుపోయావు. మా తమ్ముడిని నీ ముక్కుతో పొడిచావు. మా దొడ్లో పళ్ళను కొరికి పారవేస్తున్నావు? నీవు ఇంక మా ఇంటికి రాకు.

కాకి : నేను మీ ఇంటికి రాకపోతే, నీకే నష్టం. నేను జీతం, నాతం లేకుండా నీ పెరట్లో, పరిసరాల్లో శుభ్రం చేసి, నీకు, ఉపకారం చేస్తున్నా. కృతజ్ఞతగా ఉండు. మనిషివి అనిపించుకో. కొంచెం దయగా ఉండు.

మనిషి : నిజమే కాకీ! నీవు చెప్పినది నాకు అర్థం అయ్యింది. రేపటి నుండి మనం స్నేహితులుగా ఉందాం. కోపం తెచ్చుకోకు.

III. భాషాంశాలు

పదజాలం

1. పాఠం ఆధారంగా కింది పదాలకు పర్యాయపదాలు రాయండి.

అ) కాకి : ……………………
జవాబు:
పర్యాయపదాలు :

1. ధ్వాంక్షము
2. బలిపుష్టము
3. వాయసము
4. మౌకలి
5. ఆత్మఘోషము
6. కరటము
7. చిరజీవి

ఆ) గృహం : ………………………
జవాబు:
పర్యాయపదాలు :

1. ఇల్లు
2. కొంప
3. గీము
4. గేహము
5. భవనము

ఇ) సంతోషం : …………………………
జవాబు:
పర్యాయపదాలు :

1. హర్షము
2. సంతసము
3. ముదము
4. ప్రమోదము

ఈ) ముల్లు : ………………………
జవాబు:
పర్యాయపదాలు :

1. కంటకము
2. ములికి
3. ములు

2. కింది వ్యుత్పత్తులకు సరైన పదాలు పాఠం ఆధారంగా గుర్తించండి.

అ) బలిగా ఇవ్వబడిన ఆహారంతో పోషింపబడేది. ………………….
జవాబు:
బలిపుష్టము

ఆ) మాంసాన్ని కాంక్షించేది. …………………..
జవాబు:
ధ్వాంక్షము

3. కింది వాక్యాల్లో ప్రకృతి, వికృతి పదాలు వేరువేరుగా ఉన్నాయి. వాటిని గుర్తించి రాయండి.

అ) సిరి గలవారు దాన్ని సద్వినియోగం చేయడం తెలుసుకుంటే అదే సంతసం.
జవాబు:
సిరి గలవారు దాన్ని సద్వినియోగం చేయడం తెలుసుకుంటే అదే సంతసం.

ఆ) విజయం సాధించిన ఆనందం ఆ పక్కి మొగంలో కనిపించింది.
జవాబు:
విజయం సాధించిన ఆనందం ఆ పక్కి మొగంలో కనిపించింది.

ఇ) పక్షి కూడా గీము నిర్మించడంలో నైపుణ్యం కనబరుస్తుంది.
జవాబు:
పక్షి కూడా గీము నిర్మించడంలో నైపుణ్యం కనబరుస్తుంది.

ఈ) శ్రీ విలసిల్లిన గృహంలో అందరి ముఖాల్లో సంతోషం వెల్లి విరుస్తుంది.
జవాబు:
శ్రీ విలసిల్లిన గృహంలో అందరి ముఖాల్లో సంతోషం వెల్లి విరుస్తుంది.

ప్రకృతి – వికృతి
శ్రీ – సిరి
గృహం – గీము
పక్షి – పక్కి
ముఖం – మొగం
సంతోషం – సంతసం

4. కింది ఇచ్చిన జాతీయాలు, సామెతలను గుర్తించి, వాటిని వినియోగించే సందర్భాన్ని రాయండి.

ప్రశ్న 1.
కాకి బలగం : ………………………..
జవాబు:
బాగా ఎక్కువ మంది బంధుజనం ఉన్నారనే సందర్భంలో పరిహాసం చేస్తూ దీన్ని వినియోగిస్తారు.

ప్రశ్న 2.
కాకిపిల్ల కాకికి ముద్దు : ………………………….
జవాబు:
ప్రతి వారికీ తమ పిల్లలు ముద్దుగా కనిపిస్తారనే సందర్భంలో దీన్ని వినియోగిస్తారు.

ప్రశ్న 3.
కాకిగోల : ……………………………
జవాబు:
ఎక్కువగా వాగుతున్నప్పుడు, పెద్దగా మాట్లాడుతున్నపుడు దీన్ని వినియోగిస్తారు.

ప్రశ్న 4.
లొట్టిమీద కాకి లొల్లి : ………………………..
జవాబు:
కల్లుకుండ మీద వ్రాలిన కాకి బాగా అరుస్తుంది. అలా తిండిపదార్థాల పక్కన చేరి, ఆ పదార్థం లభించనప్పుడు దాని కోసం చేసే అల్లరి అనే సందర్భంలో దీన్ని వినియోగిస్తారు.

ప్రశ్న 5.
మసిపూసి మారేడుకాయ చేయడం : ……………………………
జవాబు:
మోసం చేసి ఒక వస్తువును మరొక వస్తువుగా నమ్మించడం అనే సందర్భంలో దీన్ని వినియోగిస్తారు.

వ్యాకరణాంశాలు

1. కింది సంధులకు సంబంధించిన పదాలు ఈ పాఠంలో గుర్తించి, వాటిని విడదీసి సూత్రాలు రాయండి.

ప్రశ్న 1.
సవర్ణదీర్ఘ సంధి :
జవాబు:
విషాగ్ని = విష + అగ్ని = సవర్ణదీర్ఘ సంధి
సూత్రము : అ, ఇ, ఉ, ఋ లకు, అవియే అచ్చులు పరమైన సవర్ణదీర్ఘములు ఏకాదేశంబగు.

ప్రశ్న 2.
ఉకారసంధి :
జవాబు:

1. దినములెన్ని = దినములు + ఎన్ని = ఉత్వసంధి
2. పాయసమొల్లక = పాయసము + ఒల్లక = ఉత్వసంధి
3. బోనమబ్బు = బోనము + అబ్బు = ఉత్వసంధి
4. గంతులిడును = గంతులు + ఇడును = ఉత్వసంధి
5. లిబ్బులబ్బగ = లిబ్బులు + అబ్బగ = ఉత్వసంధి
6. జల్లులిడడె = జల్లులు + ఇడడె = ఉత్వసంధి
7. ములుకులగును = ములుకులు + అగును = ఉత్వసంధి
8. తగవులాడు = తగవులు + ఆడు = ఉత్వసంధి
   సూత్రము : ఉత్తునకు అచ్చు పరమగునపుడు సంధియగు.

2. కింది పదాలు విడదీసి, సంధులను గుర్తించి. సూత్రాలు రాయండి.

అ) దినములెన్ని.
జవాబు:
దినములు + ఎన్ని = ఉత్వసంధి
సూత్రము : ఉత్తునకు అచ్చు పరమగునపుడు సంధియగు.

ఆ) తొడఁగొట్టి
జవాబు:
తొడన్ + కొట్టి = ద్రుత ప్రకృతిక సంధి (లేక) సరళాదేశ సంధి
సూత్రము 1 : ద్రుత ప్రకృతికము మీది పరుషములకు సరళములగు.
ఉదా : తొడన్ + గొట్టి

సూత్రము 2 : ఆదేశ సరళములకు ముందున్న ద్రుతమునకు బిందు సంశ్లేషలు విభాషణగు.
ఉదా : తొడఁగొట్టి

ఇ) లొల్లియనుచు
జవాబు:
లొల్లి + అనుచు = యడాగమ సంధి
సూత్రము : సంధిలేనిచోట అచ్చుకంటే పరమైన అచ్చునకు, యడాగమంబగు.
ఉదా : లొల్లి + య్ + అంచు = లొల్లియంచు

3. కింది పదాలకు విగ్రహవాక్యాలు రాసి, అవి ఏ సమాసాలో గుర్తించండి.

అ) ఎంగిలిమెతుకులు :
జవాబు:
విగ్రహవాక్యం : ఎంగిలియైన మెతుకులు – విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయ సమాసం

ఆ) కాకిబలగం :
జవాబు:
విగ్రహవాక్యం : కాకి యొక్క బలగం – షష్ఠీ తత్పురుష సమాసం

ఇ) విషాగ్ని :
జవాబు:
విగ్రహవాక్యం : విషము అనెడి అగ్ని – రూపక సమాసం

యమకాలంకారము :

కింది పద్య పాదాలలో ఒకే రకంగా ఉన్న మాటలు (పదాలు) గుర్తించి, రాయండి.
అ) లేమా ! దనుజుల గెలువగ
లేమా! నీవేల కడగి లేచితివిటురా.
జవాబు:

1. లేమా
2. లేమా

ఆ) పాఱజూచిన పరసేన పాఱఁజూచు.
జవాబు:

1. పాఱజూచు
2. పాఱజూచి

గమనిక : పై ఉదాహరణలలో మీరు రాసిన సమాధానాలు ద్వారా, మీరు ఒక విషయాన్ని గుర్తించి ఉంటారు. ఒకే శబ్దంతో కూడిన పదాలు రెండుసార్లు వచ్చాయి కదా !

