Srinivas

Telangana SCERT 9th Class Telugu Grammar Telangana లేఖలు Questions and Answers.

TS 9th Class Telugu Grammar లేఖలు

ప్రశ్న 1.
నచ్చిన రాజకీయ నాయకుని గురించి మిత్రునికి లేఖ.
జవాబు:

భద్రాచలం,
X X X X X

ప్రియ స్నేహితురాలు పద్మకు,

నేను క్షేమముగా ఉన్నాను. నీ క్షేమసమాచారములు తెలుపగలవు. నీవు ఈ మధ్య నాకు వ్రాసిన ఉత్తరములో నాకు నచ్చిన రాజకీయ నాయకుని గురించి వ్రాయమన్నావు కదా ! అందుకే ఈ లేఖ వ్రాయుచున్నాను.

నాకు నచ్చిన రాజకీయ నాయకుడు భారత మాజీ ప్రధాని, ‘భారతరత్న’ అవార్డు గ్రహీత శ్రీ మొరార్జీదేశాయ్. భారత స్వాతంత్ర్య పోరాటంలో పాల్గొనిన మహోన్నత నాయకులలో ఆయన ఒకరు. గాంధీజీ ఆదర్శాలకోసం జీవితాంతము పాటుబడిన వ్యక్తి మొరార్జీ. ఉన్నతమైన విలువలు, ఆదర్శమైన విధానాలకు కట్టుబడిన వ్యక్తిగా మొరార్జీ ప్రపంచ ప్రఖ్యాతి పొందినారు. మొరార్జీ ఏనాడు పదవులను ఆశించలేదు, పదవులే ఆయనను జీవితాంతం ఆశించినాయి. నైతిక విలువలకు మొరార్జీ గొప్ప ఉదాహరణ. అందులకే ఆయన అంటే నాకు ఎంతో ఇష్టము.

ఇట్లు,
నీ స్నేహితురాలు,
పి. శశికళ.

చిరునామా :
వి. పద్మ,
10వ తరగతి, బాలికోన్నత పాఠశాల,
మధిర, ఖమ్మం జిల్లా.

ప్రశ్న 2.
నీ మాతృదేశాన్ని (భారతదేశం) గురించి పరిచయం చేస్తూ విదేశంలోని కలం స్నేహితునికి లేఖ.
జవాబు:

హైదరాబాదు,
X X X X X

ప్రియ కలం స్నేహితుడు జాన్ డేవిడ్ పాల్కు,

నేను క్షేమంగా ఉన్నాను. నీవు కూడా క్షేమంగా ఉన్నావని తలుస్తాను. నేను ఈ లేఖలో మా భారతదేశ విశేషాలు తెలియజేస్తున్నాను.

ఆసియా ఖండంలోగల పెద్ద దేశాలలో భారతదేశం ఒకటి. దీనినే ‘ఇండియా’ అని నేడు పిలుస్తున్నారు. మా భారతదేశానికి ఉత్తరాన హిమాలయాలు, తూర్పున బంగాళాఖాతం, దక్షిణాన హిందూ మహాసముద్రం, పశ్చిమాన అరేబియా సముద్రం ఎల్లలుగా ఉన్నాయి. మా దేశంలో సింధు, గంగ, యమున, కృష్ణ, గోదావరి వంటి జీవనదులెన్నో ఉన్నాయి.

భారతదేశంలో వివిధ జాతులవారు, మతాలవారు ఉన్నారు. ‘భిన్నత్వంలో ఏకత్వం’ అనటానికి మా దేశాన్ని ఉదాహరణగా చెప్పుకోవచ్చు. సత్యం, అహింసయే ఆయుధాలుగా భావించే దేశం మాది. సర్వమానవులను సౌభ్రాతృత్వ దృష్టితో చూస్తూ అందరి సుఖశాంతులను కాంక్షించేదే మా భారతదేశం.

ఇట్లు,
నీ కలం స్నేహితుడు,
డి. వి. శ్యామసుందర్.

చిరునామా :
జాన్ డేవిడ్ పాల్,
డోర్ నెం. 30. 4/159,
కెనడీ రోడ్,
వాషింగ్టన్, అమెరికా.

ప్రశ్న 3.
మీ వీధిలో మంచినీటి సమస్య గురించి వివరించుచు సంబంధిత అధికారికి లేఖ రాయండి..
జవాబు:

మహబూబ్నగర్,
X X X X X

మంచినీటి సరఫరాశాఖ చీఫ్ ఇంజనీర్ గారికి నమస్కరించి
గోపాలకృష్ణ వ్రాయు విన్నపము.

మా ప్రాంత కుటుంబాలవారు మంచినీటి సరఫరా సక్రమంగా లేనందువల్ల నానా ఇబ్బందులు పడుతున్నారు. సుమారు పదిరోజులుగా మా ప్రాంతంలో, అందులోను ముఖ్యంగా మా వీధిలో మంచినీటి నల్లాలు పనిచేయడంలేదు. కాలనీవాసులు. త్రాగేటందుకు చుక్క నీరు దొరకక అల్లాడిపోతున్నారు. ప్రస్తుతం బావినీటితోనే కాలక్షేపం చేస్తున్నారు. కాబట్టి మీరు వెంటనే తగు చర్యలు తీసుకొని నల్లాలు సరిగా పనిచేయునట్లు చూడవలసిందిగా కోరుతున్నాను.

ఇట్లు,
తమ విధేయుడు,
వి. గోపాలకృష్ణ,

చిరునామా :
చీఫ్ ఇంజనీర్,
మంచినీటి సరఫరాశాఖ కార్యాలయం,
మహబూబ్నగర్.

ప్రశ్న 4.
మీ వాడలో ఎక్కువైన దోమల బాధను నివారించడానికి, తగు చర్యలు తీసుకోవలసినదిగా సంబంధిత అధికారికి ఒక లేఖ రాయండి.
జవాబు:

కరీంనగర్,
X X X X X

మునిసిపల్ కమిషనర్ గారికి,
కరీంనగర్ మునిసిపాలిటీ,
కరీంనగర్.

ఆర్యా,

కరీంనగర్ మునిసిపాలిటీ గాంధీనగర్ లోని మా పేటలో ఈ మధ్య దోమలు ఎక్కువయ్యాయి. మురుగు కాల్వలలో నీరు సరిగా ప్రవహించుట లేదు. మురుగు కాలువలు శుభ్రం చేయటం లేదు. ఒక్కొక్క చోట కాలువలు నిండి రోడ్లపై మురికినీరు పిల్ల కాలువల వలె ప్రవహిస్తున్నాయి. దానితో దోమలు పెరిగి మా వాడలోని ప్రజలు చాలా బాధపడుతున్నారు. రాత్రిళ్ళు నిద్ర పట్టడం లేదు. చంటిపిల్లలు దోమలు కుట్టి రోగగ్రస్తులవుతున్నారు.

కావున మీరు శ్రద్ధవహించి, సంబంధిత అధికారులకు తెలిపి, మా వాడ పరిశుభ్రాన్ని కాపాడి, మమ్ము దోమల బారినుండి రక్షింపగలరని ఆశించుచున్నాను.

ఇట్లు,
తమ విధేయుడు,
వి. రాజశేఖర్.

చిరునామా :
కమిషనర్,
పురపాలక సంఘ కార్యాలయం,
కరీంనగర్.

ప్రశ్న 5.
నగరంలో మొక్కల పెంపకం ఆవశ్యకత గురించి పత్రికా సంపాదకునికి ఒక లేఖ రాయండి.
జవాబు:

వరంగల్లు,
X X X X X

ఈనాడు పత్రికా సంపాదకునకు,

ఆర్యా,

మన వరంగల్లు నగరం వివిధ కాలుష్యాలకు లోనవుతూ ప్రజాజీవనం చాలా దుర్భరంగా తయారయింది. పట్టణాభివృద్ధి, పారిశ్రామికాభివృద్ధి, జనాభా పెరుగుదల అనేక కారణాలు ప్రకృతిని కాలుష్యానికి గురిచేస్తున్నాయి. మంచిగాలి, మంచి వాతావరణం రోజురోజుకూ కరువైపోతున్నాయి.

ప్రకృతిలోని పచ్చనిచెట్లు మనిషికి స్వచ్ఛమైన గాలిని ప్రసాదించి ఆరోగ్యాన్ని కాపాడుతాయి. ఈ విషయాన్ని గ్రహించి అందరు తమ ఇండ్లలోను, పరిసర ప్రాంతాలలోను, రోడ్ల ప్రక్కన మొక్కలను పెంచి నగర కాలుష్యం నుండి బయటపడునట్లు సహకరించవలసిందిగా మీ పత్రికా ముఖమున కోరుతున్నాము.

ఇట్లు,
తమ విధేయుడు,
పి. శ్రీనివాస్.

చిరునామా:
పత్రికా సంపాదకుడు,
ఈనాడు దినపత్రిక,
సోమాజీగూడ,
హైదరాబాదు.

ప్రశ్న 6.
నేత్రదానం చేయవలసిందిగా అందరిని ప్రోత్సహిస్తూ పత్రికలో ప్రచురించవలసిందిగా సంపాదకునికి లేఖ.
(లేదా)
నేత్రదానం ఆవశ్యకతను తెలియజేస్తూ పత్రికా సంపాదకుడికి లేఖ.
జవాబు:

ఆదిలాబాదు,
X X X X X

ఈనాడు పత్రికా సంపాదకునకు,

అయ్యా,

మన దేశంలో పాక్షిక గ్రుడ్డితనంతో బాధపడేవారి సంఖ్య చాలా ఎక్కువ. ‘సర్వేంద్రియాణాం నయనం ప్రధానం’ అన్నారు పెద్దలు. అలాంటప్పుడు కళ్ళు లేనివారి జీవితం ఎంత దుర్భరంగా ఉంటుందో వేరే చెప్పనవసరం లేదు. వారి జీవితాలలో వెలుగు ప్రసాదింపజేయటం సాటి మానవులుగా మన కర్తవ్యం.

అందుకు నేత్రదానం చేయడం ఎంతైనా అవసరం. మనిషి తాను మరణించిన తరువాత తన నేత్రాలను దానం చేయడం ద్వారా మరొకరికి చూపు ప్రసాదించిన వాడవుతాడు. కాబట్టి అన్ని దానాలలోకి నేత్రదానం చాలా గొప్పది. దీన్ని ప్రోత్సహిస్తూ మీ పత్రికలో ప్రచురించి ప్రజలు చైతన్యవంతులగునట్లు చేయవలసిందిగా కోరుతున్నాను.

ఇట్లు,
తమ విధేయుడు,
ఐ. గణేష్ కుమార్.

చిరునామా :
పత్రికా సంపాదకుడు,
‘ఈనాడు’ కార్యాలయం,
సోమాజీగూడ,
హైదరాబాదు – 500 001.

ప్రశ్న 7.
రక్తదానం అవసరాన్ని తెలియజేస్తూ మిత్రునకు లేఖ.
జవాబు:

హైదరాబాదు,
X X X X X

ప్రియ మిత్రుడు నరేంద్రకు,

నేను బాగా చదువుతున్నాను. నీవు కూడా బాగా చదువుతున్నావని తలుస్తాను. ముఖ్యంగా ఈ లేఖలో రక్తదానం అవసరాన్ని గూర్చి తెలియజేస్తున్నాను.

కొన్ని పరిస్థితులలో తోటి మానవుని ప్రాణాన్ని కాపాడటానికి రక్తదానం ఎంతైనా అవసరం. అలాంటప్పుడు ఆ వ్యక్తియొక్క రక్త గ్రూపునకు సంబంధించిన రక్తాన్నే దానం చేయాల్సి ఉంటుంది. లేకపోతే ఆ వ్యక్తి ప్రాణానికే ముప్పు సంభవించవచ్చు. అప్పటికప్పుడు ఆయా రక్త గ్రూపు కలవారు దొరకటం చాలా కష్టం.

కాబట్టి ముందుగానే రక్తదానం చేస్తే బ్లడ్ బ్యాంకులలో. నిల్వచేసి అవసరం వచ్చినపుడు ఆయా వ్యక్తులకు ఉపయోగిస్తారు. ఇది దృష్టిలో పెట్టుకొని నేను రక్తదానం చేశాను. నీవు కూడా నాలాగే రక్తదానం అవసరాన్ని గుర్తించి అందుకు సహకరించగలవని ఆశిస్తున్నాను.

ఇట్లు,
నీ ప్రియ మిత్రుడు,
కోట రవికుమార్.

చిరునామా :
ఆర్. నరేంద్ర, 10వ తరగతి,
మున్సిపల్ హైస్కూలు,
బెల్లంపల్లి.

ప్రశ్న 8.
‘సంఘసంస్కర్త’ను గూర్చి వివరిస్తూ చెల్లికి లేఖ.
జవాబు:

భద్రాచలం,
X X X X X

ప్రియమైన చెల్లెలు సుజాతకు,

ఆశీస్సులు. నేను బాగా చదువుతున్నాను. నీవు కూడా బాగా చదువుతున్నావని తలుస్తాను. నేను ముఖ్యంగా ఈ లేఖలో గొప్ప సంఘసంస్కర్తయగు కందుకూరి వీరేశలింగం పంతులుగారిని గూర్చి నీకు తెలియజేయ తలచాను.

వీరేశలింగం పంతులుగారు కవిగా సంపాదించిన కీర్తి కంటే సంఘసంస్కర్తగా ఎనలేని ఖ్యాతి గడించారు. ఆయన బాల్య వివాహాలను నిరసించారు. వితంతు వివాహాలను, స్త్రీ విద్యను ప్రోత్సహించారు. హితకారిణి సమాజాన్ని స్థాపించి దాని ద్వారా అనాథ స్త్రీ ఉద్ధరణకు పాటుపడ్డారు. సంఘంలోని అనేక దురాచారాలను, మూఢాచారాలను ఖండించారు. అందుకే కందుకూరి వీరేశలింగం పంతులుగారు తెలుగుజాతి గర్వించతగ్గ గొప్ప సంఘసంస్కర్త అని నా అభిప్రాయం.

ఇట్లు,
మీ సోదరుడు,
పి. సందీప్ కుమార్.

చిరునామా :
పి. సుజాత, 10వ తరగతి,
ఎస్.ఆర్. హైస్కూలు,
పాల్వంచ, ఖమ్మం జిల్లా.

ప్రశ్న 9.
ఉగ్రవాదం వల్ల సంభవిస్తున్న నష్టాలను వివరిస్తూ మిత్రునకు ఒక లేఖ రాయండి.
జవాబు:

స్టేషన్ ఘనాపూర్,
X X X X X

ప్రియ మిత్రురాలు సాయిచంద్రికకు,

నేను బాగా చదువుతున్నాను. నీవు కూడా బాగా చదువుతున్నావని తలుస్తాను. ఈ మధ్య దేశంలో ఉగ్రవాదం విపరీతంగా పెరిగిపోవడం వల్ల ఎన్నో నష్టాలు సంభవిస్తున్నాయి. వాటిని గురించి ఈ లేఖలో తెలియజేయదలచాను.

ఉగ్రవాదం మన జాతీయ సమైక్యతకు తీవ్రభంగాన్ని, అశాంతిని కలిగిస్తున్నది. వారి పాశవిక చర్యలకు అనేకమంది తమ ప్రాణాలు కోల్పోవడం జరుగుతోంది. అంతేకాక వారు ప్రజల ఆస్తులు, ప్రభుత్వ ఆస్తులు నష్టపరుస్తున్నారు. దీనివల్ల వారు సాధించేది ఏమీలేదు. కాబట్టి ఉగ్రవాదులు తమ దుష్టమైన మార్గాన్ని విడిచిపెట్టి దేశశ్రేయస్సుకు పాటుపడాలని ఆశిస్తున్నాను.

ఇట్లు,
నీ మిత్రురాలు,
హరి అపర్ణ.