ఇటువంటి పదాలు ఒకే శబ్దంతో ఉన్నా, అర్థంలో తేడా ఉంటుంది. ఒక పదం వచ్చిన తరువాత మరలా అదేపదం రావడం గమనించారు కదా !

పై ఉదాహరణలో ‘లేమా’ అనే పదం రెండుసార్లు వచ్చింది.

మొదటి పాదంలో ‘లేమా’ అనే దాన్ని ‘స్త్రీ’ అనే అర్థంలో, రెండవ ‘లేమా’ అనే పదాన్ని ‘చాలమా’ (గెలువజాలమా) అనే అర్థంలోనూ ప్రయోగించడం జరిగింది.

అదే విధంగా “పాఱజూచు” పదం కూడా రెండు అర్థాల్లో ప్రయోగించబడింది. మొదటిదానికి “తేరిపారచూడటం” అని, రెండవదానికి ‘పారిపోవ చూస్తుంది’ అని అర్థం.

`ఇటువంటి పదప్రయోగం జరిగినట్లయితే, ‘యమకము’ అనే శబ్దాలంకారం అవుతుంది.

యమకం లక్షణం గురించి ఇప్పుడు తెలుసుకుందాం.
లక్షణం : పదాలు తిరిగి తిరిగి వస్తూ, అర్థభేదం కలిగి ఉంటే, అది “యమకాలంకారం”. పదాల విరుపువల్ల అర్థభేదం సృష్టించడం దీని ప్రత్యేకత.

ఇ) మీ పాఠ్యభాగం ‘ధర్మపాలన’లో ‘యమకాలంకార’ పాదాలను గుర్తించి రాయండి. సమన్వయించండి.
జవాబు:

1. వేయునేటికి నలపాండవేయుసాటి
   
2. వింటికొరిగిన రిపురాజి వింటికొరగు
3. కీర్తి విసరుండు పాండవాగ్రేసరుండు
   
4. ఏలవలె శాశ్వతముగాగ నీ ఘనుండె
   యేలవలె నన్యులన, నా నృపాలుడలరు – మొదలైనవి.

4. కింది పద్యపాదానికి గురులఘువులు గుర్తించి, లక్షణాలతో సమన్వయం చేయండి.

‘ఆ పురమేలు ‘మేలుబళి’ ! యంచు బ్రజల్ జయవెట్టుచుండ నా”
జవాబు:

గమనిక :

1. పై పద్యపాదంలో భ, ర, న, భ, భ, ర, వ గణాలున్నాయి. కాబట్టి ఇది ‘ఉత్పలమాల” పద్యపాదం.
2. యతిస్థానము 10వ అక్షరము. (ఆ – యం)
3. ప్రాసాక్షరము ‘ప’
4. ఈ పాదంలో 20 అక్షరాలున్నాయి.

ప్రాజెక్టు పని

అ) పక్షులకు సంబంధించిన కథ/గేయం/ కవిత సేకరించి రాయండి. నివేదిక రాసి తరగతిలో ప్రదర్శించండి.
జవాబు:
చిలకమ్మ పెండ్లి (పాట)

చిలకమ్మ పెండ్లి అని – చెలికత్తెలందరూ
చెట్లు సింగారించి – చేరి కూర్చున్నారు
పందిట పిచ్చుకలు – సందడి చేయగ
కాకుల మూకలు – బాకాలూద
కప్పలు బెకబెక – డప్పులు కొట్టగ
కొక్కొరో కోయని – కోడి కూయగా
ఝమ్మని తుమ్మెద – తంబుర మీటగ
కుహు కుహూయని – కోయిల పాడగా
పిల్ల తెమ్మెరలు – వేణువూదగా
నెమలి సొగసుగా – నాట్యం చేయగా

సాలీడిచ్చిన – చాపు కట్టుకొని
పెండ్లి కుమారుడు – బింకము చూపగ
మల్లీ మాలతి – మాధవీ లతలు
మైనా గోరింక – పెండ్లి కుమారుని
దీవిస్తూ తమ పూలు రాల్చగ
పెండ్లి కుమారుని = మంత్రము చదివెను
చిలకమ్మ మగడంత – చిరునవ్వు నవ్వుతూ
చిలకమ్మ మెడకట్టే – చింతాకు పుస్తె..
– గిడుగు వేంకట సీతాపతి గారి రచన

(లేదా)

ఆ) పక్షుల గూళ్ళను పరిశీలించి వాటి గొప్పతనాన్ని గురించి, నివేదిక రాయండి.
జవాబు:
చిత్రగ్రీవుడు
‘చిత్రగ్రీవుడు’ పావురాల రాజు. అతగాడు తన పావురాలతో ఆకాశంలో తిరుగుతున్నాడు. గోదావరీ తీరంలో ఒక మర్రిచెట్టు ఉంది. ఒక బోయవాడు వచ్చి ఆ చెట్టు దగ్గరలో నూకలు చల్లి దానిమీద వల వేశాడు. “పక్షులు నూకల కోసం వలమీద వాలతాయి. వాటిని పట్టుకొని అమ్ముకుందాం” అనుకున్నాడు.

చిత్రగ్రీవుడితో ఎగురుతున్న పావురాలు ఆ నూకలను చూశాయి. అవి నేలమీద వాలి, నూకలను తిందామనుకున్నాయి. “ఇది మనుష్యుల సంచారం లేని అడవి. ఈ నూకలు ఇక్కడకు ఎందుకు వస్తాయి ? కాబట్టి ఈ నూకలను ఆశపడకండి” అని చిత్రగ్రీవుడు స్నేహితులకు సలహా చెప్పాడు. ఒక ముసలిపావురం చిత్రగ్రీవుడి మాటలు కాదంది. నూకలు తిందామంది. సరే అని పావురాలు కిందికి దిగాయి. వలలో చిక్కుకున్నాయి.

పావురాలు అప్పుడు ముసలి పావురాన్ని తిట్టాయి. చిత్రగ్రీవుడు “తిట్టకండి. మనం అంతా కలసి ఎగిరిపోదాం. నాకో స్నేహితుడు ఉన్నాడు, మనల్ని రక్షిస్తాడు” అని చెప్పింది. పావురాలు అన్నీ కలసి వల ఎత్తుకొని, చిత్రగ్రీవుడి స్నేహితుడు హిరణ్యకుడు అనే ఎలుక ఉండే కన్నం దగ్గర వాలాయి.

హిరణ్యకుణ్ణి చిత్రగ్రీవుడు గొంతెత్తి పిలిచాడు. హిరణ్యకుడు స్నేహితుని మాట విని పావురాల బంధాలన్నీ తన పళ్లతో కొరికివేశాడు. పావురాలు చిత్రగ్రీవుణ్ణి, హిరణ్యకుణ్ణి మెచ్చుకున్నాయి. అందుకే మనందరికీ మంచి స్నేహితులు ఉండాలి.

పద్యాలు – ప్రతిపదార్థాలు భావాలు

I.

1వ పద్యం

సీ॥ ధ్వాంక్షమా! మాంసమా కాంక్షించుచున్నావు?
మానవుల్మెక్కుట మానినారె?
బలిపుష్టమా! నరుల్ బలినిచ్చుకూటిని
దిని బ్రతుకు గడపు దినములెన్ని?
వాయసమా! తీపి పాయసమొల్లక
నెంగిలి మెతుకులు మ్రింగుటేల?
మౌకలీ! ఏలకో యీ కలి నాకలి
బొబ్బల నీకెట్లు బోనమబ్బు?

తే॥ ఆత్మఘోషమా! చిరజీవివై వెలుంగు
మేకదృష్టి గలట్టి వివేకమునకుఁ
బలువిధమ్ముల బ్రక్కచూపులను జూచు
కపట చిత్తులు మెచ్చరు కరటరాజ!