చిరునామా :
గార్లపాటి సాయిచంద్రిక,
10వ తరగతి,
జిల్లా పరిషత్ హైస్కూలు,
భద్రాచలం,
ఖమ్మం జిల్లా.

ప్రశ్న 10.
మరుగుదొడ్ల నిర్మాణ ఆవశ్యకతను గూర్చి జిల్లా కలెక్టరుకు ఒక వినతి పత్రం రాయండి.
జవాబు:

అసిఫాబాదు,
X X X X X

కలెక్టరుగారి దివ్యసముఖమునకు
అసిఫాబాదు గ్రామ నివాసి వ్రాయు విన్నపం.

అయ్యా,

మాది అసిఫాబాదు. మా గ్రామంలో ఎంతోమంది నిరుపేదలు నివసిస్తున్నారు. ఏ రోజునకు ఆ రోజు కాయకష్టం. చేసుకొని జీవిస్తున్నారు. మా గ్రామ ప్రజలు మరుగుదొడ్ల సౌకర్యం లేక అనేక ఇబ్బందులు పడుతున్నారు. ఎక్కడపడితే అక్కడ మలమూత్ర విసర్జన చేయడంవల్ల గ్రామంలోని వారంతా అనారోగ్యం పాలవుతున్నారు.

‘ఆరోగ్యమే మహాభాగ్యం’ అన్నారు పెద్దలు. అందువల్లే ప్రభుత్వం కూడా ప్రజల ఆరోగ్య పరిరక్షణ బాధ్యతను చేపట్టి ఎన్నో పథకాలు ప్రవేశపెడుతోంది. కాబట్టి మా గ్రామంలో హాడ్కో పథకం కింద మరుగుదొడ్ల నిర్మాణం జరుగునట్లు చూడవలసినదిగా. మనవి చేస్తున్నాను.

ఇట్లు,
తమ విధేయుడు,
అక్కపెద్ది పూర్ణచంద్.

చిరునామా :
జిల్లాధికారి,
జిల్లాధికారి కార్యాలయం,
ఆదిలాబాదు.

These TS 10th Class Physical Science Bits with Answers Chapter 4 Refraction of Light at Curved Surfaces will help students to enhance their time management skills.

TS 10th Class Physical Science Bits Chapter 4 Refraction of Light at Curved Surfaces

Question 1.
The value of the focal length of the lens is equal to the value of the image distance when the rays are ( )
(A) passing through the optic centre
(B) parallel to the principal axis
(C) passing through the focus
(D) in all the cases
Answer:
(B) parallel to the principal axis

Question 2.
Which of the following is the lens maker’s formula? ( )
(A) 1/f=(n-1) (1/R₁+1/R₂)
(B) 1/f=(n+1) (1/R₁-1/R₂)
(C) 1/f = (n-1) (1/R₁-1/R₂)
(D) 1/f=(n+1) (1/R₁+1/R₂)
Answer:
(C) 1/f = (n-1) (1/R₁-1/R₂)

Question 3.
The height of the image Is hi and the height of the object is ho; then the magnification of the lens, m = ( )
(A) h_i/h₀
(B) h₀/h_i
(C) \(\frac{\mathrm{h}_{\mathrm{o}}+\mathrm{h}_{\mathrm{i}}}{\mathrm{h}_{\mathrm{i}}} \)
(D) \(\frac{\mathrm{h}_{\mathrm{o}}+\mathrm{h}_{\mathrm{i}}}{\mathrm{h}_{\mathrm{o}}} \)
Answer:
(A) h_i/h₀

Question 4.
The distance of the Image formed by a convex lens when the object is kept at a distance of 30 cm. is found to be 10 cm. The focal length of the lens is ( )
(A) 15 cm
(B) 20 cm
(C) 7.5 cm
(D) 12 cm
Answer:
(A) 15 cm

Question 5.
The ability of a lens to converge or diverge light rays depends on Its. ( )
(A) radius of curvature
(B) size
(C) focal length
(D) Intensity of light
Answer:
(C) focal length

Question 6.
A lens having two spherical surfaces bulging outwards is called : ( )
(A) double-concave lens
(B) double convex lens
(C) piano-convex lens
(D) plano-concave lens
Answer:
(B) double convex lens

Question 7.
A lens bounded by two spherical surfaces curved inwards is called: ()
(A) Biconcave lens
(B) Biconvex lens
(C) plano-convex lens
(D) Plano concave lens
Answer:
(A) Biconcave lens

Question 8.
When the object Is at the focal point of a convex lens, the image Is formed at ( )
(A) centre of curvature
(B) at the focal point on the other side of lens
(C) infinity
(D) on the same side of the object
Answer:
(C) infinity

Question 9.
If the object is at 2F of a convex lens, the image Is formed at: ( )
(A) 2F
(B) F
(C) F/2
(D) between F and 2 F
Answer:
(A) 2F

Question 10.
Power of a length is – 2D. Its focal length is ( )
(A) 50cm
(B) 2m
(C) 12cm
(D) 0.5m
Answer:
(D) 0.5m

Question 11.
Point size Image Is formed at focal point of a convex lens when the object is ( )
(A) at 2F₁
(B) between F_T and 2F₁
(C) at infinity
(D) between F₂ and optic centre
Answer:
(C) at infinity

Question 12.
A point source of light Is placed at a distance of 2f from a converging lens of focal length “f”. The Intensity of li9ht Is maximum at a distance ……………………….. on the other side : ( )
(A) at f
(B) between f and 2 f
(C) at 2f
(D) beyond 2f
Answer:
(D) beyond 2f

Question 13.
A helicopter flying vertically above a man in water seems to the man to be its actual distance. ( )
(A) nearer than
(B) farther than
(C) at the same height
(D) none
Answer:
(B) farther than

Question 14.
A thin lens is made of a material having refractive index 1.5; both the sides are bulging outwards. It is dipped in water (n=1.33). It behaves like ( )
(A) convergent lens
(B) a divergent lens
(C) correcting lens
(D) prism
Answer:
(A) convergent lens

Question 15.
For all purposes of application at curved surfaces the distances are measured from ( )
(A) focal point
(B) optic centre
(C) position of image
(D) position of object
Answer:
(B) optic centre

Question 16.
An air bubble in water behaves like a ( )
(A) converging lens
(B) diverging lens
(C) rectifying lens
(D) glass slab
Answer:
(B) diverging lens

Question 17.
The radii of the two spherical surfaces of a double concave lens are 30 cm. and 64 cm. respectively. The refractive index of material of lens = 1.5. The focal length of lens is ( )
(A) 120 cm
(B) -60 cm
(C) -120 cm
(D) 80 cm
Answer:
(C) -120 cm

Question 18.
A convex lens behaves like a ………………… lens when It Is kept in a transparent medium with greater refractive index than that of the lens : ( )
(A) converging
(B) diverging
(C) rectifying
(D) none of these
Answer:
(B) diverging

Question 19.
The focal length of a lens depends upon : ( )
(A) atmospheric temperature
(B) humidity
(C) surrounding medium
(D) air pressure
Answer:
(C) surrounding medium

Question 20.
The nature of the image obtained when object is placed between focus and optic centre of a biconvex lens : ( )
(A) virtual
(B) erect
(C) magnified
(D) all of A, B & C
Answer:
(D) all of A, B & C

Question 21.
We get a real, inverted and magnified image of object when It is placed …………………… of a convex lens : ( )
(A) at centre of curvature
(B) beyond C
(C) between centre of curvature and F
(D) beyond centre of curvature
Answer:
(C) between centre of curvature and F

Question 22.
Any ray passing along the principal axis of a lens ……………………….. . ( )
(A) bends downwards
(B) bends upwards
(C) Is normal to principal axis
(D) travels undefeated
Answer:
(D) travels undefeated

Question 23.
According to sign convention the focal length of a ……………………….. lens is negative ( )
(A) biconvex
(B) concave
(C) cylindrical
(D) none of these
Answer:
(B) concave

Question 24.
The magnification of a lens is found to be (-2). Here the negative sign indicates that the image is ( )
(A) virtual
(B) inverted
(C) real
(D) both B&C
Answer:
(D) both B&C

Question 25.
The reciprocal of the focal length of a lens In metres is called ( )
(A) divergence
(B) shift
(C) power
(D) conductance
Answer:
(C) power

Question 26.
We get a real, inverted diminished image of an object when It is placed of a convex lens : ( )
(A) Beyond 2F₁
(B) At focus F₁
(C) At 2F₁
(D) between F₁ and 2F₁
Answer:
(A) Beyond 2F₁

Question 27.
A lens that always gives a virtual, erect and diminished image is ( )
(A) Bi-convex lens
(B) plano-convex lens
(C) concave lens
(D) all of these
Answer:
(C) concave lens

Question 28.
A transparent material bound by two surfaces, of which one or both are spherical is called : ( )
(A) prism
(B) rectangular glass slab
(C) concave mirror
(D) lens
Answer:
(D) lens

Question 29.
The centres of the spheres of which the surfaces of a lens are parts are called: ( )
(A) focal points
(B) null points
(C) centres of curvatures
(D) in centres
Answer:
(C) centres of curvatures

Question 30.
Lenses form mages by the phenomenon of ………………………. of light : ( )
(A) refraction
(B) reflection
(C) diffraction
(D) polarisation
Answer:
(A) refraction

Question 31.
A light ray travelling parallel to the principal axis of a concave lens after refraction ……………………. the principal focus : ( )
(A) converges at
(B) diverges from
(C) passes through
(D) none of these
Answer:
(B) diverges from

Question 32.
If u=-15 cm; v=30 cm; then magnification of the lens, m =? ( )
(A) +2
(B) -2
(C) ½
(D) -½
Answer:
(B) -2

Question 33.
The focal length of a lens suggested to a patient of hypermetropia is 100 cm. Its power is ( )
(A) 1D
(B) 2D
(C) O.5D
(D) -1D
Answer:
(A) 1D

Question 34.
The heights measured vertically down from points on principal axis are taken as ( )
(A) +ve
(B) -ve
(C) both+ve and -ve
(D) none of these
Answer:
(B) -ve

Question 35.
When an object is placed at 2F₁ of a biconvex lens, the image is formed ( )
(A) at F₂
(B) between F₂ and 2F₂
(C) at optic centre
(D) at 2F₂
Answer:
(D) at 2F₂

Question 36.
The size of the image formed by a convex lens when the object Is kept at its 2F₁ is: ( )
(A) enlarged
(B) diminished
(C) same size as object
(D) may be enlarged or diminished
Answer:
(C) same size as object

Question 37.
The point at which the refracted ray intersects the principal ax,s of a lens is called …………….. . ( )
(A) optic centre
(B) orthocentre
(C) geocentric
(D) principal focus
Answer:
(D) principal focus

Question 38.
A magnifying glass is a short focus ………………… lens : ( )
(A) concave
(B) convex
(C) Plano concave
(D) cylindrical
Answer:
(A) concave

Question 39.
The nearest point at which an object is seen clearly by the eye is called ………………. of the eye. ( )
(A) farthest point
(B) focal point
(C) nine point
(D) near point
Answer:
(D) near point

Question 40.
The distance between centre of curvature and curved surface of a lens is called …………….. . ( )
(A) principal axis
(B) focal length
(C) radius of curvature
(D) radius of gyration
Answer:
(C) radius of curvature

Question 41.
In case of a plane surface the radius of curvature approaches ( )
(A) 0
(B) +1
(C) -1
(D) infinity
Answer:
(D) infinity

Question 42.
The midpoint of a thin lens is called : ( )
(A) optic centre
(B) pole of lens
(C) principal focus
(D) centre of curvature
Answer:
(A) optic centre

Question 43.
The lens formula is; 1/f = ( )
(A) \(\frac{1}{u}-\frac{1}{v} \)
(B) \(\frac{1}{\mathrm{u}}+\frac{1}{\mathrm{v}} \)
(C) \(\frac{1}{\mathrm{v}}-\frac{1}{\mathrm{u}} \)
(D) \(\frac{u+v}{u v} \)
Answer:
(C) \(\frac{1}{\mathrm{v}}-\frac{1}{\mathrm{u}} \)

Question 44.
If a ……………………. lens is kept In a medium with refractive index less than the refractive index of the lens it behaves as a converging lens. ()
(A) convex
(B) concave
(C) cylindrical
(D) plano concave
Answer:
(A) convex

Question 45.
If you get an image which can’t be collected on a screen, but can be seen by the eye we call it ( )
(A) real image
(B) virtual image
(C) enlarged image
(D) diminished image
Answer:
(B) virtual image

Question 46.
The focal length of a lens can be increased by ( )
(A) keeping In vacuum
(B) keeping in water
(C) keeping in alcohol
(D) none of these
Answer:
(B) keeping in water

Question 47.
The watchmakers use a ……………………. lens to observe the parts of a watch ()
(A) concave
(B) piano-convex
(C) cylindrical
(D) biconvex
Answer:
(D) biconvex

Question 48.
The focal length of a lens depends on which of the following factors ( )
(A) radius of curvature
(B) material of the lens
(C) medium in which the lens is placed
(D) all the above
Answer:
(D) all the above

Question 49.
Two plano-convex lenses of focal lengths 10 cm and 20 cm are placed In contact with each other. The effective focal length of the combination is ()
(A) 10 cm
(B) 20 cm
(C) 200 cm
(D) 6.67 cm
Answer:
(D) 6.67 cm

Question 50.
A person is standing on the bank of a river. A fish inside water will see the persontobe …………… . ( )
(A) taller
(B) shorter
(C) original height
(D) depends on fish
Answer:
(A) taller

Question 51.
Which of the following lens act as converging lens? ( )
(A) Biconvex lens
(B) Plano-convex lens
(C) Concavo-convex
(D) All the above
Answer:
(D) All the above

Question 52.
D is the power of the lens, then focal length of the lens is ………………………. . ( )
(A) 100
(B) 10
(C) \(\frac{1}{100} \)
(D) \(\frac{1}{10} \)
Answer:
(A) 100

Question 53.
One of the uses of a Concave lens is ……………………….. .( )
(A) as eyepiece in microscope
(B) to focus the Sunlight at a point
(C) to correct Hypermetropia
(D) to correct Myopia
Answer:
(D) to correct Myopia

Question 54.
The radius of curvature of a plano-convex lens is doubled without changing the material or medium, Its focal length will be ( )
(A) double
(B) halfed
(C) remains same
(D) insufflcient data
Answer:
(A) double

Question 55.
An object is placed at a distance of 10 cm from a convex lens of focal length 10 cm. The image is formed at. ( )
(A) 10 cm
(B) 20 cm
(C) 100 cm
(D) Infinity
Answer:
(D) Infinity

Question 56.
A biconvex lens of focal length 20 cm is cut along a plane perpendicular to principal axis so as to make two plano-convex lenses. The focal length of each plano-convex lens is ( )
(A)20cm
(B) 10cm
(C) 40cm
(D) 5cm
Answer:
(C) 40cm

Question 57.
An object of height 2 cm is placed in front of a convex lens of focal length 15 cm at a distance of 45 cm. The height of the Image formed by the lens is ( )
(A) 1 cm
(B) 2 cm
(C) 3 cm
(D) 4 cm
Answer:
(A) 1 cm

Question 58.
In the lens displacement method of determining the focal length of a convex lens, the separation between the screen and the object should be ( )
(A) greater than or equlal to 2f
(B) greater than or equal to 4f
(C) greater than or equal to f²
(D) greater than or equal to f
Answer:
(B) greater than or equal to 4f

Question 59.
Dentist uses …………………….. to observe teeth. ( )
(A) concave mirror
(B) concave lens
(C) convex mirror
(D) plane mirror
Answer:
(A) concave mirror

Telangana SCERT 9th Class Telugu Guide Telangana 9th Lesson కోరస్ Textbook Questions and Answers.

TS 9th Class Telugu 9th Lesson Questions and Answers Telangana కోరస్

చదువండి – ఆలోచించి చెప్పండి (Textbook Page No. 91)

“అన్నపురాసులు ఒకచోట
ఆకలిమంటలు ఒకచోట
హంసతూలికలొక చోట
అలసినదేహాలొక చోట
సంపదలన్నీ ఒకచోట
గంపెడు బలగాలొకచోట
వాసన నూనియలొకచోట
మాసిన తలలింకొక చోట
కమ్మని చకిలాలొక చోట
గట్టిదొడలింకొక చోట”
-కాళోజి

ప్రశ్నలు

ప్రశ్న 1.
పై కవితాపంక్తులు ఏ విషయం గురించి చెప్తున్నాయి?
జవాబు:
పై పంక్తులు సంఘంలో ఉండే పరస్పర విరుద్ధ పరిస్థితులను వెల్లడిస్తున్నాయి. ఆకలి వేసేవాడి దగ్గర అన్నంలేదు. అక్కరలేనివాడి దగ్గర “అది పోగుపడి ఉంది అని ఈ పంక్తులు తెలుపుతున్నాయి.

ప్రశ్న 2.
అలసిన దేహాలకు ఏం కావాలి ?
జవాబు:
అలసిన దేహాలకు కొంచెం విశ్రాంతి కావాలి. కడుపునిండా తిండి కావాలి. కాసింత ఓదార్పు కావాలి. శ్రమపడ్డాడనే గుర్తింపు కావాలి. సంఘం యొక్క మన్నన కావాలి.

ప్రశ్న 3.
‘అన్నపురాసులు ఒకచోట ఆకలి మంటలు ఒకచోట’ అంటే మీకేం అర్థమైంది ?
జవాబు:
ఆకలి లేనివాడికి, తింటే పడనివాడికి, దిట్టంగా వాడి దగ్గర ధనం, ఆహారపదార్థాలు ఉంటాయి. కాని వాడు వాటిని తినలేడు. వాడికి ఆకలి లేదు. తింటే వాడి ఆరోగ్యం చెడిపోతుంది. ఆకలి వేస్తున్నవాడికి అన్నం కావాలి కాని వాడికి తినడానికి తిండిలేని దరిద్రం. ఈ విధంగా సంఘంలో పరస్పర వైరుధ్యాలున్నాయని నాకు అర్థమయ్యింది.

ప్రశ్న 4.
“కమ్మని చకిలాలొకచోట – గట్టి దౌడలింకొక చోట” అనడంలో కవి ఉద్దేశం ఏమిటి ?
జవాబు:
‘కమ్మని చకిలాలు’ అంటే కమ్మని జంతికలు. అవి కొరికి తింటే కమ్మగా ఉంటాయి. వాడి దగ్గర ఆ చకిలాలు ఉన్నాయి. కాని గట్టిగా ఉండే వాటిని కొరికి తినడానికి వాడికి గట్టి దౌడలు, దంతాలు లేవు. అంటే ఆ కమ్మని చకిలాల ప్రయోజనం వాడికి అందదు. అలాగే మరో వ్యక్తికి గట్టి దౌడలు, దంతాలు ఉన్నాయి.

కాని వాడికి తినడానికి చక్కిలాలు లేవు. వాడికి గట్టి దౌడలు ఉన్నా ప్రయోజనం లేకుండా పోయింది. ఈ విధంగా ప్రయోజనం, ఉపయోగం లేనిచోట సంపదలు పోగు పడుతున్నాయి. కావలసిన బీదవాడి వద్ద దరిద్రం ఉంటోందని అర్థం.

ఆలోచించండి – చెప్పండి (Textbook Page No. 93)

ప్రశ్న 1.
‘భూమికి – ఆకాశానికి ఉన్న సంబంధం చెప్తే కొందరు నవ్వుతారు’ – అని కవి అనడానికి కారణం ఏమిటి ?
జవాబు:
దళితవాద కవి సలంద్ర లక్ష్మీ నారాయణగారు, తన ‘కోరస్’ అనే కవితలో భూమికీ, ఆకాశానికీ ఉన్న సంబంధం తాను చెప్తే కొంతమంది నవ్వుతారన్నాడు. నిజమే. `భూమికీ, ఆకాశానికీ మధ్య ఎంత దూరం ఉన్నా, వాటికి ఉన్న సహజ సంబంధాన్ని మనం గుర్తించాలని రచయిత ఉద్దేశం.

భూమి, ఆకాశము అనేవి రెండూ పంచ మహా భూతాలలోనివే. ఈ సృష్టి నిర్మాణానికి పంచమహా భూతములే కారణం. అటువంటిది ఉన్నత కులాలవారు, తాము ఆకాశం వలె ఎత్తుగా గొప్పవారము అని, దళితులు భూమిలా అడుగున పడియుండాలని అంటారు.

నిజానికి భూమ్యాకాశములు రెండూ సృష్టికి సమాన కారణాలే అయినట్లు, దళితులూ, అగ్రవర్ణాల వారూ అందరూ సమాజంలో సమానమే అని, ఆ మాట కవిగారు అంటే అగ్రవర్ణాలవారు నవ్వుతారనీ కవిగారి అభిప్రాయం.

ప్రశ్న 2.
‘ప్రవాహం – నిశ్చలత’కు తేడాను మీరెట్లా అర్థం చేసుకుంటారు ?
జవాబు:
‘ప్రవాహం’ అంటే చైతన్యం. నీటిలో ప్రవాహం ఉంటే ఒక చోట నీరు కదలి, మరోచోటికి పోతుంది. పై నుండి అక్కడికి కొత్తనీరు వస్తుంది. సమాజం ఒక ప్రవాహం లాంటిది. పాత పోయి కొత్తదనం వస్తూ ఉంటుంది. ప్రవాహంలో స్తబ్ధత, నిశ్చలత ఉండవు. ప్రవాహంలో ఉండే కదలిక, చైతన్యము అనేవి, సమాజ లక్షణాలు.

నిశ్చలత అంటే కదలకుండా అక్కడే పడియుండడం. సమాజంలో వస్తున్న మార్పులను ఆహ్వానించకుండా, పాత చింతకాయ పచ్చడి మనస్తత్వాన్ని కల్గియుండడం ‘నిశ్చలత’.

సమాజంలో వస్తున్న కొత్తమార్పులను ఆహ్వానించడం ప్రవాహం అనీ, పాతతరం భావాలనే అంటిపెట్టుకొని పడియుండడం నిశ్చలత అనీ, నేను అర్థంచేసుకున్నాను.

ఆలోచించండి – చెప్పండి (Textbook Page No. 94)

ప్రశ్న 1.
‘గొంతు నొక్కేయడం’ అనే పదంలో విశేషార్థంపై మాట్లాడండి.
జవాబు:
‘గొంతు నొక్కేయడం’ అంటే, గొంతు, నొక్కడం అని రెండు శబ్దాల అర్థం వేరుగా తీసుకొంటే, పీక నొక్కడం అనే అర్థం వస్తుంది. కాని గొంతు నొక్కేయడం అన్నది పదబంధము. ఏ మాటకు ఆ మాట అర్థం తీసికోరాదు.. ఆ రెండు పదాలు కలిసిన పదానికి, విశేషార్థం ఉంటుంది. ‘గొంతు నొక్కేయడం’ అనే పదబంధానికి, ఆ వ్యక్తి మనస్సులోని విషయం, పైకి రాకుండా తొక్కిపెట్టడం అనే విశేషార్థం వస్తుంది.

బలవంతంగానో, భయపెట్టో లేక బ్రతిమాలో ఒక వ్యక్తి చెప్పదలచుకున్న విషయాన్ని పైకి చెప్పనీయకుండా ఆపుచేయడాన్ని ‘గొంతు నొక్కేయడం’ అని చెప్పాలి.

ప్రశ్న 2.
‘ఒంటరి’ అంటే మీకేం అర్థమయ్యింది. ?.
జవాబు:
‘ఒంటరి’ అంటే ఏకాకి. అనగా తాను చెప్పే విషయాన్ని ఇతరులెవ్వరూ సమర్థించకున్నా, తనతో ఇతరులు గొంతు కలుపకున్నా, తాను ఒక్కడే ధైర్యంగా నిర్భయంగా చెప్పదలచుకున్న విషయాన్ని లోకానికి చెపుతానని కవి అన్నాడు. దాన్నే కవి ‘ఒంటరి’ అన్నాడు.

ప్రశ్న 3.
‘చూపుడు వేళ్ళు’ – అన్న కవి మాటలో కవి భావనను ఎట్లా అర్థం చేసుకున్నారు ?
జవాబు:
సామాన్యంగా ఇతరులను బెదరించాలన్నా, ఇతరుల మాటల్లో తప్పులు ఎత్తి చూపాలన్నా, తమ చూపుడు వేళ్ళను ఎదుటివారికి చూపిస్తూ వారిని బెదిరిస్తారు.

“నిన్ను చంపేస్తాం జాగ్రత్త” అని ఎదుటివారిని భయపెట్టడానికి, మనం మన చూపుడువ్రేలిని ఎదుటివారి వైపు చూపిస్తాం. ఎదుటివారిని భయపెట్టడానికి, బెదిరించడానికి సామాన్యంగా మన చూపుడు వ్రేలును ఉపయోగిస్తాం. కవి కూడా తన భావాలు నచ్చనివారు తనవైపు వారి చూపుడు వ్రేళ్ళను చూపించి, భయపెట్టి తనను చంపుతారనీ, నిందిస్తారనీ అన్నాడు.

ఇవి చేయండి

I. అవగాహన – ప్రతిస్పందన

ప్రశ్న 1.
“కోరస్” అనే పేరు వినగానే మీకేమనిపించింది ? ‘కోరస్’ అనే పేరు ఈ కవితకు సరిపోతుందా ? ఎందుకు ? మీ అభిప్రాయం చెప్పండి.
జవాబు:
‘కోరస్’ అనే పేరు వినగానే మేము నిత్యమూ పాఠశాలలో బాలబాలికలు అందరూ కలిసి పాడే వందేమాతరం, జనగణమన గేయాలు గుర్తుకు వచ్చాయి. ఒక్కొక్కసారి, పై పాటలను ఒక విద్యార్థి లేక విద్యార్థిని చెపుతూంటే, మిగిలిన పిల్లలం మేము కోరస్ గా అనగా గొంతులు కలిపి ఒకే కంఠధ్వనితో పాడుతాము. లేదా మా పిల్లలం అంతా కలిసి, కోరస్ గా పాడతాము.

ఈ కవితకు కోరస్ అనే పేరు, అంతగా సరిపడదు. కాని ఈ కవిత చివర, రచయిత సమాజం అంతా చివరకు తన అభిప్రాయాలను గౌరవిస్తుందనీ, అందరూ తనతోపాటే గొంతు కలిపి తన పాటను పాడుతారనీ చెప్పాడు. సమాజం తనతో కోరస్ ఈ పాట పాడుతుందని కవి తన ఆకాంక్షనూ, తన ఆత్మ విశ్వాసాన్నీ ప్రకటించాడు.

అందువల్ల ఈ వచన కవితకు, ‘కోరస్’ అన్న శీర్షిక సరిపోవచ్చని నేను అభిప్రాయపడుతున్నాను.

ప్రశ్న 2.
‘కోరస్ ‘ కవిత ద్వారా కవికి సమాజం పట్ల ఉన్న భావన ఎటువంటిదని భావిస్తున్నారు ? చర్చించండి.
జవాబు:
‘కోరస్’ కవిత ద్వారా కవికి సమాజం పట్ల ఉన్న భావనలివి.

1. సమాజం కొత్త ధోరణులనూ, వాస్తవాలనూ, అంత తొందరగా అంగీకరించదు.
2. భూమ్యాకాశాలకు సంబంధం ఉన్నదని చెపితే, సమాజం నవ్వుతుంది.
3. పువ్వుకీ, ముళ్ళకూ మధ్య భేదం చెపితే, సమాజం కోపపడుతుంది.
4. ప్రవాహ నిశ్చలతలకు, రూపం కల్పిస్తే సమాజం ఒప్పుకోదు.
5. ఆలోచనకూ, ఆచరణకూ అర్థం చెప్తే సమాజం అపార్థం చేసుకుంటుంది.
6. మేధస్సుకూ, మూర్ఖత్వానికీ ఉన్న పోలికను చెపితే, సమాజం రాళ్ళు విసరుతుంది.
7. సమాజం యొక్క యథార్థ స్వరూపాన్ని సమాజానికి తెలియపరిస్తే సమాజం ఎదురుతిరుగుతుంది.
8. సమాజాన్ని ఎవరైనా ఒంటరిగా ఒక వ్యక్తి విమర్శిస్తే, ఆ సమాజం ఆ వ్యక్తి గొంతును నొక్కేస్తుంది.
9. సమాజం గురించి తనలో తానే విమర్శించుకుంటున్న వ్యక్తిని, సమాజం పిరికివాడంటుంది. మూర్ఖుడంటుంది. బెదరించి చంపుతుంది.
10. చివరకు సమాజం తనతో కోరస్ పాడుతుంది.

పై విధమైన భావనలు సమాజం పట్ల కవికి ఉన్నాయి.

ప్రశ్న 3.
కింది కవితా పంక్తులు చదువండి. భావం రాయండి.

ఆకులు లేకుంటే
చెట్టునెలా గుర్తిస్తావు ?
పచ్చదనమే చెట్టుకు చిరునామా ! చెరువులో బంగళాలు మొలిచాయి నీటి తల్లికి ఇన్ని సమాధులా ! చెట్టుతనం కట్టెతనమయ్యింది
చిగురుకలలేవి ? చిటపటలు తప్ప ?
జవాబు:
పై కవితా పంక్తుల భావము :
చెట్టుకు ఆకులు లేకపోతే, అది ఏ చెట్టో గుర్తించడం ఎలా ? అది చెట్టు అనడానికి దానికి గల పచ్చదనమే గుర్తు. ఈనాడు చెరువులు కప్పుపడి, ఆ ప్రాంతంలో భవనాలు కట్టబడ్డాయి. తల్లి వంటి నీటికి ఇలా సమాధులు నిర్మిస్తారా ? చెరువులను కప్పివేస్తారా ? చెట్టు బ్రతికుంటేనే, దానికి చెట్టుతనం ఉంటుంది.

చెట్టు చచ్చిపోతే అది పొయ్యిలో కాల్చే కట్టె వలె అవుతుంది. చచ్చిన చెట్టులో కట్టెతనమే ఉంటుంది. చెట్టు, కట్టెగా మారితే, దానికి చిగురులు పుట్టినట్లు కలలు రావు. దానికి నిప్పుల్లో కాలిపోతున్నప్పుడు వినిపించే చిటపటలే వినబడతాయి.

ప్రశ్న 4.
“కోరస్” కవిత నుండి – కింది భావాలకు తగిన కవితా పంక్తులు గుర్తించండి.

అ) నాకు భయమన్నదే లేదు – నేను ఒక్కడినే నా పాట పాడుకుంటా.
జవాబు:
“నాకు భయం లేదు, నేను నేడు, ఈ పాట,
ఒంటరిగానే పాడుకుంటాను !”

ఆ) నేను స్తబ్దంగా వుంటే పిరికివాడంటారు.
జవాబు:
“నేను
ఒంటరిగా ఆలోచనలలో
ఊరికే ఊబుసుపోక పరుగులు తీస్తే
నన్ను పిరికివెధవననీ”

ఇ) వీళ్ళ అసలు రూపాలు చూపిస్తే, తట్టుకోలేక నన్నే విమర్శిస్తారు.
జవాబు:
“మీ ముఖాలు చూసుకొండంటూ
ప్రతిబింబం చూపిస్తే వీళ్ళు ఆ అద్దాన్ని
ముక్కలు చెక్కలుగా పగుల గొట్టేస్తారు”

ఈ) ఆలోచనలకు వాటి అమలుకు మధ్య రూపమిస్తే వీళ్ళు అంగీకరించరు.
జవాబు:
“ఆలోచనకీ – ఆచరణకీ అర్థం చెప్తే
వీళ్ళే అపార్థం చేసుకుంటారు”

II. వ్యక్తీకరణ-సృజనాత్మకత

1. కింది ప్రశ్నలకు ఐదేసి వాక్యాల్లో జవాబులు రాయండి.