ప్రతిపదార్థం:
ధ్వాంక్షమా = ఓ కాకీ ! (మాంసాన్ని కాంక్షించే దానా !)
మాంసమా = మాంసమునా? (లేక) (మాంసము + ఆకాంక్షించుచున్నావు) (మాంసం కోరుతున్నావు అని చెప్పవచ్చు).
కాంక్షించుచున్నావు = కోరుతున్నావు
మానవుల్ = మనుష్యులు
మెక్కుట = ఎక్కువగా తినడం (మాంసాన్ని ఎక్కువగా తినడం)
మానినారె (మానినారు + ఎ) = మానివేశారా?
బలిపుష్టమా = ఓ కాకీ!
నరుల్ = మానవులు.
బలన్ = బలిగా (భూతయజ్ఞంగా)
ఇచ్చుకూటిని = ఇచ్చే ఆహారాన్ని
తిని = తిని (నీవుతిని)
బ్రతుకు గడుపు = జీవితాన్ని సాగించే
దినములు = రోజులు
ఎన్ని = ఇంకా ఎన్నాళ్ళు?
వాయసమా = ఓ కాకీ!
తీపి పాయసము = తియ్యని పరమాన్నము
ఒల్లకన్ = ఇచ్చగింపక; (ఇష్టపడక)
ఎంగిలి మెతుకులు = తినగా మిగిలిన ఎంగిలి మెతుకులు
మ్రింగుట = తినడం
ఏల = ఎందుకు ?
మౌకలీ = ఓ కాకీ !
ఏలకో = ఎందుకో ?
ఆకలిబొబ్బలన్ = ఆకలి కేకలతో బాధపడే
ఈ కలిన్ = ఈ కలి కాలంలో
నీకున్ = నీకు
బొనము = భోజనము
ఎట్లు = “ఏ విధంగా
అబ్బు = లభిస్తుంది ?
ఆత్మఘోషమా = ఓ .కాకీ! (కాకా అని తననామాన్నే అరచేది) (ఆత్మఘోషము)
ఏకదృష్టి = ఒకే దృష్టి
కలట్టి (కల + అట్టి) = కలిగినటువంటి
వివేకమునకున్ = (నీ) జ్ఞానానికి
చిరజీవివై = చాలాకాలము బ్రతికేదానివై
వెలుంగుము = వర్ధిల్లుము
కరటరాజ = ఓ కాకి రాజా!
పలువిధమ్ములన్ = అనేక విధాలుగా
ప్రక్క చూపులను = ప్రక్క చూపులను
చూచు = చూసే
కపటచిత్తులు = మోసబుద్ధులు
మెచ్చరు = (నిన్ను) మెచ్చుకోరు (కాకికి ఏకదృష్టి అనగా అది ఒకవైపుకే చూడగలుగుతుంది. అది చూసిన వైపే దానికి కనబడుతుంది. రెండో వైపు దానికి కనబడదు.)

భావం:
ఓ కాకమా ! మాంసం, నీవు ఎందుకు కోరుతున్నావు? నీకు మాంసం దొరకడానికి, మనుషులు మాంసాన్ని తినడం మానివేశారా? ఏమిటి ! మనుషులు పెట్టే బలికూడును తిని ఎన్నాళ్ళు బతుకు ఈడుస్తావు? నీవు తీపి పాయసం ఇష్టపడక, ఎంగిలి మెతుకులు మింగడం ఎందుకు? జనం ఆకలికేకలతో అలమటించే ఈ కలియుగంలో నీకు భోజనం ఎలా దొరుకుతుంది? కావు కావు మనే నీ కూతతో, నీ పేరును తెలిపే ఓ కాకీ! నీవు చిరకాలం జీవించు. ఒంటి చూపు కలిగిన నీ బుద్ధిని, పలురకాల ప్రక్క చూపులు చూసే మోసగాళ్ళు మెచ్చుకోరు.

వ్యుత్పత్త్యర్ధములు :
1) ధ్వాంక్షము = మాంసమును కాంక్షించేది
2) బలిపుష్టము = బలిగా ఇవ్వబడిన ఆహారంతో పోషించబడేది (కాకి)
3) వాయసము = తిరుగుచుండునది (కాకి)
4) మౌకలి = ‘మూకలుడు’ అంటే యముడు మూకలునికి సంబంధించినది (కాకి)
5) ఆత్మఘోషము = కాకా అని తన పేరునే అరచేది (కాకి)
6) చిరజీవి = చిరకాలము జీవించేది (కాకి)
7) కరటము = ‘క’ అని పలికేది (కాకి)

2వ పద్యం

సీ॥ అందచందమ్ము లేదంచల నడగాదు
చిలుకల వలె గుల్కి పలుకఁ బోదు
పేదరికపుఁబుల్గు భేదభావము లేక
గడబిడతో భలే గంతులిడును
కొమ్మల మాటునఁ గులుకుచుఁ గమ్మని
రాగాలు దీయ స్వరాలు లేవు
లోకాన దీనులలోఁ గల శోకాలు
కన్నీటి గాథ లేకరువు పెట్టు

ఆ॥ వన్న కొడుకుఁ బిలుచువట్టులఁ బెరిమతో
‘కాక-కాక’ యంచుఁగేక వేయు,
కలుపుగోలు తనము తెలియనట్టి మనము
చీదరించుకొనినఁ జిన్నబోదు.

ప్రతిపదార్థం:
అందచందమ్ము = (కాకి) అందము, చందము
లేదు = కలది కాదు;
అంచల = హంసల
నడ = నడక వంటి అందమైన నడక
కాదు = కాదు
చిలుకలవలెన్ = చిలుకలవలె
కుల్కి = విలాసముగా కుదిలి
పలుకబ్రోదు (పలుకన్+పోదు) = మాట్లాడలేదు.
పేదరికపుఁబుల్గు (పేదరికము+పుల్గు) = చిన్నచూపు చూడబడే పక్షి అయినా
భేదభావము లేక = ఎల్లాంటి భేదభావమూ లేకుండా
గడబిడతోన = అల్లరితో (తొందరగా)
భలే = చక్కగా
గంతులిడును (గంతులు + ఇడును) = గంతులు వేస్తుంది
కొమ్మల మాటునన్ = కొమ్మల మఱుగున
కులుకుచున్ = కులుకుతూ
కమ్మని రాగాలు = కమ్మనిసంగీత రాగాలు
తీయస్వరాలు = తీయని ధ్వనులు
లేవు = లేవు (తీయగా కమ్మగా కోయిల వలె పాడలేదు)
లోకానన్ = లోకంలోని (ప్రపంచంలోని)
దీనులలోఁగల (దీనులన్ + కల) = దుఃఖితులలో కల
శోకాలు = ఏడ్పులు
కన్నీటి గాధలు = కన్నీరు తెప్పించే కథలు
ఏకరువు పెట్టున్ = వల్లె వేస్తుంది (దీనుల బాధలను చెపుతోందా అన్నట్లు బాధాకరంగా అరుస్తుంది)
అన్నకొడుకు = అన్నగారి కొడుకు తన పినతండ్రిని
పిలుచునట్టు = పిలుస్తున్నాడా అన్నట్లు
పెరిమతోన్ = ప్రేమతో
కాక- కాక యంచున్ = ‘కాక, కాక అంటూ
కేకవేయున్ = కేకలు వేస్తుంది
కలుపుగోలుతనము = అందరితో కలిసిమెలసి యుండడం
తెలియనట్టి = తెలియనటువంటి
మనము = మనము
చీదరించుకొనిన = కోపగించుకున్నా (చికాకుగా చూసినా)
చిన్నబోదు = (తాను) చిన్న పుచ్చుకోదు (బాధపడదు)

భావం :
కాకి గొప్ప అందచందాలు కలది కాదు. దాని నడక హంస నడకవలె అందంగా ఉండదు. అది చిలుకల వలె అందంగా పలుకలేదు. తక్కువగా చూడబడే పక్షి అయినా, ఎలాంటి భేదభావాలు చూపించకుండా గడబిడ చేస్తూ అందరి ఇళ్ళమీదా గంతులు వేస్తుంది.

కాకికి కొమ్మల చాటున దాగి, కులుకుతూ కోకిలవలె కమ్మగా తీయగా పాడే స్వరం లేదు. లోకంలోని దీనుల దుఃఖాలనూ, బాధలనూ తాను ఏకరువు పెడుతున్నట్లుగా, బొంగురుగా అరుస్తుంది. అన్నకొడుకు తన పినతండ్రిని ‘కాక కాక’ అని ప్రేమతో పిలిచినట్లుగా, కాకి అరిచినా, కలుపుకుపోయే మనస్తత్వం లేని మనం, ఆ కాకిని చీదరించుకుంటాము. అయినా కాకి నొచ్చుకోదు.

II.