అ) తన మీద రాళ్ళు విసురుతారని కవి భావించడంలో అంతరార్థం ఏమిటి ? వివరించండి.
జవాబు:
కవి సలంద్ర లక్ష్మీనారాయణ, తన కోరస్ అనే కవితలో, తెలివికీ మూర్ఖత్వానికీ దగ్గర పోలిక ఉందని తాను అంటే, మేధావులు, తన మీద రాళ్ళు విసరుతారని చెప్పాడు. అంటే మేధావులు తనను నిందిస్తారని ఆయన చెప్పాడు.

మూర్ఖుడు తనకు తోచిందే తప్ప ఇతరులు చెప్పిన దానిని విని, ఆ మాటల్లోని మంచి చెడ్డలను గ్రహింపడు. మేధావులు కూడా, అంతా తమకే తెలుసుననీ, తమకు ఎవరూ ఏమీ చెప్పనవసరంలేదనీ అనుకుంటారు. ఇతరులు చెప్పింది. వినకపోడం మూర్ఖత్వమనీ, ఒక విధంగా మేధావికీ, మూర్ఖుడికీ పోలిక ఉందనీ చెపితే మేధావి కోపపడతాడు. తనను మూర్ఖుడితో పోల్చి చెప్పినవాడిపై మేధావి రాళ్ళు విసరుతాడు. అంటే కోపపడతాడు.

మేధావి కూడా మూర్ఖుడిలాగానే ఇతరులు చెప్పింది వినడని, ఈ మాటల్లోని అంతరార్థము.

ఆ) మేధస్సు, మూర్ఖత్వం మధ్య తేడా ఏమిటి ?
జవాబు:
మేధస్సు గల మేధావి తానే మేధ గలవాడిననే గర్వంతో ఇతరులు ఎవరైనా ఏదైనా చెపితే అది సరయినదే అయినా, తాను అంగీకరించడు. తనకున్న తెలివితో తాను చెప్పినదే సరయినదని వాదిస్తాడు. తన మూర్ఖపు పట్టు ఎంతమాత్రం విడిచిపెట్టడు.

మూర్ఖుడు కూడా తాను అనుకున్నదే కాని కొత్తదాన్ని అంగీకరించడు. “చేరి మూర్ఖుల మనసు రంజింపరాదు” అని భర్తృహరి మూర్ఖుణ్ణి గూర్చి నిజం చెప్పాడు. ఒక విధంగా మేధావి కూడా మూర్ఖుడిలాగే ప్రవర్తిస్తాడు. తాను అనుకొన్నదే తప్ప, ఇతరులు చెప్పిన దానిని అతడు అంగీకరించడు.

దీనిని బట్టి మేధావికీ, మూర్ఖుడికీ పేరులో తప్ప వ్యవహారంలో పెద్దగా తేడా కనిపించదు.

ఇ) కవి దృష్టిలో మేధావులంటే ఎవరు ?
జవాబు:
మేధావులు అంటే, తెలివిగలవారు. సమాజానికి ఏది మంచో, ఏది చెడో తెలిసికోగల బుద్ధిమంతుల్ని మేధావులు అని చెప్పాలి.

మూర్ఖుడి వలె, ఏది చెప్పినా వినని మేధావి కూడా మూర్ఖుడితో సమానమే అని కవి ఉద్దేశ్యము. సమాజంలో వస్తున్న మార్పులను గమనించలేనివారు మేధావులు కారని కవి భావన. ప్రజలకు ఏది ఉపయోగకరమో గ్రహింపలేనివాళ్ళు, ప్రజల పక్షాన నిలబడని వాళ్ళు, మేధావులు కాదనే సత్యాన్ని గ్రహించాలని కవి భావన.

ఈ) ‘గొంతునొక్కేయడం’ అంటే మీకేమి అర్థమయింది ? ఒక ఉదాహరణ తెలుపండి.
జవాబు:
‘గొంతు నొక్కేయడం’ అనేది ఒక పదబంధం. ఒక వ్యక్తి మనసులోని భావాన్ని పైకి చెప్పనీయకుండా అణచివేసే సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడతారు.

బలవంతంగానో, బయపెట్టో లేక మరో రీతిగానో ఒక వ్యక్తి చెప్పదలచుకున్న విషయాన్ని పైకి చెప్పనీయకుండా ఆపు చేయడాన్ని ‘గొంతు నొక్కేయడం’ అంటారు.
ఉదా : న్యాయస్థానంలో నిజం చెప్పడానికి వచ్చిన సాక్షి గొంతు నొక్కేశారు.

2. కింది ప్రశ్నకు పది వాక్యాల్లో జవాబు రాయండి.

అ) “కోరస్” పాఠ్యభాగ సారాంశాన్ని మీ సొంతమాటలలో రాయండి.
జవాబు:
నేను భూమికీ, ఆకాశానికీ ఉన్న సంబంధాన్ని చెప్తే సమాజం నన్ను చూసి నవ్వుతుంది. పువ్వుకీ, ముళ్ళకీ ఉన్న తేడా చెప్తే సమాజం నాపై కోపపడుతుంది. ప్రవాహానికీ, నిశ్చలతకూ రూపం కల్పిస్తే సమాజం అంగీకరించదు. ఆలోచనలకూ, వాటి అమలుకూ మధ్య రూపమిస్తే సమాజం అంగీకరించదు. మేధావులకూ, మూర్ఖులకూ పోలిక ఉందంటే మేధావులు రాళ్ళతో కొడతారు. వారి అసలు రూపాలు వివరంగా చూపిస్తే నన్ను విమర్శిస్తారు.

నేను గొంతెత్తి ఒంటరిగా మాట్లాడితే, నా గొంతు నొక్కేయాలని చూస్తారు. ఒంటరిగా ఆలోచిస్తూ ఉంటే, పిరికి వాడవని అంటారు. నన్ను మూర్ఖుడని అంటారు. చూపుడు వేలుతో నన్ను బెదిరించి చంపేస్తారు. అయినా భవిష్యత్తులో నన్ను వ్యతిరేకించినవాళ్ళే, సత్యాన్ని గ్రహించి, తన మాటతో ఏకీభవిస్తారనీ, తనతో కలిసి కోరస్ ఆలపిస్తారనీ కవి ఆత్మ విశ్వాసాన్ని ప్రకటించాడు.

3. కింది అంశం గురించి సృజనాత్మకంగా / ప్రశంసాత్మకంగా రాయండి.

అ). కవి సలంద్ర ఆలోచనలను, ఈ కవిత అంతరార్థాన్ని ప్రశంసిస్తూ ఏదైనా ఒక సాహిత్య పత్రికకు లేఖ రాయండి.
జవాబు:
సాహిత్య పత్రికకు లేఖ

ఖమ్మం,
X X X X.

ప్రధాన సంపాదకులు,
సాహితీ కౌముది,
ఉత్తమ సాహిత్య కళా సాంస్కృతిక మాసపత్రిక,
హైదరాబాదు.

సంపాదక మహాశయా!

నమస్కారాలు. మాకు తొమ్మిదవ తరగతిలో దళిత సాహిత్యోద్యమానికి పునాది వేసిన ‘దళిత మానిఫెస్టో’ కవితా రచయిత సలంద్ర లక్ష్మీనారాయణగారు రాసిన ‘కోరస్’ వచన కవిత పాఠ్యభాగంగా నిర్ణయింపబడింది. ఆ కవితలోని అంతరార్థాన్నీ, ఆ కవిగారి ఆలోచనలనూ నాకు నచ్చి లేఖారూపంగా రాస్తున్నా. దయతో దీన్ని పరిశీలించి, మీ సాహిత్య పత్రికలో ప్రచురింప కోరిక.

సలంద్ర వారి కోరస్ కవిత అద్భుతంగా ఉంది. సమాజం కొత్త ధోరణులనూ, వాస్తవాలనూ అంత తొందరగా అంగీకరించదనే విషయాన్ని గురించి కవి ఆవేదన వ్యక్తం చేస్తూ, అనేక విధాలుగా తన ప్రశ్నలనూ సందేహాలనూ ‘కోరస్’ అన్న తన వచన కవితలో వెలిబుచ్చాడు.

ఈయన భూమ్యాకాశాలకు మధ్య ఉన్న సహజ బంధాన్ని గుర్తించాలని, పూల సౌకుమార్యాన్నీ, ముళ్ళ కాఠిన్యాన్నీ గ్రహించాలనీ అంటాడు. నీటి ప్రవాహంలోని చైతన్యానికీ, నీటి నిశ్చలత్వానికీ గల తేడాను గ్రహించాలంటాడు. ఇవేవీ తెలుసుకోకుండా, కోపంతో అపార్థం చేసుకోవద్దంటాడు.

ప్రజలకు ఏది ఉపయోగకరమో గ్రహించలేనివాళ్ళూ, ప్రజల పక్షాన నిలబడనివాళ్ళూ నిజమైన మేధావులు కారన్న సత్యాన్ని తెలిసికోమంటాడు. ఒంటరిగా తాను ప్రగతిశీల భావాలు పాడుతానంటాడు. తనను పిరికివాడిగా, మూర్ఖుడిగా ముద్రవేసినా తాను లెక్కచేయనన్నాడు. ఇప్పుడు తనను వ్యతిరేకించినవాళ్ళే, భవిష్యత్తులో తనతో ఏకీభవించి, తన పాటతో గొంతు కలిపి, కోరస్ పాడతారన్నాడు. సలంద్ర మహాకవి, అభ్యుదయ కవి.

ఇట్లు,
మీ విశ్వసనీయ
కొంగర సత్యవాణి,
తొమ్మిదవ తరగతి,
జిల్లా పరిషత్ హైస్కూలు,
ఖమ్మం, తెలంగాణ రాష్ట్రం.

చిరునామా :
ప్రధాన సంపాదకులు,
సాహితీ కౌముది మాసపత్రిక,
అమీర్ పేట, హైదరాబాదు – 500004

III. భాషాంశాలు

పదజాలం

1. కింది పదాలకు అర్థాలు రాయండి. ఆ పదాలతో సొంతవాక్యాలు రాయండి.

మేధస్సు = తెలివి
ఉదా : వాక్యప్రయోగము : వికసించిన మానవుని మేధస్సు ప్రపంచ ప్రగతికి కారణమైంది. ఆచరించేది, చేసేది.

అ) ఆచరణ = ………………………
జవాబు:
ఆచరణ = ఆచరించేది, చేసేది.
వాక్యప్రయోగము : గురువుల ఉపదేశాలు ఆచరణ యోగ్యంగా ఉండాలి.

ఆ) ప్రతిబింబం = ………………….
జవాబు:
ప్రతిబింబం = మారురూపు
వాక్యప్రయోగము : సూర్యుడి ప్రతిబింబం చెరువు నీళ్ళలో కనబడుతుంది.

ఇ) నిశ్చల = ………………………….
జవాబు:
నిశ్చల = స్థిరత్వము
వాక్యప్రయోగము : సంపూర్ణ నిశ్చలతతో కూడిన మనస్సుతో భగవంతుని స్మరించాలి.

ఈ) కోరస్ = ……………………………
జవాబు:
కోరస్ = గొంతు కలుపటం
వాక్యప్రయోగము : విద్యార్థినీ, విద్యార్థులందరూ కలిసి, కోరస్ గా జనగణమన గేయం పాడారు.

2. కింది జాతీయాలను వివరించండి.

అ) రాళ్ళు విసరడం : ………………………….
జవాబు:
‘రాళ్ళు విసరడం’ అంటే లేనిపోని నేరాలు ఆరోపించి తప్పుపట్టడం అని అర్థము. ఎవరైనా ఒక మంచిపని చేస్తోంటే అది చూసి సహించలేని దుర్మార్గులు మంచిపని చేసేవాడిపై లేని నేరాలు ఆరోపించి, అతడిపై దోషాలు ఆరోపిస్తారు. దాన్నే ‘రాళ్ళు విసరడం’ అంటారు.

ఆ) గొంతునొక్కేయడం : ……………………
జవాబు:
‘గొంతు నొక్కేయడం’ అంటే మాట పైకి రాకుండా అడ్డుపెట్టడం అని అర్థము. ఎవరైనా ఉన్న సత్యాన్ని ధైర్యంగా వారు గొంతు విప్పి మాట్లాడుతుండగా, వారు మాట్లాడితే సత్యం బయటపడుతుందనే భయంతో, బలవంతంగానో, లేక బెదరించో లేక బతిమాలో, అతడు గొంతువిప్పి మాట్లాడకుండా చేయడాన్ని, ‘గొంతునొక్కేయడం’ అంటారు.

వ్యాకరణాంశాలు

1. కింది పదాలను విడదీసి, సంధుల పేర్లను రాయండి.

అ) చూసుకొండంటూ = …………………………….
జవాబు:
చూచుకొండు + అంటు – ఉత్వ సంధి

ఆ) గొంతెత్తి = …………………………….
జవాబు:
గొంతు + ఎత్తి – ఉత్వ సంధి

2. కింది పదాలకు విగ్రహవాక్యాలు రాసి, సమాసాల పేర్లు రాయండి.

అ) ముక్కలు చెక్కలు = ……………………
జవాబు:
ముక్కలును, చెక్కలును – ద్వంద్వ సమాసం

ఆ) గొంతునొక్కేయటం = ……………………….
జవాబు:
గొంతును నొక్కేయటం – ద్వితీయా తత్పురుష సమాసం

ఇ) నా పాట = …………………………..
జవాబు:
నా యొక్క పాట – షష్ఠీ తత్పురుష సమాసం

3. కింది పంక్తులను గమనించి వాటిలో ఉన్న అలంకారములను గుర్తించి రాయండి.

* పువ్వుకీ – ముళ్ళకీ భేదం చెప్తే
ప్రవాహానికి నిశ్చలతకీ రూపం కలిస్తే.
“ఆలోచనకీ – ఆచరణకీ అర్థం చెప్తే
జవాబు:
పై గేయపంక్తులలో “అంత్యానుప్రాస అలంకారం ఉంది.

లక్షణం : పదాల, పాదాల, వాక్యాల, చరణాల చివరలో అక్షరాలు పునరుక్తమైతే, అది ‘అంత్యానుప్రాసాలంకారం’ అవుతుంది.

సమన్వయము : పై పాదాల్లో పదాల చివర ‘కీ’ అనే అక్షరం, పునరుక్తమయ్యింది. అంటే తిరిగి తిరిగి వచ్చింది – అలాగే వాక్యాల చివరలో “ప్తే, స్తే, ప్తే” – అనే సంయుక్తాక్షరం, పునరుక్తమయ్యింది. అందువల్ల పై పాదాల్లో ‘అంత్యానుప్రాస’ అనే శబ్దాలంకారం ఉంది.

* కిశోర్ లేడిపిల్లలా పరుగెత్తుతున్నాడు.
జవాబు:
పై వాక్యంలో ‘ఉపమాలంకారం’ ఉంది.

లక్షణం : ఉపమాన, ఉపమేయములకు పోలిక చెప్పినట్లయితే ‘ఉపమాలంకారం’ అవుతుంది.

సమన్వయము : పై వాక్యంలో

1. ‘లేడిపిల్ల’ అనేది ఉపమానము;
2. కిశోర్ అనేది “ఉపమేయం”
3. ‘లా’ ఉపమావాచకం
4. ‘పరుగెత్తుతున్నాడు’ అనేది సమానధర్మం.

పై విధంగా ఉపమాన, ఉపమేయములకు పోలిక చెప్పబడింది. కాబట్టి ఇది ఉపమాలంకారం.