3వ పద్యం

సీ॥ కపిఁబూని మోసాన మసిఁబూసి మారేడు
కాయ చేతికినిచ్చు ఖలునకంటె
పగఁబట్టి తొడఁగొట్టి పరులకొంపలు నిట్ట
నిలువున ముంచెడి వీచుకంటె
చారుసంపార సంచారుల మధ్య వి
షాగ్ని రగుల్చు పాషండు కంటె
లిబ్బులబ్బగఁబిచ్చి బెబ్బులియై పచ్చి
నెత్తురు జుట్టెడి తొత్తుకంటె

తే॥ నెండ్రకాయ వడత గండ్రగొడ్డలి కోఁత
మందినోళ్ళు మూఁత పంది మేఁత
రోఁత బ్రతుకు గడుపు పాతకు నెదనల్పు
కంటెఁ గాకి నలుపు కలుషితమ్మె ?

ప్రతిపదార్థం :
కసిఁబూని (కసిన్ + పూని). = కోపము వహించి;
మోసానన్ = మోసంతో
మసిఁబూసి (మసిన్ + పూసి) = నల్లని మసిని పూసి
మారేడు కాయ = మారేడు కాయ అని
చేతికినిచ్చు (చేతికిన్+ఇచ్చు) = చేతికి ఇచ్చే (మోసం చేసి) ఒకదానికి బదులు మరొక వస్తువు నిచ్చే ;-
ఖలునకంటెన్ = నీచుని కంటె ;
పగబట్టి (పగన్ + పట్టి) = విరోధము పూని ;
తొడఁగొట్టి (తొడన్ + కొట్టి) = పోరుకు పిలిచి ;
పరులకొంపలు = ఇతరుల ఇండ్లను
నిట్టనిలువునన్ = నిటారుగా
ముంచెడి = ముంచే
నీచుకంటెన్ = నీచుని కంటె ;
చారు సంసార సంచారుల = చక్కగా సంసార జీవితం గడిపే వా
మధ్య = నడుమ
విషాగ్నిన్ = విషమనే అగ్నిని
రగులు = మండించే
పాషండుకంటెన్ = వేద ధర్మములను పాటించని వేదబాహ్యుని కంటె; (సంసార బంధాలకు అనుగుణంగా శాస్త్రమును వాడుకొనేవాడు (పాషండుడు)
లిబ్బులు = ధనములు
అబ్బగన్ = లభించగానే
పిచ్చి బెబ్బులియై = పిచ్చెత్తిన పెద్దపులి వలె
పచ్చినెత్తురు = పచ్చి రక్తాన్ని
జుట్టెడి = త్రాగే
తొత్తుకంటెన్ = తొత్తుకంటె (తొత్తు = అంకు స్త్రీ)
ఎండ్రకాయనడతన్ = ఎండ్రకాయవలె అడ్డంగా నడుస్తూ
గండ్ర గొడ్డలి కోతన్ = గొడ్డలి కోతతో;
మంది నోళ్ళు మూత = జనం నోళ్ళు మూయిస్తూ
పంది మేతన్ = పందిలా మేస్తూ,
రోతబ్రతుకుగడుపు = ఏవగింపు కల్గించే బ్రతుకును బ్రతికే
పాతకు = పాపాత్ముని యొక్క
ఎదనల్పుకంటెన్ = హృదయపు నల్లదనం కంటే
కాకి నలుపు = కాకి యొక్క నల్లదనము
కలుషితమ్మె(కలుషితమ్ము + ఎ) = చెడ్డదా?

భావం :
కోపంతో, మోసంతో మసిపూసి మారేడు కాయ చేసే దుర్మార్గుని కంటె, పగతో తగవు పెట్టుకొని ఇతరుల కొంపలను నిట్ట నిలువునా ముంచే నీచుని కంటే, చక్కగా సంసార జీవితం గడిపే వారి మధ్య విషాగ్నిని మండించే దుర్మార్గుని కంటె, అంతులేని ధనం కూడగానే పిచ్చెత్తిన పెద్దపులిలా, పచ్చినెత్తురు త్రాగే దుర్మార్గపు తొత్తులకంటే, ఎండ్రకాయ వలె అడ్డంగా నడుస్తూ గొడ్డలి కోతతో, ఇతరుల నోళ్ళు మూయిస్తూ, పందిలాగా మెక్కుతూ, మిక్కిలి నీచమైన బ్రతుకును బ్రతికే పాపాత్ముడి హృదయంలోని నల్లదనం కంటే, కాకి నలుపు కలుషితం కాదు.

4వ పద్యం

సీ॥ నల్లమొగమ్మున నెల్ల లోకాలలో
వెన్నుఁడు పూజ్యుఁడై వెలయలేదె ?
విసపు మేతరి గొంతు విడ్డూరమగు నలు
పున్నను శివుఁడంచుఁ బొగడఁబడఁడె ?
చుక్కల దొరలోన ముక్కున నలుపున్న
చల్లని వెన్నెల జల్లులిడఁడె?
నరుల తలలు నల్పు యిరుల దారులు నల్పు
నింగి నీరును రేయి నీడ నలుపు

ఆ॥ కాకి నలుపటంచు గావుకేకలు బెట్టి
మాయవంటి పొరలు మాయి నలుపు,
అంధకారమైన అజ్ఞానమేనల్పు
వాయసముల నలుపు రోయనేల ?

ప్రతిపదార్థం:
నల్లని మొగమ్మునన్ = నల్లని ముఖంతో (శ్యామల వర్ణపు ముఖంతో)
ఎల్లలోకాలలోన్ = అన్ని లోకాలలో
వెన్నుడు = విష్ణుమూర్తి
పూజ్యుడై = పూజింపబడేవాడై
వెలయలేదే (వెలయలేదు + ఏ) = ఒప్పలేదా? (ప్రకాశింపలేదా?)
విసపుమేతరి (విసము + మేతరి) = గరళకూట విషాన్ని తాగిన ఈశ్వరుడి;
గొంతు = కంఠము,
విడ్డూరమగు = వింత గొలిపే
నలుపున్నను = నలుపు రంగు కలిగి ఉన్న;
శివుడు = పరమశివుడు
అంచున్ = అని;
పొగడబడ = సుత్తింపబడడంలేదా?
చుక్కలదొరలోనన్ = నక్షత్రములకు ప్రభువైన చంద్రునిలో
ముక్కునన్ = ముఖంలో
నలుపున్నన్ (నలుపు + ఉన్నన్) = నల్లదనం ఉన్నప్పటికీ (కళంకం ఉన్నా)
చల్లని వెన్నెలన్ = చల్లని వెన్నెలను
జల్లులిడడై(జల్లులు + ఇడడు + ఎ)= జల్లులుగా కురిపించడం లేదా?
నరుల తలలు నల్పు = మనుషుల తలలు; (తలపై జుట్టు)
నల్పు = నల్లగా ఉంటాయి,
ఇరుల దారులు = చీకటి దారులు
నల్పు = నలుపు
నింగి = ఆకాశమునూ
నీరును = నీరునూ
రేయి = రాత్రియునూ
నీడ = నీడయూ
నలుపు = నల్లగానే ఉంటాయి
కాకి నలుపు + అటంచున్ = కాకి నల్లనిదని అంటూ
గావుకేకలు పెట్టి = పెద్దగా పెట్టి (గావు కేక అంటే బలి ఇచ్చేటప్పుడు వేసే కేక)
మాయనంటి (మాయన్ + అంటి) = మాయలో పడిపోయి
పొరలు = దొర్లే
మాయి = మాయగాడు (మాయ చేసేవాడయిన మాయావి)
నలుపు = నలుపు
అంధకారమైన = చీకటిమయమైన
అజ్ఞానమే = అజ్ఞానము కూడా
నల్పు = నలుపే
వాయసముల = కాకుల
నల్పు = నల్లదనాన్ని
రోయన్ = అసహ్యించుకోడం
ఏల = ఎందుకు ?

భావం:
నల్లనైన వర్ణంతో ఉండే మహావిష్ణువు (శ్రీకృష్ణుడు) సకల లోకాల్లో పూజింపబడేవాడై వెలయలేదా? విషాన్ని త్రాగి నల్లబడిన కంఠంతో వింతగా కనిపించినా, పరమశివుడు శుభకరుడని కీర్తింపబడలేదా? అందమైన చంద్రుని ముఖంలో నల్లని మచ్చ ఉన్నా, చంద్రుడు చల్లని వెన్నెలలు కురిపించడం లేదా?

మనుషుల తలలు నలుపు. చీకటిదారులు నలుపు. ఆకాశం, నీరు, రాత్రి, నీడ నలుపు. కాకి నల్లనిదని ఛీత్కరిస్తూ, మాయలో పడిపోయి పొర్లాడే మాయావి అయిన వ్యక్తి నలుపు. చీకటిమయమైన మనిషి అజ్ఞానం కూడా నలుపు. అట్లాంటప్పుడు కాకుల నల్లదనాన్ని అసహ్యించుకోడం ఎందుకు?