* మీ ఇంటి వాతావరణం పండుగ వాతావరణమా అన్నట్లున్నది.
జవాబు:
పై వాక్యంలో ఉత్ప్రేక్ష అలంకారం ఉంది.

లక్షణం : సమాన ధర్మాన్ని బట్టి ఉపమేయాన్ని ఉపమానంగా ఊహించడాన్ని ఉత్ప్రేక్షాలంకారం అంటారు.

సమన్వయము : ఇక్కడ ‘పండుగ వాతావరణం’ అనేది ఉపమానం. ‘ఇంటి వాతావరణం’ అనేది ఉపమేయం. ఉపమేయం అయిన ఇంటి వాతావరణాన్ని, ఉపమానం అయిన ‘పండుగ వాతావరణం’ గా ఊహించారు. కాబట్టి ‘ఉత్ప్రేక్షాలంకారం’.

4. కింది వాక్యాలను కర్మణి వాక్యాలుగా రాయండి.

అ) ఆయన ప్రశ్నలను, సందేహాలను ‘కోరస్’ కవిత ద్వారా లేవనెత్తాడు. (కర్తరి వాక్యం)
జవాబు:
ఆయనచేత ప్రశ్నలు, సందేహాలు ‘కోరస్’ కవిత ద్వారా లెవనెత్తబడతాయి. (కర్మణి వాక్యం)

ఆ) నా మీద రాళ్ళు విసురుతారు. (కర్తరి వాక్యం)
జవాబు:
నా మీద రాళ్ళు విసరబడతాయి. (కర్మణి వాక్యం)

ప్రాజెక్టు పని

తెలుగు కవిత్వంలో అభ్యుదయ కవులుగా పేరు పొందిన ఎవరిదైన ఒకరి కవితలను సేకరించి నివేదిక రాసి, చదివి వినిపించండి.
జవాబు:
“శ్రీశ్రీ” గా పిలువబడే అభ్యుదయ కవి “శ్రీరంగం శ్రీనివాసరావు” గారు. ఆయన “మహాప్రస్థానం” అనే ఖండకావ్యం రాశాడు. ఆయన కవితలు రెండు పరిశీలిద్దాం.
జయభేరి
1. “నేను సైతం,
ప్రపంచాగ్నికి
సమిధ నొక్కటి ఆహుతిచ్చాను”.

2. నేను సైతం
ప్రపంచాబ్దపు
తెల్లరేకై పల్లవిస్తాను
నేను సైతం
విశ్వవీణకు
తంత్రినై మూర్ఛనలు పోతాను
నేను సైతం
భువన భవనపు
బావుటానై పైకి లేస్తాను”

పై గేయంపై నా అభిప్రాయం :
ఇక్కడ నేను అంటే శ్రీశ్రీ కాదు. శ్రీశ్రీ కంఠంతో పలుకుతున్న శ్రామికుడు. ప్రపంచం యొక్క అభ్యుదయం కోసం, ఆ శ్రామికుడు ఎన్నో త్యాగాలు చేశాడు. ఎంతో కృషి చేశాడు. గతంలో నేను సైతం అనే నుడికారం, మానవజాతి చరిత్రలో పేరుకు కూడా నోచుకోని ఒక సామాన్యుడికి ప్రాముఖ్యం కలిగిస్తోంది. తరతరాల నుండి ఇతడికి చరిత్రలో గుర్తింపు లేదు. ఇప్పుడితడు తిరగబడి తన ప్రాముఖ్యాన్ని గుర్తించవలసిందిగా ఘోషిస్తున్నాడు.

3. “మరో ప్రపంచం
మరో ప్రపంచం
మరో ప్రపంచం పిలిచింది
పదండి ముందుకు
పదండి త్రోసుకు
పోదాం పోదాం పైపైకి
కదం తొక్కుతూ
పదం పాడుతూ
హృదంతరాళం గర్జిస్తూ
పదండి పోదాం
వినబడలేదా
మరో ప్రపంచపు జలపాతం” ……………..

పై గేయంపై నా అభిప్రాయం :
పై మహాప్రస్థాన గేయం, ఒక యుద్ధగీతంలా నడచింది. ఇదొక వీరగానం. మహాప్రస్థానం అంటే గొప్ప ప్రయాణం. ప్రస్తుత దోపిడీ వ్యవస్థ నుంచి, ఈ పీడిత సమాజం నుంచి, సామ్యవాద వ్యవస్థకి, సమసమాజ వ్యవస్థకి, ప్రయాణం చేయడమే మహాప్రస్థానం. అభ్యుదయ మార్గం వైపు ప్రస్థానం సాగించాలన్నది శ్రీశ్రీ ప్రబోధం. భావావేశానికి తగిన శబ్దప్రయోగంతో, శ్రీశ్రీ మహాప్రతిభకి ఈ గేయం అద్దం పడుతుంది. ఈ గేయం రచనా కాలంనాటికే, రష్యాలో సామ్యవాదవ్యవస్థ అనే ‘మరోప్రపంచం’ ఏర్పడింది.

మహాప్రస్థాన గేయం ఒక మహాప్రవాహం. ప్రళయ ఝంఝా ప్రభంజనం. దీని వేగానికి తట్టుకోలేక సహృదయుడు, ఉక్కిరిబిక్కిరి అవుతాడు. దీని గమనవేగం, భావతీవ్రత, అంత శక్తివంతమైనవి.

వచన కవితా పంక్తులు – సారాంశము

I.

1 నుండి 6 పంక్తులు నేను –

నేను –
భూమికీ – ఆకాశానికీ వున్న
సంబంధాన్ని చెప్తే వీళ్ళు నవ్వుతారు,
నేను –
పువ్వుకీ – ముళ్ళకీ భేదం చెప్తే
వీళ్ళు కోప్పడుతారు

భావం :
భూమికీ, ఆకాశానికీ మధ్య ఎంత దూరం ఉన్నా, వాటికి ఉన్న సహజ సంబంధాన్ని గుర్తించాలి. పూలకు ఉన్న మెత్తదనాన్ని (సుకుమారత్వాన్ని), ముళ్ళకు ఉన్న కఠినత్వాన్ని గ్రహించాలి. నేను భూమ్యాకాశాలకు మధ్య ఉన్న సంబంధం గురించి చెపితే వీళ్ళు నవ్వుతారు. ముల్లుకూ, పువ్వుకూ తేడా చెపితే, కోపిస్తారు.

7 నుండి 12 పంక్తులు

నేను –
ప్రవాహానికీ నిశ్చలతకీ రూపం కల్పిస్తే
వీళ్ళు ససేమిరా ఒప్పుకోరు,
నేను –
ఆలోచనకీ – ఆచరణకీ అర్థం చెప్తే
వీళ్ళే అపార్థం చేసుకుంటారు,

భావం :
నీటి ప్రవాహంలోని చైతన్యానికీ, కదలని నీటికి గల తేడాను అర్థం చేసుకోవాలి. ఏవేవో చేయాలనుకొనే ఆలోచనలకూ, ఏమి చేయలేనితనానికీ మధ్య గల స్థితిని తెలుసుకోవాలి. ఇవేమీ అంగీకరించకుండా, తెలుసుకోకుండా, కోపంతో అపార్థం చేసుకోవద్దని కవి కోరుతున్నాడు.

3 నుండి 20 పంక్తులు

నేను –
మేధస్సుకీ – మూర్ఖత్వానికీ
సామ్యం చూపితే వీళ్ళు
నా మీద రాళ్ళు విసురుతారు.
నాకు తెలుసు
నేను మీ ముఖాలు చూసుకొండంటూ
ప్రతిబింబం చూపిస్తే వీళ్ళు ఆ అద్దాన్ని
ముక్కలు చెక్కలుగా పగుల గొట్టేస్తారు.

భావం :
నేను మూర్ఖుడికీ, తెలివి గలవాడికీ పోలికలు చూపిస్తే, సమాజం నామీద రాళ్ళు విసరుతుంది. మీరేమిటో మీరు తెలిసికోండని వారి ముఖం చూసుకోడానికి అద్దం చూపిస్తే, . దాన్ని ముక్కలుగా బద్దలు చేస్తుంది.

II.

1 నుండి 4 పంక్తులు నేను –

నేను –
గొంతెత్తి ఒంటరిగానే
పాట పాడినా మాట్లాడినా
నా గొంతు నొక్కేయ ప్రయత్నిస్తారు.

భావం :
కవి తాను ఎవరికోసమూ చూడకుండా, ఒంటరిగానే, తన ప్రగతిశీల భావాలను గొంతెత్తి పాడుతానంటున్నాడు. తన గొంతు పైకి విన్పించకుండా అణచి పెట్టాలని సమాజం ప్రయత్నిస్తుంది.

5 నుండి 10 పంక్తులు

“నేను –
ఒంటరిగా ఆలోచనలలో
ఊరికే ఊసుపోక పరుగులు తీస్తే
నన్ను పిరికి వెధవననీ
మూర్ఖున్ననీ
చూపుడు వేళ్ళతో చంపేస్తారు

భావం :
తన పాటను అడ్డుకోవాలని, తన మాటను అణచి వేయాలని చూసేవాళ్ళకు కవి తాను భయపడనంటాడు. సమాజం తనను పిరికివాడిగా మూర్ఖుడిగా ముద్రవేసినా, తాను లెక్కచేయనని కవి ఈ పంక్తుల్లో ప్రకటించాడు.

(11 నుండి 17 పంక్తులు)

అయినా నాకు తెలుసు
రేపు వీళ్ళే
నా పాటకి కోరస్ అందుకుంటారు –
నాకు భయం లేదు
నేను నేడు
ఈ పాట
ఒంటరిగానే పాడుకుంటాను !

భావం :
భవిష్యత్తులో, నేడు తనను వ్యతిరేకించిన వాళ్ళే, యథార్థాన్ని తెలుసుకొని తన మాటతో ఏకీభవిస్తారనీ, తన పాటతో గొంతు కలుపుతారనీ (కోరస్ అందిస్తారనీ), ఆశావహ దృక్పథాన్ని కవి వెల్లడించాడు. అప్పటి వరకూ తాను ఒంటరిగానే, భయం లేకుండా, తన హృదయంలోని భావనలను ప్రకటిస్తానని కవి ఆత్మవిశ్వాసంతో పలికాడు.

పాఠం ఉద్దేశం

తన చుట్టూ సమాజంలో జరుగుతున్న సంఘటనల మీద విద్యార్థికి ఒక అవగాహన కలిగి, ఏది మంచో, ఏది చెడో తెలుసుకొనేటట్లు చేయడం ఈ పాఠం ఉద్దేశం.

పాఠ్యభాగ వివరాలు

ప్రక్రియ – వచనకవిత
ఈ పాఠం వచనకవిత ప్రక్రియకు చెందినది. ఛందో నియమం లేని స్వేచ్ఛాకవిత్వాన్ని ‘వచనకవిత’ అంటారు. చెప్పేది వచనమే ఆ చెప్పే మాటల్లో ‘కవిత్వం’ పాలు వుంటేనే అది వచనకవిత అవుతుంది. వచనకవిత భావం ప్రధానంగా కవితాత్మక పంక్తులతో సాగుతుంది. వచనకవితలు ‘వస్తువు- అభివ్యక్తి-శిల్పం’ ఆధారంగా ప్రతిభ కలవిగా గుర్తింపబడతాయి.

ఈ పాఠం సలంద్ర లక్ష్మీనారాయణ రాసిన ‘చావుగీతం’ కవితా సంకలనం లోనిది.

కవి పరిచయం

పాఠం పేరు : ‘కోరస్’

కవి : సలంద్ర లక్ష్మీనారాయణ

దేని నుండి గ్రహింపబడింది : కవి రచించిన ‘చావుగీతం’ కవితా సంకలనం నుండి గ్రహించబడింది.

కవి జనన-మరణాలు : జననము : 12-01-1956
మరణము : 17-09-1986

జన్మస్థలము : నిజామాబాద్ పట్టణంలో జన్మించారు

తొలి కవితా సంపుటి : ‘వేడిగాలి’ అనే కవితా సంకలనం ద్వారా ఈయన తన మొదటి కవితా సంపుటిని అందించారు.

‘చావుగీతం’ సంచలనం : 1979లో ఈయన రచించిన ‘చావుగీతం’ కవితాసంపుటి సంచలనం సృష్టించింది.

దళిత సాహిత్యోద్యమం : ఈ కవి రచించిన ‘దళిత మానిఫెస్టో’ అనే కవిత, దళిత సాహిత్య ఉద్యమానికి పునాది అని చెప్పదగినది.

ప్రవేశిక

వాస్తవాలు కఠినంగా ఉంటాయి. సమాజం కొత్త పోకడలను తొందరగా స్వాగతించదు. అయినా వాటిని గురించి. పదే పదే చెబుతూ, ఆచరిస్తూ ఉంటే ఎన్నో ప్రయత్నాల తర్వాత గుర్తించి, ఆ తర్వాత అనుసరిస్తుంది కూడా. ఈ నిజం తెలిసిన కవి తన పాటకు సమాజం కోరస్ అవుతుందని ఎంతో ఆత్మ విశ్వాసంతో ప్రకటిస్తున్నాడు. ఆ వైనాన్ని చదివి తెలుసుకుందామా ?

These TS 9th Class Telugu Important Questions 10th Lesson వాగ్భూషణం will help the students to improve their time and approach.

TS 9th Class Telugu 10th Lesson Important Questions వాగ్భూషణం

PAPER – I : PART – A

I. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత (స్వీయరచన)

అ) కింది ప్రశ్నలకు ఐదు వాక్యాలలో జవాబులు రాయండి.

ప్రశ్న 1.
‘వాగ్భూషణం’ పాఠం ఆధారంగా మీరు నేర్చుకున్న ముఖ్యమైన మూడు విషయాలు రాయండి.
జవాబు:
మాట్లాడడం మనిషికి మాత్రమే లభించిన మంచి వరం. మాటలను అందంగా, ఒక పద్ధతి ప్రకారం, అనుకున్న అంశం మీద మాట్లాడితే శ్రోతలకు వీనులవిందు అవుతుంది. సంస్కారవంతమైన మాట మాత్రమే మనిషికి నిజమైన అలంకారం అంటారు పెద్దలు. ‘వాగ్భూషణం’ పాఠంలో డా॥ ఇరివెంటి కృష్ణమూర్తిగారు అమూల్యమైన అంశాలు ఎన్నో చక్కగా వివరించారు. వాటిలో ముఖ్యమైనవి –

1. ఉపన్యాసం చెప్పేటప్పుడు భయం, సిగ్గు లేకుండా మాటలు ధారాప్రవాహంగా మాట్లాడాలని
2. ఉపన్యాసంలో క్లుప్తత, స్పష్టత అవసరమని
3. వక్తృత్వం రాణించాలంటే తగిన పాండిత్యం ఉండాలని
4. విషయానికి తగ్గట్టుగా తన కంఠధ్వనిని పరిమితం చేసుకోవాలని
5. వక్తకు జ్ఞాపకశక్తి చాలా అవసరమని
6. వక్తృత్వంలో సమయ నియమం అతిముఖ్యమైన విషయమని నేను గ్రహించాను.

ప్రశ్న 2.
‘వక్తృత్వంలో సమయ నియమం అతిముఖ్యమైన విషయం’ ఎందుకో వివరించండి.
జవాబు:
‘వక్తృత్వంలో సమయ నియమం అతిముఖ్యమైన విషయం’ అన్నమాట నూటికి నూరుపాళ్ళు నిజం. ఎందుకంటే తక్కువ సమయం మాట్లాడినంత మాత్రాన శక్తిహీనుడు కాదు. నిజానికి గంటలకొద్దీ మాట్లాడేవాడు మంచివక్త కాడు. అయిదు నిముషాలు మాట్లాడినా చెప్పే అంశం శ్రోతలకు అర్థమైతే చాలు.

సమయం దాటడం వల్ల వక్తకు కీర్తిరాదు. అపోహల పాలవుతాడు. విషయం కూడా శ్రోతలకు పూర్తిగా అర్థంకాదు. ఎక్కువసేపు మాట్లాడాలనే ఉత్సాహం అనవసరమైన అంశాలకు దారితీస్తుంది. క్లుప్తమైన ఉపన్యాసం గొప్పది. అందువల్లనే వక్తృత్వంలో సమయ నియమం అతిముఖ్యమైన విషయం.

ప్రశ్న 3.
“వాక్శక్తి మనిషికి వరప్రసాదం” ఎలాగో తెల్పండి.
జవాబు:
మాట అనేది మనిషికి దేవుడిచ్చిన వరం. మనిషికీ, పశువుకీ భేదం ప్రధానంగా వాక్కు వల్లనే కలుగుతుంది. మనిషి తన తెలివితేటలవల్ల భాషను సృష్టించుకొన్నాడు. భాష సహజం కాదు కృత్రిమం. మనిషి మారుతున్నకొద్దీ అదీ మారుతూ ఉంటుంది. జీవితంలో వాక్శక్తి నిర్వహించే పాత్ర అమేయమైనది. వాక్ శక్తి వలనే మనిషి తన ఇబ్బందులను పోగొట్టుకోవడంలోను, ఇతరుల బాధలను పంచుకోవడంలోను కృతకృత్యుడవుతున్నాడు. కనుక వాక్శక్తి మనిషికి వరప్రసాదం అని చెప్పవచ్చు. అందుకే ‘మంచివాక్కు కల్పతరువు’ అని పెద్దలంటారు.

ప్రశ్న 4.
మాటకున్న శక్తి అనంతం, అప్రతిహతం అంటే ఏమిటి ?
జవాబు:
‘అనంతం’ అంటే అంతం లేనిది. మాటకున్న శక్తి ‘ఇంత’ అని చెప్పడానికి వీలుకాదు అని అర్థం. అలాగే ‘అప్రతిహతం’ అనగా ఎదురులేనిది. మాటకున్న శక్తితో విజయ పరంపర పొందవచ్చు అని అర్థం. మొత్తం మీద వాక్ శక్తి ‘అంతులేనిది, అడ్డులేనిది’ అని అర్థమవుతుంది. అధికారం ఉన్నవాడు ఆ ప్రాంతం వరకే అతని అధికారం చెల్లుతుంది. మరి మాటకారితనం ఉన్నవాడు ఈ ప్రాంతం, ఆ ప్రాంతం అనే భేదం లేకుండా ప్రపంచమంతా రాణిస్తాడు.

ప్రశ్న 5.
‘వాగ్భూషణం’ పాఠంలో అబ్రహాం లింకన్ మాటల ద్వారా నీవేమి గ్రహించావు?
జవాబు:
ఒకసారి అబ్రహాం లింకను ఎవరో గంటసేపు ప్రసంగించమన్నారు. గొప్పవక్తగా ప్రసిద్ధిపొందిన ఆ మహనీయుడు, “సరే పదండి ! అలాగే మాట్లాడుతాను” అన్నారు. అప్పుడు “ఏమీ ఆలోచించనక్కరలేదా ?” అని ప్రశ్నించారు అవతలివారు. లింకన్ “అయిదు నిమిషాలు మాట్లాడానికి ఒక గంటసేపు ఆలోచించవలసి ఉంటుంది. గంటసేపు ఆలోచన అనవసరం” అని సమాధానమిచ్చారు. దీనిని బట్టి సమయ నియమం వక్తకు అతిముఖ్యమైన విషయం అని గ్రహించాను.

ప్రశ్న 6.
‘Brievity is the soul of wit’ సామెత పాల్కురికి ఆలోచనకు ప్రతిధ్వని. ఎట్లా ?
జవాబు:
పరిమిత కాలంలో అభిలషితార్థాన్ని అందివ్వగలగడం సామాన్య విషయం కాదు. ఎంతో తపస్సు ఉంటేనే సాధ్యమవుతుంది. శబ్దప్రయోగంలో నిగ్రహం ఉంటేనే అది సాధ్యమవుతుంది. ఇందుకు ఉదాహరణగా పాల్కురికి సోమనాథుని “అల్పాక్షరములందు అనల్పార్థ రచన

కల్పించుటయ కాదె కవి వివేకంబు” అన్నది చెప్పవచ్చు. ఈ సూక్తి కేవలం కవిత్వానికే వర్తిస్తుందని అనుకోవడం పొరపాటు. ఆ మనీషి చాలా విస్తృతమైన అర్థాన్ని అందించాడు ఈ ద్విపదలో. అందుకే ‘Brievity is the soul of wit’ అన్న ఆంగ్లాభాణకం పాల్కురికి సోమనాథుని ఆలోచనకు ప్రతిధ్వనిగా చెప్పవచ్చు.

ప్రశ్న 7.
ఉత్తమ ఉపన్యాస కోవకు చెందినవారి పేర్లు మీకు తెల్సినవి రాయండి.
జవాబు:
ధృతరాష్ట్రుని కొలువులో శ్రీకృష్ణుడు చేసిన ఉపన్యాసం, విశ్వమత మహాసభలో వివేకానందస్వామి చేసిన ఉపన్యాసం, పెట్టిన ్బర్గ్ అబ్రహాం లింకన్ చేసిన ఉపన్యాసం, మన స్వాతంత్ర్య సమర కాలంలో బిపిన్ చంద్రపాల్, మౌలానా ఆజాద్, సుభాష్ చంద్రబోస్, జవహర్లాల్ వంటి ధీరోదాత్తుల ఉపన్యాసాలు ఉత్తమ ఉపన్యాస కోవకు చెందినవి.

ఆ) కింది ప్రశ్నలకు పది వాక్యాలలో జవాబులు రాయండి.

ప్రశ్న 1.
‘వాగ్భూషణం’ పాఠంలో మంచివక్తకు ఉండవలసిన లక్షణాలు ఏమేమి చెప్పబడినవో తెలుపండి ?
జవాబు:
“వాగ్భూషణం భూషణం” అన్నారు భర్తృహరి. మాట మాత్రమే మనిషికి నిజమైన అలంకారం. చక్కగా మాట్లాడే వ్యక్తినీ అందరూ గౌరవిస్తారు. మంచివాక్కు ఉన్నవారి మాటకు గౌరవం లభిస్తుంది. అంతేకాదు ఎదుటివారికి నచ్చచెప్పగలం.

విద్వత్తులేని వక్తృత్వం ఎంతోకాలం అంతటా రాణించదు. దానికై మంచివక్తకు ఉండవలసిన లక్షణాలను ‘వాగ్భూషణం’ పాఠం ద్వారా డా॥ ఇరివెంటి కృష్ణమూర్తి ఈ విధంగా తెలియజేస్తున్నారు.
వక్తకు ఉండవలసిన లక్షణాలు :

1. మంచి వక్త కావడానికి విద్యావిజ్ఞానాల అవసరం అంతగా లేకపోయినా కొంత మాత్రమైనా విద్య ఉండడం అవసరం.
2. వక్తకు జ్ఞాపకశక్తి చాలా అవసరం.
3. చెప్పదలచిన అంశాన్ని బిడియ పడకుండా ధారాప్రవాహంగా చెప్పాలి.
4. ప్రజల మనఃప్రవృత్తులను అర్థం చేసుకొని సహృదయంతో ఉపన్యసించాలి.
5. కన్నులకు కట్టినట్టు ఒక అంశాన్ని అభివర్ణించి చెప్పడం మంచివక్త లక్షణాల్లో ఒకటి.
6. పదజాలంతో చక్కని పరిచయం ఉండాలి.
7. ఉపన్యాసం వ్యంగ్యార్థాన్ని ఆశ్రయించిప్పుడే ఉత్తమ ఉపన్యాసం అవుతుంది.
8. శ్రోతల సంఖ్యను బట్టి తన ధ్వనిని, వక్త పరిమితులను కల్పించుకోవాలి.
9. వక్తృత్వంలో సమయ నియమం అతిముఖ్య విషయం.
10. వక్త తొలిపలుకులు నుండి చక్కని భాషతో చీకటిలో దివ్వె వెలిగినట్లుండాలి.

PAPER – I : PART – B

భాషాంశాలు – పదజాలం :

I. సొంతవాక్యాలు :

1. అప్రతిహతంగా : అప్రతిహతంగా సాగుతున్న అలెగ్జాండర్ దండయాత్రను పురుషోత్తముడు అడ్డుకున్నాడు.
2. అమేయము : రావణుడు అమేయమైన తపస్సుతో శివుని మెప్పించి ఆత్మలింగాన్ని పొందాడు.
3. ఉదాసీనత : రాముడు విద్యాభ్యాస సమయంలో ఎక్కడా ఉదాసీనత కనిపించనీయలేదు.
4. ఆచరణ : లాల్బహదూర్, టంగుటూరి ప్రకాశం వంటి నాయకులు తమ ఆశయాలను ఆచరణలో చూపించారు.
5. అంతర్లీనం : గంగా, యమునలు కనిపిస్తూ ప్రవహిస్తుంటే అంతర్లీనంగా సరస్వతీనది ప్రయాగ వద్ద ప్రవహించి త్రివేణి సంగమం ఏర్పడింది.
6. వినసొంపు : సామెతలు, జాతీయాలు వినసొంపుగా ఉండటమేగాక ఆలోచింపచేస్తాయి.
7. కల్పతరువు: కాశీనాథుని నాగేశ్వరరావుగారు పేదవిద్యార్థుల పాలిటి కల్పతరువు.
8. రూపుదిద్దుకొను : మంచి చదువు చదివి మంచి ఉద్యోగం సంపాదిస్తే మన కలలు రూపుదిద్దుకుంటాయి.
9. నిస్సంకోచంగా : పాఠం వింటున్నప్పుడు మనకు కలిగే అనుమానాలను నిస్సంకోచంగా ఉపాధ్యాయుని అడగాలి.
10. వ్యంగ్యార్థం : అన్నదమ్ములు కలిసి ఉండటమే గాక ధర్మాన్ని పాటించాలనే వ్యంగ్యార్థాన్ని రామాయణ, భారతాలు బోధిస్తాయి.
11. ధారాశుద్ధి : శ్లోకాలు, పద్యాలు కంఠస్థం చేయడంతో ధారాశుద్ధి పెరుగుతుంది.
12. వక్తృత్వకళ : సాధువులు, స్వామీజీలు వక్తృత్వకళ ద్వారానే మనలను ధర్మంపట్ల ఆకర్షిస్తారు.
13. తలమున్కలు : తీరిక లేకుండా ఉండటం – విద్యార్థులు రాజకీయాలలో తలమున్కలు కాకూడదు.
14. కన్నులకు కట్టినట్లు : చూస్తున్నట్లు – మా చరిత్ర మాస్టారు పాఠం కన్నులకు కట్టినట్లు చెబుతారు.

II. అర్థాలు:

ప్రశ్న 1.
ధారాళంగా మాట్లాడటం (ఉపన్యసించటం) అనే అర్థం వచ్చే పదం
A) మాట్లాడు
B) జవాబు
C) వక్తృత్వం
D) సంభాషణ
జవాబు:
C) వక్తృత్వం

ప్రశ్న 2.
నిరుద్యోగము యువతను నిద్రాణములో ఉంచుతున్నది – గీత గీసిన పదానికి అర్థం
A) నిద్రాస్థితి
B) ద్రావణస్థితి
C) కదలిక
D) చైతన్యము
జవాబు:
A) నిద్రాస్థితి

ప్రశ్న 3.
రాముని నాయకత్వంలో కపిసేన అమేయము ఐన బలం పొందింది.
A) మరువరాని
B) లెక్కింపశక్యం కాని
C) అద్భుత రసం
D) యుద్ధం చేయగల
జవాబు:
B) లెక్కింపశక్యం కాని

ప్రశ్న 4.
“నిరక్షరాస్యులు” అంటే అర్థం
A) రక్షణ లేనివారు
B) రహస్యంగా జీవించేవారు
C) రక్షణ ఉన్నవారు
D) చదువురానివారు
జవాబు:
D) చదువురానివారు

ప్రశ్న 5.
“కృపాణ ధార” అంటే అర్థం
A) ఆగనిధార
B) కత్తి అంచు
C) పదును పెట్టడం
D) పదునైన గొడ్డలి
జవాబు:
B) కత్తి అంచు

ప్రశ్న 6.
“తిరిగి జ్ఞప్తి చేసుకొంటూ చదవడం” అనే అర్థం గల పదం
A) బాహ్య పఠనం
B) పునశ్చరణ
C) మౌన పఠనం
D) మంత్రము
జవాబు:
B) పునశ్చరణ

ప్రశ్న 7.
ఒళ్ళు మరచిపోవడం – అనే అర్థం గల పదం
A) తన్మయత్వం
B) గర్వము
C) ధారాశుద్ధి
D) పరుండిపోవు
జవాబు:
A) తన్మయత్వం

ప్రశ్న 8.
“దృక్పథము” అనగా అర్థం
A) భాషణము
B) శ్రవణము
C) ఆలోచనా పద్ధతి
D) బాగుచేయుట
జవాబు:
C) సిగ్గుపడుట

ప్రశ్న 9.
చదువు విషయంలో బిడియం కూడదు – గీత గీసిన పదానికి అర్థం
A) సామెత
B) ముడుచుకొనిపోవు
C) సిగ్గుపడుట
D) ఆలోచన
జవాబు:
C) సిగ్గుపడుట

ప్రశ్న 10.
మాట్లాడే పద్ధతి – అనే అర్థం గల పదం
A) తీరుతెన్నులు
B) వచశ్శైలి
C) క్రమపద్ధతి
D) ధారణ పద్ధతి
జవాబు:
B) వచశ్శైలి

ప్రశ్న 11.
మౌనం కంటే, భాషణం మంచి సాధనం – గీత గీసిన పదానికి అర్థం
A) చర్చ
B) మాట్లాడటం
C) వినడం
D) గొడవ
జవాబు:
B) మాట్లాడటం

ప్రశ్న 12.
మాటకున్న శక్తి అనంతం, అప్రతిహతం – గీత గీసిన పదానికి అర్థం
A) అడ్డం
B) ఎదురు
C) అడ్డగించలేనిది
D) చూడలేనిది
జవాబు:
C) అడ్డగించలేనిది

ప్రశ్న 13.
ఆత్మవిశ్వాసమే ఉంటే దీనుడై పడి ఉండడు – గీత గీసిన పదానికి అర్థం
A) తనపై తనకు నమ్మకం
B) తనపై తనకు అధికారం
C) నమ్మకం
D) అధికారం
జవాబు:
A) తనపై తనకు నమ్మకం

ప్రశ్న 14.
ప్రతివ్యక్తి నిరంతర ప్రయత్నం వల్ల ఎంచుకున్న కళలో కౌశలం సంపాదిస్తాడు – గీత గీసిన పదానికి అర్థం
A) ఆరోగ్యం
B) అలవాటు
C) కుశలం
D) నేర్పు
జవాబు:
D) నేర్పు

III. ప్రకృతి, వికృతులు:

ప్రశ్న 1.
శక్తి అనే పదానికి వికృతి
A) సత్తి
B) శత్తి
C) స్తుతి
D) సత్తువ
జవాబు:
A) సత్తి

ప్రశ్న 2.
శాస్త్రము అనే పదానికి వికృతి
A) శాసనము
B) శతరము
C) చట్టము
D) చదును
జవాబు:
C) చట్టము

ప్రశ్న 3.
“స్నేహము” అనే పదానికి వికృతి
A) మైత్రి
B) నెయ్యము
C) నేస్తం
D) దోస్తానా
జవాబు:
B) నెయ్యము

ప్రశ్న 4.
“బాస” అనే పదానికి ప్రకృతి
A) బాష
B) భాష
C) భాషించు
D) బాడుగ
జవాబు:
B) భాష