III.

5వ పద్యం : (కంఠస్థ పద్యం)

* సీ॥ కాకిబలఁగమంచు గాబరా పడిదెల్పు
తనబంధుజనుల యాదరణబొందు
‘కాకిపిల్లలు కాకికే కడుముద్ద’ని
తనబిడ్డలను గూర్చి తగవులాడు
వదరుఁబోతును గాంచి వాదమ్ములో మించి
లొట్టిమీఁదం గాకి లొల్లియనును
పిల్లలందఱుఁజేరి యల్లరి బెట్టఁగఁ
గాకి గోలయని చీఁకాకు పఱచు

ఆ ॥ “కావు – కావు” మనుచు దేవుని వేడెడి
పలుకులు చెవులందు ములుకులగును
గీము మీఁద వ్రాలి సేమములడుగును
ప్రాణసఖుని భంగి రాక విడదు.

ప్రతిపదార్థం:
కాకిబలగమంచున్ (కాకిబలగము + అంచున్) = కాకిలా ఎక్కువ మంది చుట్టాలున్నారని
గాబరాపడి = కలవరపడి
తెల్పున్ = చెపుతాడు (కాని)
తన బంధుజనుల = తన చుట్టాల యొక్క
ఆదరణబొందు (ఆదరణన్ + పొందు) = మన్ననను పొందుతాడు
కాకిపిల్లలు = కాకికి పుట్టిన పిల్లలు
కాకికే = ఆ కాకికే
కడుముద్దని (కడున్+ముద్దు+అని) = మిక్కిలి ఇంపును కల్గిస్తాయని అంటూ
తన బిడ్డలను గూర్చి = తన పిల్లలను గుఱించి మాత్రం (ఎవరేమన్నా)
తగవులాడున్ = (వారితో) దెబ్బలాడుతాడు
వదరుఁబోతును = ఊరకే ఎక్కువ మాట్లాడే వాడిని గుఱించి
కాంచి = చూచి
వాదమ్ములో = అతనితో వాదులాడడంలో
మించి = ఆ వదరుబోతును మించి పోయేలా మాట్లాడి;
లొట్టిమీద కాకి లొల్లి = కల్లుకుండ మీద కాకి అల్లరి
అనును = అంటాడు
పిల్లలు = పిల్లలు
అందఱున్ + చేరి = అంతా ఒకచోట చేరి
అల్లరి పెట్టంగన్ = సందడి చేయగా
కాకిగోల అని = కాకుల్లా గోలచేస్తున్నారని
చీకాకు పఱచున్ = చెదరగొడతాడు; (వారిని దూరంగా తరుముతాడు)
కావుకావుమనుచున్ = కావు కావు మంటూ
దేవుని వేడెడి = దేవుడిని ప్రార్థించే
పలుకులు = (కాకి) మాటలు
చెవులందున్ = (మన) చెవులందు
ములుకులగును (ములుకులు + అగును)= బాణాల్లా గుచ్చుకుంటాయి (నొప్పి కల్గిస్తాయి)
గీము మీద వ్రాలి = ఇంటి మీద వ్రాలి ; (కాకి)
సేమములడుగును = మన క్షేమాలను గూర్చీ ప్రశ్నిస్తుంది ;
ప్రాణసఖుని భంగిన్ = ప్రాణ స్నేహితుడిలా
రాక = రాకుండా
విడదు = విడిచిపెట్టదు

భావం:
చుట్టాల సంఖ్య ఎక్కువగా ఉంటే, ‘కాకిబలగము’ అని హేళనగా మాట్లాడుతాం. కాని మనం, మన బంధుజనం ఆదరణను మాత్రం పొందుతాం. ‘కాకి పిల్ల కాకికి ముద్దు’ అని వ్యంగ్యంగా ఇతరులను వేళాకోళం చేస్తాం. కాని మన పిల్లల విషయంలో అది మరచిపోయి, మన పిల్లలను ఇతరులు ఏమైనా అంటే, వారితో పోట్లాటకు సిద్ధం అవుతాం. ఎక్కువగా వాగే వాడిని మించి మనం ఇతరులతో వాదిస్తాం. తిరిగి ఎదుటివాడిని ‘లొట్టిమీద కాకిలా వాగుతున్నావు’ అంటాం. పిల్లలు గోలచేస్తే ‘కాకిగోల’ అని చీకాకుపడతాం.

కాకి “కావు కావు” మంటూ దేవుడిని వేడుకొనే కాకి అరుపులు, మన చెవులకు బాణాల ములుకుల వలె గుచ్చు కుంటాయి. కాకి మాత్రం, మన ఇంటి మీద వ్రాలి మన క్షేమ సమాచారం అడుగుతూ, ప్రాణ స్నేహితుడిలా వచ్చి పోవడం. మానదు.

6వ పద్యం :

తే॥ ఇల్లు వెడలింప దొంతుల నెల్ల వెదకు
విధము, పొమ్మని కొట్టిన విసుఁగులేక
నోరునొవ్వంగనే రాయబారమేమొ
తెచ్చు వార్తలో చుట్టాలు వచ్చు కబురొ.

ప్రతిపదార్థం :
ఇల్లు వెడలింప్షన్ = ఇంటి నుండి బయటికి పంపగా
దొంతులనెల్లన్ (దొంతులన్ + ఎల్లన్) = కుండల వరుసల నన్నింటినీ
వెదకు విధము = వెదికే విధంగా;
పొమ్మని కొట్టినన్ = ‘ఛీ’ కాకీ అని రాయి తీసుకొని కొట్టినా
విసుగులేక = విసుక్కోకుండా
నోరు నొవ్వంగన్ = (దాని) నోరు నొప్పిపెట్టేలా
ఏరాయభారమేమొ = అది ఏ రాయబారమో. (తెలియదు)
తెచ్చు వార్తలో = (లేక) అది ఏమైన వార్తలు తెచ్చిందో!
చుట్టాలు వచ్చు కబురో = చుట్టాలు వస్తున్నారని కబురు ఏమైనా తెచ్చిందో !

భావం :
ఇంట్లో నుండి వెళ్ళి పోమ్మంటే, కుండల వరుసలు వెదకుతూ కాలక్షేపం చేసినట్లు, పొమ్మని చీదరించుకుంటూ కొట్టినా కాకి ఏమాత్రం విసుక్కోకుండా రాయబారము తెచ్చిన దానిలా, చుట్టాలు వస్తున్నట్లు కబురు తెచ్చిన దానిలా.. నొప్పి పెట్టేలా అరుస్తూ ఉంటుంది.

7వ పద్యం

తే॥ కొమ్మకోనలోఁ గూర్చుండి కోకిలమ్ము
కూయఁగా బళాయని గంతువేయుచుంద్రు
ప్రతి దినము వచ్చి మనలను బలుకరించ
నాదరించరు చులకనగాదె కాకి

ప్రతిపదార్థం :
కొమ్మకోనలోన్ = కొమ్మ చివర
కూర్చుండి = కూర్చొని
కోకిలమ్ము = కోకిల
కూయగాన్ = కూయగా
బళా ని అని = భేష్ బాగుంది అని
గంతు వేయుచుంద్రు = ఆనందంతో గంతులు వేస్తారు
ప్రతిదినము వచ్చి = నిత్యమూ వచ్చి
మనలను = మనల్ని
పలుకరించన్ = (కాకి) కుశలం అడుగుతుండగా
ఆదరించరు. = (దాని) ఆదరంగా చూడరు
కాకి = కాకి అంటే
చులకన గాదె = తేలిక కాదా?

భావం:
చిటారు కొమ్మపై ఎక్కడో కూర్చొని కోయిల కూస్తే, ‘బళా’ అని జనం సంతోషిస్తారు. రోజూ వచ్చి పలుకరించే కాకిని మాత్రం, ఆదరించకుండా చీదరిస్తారు..

పాఠం ఉద్దేశం

ప్రకృతిలో భగవంతుడు పుట్టించిన ప్రాణులన్నీ విలువైనవే. వేటి విలువ వాటికి ఉంటుంది. ప్రాణులన్నీ ప్రకృతిలో స్వేచ్ఛగా జీవించాలి. మనం ప్రతి ప్రాణినీ, వాటి ప్రత్యేకతలననుసరించి ఆదరించాలి. ‘కాకి’ కూడా ఒక ప్రాణి. అది నల్లగా ఉంటుంది. కాకి యొక్క విశిష్టతను చెపుతూ, కాకి పట్ల చులకన భావం ఉందనీ, అలా వ్యతిరేకభావం తగదని తెలియపరచడమూ, సృష్టిలోని ప్రతిప్రాణి గొప్పదని తెలపడమూ, ‘కాకి’ ప్రత్యేకతను తెలియజేయడమూ ఈ పాఠం ఉద్దేశం.