ప్రశ్న 5.
పసులు మనకు జీవనాధారాలుగా మారాయి – గీత గీసిన పదానికి ప్రకృతి
A) చెట్లు
B) ధాన్యము
C) పశువులు
D) పసుపు
జవాబు:
C) పశువులు

ప్రశ్న 6.
మనిషి జీవితానికి దీపం చదువు – గీత గీసిన పదానికి వికృతి
A) దివ్యం
B) దీపు
C) లాంతరు
D) దివ్పే
జవాబు:
D) దివ్పే

ప్రశ్న 7.
ఎద, ఎడద, డెందము – అనే వికృతి పదాలు గల ప్రకృతి పదం
A) మనస్సు
B) బింబము
C) మతి
D) హృదయం
జవాబు:
D) హృదయం

ప్రశ్న 8.
“సద్దు” అనే పదానికి ప్రకృతి
A) శబ్దము
B) సద్దిమూడ
C) సుద్దులు
D) శుద్ధి
జవాబు:
A) శబ్దము

ప్రశ్న 9.
విన్నాణము – అనే పదానికి ప్రకృతి
A) తార్కాణము
B) విజ్ఞానము
C) విజ్ఞాపనము
D) విశేషణము
జవాబు:
B) విజ్ఞానము

ప్రశ్న 10.
“కష్టము” అనే పదానికి వికృతి
A) కర్జము
B) కసటు
C) కస్తి
D) ఉష్ణము
జవాబు:
C) కస్తి

ప్రశ్న 11.
మంచివక్త కావడానికి కొంత మాత్రమైనా విద్య ఉండడం అవసరం – గీత గీసిన పదానికి వికృతి
A) విద్దె
B) విదియ
C) విదయ
D) చదువు
జవాబు:
A) విద్దె

ప్రశ్న 12.
శ్రోతల హృదయాలలో ఆర్ద్రతను, రసికతను కలిగిస్తారు – గీత గీసిన పదానికి వికృతి
A) ఎదయం
B) ఎరదయం
C) హరదయం
D) ఎద
జవాబు:
D) ఎద

IV. పర్యాయపదాలు :

ప్రశ్న 1.
స్నేహం – అనే పదానికి పర్యాయపదాలు కాని జత.
A) మైత్రి, నెయ్యము
B) దోస్తి, చెలిమి
C) భావం, ద్రోహం
D) సఖ్యం, సంగడి
జవాబు:
C) భావం, ద్రోహం

ప్రశ్న 2.
కృపాణం, కరవాలం, ఖడ్గము – పర్యాయపదాలుగా గల
A) ఛురిక
B) బాకు
C) కైజారు
D) కత్తి
జవాబు:
D) కత్తి

ప్రశ్న 3.
మిత్రుడు – అనే పదానికి పర్యాయపదాలు
A) స్నేహితుడు, చెలిమి
B) నెచ్చెలికాడు, సఖుడు
C) దోస్తు, నేరం
D) సంగడికాడు, సోదరుడు
జవాబు:
B) నెచ్చెలికాడు, సఖుడు

ప్రశ్న 4.
కనకం మిక్కిలి విలువైన లోహం – గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు
A) కాంచనం, స్వర్ణం
B) పుత్తడి, తుత్తునాగం
C) పసిడి, లోహం
D) ధాతువు, బంగారం
జవాబు:
A) కాంచనం, స్వర్ణం

ప్రశ్న 5.
“తరువు” అనే పదానికి మరొక పర్యాయపదం గుర్తించండి.
A) శాఖ
B) భూరుహం
C) కాండం
D) మేడి
జవాబు:
B) భూరుహం

ప్రశ్న 6.
పలుకు, మాట, భాష, వాణి అనే పర్యాయపదాలు గల పదం
A) వ్యాకరణం
B) పదం
C) వాక్కు
D) ఉచ్చారణ
జవాబు:
C) వాక్కు

ప్రశ్న 7.
నిజం ఎప్పటికి జయిస్తుంది – గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు
A) సత్యము, ఋతము, నిక్కము
B) నిక్కువము, ఎక్కువ, మాట
C) సత్తు, నిబద్ధము
D) ధర్మము, న్యాయము, బాస
జవాబు:
A) సత్యము, ఋతము, నిక్కము

ప్రశ్న 8.
వివేకము, బోధ – అను పర్యాయపదాలు గల పదం
A) జ్ఞానము
B) తెలివి
C) సంగతి
D) చదువు
జవాబు:
B) తెలివి

ప్రశ్న 9.
వాక్ శక్తి మనిషికి వరప్రసాదం గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు
A) మాట్లాడటం, వినడం
B) బలం, బలపం
C) సత్తువ, బలం
D) బలగం, మాట్లాడటం
జవాబు:
B) బలం, బలపం

ప్రశ్న 10.
శ్రోతల సంఖ్యను బట్టి తన ధ్వనిని వక్త పరిమితులను కల్పించుకోవాలి – గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు
A) శబ్దం, చప్పుడు
B) సవ్వడి, గొంతు
C) సద్దు, భయం
D) గొంతు, కంఠం
జవాబు:
D) గొంతు, కంఠం

V. నానార్థాలు :

ప్రశ్న 1.
అదృష్టము, సంపద – అనే నానార్థాలు కల పదం
A) బంగారం
B) భాగ్యము
C) భోగము
D) వైభవం
జవాబు:
B) భాగ్యము

ప్రశ్న 2.
అక్షరము బాలుడు దిద్దుతున్నాడు – గీత గీసిన పదానికి నానార్థాలు
A) నాశనము లేనిది, కరిగిపోయేది.
B) అంకెలు, సంఖ్యలు
C) నాశనము లేనిది, అకారాది వర్ణమాల
D) అక్కరము, పెంపు
జవాబు:
C) నాశనము లేనిది, అకారాది వర్ణమాల

ప్రశ్న 3.
చిలుక, యుక్తితో మాట్లాడేవాడు అనే నానార్థాలు వచ్చే పదం
A) మేధావి
B) వాగ్మి
C) వాచాలుడు
D) అనువాదకుడు
జవాబు:
B) వాగ్మి

ప్రశ్న 4.
కళలు మనిషిని మైమరపిస్తాయి – గీత గీసిన పదానికి నానార్థాలు
A) చంద్రుని కళలు, అరవైనాల్గు కళలు
B) నిద్రకళ, శశికళ
C) కళారంగం, కాళిక
D) కలలు, కళలు
జవాబు:
A) చంద్రుని కళలు, అరవైనాల్గు కళలు

ప్రశ్న 5.
“ఊనిక” అనే పదానికి నానార్థాలు
A) ఉచ్చారణకు ఆధారము, ఆలంబన
B) ఊగులాట, ఒక కొలత
C) ఊతం , కొత్తది
D) చేయూత, పాతది
జవాబు:
A) ఉచ్చారణకు ఆధారము, ఆలంబన

ప్రశ్న 6.
“శక్తి”ని కొందరు ఆరాధిస్తారు – గీత గీసిన పదానికి నానార్థాలు
A) భుజబలం, యంత్రబలం
B) ఒక ఆయుధం, కారణం
C) బలము, పార్వతి, ఒక ఆయుధం
D) సత్తువ, ద్వారం
జవాబు:
A) భుజబలం, యంత్రబలం

ప్రశ్న 7.
చింత, అనే పదానికి నానార్థాలు
A) ఒక చెట్టు, భాగము
B) పులుపు, చింతపండు
C) ఒక చెట్టు, విచారము, ఆలోచన
D) కొంచెము, దుఃఖము
జవాబు:
C) ఒక చెట్టు, విచారము, ఆలోచన

ప్రశ్న 8.
రసము అనే పదానికి నానార్థాలు
A) నీరసము, పాదరసము
B) నవరసములు, నీరు, పిండిన సారము
C) ధారణ, ఆరు రుచులు
D) చారు, ద్రవము
జవాబు:
B) నవరసములు, నీరు, పిండిన సారము

ప్రశ్న 9.
శ్వాసకోసం ముక్కును సృష్టికర్త ఏర్పాటు చేసాడు – గీత గీసిన పదానికి నానార్థాలు
A) పుట్టించుట, ప్రవర్తన
B) నడక, నడత
C) సృజించుట, ప్రకృతి
D) స్వభావం, నడత
జవాబు:
C) సృజించుట, ప్రకృతి

ప్రశ్న 10.
సమస్య పరిష్కరించేటప్పుడు భాషణం మంచి సాధనం – గీత గీసిన పదానికి నానార్థాలు
A) ఉపకరణం, ఉపాయం
B) సాధించు, ఫలితం
C) ఆలోచన, ధైర్యం
D) తెలివి, వివేకం
జవాబు:
A) ఉపకరణం, ఉపాయం

VI. వ్యుత్పత్యర్థములు :

ప్రశ్న 1.
క్షరము (నాశనము) లేనిది – అనే వ్యుత్పత్తి గల పదము
A) అక్షరము
B) క్షీరము
C) భక్షణము
D) వినాశము
జవాబు:
A) అక్షరము

ప్రశ్న 2.
సృష్టి ఆది నుండి ఉన్న నీరు – అనే వ్యుత్పత్తి గల పదము
A) ఆనీరు
B) కన్నీర
C) మున్నీరు
D) పన్నీరు
జవాబు:
C) మున్నీరు

ప్రశ్న 3.
హృదయం – అనే పదానికి సరియైన వ్యుత్పత్తి
A) సౌందర్యమును గమనించునది (మనస్సు)
B) (సౌందర్యముచే) హరింపబడునది (మనస్సు)
C) సౌందర్యాదులను చూసి సంతోషించునది (మనస్సు)
D) ఒకరికి ఊరక ఇచ్చివేయునది (మనస్సు)
జవాబు:
B) (సౌందర్యముచే) హరింపబడునది (మనస్సు)

ప్రశ్న 4.
“వసుమతి” అనే పదానికి సరియైన వ్యుత్పత్తి
A) (వసు) బంగారము గర్భము నందు కలది (భూమి)
B) వసువు అనే రాజు పాలించునది (భూమి)
C) వసువు మతిగాగలది (భూమి)
D) (వసు) బంగారము అతిగా కలది (భూమి)
జవాబు:
A) (వసు) బంగారము గర్భము నందు కలది (భూమి)

ప్రశ్న 5.
జయింప శక్యము కానివాడు – అనే వ్యుత్పత్తి గల పదం
A) జితుడు
B) జయుడు
C) అజేయుడు
D) విజేత
జవాబు:
C) అజేయుడు

ప్రశ్న 6.
“బాగుగా దాచబడినది” – అనే వ్యుత్పత్తి గల పదం
A) దాగుకొను
B) నిక్షిప్తము
C) ఆక్షేపణము
D) మరుగుపరచు
జవాబు:
B) నిక్షిప్తము

ప్రశ్న 7.
హరింపబడునది – అనే వ్యుత్పత్తి గల పదం
A) హరి
B) స్వర్గం
C) పాపం
D) హృదయం
జవాబు:
D) హృదయం

ప్రశ్న 8.
నాశనం పొందనిది – అనే వ్యుత్పత్తి గల పదం
A) అక్షరం
B) వయస్సు
C) స్త్రీ
D) కీర్తి
జవాబు:
A) అక్షరం

ప్రశ్న 9.
సత్పురుషులందు జనించేది – అనే వ్యుత్పత్తి గల పదం
A) పుణ్యం
B) సత్యం
C) న్యాయం
D) ధర్మం
జవాబు:
B) సత్యం

PAPER – II : PART – A

అపరిచిత గద్యాలు

ప్రశ్న 1.
కింది పేరా చదివి, అర్థవంతమైన ఐదు ప్రశ్నలు రూపొందించండి.

విజ్ఞానశాస్త్రం ఎంతో పెరిగింది. దానివల్ల మనుషుల ఆలోచనలో మార్పు వచ్చింది. దాని ఫలితంగా జీవన విధానంలో చాలా మార్పులు వచ్చాయి. ఆ మార్పులన్నీ సాహిత్య ప్రక్రియల్లో కనపడుతూ ఉంటాయి. సామాన్య మనుషుల జీవితం, వాళ్ళ జీవితంలో సమస్యలు చిత్రించి, పరిష్కారం సూచించడమే సాహిత్య ప్రక్రియలు చెయ్యవలసిన పని అనే భావం ఏర్పడింది.

అందువల్ల సాహిత్యం ఇదివరకటిలాగా పండితులకు, జమీందారులకు పరిమితం కాదు. సాహిత్యం కేవలం చదివి ఆనందించడానికే అన్న అభిప్రాయాలు మారిపోయాయి. సామాన్యులలోకి సాహిత్యం వచ్చేసింది. అందుకు అనువైన ప్రక్రియలే కథానిక, నాటిక, ప్రహసనం, నవల మొదలైనవి. అందుకే వీటిలోని భాష వినగానే అర్థమయ్యేటంతగా సరళంగా ఉండటం ప్రధాన లక్షణమైంది. అంతేకాక రోజువారీ జీవితంలో సామాన్య ప్రజలు మాట్లాడే భాషే ‘వ్యావహారికం’ అనే పేరున ఒక స్పష్టమైన రూపంతో పత్రికల వల్ల బాగా ప్రచారం అయింది.

ముఖ్యంగా నాటకాల్లో, నాటికల్లో కథ అంతా పాత్రల సంభాషణ ద్వారానే జరుగుతుంది కనుక, ఆయా పాత్రలకు ఉచితమైన భాష ఆయా పాత్రల చేత పలికించడం అనేది ముఖ్యమైన లక్షణమైంది. ఉదాహరణకి, ఒక నాటికలో ఏమీ చదువుకోని ఒక పల్లెటూరి మనిషి గ్రాంథికభాషలో సంభాషణ జరిపినట్లు రచయిత రాస్తే ఆ నాటిక లక్ష్యమే దెబ్బతిని హాస్యాస్పదం అవుతుంది.
జవాబు:
ప్రశ్నలు

1. దేనివల్ల మనుషుల ఆలోచనలో మార్పు వచ్చింది ?
2. సాహిత్య ప్రక్రియలు చెయ్యవలసిన పని ఏమిటి ?
3. భాషకు ప్రధాన లక్షణం ఏమిటి ?
4. వ్యావహారికం అంటే ఏమిటి ?
5. నాటకాల్లో, నాటికల్లో వాడే భాషకు ముఖ్యమైన లక్షణమేది ?

ప్రశ్న 2.
కింది పేరా చదివి, అర్థవంతమైన ఐదు ప్రశ్నలు రూపొందించండి.

భాష నేర్చుకోవడం రెండు రకాలు. భాష కోసం భాష, విషయం కోసం భాష, భాషా స్వరూప స్వభావాలను సమగ్రంగా అధ్యయనం చేయడం మొదటి రకంలోనిది. శాస్త్ర సాంకేతిక విషయాలను, సాహిత్య సాంస్కృతిక విషయాల వంటి వాటినీ అధ్యయనం చెయ్యడం రెండో రకంలోనిది. అలాగే భాష కూడా రెండు రకాలుగా తయారయింది. ప్రాచీన (కావ్య) భాష, ఆధునిక (ప్రమాణ) భాష.

సాహిత్యంలో తరతరాల వారసత్వాన్ని అవగాహన చేసుకొని ఆనందించడానికి ప్రాచీన భాష ఉపయోగిస్తుంది. కాని దాన్ని గురించి చెప్పడానికీ, రాయడానికీ ఆధునిక భాషే కావాలి. ఎందువల్లనంటే ఏ కాలంలో జీవించేవాడి ఆలోచనా, అలవాట్లూ ఆ కాలంనాటి భాషలోనే సాగుతుంటాయి కనుక. ప్రాచీన భాష ప్రయోజనం పరిమితం. ఆధునిక భాష ప్రయోజనం అపరిమితం. వివిధ శాస్త్ర విషయాలను వివరించడానికే కాదు, పూర్వ భాషా సాహిత్యాలను వివరించడానికి కూడా ఆధునిక భాషే కావాలి.
జవాబు:
ప్రశ్నలు

1. భాషను ఏయే రకాలుగా నేర్చుకొంటాము ?
2. భాష ఎన్ని రకాలుగా తయారయింది ?
3. ప్రాచీన భాష ఎందుకు ఉపయోగిస్తుంది ?
4. ఆధునిక భాష ఉపయోగం ఏమిటి ?
5. ఏ భాష ప్రయోజనం పరిమితం ?