పాఠ్యభాగ వివరాలు

ఈ పాఠ్యభాగం పద్య ప్రక్రియకు చెందినది. ఆధునిక కవి శ్రీ మామిండ్ల రామగౌడు రాసిన ‘రస తరంగిణి’ ఖండకావ్య సంపుటిలోని పద్యాలివి.

కవి పరిచయం

పాఠము – ‘వాయసం’

కవి – మామిండ్ల రామగౌడు

జనన-మరణాలు – జననము : 14-01-1943 ; మరణం : 06-06-2003

జన్మస్థలము – ఆధునిక కవుల్లో మామిండ్ల రామగౌడు ఒకరు. నిజామాబాద్ జిల్లాకు చెందిన ‘వర్ని’ మండలం ‘రుద్రూరు’ లో జన్మించారు.

తల్లిదండ్రులు – తల్లి ‘బాలమ్మ’, తండ్రి ‘మల్లాగౌడు’ ‘

విద్యాభ్యాసము – ప్రాథమిక విద్యతో చదువు ఆగిపోయింది. తర్వాత వీరు బి.ఓ.ఎల్ పట్టా తీసుకొని, తెలుగు పండితుడిగా పనిచేశారు. తెలుగుభాషపై మక్కువతో 20 ఏళ్ళ వయస్సులోనే రచనలు చేశారు.

రచనలు –

1. శబరిమాత శతకం
2. నరసింహ శతకం.
3. కవి గౌడప్ప శతకం – వంటి భక్తి, నీతి శతకాలు రచించారు.

ఇవే కాక

1. రసతరంగిణి
2. కవితాసుధాలహరి
3. గౌడప్రబోధం – మొదలయిన రచనలు చేశారు.

బిరుదులు – గౌడు గారికి “సుకవిసుధాకర”, “మధురకవి”, “కవికోకిల” వంటి బిరుదులు ఉన్నాయి.

సన్మానాలు – గౌడుగారు పలు సత్కారాలు, సన్మానాలు అందుకున్నారు.

ప్రవేశిక

సకల జీవులను మనిషి సమాదరించాలి. సర్వప్రాణుల పట్ల దయకలిగి ఉండాలి కాని మనిషి స్వార్థ చింతనతో తన స్వలాభాన్నే చూసుకొంటున్నాడు. ప్రకృతిలో కాకి పక్షి ఐనప్పటికీ అందుకు విరుద్ధంగా ఐక్యతను, కలుపుగోలుతనాన్ని ప్రదర్శిస్తూ జనావాసాల్లో తిరుగుతుంది. దాని గురించి ఈ పాఠంలో చదువుకుందాం.

These TS 10th Class Physical Science Chapter Wise Important Questions Chapter 12 Carbon and its Compounds will help the students to improve their time and approach.

TS 10th Class Physical Science Important Questions Chapter 12 Carbon and its Compounds

1 Mark Questions

Question 1.
What is allotropy’’
Answer:
An element exists in two or more different forms due to the difference in their atomic arrangement is called Allotrophy” and the different forms are called allotropes.

Question 2.
Explain briefly about the structure of ‘Diamond’.
Answer:

1. In a diamond, each ‘c’ is surrounded by four other ‘c’ atoms.
2. These are placed at the four corners of a regular tetrahedron.
3. This results in a 3-dimensional network of carbon atoms.

Question 3.
Explain briefly about the structure of “Graphite”.
Answer:

1. In graphite, each ‘c’ is surrounded by three other ‘c atoms.
2. The ‘c’ atoms are arranged in layers.
3. Each layer consists of a 2-dimensional hexagonal network.

Question 4.
“Diamond is an extremely bad conductor of electricity.” Why?
Answer:

• In a diamond, each carbon atom is covalently bonded with four other carbon atoms.
• So, the four outermost electrons of a carbon atom are engaged or trapped in the covalent bonds, having no free electrons makes it a bad conductor of electricity.

Question 5.
What is an alkyl group’
Answer:
If one hydrogen is removed from an alkane, it is called alkyl group.
Eg : CH₄ → methane
CH₃ → methyl group

Question 6.
What is the bond length in diamond?
Answer:
The C – C bond length In diamond is 1.54 Å.

Question 7.
What is polymerization?
Answer:
The reaction In which a large number of identical and simple molecules Join together to form a large molecule is called “Polymerization.

Question 8.
Name some functional groups.
Answer:

Question 9.
What is the bond angle in diamond?
Answer:
The bond angle in diamond is 109° 28′.

Question 10.
What is the C-C bond length in graphite?
Answer:
The C-C bond length in graphite is 1.42 A.

Question 11.
What is the bond angle in graphite?
Answer:
The bond angle in graphite is 120°.

Question 12.
What is hydrocarbon?
Answer:
Compounds containing only carbon and hydrogen are called hydrocarbons.
Eg: Alkanes (Saturated hydrocarbons)
Alkenes and Alkynes (unsaturated hydrocarbons)

Question 13.
What are saturated hydrocarbons? (or) What are alkanes?
Answer:
The valency of the carbon is four 4, of all the valencies of carbon are satisfied, the resultant hydrocarbons are refer to as saturated hydrocarbons or Alkanes. They general formula is C_nH_2n+2.

Question 14.
What are unsaturated hydrocarbons?
Answer:
The hydrocarbons containing one or more double bonds or triple bonds between two carbon atoms are called “Unsaturated hydrocarbons.
Eg: C₂H₆ and C₃H₆ etc.

Question 15.
What are alkanes? Write the general formula of alkenes. Give an example for alkenes.
Answer:
Alkenes: Hydrocarbons containing at least one double bond between carbon atoms are called Alkenes (>C=C<)
General formula: C_nH_2n
Examples : Ethene (C₂H₄, Propene (C₃H₆)

Question 16.
What are Alkynes?
Answer:
Alkynes are unsaturated hydrocarbons having at least (CC) triple bonds In these structures. Their general formula is CnH_2n-2.
Eg: Acetylene (HC ≅ CH)

Question 17.
What is Homologous series?
Answer:
A series of compounds in which the same functional group substitutes for hydrogen in a carbon chain is called a homologous series.

Question 18.
Give the names of the functional group.
Answer:
(i) – CHO- Aldehyde

(iii) – OH – Alcohol
(iv) – COOH – Acid (carboxylic acid)

Question 19.
What do you mean by a functional group?
Answer:
The characteristic properties of an organic compound depend mainly on an atom or group of atoms In its molecule known as the ‘functional group’, Functional group is responsible for the behavior of the organic compounds.

Question 20.
What is the difference between two successive homologs?
Answer:
Successive compounds in a homologous series possesses a difference of (CH₃) unit and are called homologs.

Question 21.
Write the structure of 3 – bromo – 2 – chloro – 5 0x0 hexanoic acid.
Answer:

Question 22.
Why graphite is a good conductor of electricity?
Answer:
Graphite Is a good conductor of electricity because of the delocalized π electron system.

Question 23.
What are the uses of fullerenes?
Answer:
Fullerenes are under study for potential medicinal use such as specific antibiotics to target resistant bacteria and even target certain cancer cells such as melanoma.

Question 24.
What are oxidizing agents?
Answer:
Oxidizing agents or oxidants are substances that oxidize other substances.

Question 25.
Why do we call alkanes as paraffins?
Answer:
Alkanes are saturated hydrocarbons with least reactivity. Therefore they are called paraffins (Parum = little: affine affinity).

Question 26.
Write two uses of Ethanol In day-to-day life.
Answer:
Ethanol is used in

• Preparation of Alcoholic drinks
• Preparing tincture iodine
• Preparing cough syrup and tonics

Question 27.
What is the use of ethanol ¡n motors?
Answer:
If we add 10% ethanol to gasoline it will act as very good motor fuel.

Question 28.
What is a colloidal solution?
Answer:
If the diameter of dispersed phase Is greater than 1 nm but less than 1000 nm in a dispersed medium such a solution Is called colloidal solution.

Question 29.
Other than carbon which elements show catenation?
Answer:
Sulphur, phosphorus, and silicon.

Question 30.
What are the other names given to open-chain hydrocarbons?
Answer:
Open-chain hydrocarbons are also called as aliphatic hydrocarbons or acyclic hydrocarbons.

Question 31.
Expand IUPAC.
Answer:
International Union of Pure and Applied Chemistry.

Question 32.
Name the following compound.

Answer:
2, 3 – dimethyl – cyclo hexane- 1 – ol

Question 33.
How do you appreciate the role of diamonds In space probes?
Answer:
Since it has the ability to filter out harmful radiation, it is used in making protective windows for space probes.

Question 34.
How do you appreciate the role of diamonds in surgery?
Answer:
A sharp-edged diamond is used as a tool to remove cataracts In eye surgery.

Question 35.
How do you appreciate the role of oxygen in combustion process?
Answer:

1. When the oxygen supply is insufficient then the fuels burn incompletely Hoducing mainly a yellow flame.
2. When the oxygen supply is sufficient then the fuels burn completely producing
   a blue flame.

Question 36.
How do you appreciate the role of Ethanol as a fuel?
Answer:

1. A material which Is burnt to obtain heat is called a fuel. Since ethanol burns with a clear flame giving a lot of heat, it is used as a fuel.
2. Some countries add ethanol to petrol to be used as a fuel in cars. Thus ethanol is used as an additive in petrol.
3. Ethanol alone can also be used as a fuel for cars.

Question 37.
How do you appreciate the role of active acid as a preservative?
Answer:

1. Dilute acetic acid Is used as a food preservative In the preparation o! pickles and sauces.
2. As vinegar, it is also used as an appetizer for dressing food dishes.

Question 38.
How do you detect leakage in the cylinder?
Answer:

• To detect any leakage of gas from the cylinder a strong-smelling substance like ethyl mercaptan (C₂H₅SH) Is added to the gas.
• Then the leakage can be easily detected by the foul smell of the ethyl mercaptan.

Question 39.
What are nanotubes?
Answer:
Nanotubes are allotropic form of carbon.

Question 40.
Write the molecular formula of the fourth member of the homologous series of alcohols.
Answer:
CH₃– CH₂– CH₂ – CH₂– OH

Question 41.
What is a catalyst?
Answer:
The substance which does not take part In chemical reaction but changes the rate of reaction is called a catalyst.

Question 42.
Why oils are in liquids at room temperature?
Answer:
Oils are unsaturað compounds so they are In liquid state.

Question 43.
Why fats are solids at room temperature?
Answer:
They are saturated compounds so they are in solid state.

Question 44.
Do you know the police detect whether suspected drivers have consumed alcohol or not? Explain.
Answer:
Orange Cr₂O₇^2- changes bluish-green Cr³⁺ during the process Of the oxidation of alcohol. The Ieiqth of the tube that turned into green is the measure of the quantity of alcohol that had been drunk.

Question 45.
What is pica?
Answer:
The negative value of logarithm of dissociation constant of an acid.

Question 46.
Name the gas evolved when acetic acid is react with sodium hydrogen carbonate.
Answer:
The gas liberated is carbon dioxide.

Question 47.
Name the organic add present In vinegar – write Its chemical formula.
Answer:
The acid present In vinegar is acetic acid. its formula is CH₃COOH.

Question 48.
What change will you observe If you test soap with litmus papers?
Answer:
Red litmus turns into blue.

Question 49.
Write the valency of carbon In CH₃– CH₃, CH₂ = CH_2, and HC ≅ CH?
Answer:
The valency of carbon in CH₃– CH₃, is 4.
The valency of Carbon in CH₂ = CH₂ is 3.
The valency of carbon In HC ≅ C – H is 2.

Question 50.
Out of butter and ground nut oil which Is unsaturated In nature?
Answer:
Ground nut oil is unsaturated In nature.

Question 51.
What are hydrophobic and hydrophilic parts in soap?
Answer:

Question 52.
Name the carboxylic acid used as preservation.
Answer:
Acetic acid used as preservative.

Question 53.
Write two uses of nanotubes.
Answer:

1. Nanotubes are used to connect the components of integrated circuits instead of copper.
2. Biomolecules are inserted into nanotubes to inject them into a single cell.

2 Marks Questions

Question 1.
Identify the functional groups In the following compound arid write IUPAC names.

Answer:
a) The functional group present In is aldehyde.
The IUPAC name of the compound is 2 – Chloro-Butan- 1 – ol.
b) The functional group present in is ketone.
The TUPAC name of the compound is 3- Methyl-2-Butanone.

Question 2.
What are alkenes?
Answer:
Alkenes are unsaturated hydrocarbons having at least one(C=C) double bond in these structures. Alkenes are also called olefins. Their general formula is C_n– H_2n Eg: Ethylene (C₂H₄) and propene (C₃-H₆) etc.

Question 3.
Which of the following compounds are unsaturated? Justify your answer.
(a) CH₃-CH₂-CH₃
(b) CH₃ – CH = CH₂

(d) HC ≅ C – CH = CH₂

Answer:
a and f are saturated hydrocarbons because they have only single bonds. Remaining are unsaturated hydrocarbons as they have double or triple bonds.

Question 4.
What are hydrophilic and hydrophobic parts In soaps? (AS1)
Answer:
The polar end in soap with carboxy is called hydrophilic end. The non-polar end ¡n soap with hydrocarbon chain is called hydrophobic end.

Question 5.
What is the order to be followed while naming carbon compounds?
Answer:
The following order is to be followed while naming carbon compounds. Numbers-Numerical Prefixes-Secondary Prefix-Primary Prefix-Word Root-

Question 6.
Explain addition reactions.
Answer:
Unsaturated organic compounds that contain multiple bonds like alkenes and alkynes became saturated by addition of a reagent are called addition reactions. During the reactions addition of the reagent takes place at the double-bonded or triple-bonded carbon atoms.

Question 7.
What type of reaction takes place between ethane and chlorine?
Answer:
Substitution reaction takes place between ethane and chlorine In the presence of sunlight.
CH₄ + Cl₂ → CH₃Cl + HCl
CH₃Cl+ Cl₂ → CH₂Cl₂ + HCl
CH₂Cl₂ +Cl₂ → CHCl₃ + HCl
CHCl₃ + Cl₂ → CCl₄ + HCl

Question 8.
An organic compound X with a molecular formula C₂H₆O undergoes oxidation with in presence of alkaline KMnO₄ to form a compound y. X on heating in presence of con. H₂SO₄ at 443 k gives Z. Which on reaction with Br₂ and decolorizes, It. Identity X, Y, and Z write the reactions involved.
Answer:

Question 9.
How synthetic detergents are harmful for environment?
Answer:

1. Some synthetic detergents resist biodegradation, i.e., they are not decomposed by microorganisms such as bacteria.
2. Hence, they cause water pollution In lakes and rivers.
3. They tend to persist for a long time, making the water unfit for aquatic life.

Question 10.
Write the reactions of Ethanol with sodium and conc. H₂SO₄
Answer:

1. Ethanol reacts with sodium metal to liberate hydrogen and forms sodium ethanoxide.
   2C₂H₅OH + 2Na → 2C₂H₅ONa + H₂
2. Ethanol reacts with conc. H₂SO₄ at about 170°C to give ettiene.
   CH₃CH₂OH CH₂ = CH₂ + H₂O

Question 11.
Write the reactions of Ettianoic acid with metals, metal hydroxide, metal carbonates, and metal hydrogen carbonates.
Answer:
1. ReactIon of ethanoic acid with metal: Ethanoic add reacts with active metals like Na to liberate hydrogen.
2CH₃COOH + 2Na → 2CH₃COONa + H₂

2. Reaction of ethanoic acid with metal hydroxide: Ettianoic acid reacts with NaOH to form salt and water.
CH₃COOH + NaOH → CH₃COONa + H₂O

3. Reaction of ethanoic acid with metal carbonates and metal hydrogen carbonates: Ethanoic acid reacts with sodium carbonate and sodium hydrogen carbonate and liberates CO₂
2CH₃COOH + Na₂CO₃ → 2CH₃COONa + H₂O + CO₂
CH₃COOH + NaHCO₃ → CH₃COONa + H₃O + CO₂

4 Marks Questions

Question 1.
Draw the structures of Isomers of butane.
Answer:
Isomers of butane are n-butane, isobutane and cyclobutane Structures:

Question 2.
explain the Isomerism and Catenation properties of Carbon.
Answer:
Catenation properties of carbon :
(i) Carbon has ability to form longest chains with its own atoms. This special property of carbon is called catenation.
(ii) Due to catenation property of carbon it can form largest chain containing millions of carbon atoms, branches and acidic compounds.

Isomerism of carbon: The phenomenon of possessing some molecular formula but different properties by the compounds is known as isomerism.

The molecular formula of above two molecules is C₄H₁₀ but they have different structures.
These two are isomers
By there two special properties of carbon it can make number of compounds.

Question 3.
Draw the structures of the following.
a) Ethanoic acid
b) Propanol
c) Propene
d) Chloro propene
Answer:
Structures

Question 4.
Draw structure of Ethane and electron dot structure of Chlorine.
Answer:
Ethane:

Question 5.
Draw the structures of the following compounds.
(a) 2 – Bromo pentane
(b) 2 – methyl propane
(c) butanol
(d) 1-hexine
Answer:

(c) butanol : CH₃ – CH₂ – CH – CHO
(d) 1 – hexine : CH₃ – CH₂ – CH₂ – CH₂ – C ≅ C – H

Question 6.
Draw the electron dot structures of Ethanoic acid and Ethyne (Acetylene)
Answer:
Ethanoic acid (Acetic acid):

Question 7.
Write the molecular formula of the first tour compounds of the homologous series of aldehydes.
Answer:
Homologous series of aldehydes are Formaldehyde, Acetaldehyde. Propionaldehycie arid Butanaidehyde.

Question 8.
How many Isomers can be drawn for pentane with molecular formula C₅H₁₂? What are they? Draw their structures and mention their common names.
Answer:
Isomers of pentane are three. These are

1. Pentane
2. Iso pentane
3. Neo pentane.

Structures:

Question 9.
Explain sp³ hybridization In methane.
Answer:
The excited carbon atom allows use S-orbital. (2s) and three p-orbitals (2p_x,
2p_y, 2p_z) to intermix and reshuffle Into four identical orbitals known sp³ orbitals. Thus carbon atom undergo sp³ hybridization. The four electrons enter into the new four identical orbitals known as sp³ orbitals, one each as per Hund’s rule.

1. Since carbon has four unpaired electrons, t is capable of forming bonds with four other atoms.
2. When carbon reacts with hydrogen, four hydrogen atoms allow their ‘s’ orbitals containing one electron each to overlap with four sp³ orbitals of carbon-atom which are oriented at an angle of 109°. 28′.
3. Four orbitals of an atom in the outer shell orient along the four comers of a tetrahedron to have minimum repulsion between their electrons. The nucleus of the atom is at the centre of the tetrahedron.
4. This leads to form four sp³ – s – sigma bonds between carbon atom and four hydrogen atoms. All these bonds are of equal energy.

Question 10.
Explain sp² Hybridisation with an example.
Answer:
Consider ethene molecule

1. In the formation of CH₂ = CH₂ each carbon atom in its excited State undergoes sp² hybridization by Intermixing one s-orbital (2s) and two p-orbitals (say 2p_x and 2p_y) and reshuffling to form three sp² orbitals.
2. Now each carbon atom Is left with one ‘p’ orbital (say 2P_z) subsidized.
3. The three sp2 orbitals having one electron each get separated around the nucleus of carbon atoms at an angle of 120°.
4. When carbon Is ready to form bonds one sp² orbital of one carbon atom overlaps the sp2 orbital of the other carbon atom to form sp² – sp¹ sigma (s) bond.
5. The remaining two sp² orbitals of each carbon atom get overlapped by ‘s’ orbitals of two hydrogen atoms containing unpaired electrons.
6. The unhybridized p_z orbitals on the two carbon atoms overlap laterally as shown in figure to form π bond.
7. Hence, there exists a sigma (σ) bond and a pi (π) bond between two carbon atoms In ethene molecule. Hence, the structure of molecule ethane (C₂H₄)

Question 11.
Explain sp hybridisation.
Answer:

1. Each carbon is only Joining to two other atoms rather than tour or three.
2. Here the carbon atoms hybridise their outer orbitals before forming bonds, this time they only hybridise two of the orbitals.
3. They use the ‘s’ orbital (2s) and one of the sp orbitals, by leave the other 2p orbitals unchanged.
4. The new hybrid orbitals formed are called sp-hybrid orbitals because they are made by an s-orbital and a p-orbital reorganizing themselves.

Question 12.
Define substitution reaction and give an example
Answer:
A reaction in which one atom or a group of atoms in a given compound is replaced by other atom or group of atoms is called a substitution reaction. Alkanes undergo substitution reactions. Exampler Methane (CH₄) reacts with chlorine in the presence of sunlight.

Question 13.
Give next Homologs of the following compounds and also give structure formula and name. (1) HCHO (2) CH₃OH
Answer:

Question 14.
Write the IUPAC names of the following compounds. (AS1)
i) CH₃ – CH₀ – CH₂ – CH₂ – CH₂ – CH₂ – CH₂ – CH₂CH₂OH
ii) CH₃ – CH₂ – CH = CH₂ – C ≅ CH
iii) CH₃ – CH₂– CH₂– CH₂ – CHO
iv) CH₃ – CH₂ – CH₂ – CH₂ – COOH
Answer:
1) nananol
2) 4 – ene 1 hexyne
3) pentanol
4) pentanoic acid

Question 15.
Complete the following reactions.

Answer:

Question 16.
Draw the electronic dot structure of ethane molecule.
Answer:

Question 17.
Draw the structure of the following compounds.
Answer:

Question 18.
Draw various structures of (a) C₅H₁₂ (b) C₆H₁₄.
Answer:

Question 19.
Draw the structuie of butanoic acid C₃H₇COOH.
Answer:
Formula of butanoic acid is C₄H₈O₂.
Structure:

Question 20.
Draw the diagram showing sp² hybridization In Ethene.
Answer:

Question 21.
Draw the diagram showing sp hybridisation in Ethyne.
Answer:

Question 22.
List out the materials required to conduct the experiment to understand the esterification reaction. Explain the procedure of the experiment. How can you identify that an ester is formed In this reaction?
Answer:
Materials required:
Test tube, beaker, water, burner wire gauze, tripod stand, 1ml. of ethanol, 1ml of glacial acetic acid, and few drops of conc. H₂SO₄

1) Take 1 ml of ethanol and imI of glacial acetic acid along with a few drops of concentrated sulphuric acid in a test tube.
2) Warm It In a water bath or a beaker containing water for at least 5 minutes as shown in fig.
3) Pour the warm contents into a beaker containing 20-50 ml of water and observe the odour of the resulting mixture.

Observation: The resulting mixture is a sweet odoured substance. This substance Is ester. This reaction is esterification, Ester is a sweet-smelling compound. We can identify an ester by its sweet smelling.

Do You Know?

1. Linus Pauling – The world’s one of the greatest scientist and a great humanist. He was acknowledged as the most influential chemist. He is the only person ever to receive two unshared Nobel Prizes – for Chemistry(1954) and for Peace (1962). (Page 255)

2. The buckminsterfullerene, or usually just fullerene for short, was discovered in 1985 by a team of scientists, Robert F. Curl, Harold W. Kroto, and Richard E. Smalley from Rice University and the University of Sussex, three of whom were awarded the 1996 Nobel Prize in Chemistry. They are named so for the resemblance of their structure to the geodesic structures devised by the scientist and architect Richard Buckminster “Bucky” Fuller. (Page 261)

3. Graphene: The new wonder material: As its name indicates, graphene is extracted from graphite, the material used in pencils. Like graphite, graphene is entirely composed of carbon atoms. For a thickness of 1mm, graphite contains some 3 million layers of graphene. The carbons are perfectly distributed in a hexagonal honeycomb formation only in 0.3 nanometers thickness. Graphene conducts electricity better than copper. It is 200 times stronger than steel but six times lighter. It is almost perfectly transparent to light. (Page 263)

4. Wohier Friedrich (1800 – 1882): German Chemist who was a student of Berzelius In attempting to prepare ammonium cyanate from silver cyanide and ammonium Chloride. he accidentally synthesized urea in 1828. This was the lust organic synthesis and shattered the vitalism theory.

Wohier pursued the matter further and discoiered that urea and ammonium cyanate had the same chemical fo.rnula, but very different chemical properties. This was an early discovery of Isomerism since urea has the formula CO(NH₂)₂ and ammonium cyanate has the formula NH₄CNO. (Page 264)

5. We may compare amines to as we have done RON and R – 0 – R’ to H₂O. If one Hydrogen Atom is replaced from NH₃ by an alkyl group we get primary amines. If two hydrogen atoms of NH3 are replaced by two alkyl groups (same or different) we get secondary amines and if all the three hydrogen atoms are replaced by the same or different alkyl groups we get tertiary amines. (Page 269)

6. The police officer asks the suspect to blow air Into a plastic bag through a mouthpiece of the detecting instrument which contains crystals of potassium di-chromate (K₂Cr₂O₇). As K₂Cr₂O₇ is a good oxidizing agent, it oxidizes any ethanol in the driver’s breath to ethanoic acid, Orange Cr₂O₇^2- changes to bluish-green Cr³⁺ during the process of the oxidation of alcohol The length of the tube that turned into green is the measure of the quantity of alcohol that had been drunk. Nowadays police are using even an electronic Instrument containing small fuel cell that measures the electrical signal produced when ethanol is in the breath is oxidized. The police even use the IR Spectra to detect the bonds C – OH and C – H of CH₃– CH₂OH. (Page 283)