PAPER – II : PART – B

భాషాంశాలు – వ్యాకరణం

కింది వాటికి సరైన సమాధానం గుర్తించి, (A, B, C, D) సంకేతాన్ని కుండలీకరణంలో రాయండి.

I. సంధులు:

ప్రశ్న 1.
సవర్ణదీర్ఘ సంధికి ఉదాహరణ కానిది.
A) అల్ప + అక్షరము
B) రస + ఆనందము
C) దీర్ఘ + ఉపన్యాసము
D) అనల్ప + అర్థము
జవాబు:
C) దీర్ఘ + ఉపన్యాసము

ప్రశ్న 2.
గుణసంధికి ఉదాహరణ కానిది.
A) పరభాగ్య + ఉపజీవి
B) యథా + ఉచితం
C) సు + ఉక్తి
D) కళా + ఉపాసన
జవాబు:
C) సు + ఉక్తి

ప్రశ్న 3.
ప్రతి + ఏకత → ప్రత్యేకత. ఇది ఏ సంధి ?
A) గుణసంధి
B) ఇత్వసంధి
C) యణాదేశ సంధి
D) యడాగమ సంధి
జవాబు:
C) యణాదేశ సంధి

ప్రశ్న 4.
ఆమ్రేడిత సంధికి ఉదాహరణ
A) మొదట + మొదట
B) నిడు + ఊర్పు
C) ఏక + ఏక
D) ప్రతి + ఏకత
జవాబు:
A) మొదట + మొదట

ప్రశ్న 5.
వీరందరూ విద్యార్థులు – గీత గీసిన పదం ఏ సంధి ?
A) సరళాదేశ సంధి
B) సవర్ణదీర్ఘ సంధి
C) విసర్గ సంధి
D) స్వాధి సంధి
జవాబు:
B) సవర్ణదీర్ఘ సంధి

ప్రశ్న 6.
ప్రణాళికలు అభ్యుదయమునకు బాటలు కావాలి – గీత గీసిన పదాన్ని విడదీస్తే
A) భ్యు + దయము
B) ఉ + ఉదయం
C) అభి + ఉదయం
D) అభ్యు + ఉదయం
జవాబు:
C) అభి + ఉదయం

ప్రశ్న 7.
రాముడు + అతడు; పద్యము + అడిగె అనే సంధి విడదీసిన పదములలో పూర్వ పరస్వరములు
A) ఉ + అతడు
B) ఉ + అడిగె
C) ఉ + అ
D) డు + ము
జవాబు:
C) ఉ + అ

ప్రశ్న 8.
క్రింది వానిలో త్రికములు
A) ఆ, ఈ, ఏ
B) ఏ, ఓ, అర్
C) ఇ, ఉ, ఋ
D) అ, ఇ, ఉ
జవాబు:
A) ఆ, ఈ, ఏ

ప్రశ్న 9.
క్రింది వానిలో పరుషములు
A) క, చ, ట, త, ప
B) గ, స, డ, ద, వ
C) గ, జ, డ, ద, బ
D) క, చ, ట, త, ప
జవాబు:
D) క, చ, ట, త, ప

ప్రశ్న 10.
ప్రథమ మీది పరుషములకు ఆదేశముగా వచ్చు అక్షరములు
A) క, చ, ట, ద, బ
B) గ, జ, డ, త, ప
C) గ, జ, డ, ద, బ
D) చ, త, ప, స, ద, వ
జవాబు:
A) క, చ, ట, ద, బ

ప్రశ్న 11.
ఇ, ఉ, ఋ లకు ఏ, ఓ, అర్లు ఆదేశంగా రావాలంటే ముందు ఉండవలసిన అచ్చు
A) ఇకారం
B) కారం
C) అకారం
D) ఋకారం
జవాబు:
C) అకారం

II. సమాసాలు:

ప్రశ్న 1.
షష్ఠీ తత్పురుష సమాసమునకు ఉదాహరణ
A) ప్రజా హృదయాలు
B) విద్యావిజ్ఞానాలు
C) ధీరోదాత్తులు
D) అప్రతిహతము
జవాబు:
A) ప్రజా హృదయాలు

ప్రశ్న 2.
వాక్కు అనెడు భూషణము. ఈ విగ్రహవాక్యం ఏ సమాసము ?
A) విశేషణ పూర్వపదము
B) సంభావనా పూర్వపదము
C) రూపక సమాసము
D) బహువ్రీహి
జవాబు:
C) రూపక సమాసము

ప్రశ్న 3.
వ్యంగ్యమైన అర్థం అనే విగ్రహవాక్యాన్ని సమాసంగా మార్చగా
A) వ్యంగ్యానికి అర్ధం
B) వ్యంగ్యార్థం
C) వ్యంగ్యముల అర్థం
D) వ్యంగ్యం అర్థం
జవాబు:
B) వ్యంగ్యార్థం

ప్రశ్న 4.
“అంతము కానిది” విగ్రహవాక్యమును సమాసంగా మార్చగా
A) అంతంత మాత్రం
B) అనంతము
C) అనంతపురము
D) విశ్వం
జవాబు:
B) అనంతము

ప్రశ్న 5.
మన శక్తిసామర్ధ్యాలు పెంచుకోవాలి – గీత గీసిన పదానికి విగ్రహవాక్యం
A) శక్తికి తగిన సామర్థ్యం
B) శక్తికి మించిన సామర్థ్యం
C) శక్తి మరియు సామర్థ్యం
D) శక్తి వలన సామర్థ్యం
జవాబు:
C) శక్తి మరియు సామర్థ్యం

ప్రశ్న 6.
మన పఠనాసక్తి గ్రంథాలయం తీరుస్తుంది – గీత గీసిన పదం ఏ సమాసం ?
A) సప్తమీ తత్పురుష
B) షష్ఠీ తత్పురుష
C) పంచమీ తత్పురుష
D) ద్వంద్వ సమాసము
జవాబు:
A) సప్తమీ తత్పురుష

ప్రశ్న 7.
ధీరుడును, ఉదాత్తుడను – సమాసనామం
A) విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయం
B) విశేషణ ఉభయపద కర్మధారయం
C) ద్వంద్వ సమాసం
D) షష్ఠీ తత్పురుష సమాసం
జవాబు:
B) విశేషణ ఉభయపద కర్మధారయం

ప్రశ్న 8.
యథోచితము – అనే సమాసపదమునకు విగ్రహవాక్యము
A) యథా ఉచితము
B) యథాకు ఉచితము
C) ఉచితమునకు తగినట్లు
D) యథా వంటి ఉచితము
జవాబు:
C) ఉచితమునకు తగినట్లు

ప్రశ్న 9.
అప్రతిహతము – సమాసనామము
A) నఞ తత్పురుష
B) ప్రథమా తత్పురుష
C) నజ్ తత్పురుష
D) నయ్ తత్పురుష
జవాబు:
A) నఞ తత్పురుష

ప్రశ్న 10.
ఉభయ పదార్థ ప్రధానము
A) ద్విగు సమాసము
B) ద్వంద్వ సమాసము
C) షష్ఠీ తత్పురుష
D) బహువ్రీహి
జవాబు:
B) ద్వంద్వ సమాసము

ప్రశ్న 11.
సంఖ్య ముందుగా (విశేషణంగా) వచ్చే సమాసం
A) ద్విగు సమాసము
B) ద్వంద్వ సమాసము
C) షష్ఠీ తత్పురుష
D) బహువ్రీహి
జవాబు:
A) ద్విగు సమాసము

III. వాక్యములు :

ప్రశ్న 1.
“వారు ఏమీ ఆలోచించ నక్కరలేదా ?” అని ప్రశ్నించారు. పరోక్ష కథనంలో రాయగా
A) వారు ఏమీ ఆలోచించ నక్కరలేదని చెప్పారు.
B) వారు ఆలోచించి ఏమీ అక్కరలేదన్నారు.
C) ఏమీ ఆలోచించనక్కరలేదని, వారన్నారు.
D) ఏమీ ఆలోచించారు మీరు అన్నారు వారు.

ప్రశ్న 2.
‘మంచివక్త మంచి ఉపన్యాసం ఇస్తాడు”. కర్మణి వాక్యంగా మార్చి రాయగా
A) మంచివక్తకు మంచి ఉపన్యాసం ఇవ్వబడుతుంది.
B) మంచివక్త నుండి మంచి ఉపన్యాసం ఇవ్వబడుతుంది.
C) మంచివక్త చేత మంచి ఉపన్యాసం ఇవ్వబడుతుంది.
D) మంచివక్తలే మంచి ఉపన్యాసకులుగా గుర్తించబడుతారు.
జవాబు:
C) మంచివక్త చేత మంచి ఉపన్యాసం ఇవ్వబడుతుంది.

ప్రశ్న 3.
“గొల్లపూడి మంచి నటుడు, గొల్లపూడి మంచి రచయిత.” సంయుక్త వాక్యంలోకి మార్చి రాయగా
A) గొల్లపూడికి మంచి నటుడుగానే గాక గొల్లపూడి మంచి రచయిత అనవచ్చు.
B) గొల్లపూడి మంచి నటుడుగాను, గొల్లపూడి మంచి రచయితగాను కీర్తి పొందాడు.
C) గొల్లపూడి మంచినటుడు మరియు రచయిత.
D) మంచి నటుడిగా, మంచి రచయితగా గొల్లపూడి పేరు చెప్పవచ్చు.
జవాబు:
C) గొల్లపూడి మంచినటుడు మరియు రచయిత.

ప్రశ్న 4.
లింగయ్య చేత ఉసిరికాయ తీసి నాయకునికి ఇవ్వబడింది. కర్తరి వాక్యంలోకి మార్చండి.
A) లింగయ్య ఉసిరికాయ తీసి నాయకునికి ఇచ్చాడు.
B) ఉసిరికాయ లింగయ్య చేత నాయకుడు తీసుకున్నాడు.
C) లింగయ్య ఉసిరికాయతో నాయకునికి ఇచ్చాడు.
D) లింగయ్య, నాయకుడు ఉసిరికాయ తీసి ఇచ్చాడు.
జవాబు:
A) లింగయ్య ఉసిరికాయ తీసి నాయకునికి ఇచ్చాడు.

IV. అలంకారాలు :

ప్రశ్న 1.
నా చొక్కా మల్లెపూవు వలె తెల్లగా ఉన్నది – ఈ వాక్యములో ఉన్న అలంకారము
A) ఉత్ప్రేక్ష
B) ఉపమా
C) ఛేకానుప్రాస
D) రూపక
జవాబు:
B) ఉపమా

ప్రశ్న 2.
వంటశాల గంట ఒంటిగంటకు మోగింది ఈ వాక్యంలో ఉన్న అలంకారం
A) అంత్యానుప్రాస
B) ఛేకానుప్రాస
C) వృత్త్యనుప్రాస
D) యమకము
జవాబు:
C) వృత్త్యనుప్రాస

ప్రశ్న 3.
కురిసింది వానజల్లు; మెరిసింది హరివిల్లు; చిరునవ్వుల విరిజల్లు. ఈ వాక్యాలలో ఉన్న అలంకారం
A) ఛేకానుప్రాస
B) అంత్యానుప్రాస
C) లాటానుప్రాస
D) లాటానుప్రాస
జవాబు:
B) అంత్యానుప్రాస

ప్రశ్న 4.
శార్దూల పద్యానికి యతి
A) 12వ అక్షరం
B) 13వ అక్షరం
C) 14వ అక్షరం
D) యతిలేదు
జవాబు:
B) 13వ అక్షరం

Telangana SCERT 9th Class Telugu Grammar Telangana వ్యాసాలు Questions and Answers.

TS 9th Class Telugu Grammar వ్యాసాలు

1. వాతావరణ కాలుష్యం

‘ఆరోగ్యమే మహాభాగ్యం’ అన్నారు పెద్దలు. వాతావరణం పరిశుభ్రంగా ఉండి, చక్కటి ఆరోగ్యకరంగా ఉంటే మానవుని జీవితం ఆనందదాయకంగా ఉంటుంది. మానవునికి హానికరమైన పదార్థాలు వాతావరణంలో కలిసి ఉంటే దానిని వాతావరణ కాలుష్యం అంటారు.

వివిధ కర్మాగారాలు, పరిశ్రమలు, లెక్కలేనన్ని మోటారు వాహనాలు, మురికినీరు మొదలైనవి వాతావరణ కాలుష్యానికి కారణాలు. కర్మాగారాల వల్ల నదులన్నీ మురికినీటితో నిండిపోయి జలకాలుష్యం ఏర్పడుతోంది. పరిశ్రమలవల్ల గాలి కలుషితమవుతోంది. ‘మోటారు వాహనాల వల్ల నగరాలలోను, పట్టణాలలోను ధ్వని కాలుష్యం ఎక్కువవుతోంది.

వాతావరణ కాలుష్యం చాలా భయంకరంగా తయారయింది. పారిశ్రామికీకరణ వల్ల ఈ సమస్య మరీ ఘోరంగా తయారయింది. వాతావరణ కాలుష్యం మానవుని మనుగడకే పెద్ద సవాలుగా పరిణమించింది. దీనివల్ల ఉదరకోశవ్యాధులు, ఊపిరితిత్తుల వ్యాధులు, కేన్సర్, గుండెజబ్బుల వంటి వ్యాధులు పెరిగిపోతున్నాయి.

వాతావరణ కాలుష్య నివారణకు ప్రభుత్వం ప్రత్యేకమైన ప్రణాళికలు తయారుచేసి అమలు చేయాలి. పరిశ్రమలు, కర్మాగారాలు మానవుల నివాసాలకు దూరంగా నెలకొల్పాలి. ప్రతి వ్యక్తి తనఇంటినీ, పరిసరాలనూ పరిశుభ్రంగా ఉంచుకోవాలి. అవకాశం ఉన్నచోట మొక్కలను విరివిగా పెంచాలి. ఐక్యరాజ్యసమితి, ప్రపంచ ఆరోగ్యసంస్థలు పరిశోధనలు చేసి వాతావరణ కాలుష్య నివారణకు తగు సూచనలు చేశాయి. వాటిని మనం విధిగా పాటించాలి.

2. బాలకార్మికులు

నిరక్షరాస్యత, కుటుంబ ఆర్థిక పరిస్థితులు, కరవు కాటకాల కారణంగా లక్షలాది పిల్లలు చిన్న వయస్సులోనే కార్మికులుగా చేరుతున్నారని అంతర్జాతీయ కార్మిక నిర్వహణ సంస్థ (ఐ.ఎల్.ఒ.) తన సర్వేలో వెల్లడించింది.

ప్రపంచంలో ఏ దేశంలోనూ లేనంతగా భారతదేశంలో బాలకార్మిక వ్యవస్థ ఉందని ఐ.ఎల్.ఒ. నిర్వహించిన సర్వేలో తెలియజేసింది. దేశంలో ఆంధ్రప్రదేశ్లోనే అత్యధికంగా బాలకార్మికులు ఉన్నారని ఆ నివేదికలో పేర్కొన్నారు.

బాలకార్మిక వ్యవస్థను నిర్మూలించడానికి చర్యలు తీసుకుంటామని ప్రభుత్వం పలు సందర్భాలలో చేస్తున్న ప్రకటనలు కేవలం ప్రకటనలుగానే మిగిలిపోతున్నాయి. కాబట్టి నిర్దిష్టమైన ప్రణాళికను ఏర్పాటు చేసి అది అమలు జరిగేటట్లు చూడాలి. ప్రభుత్వం రూపొందించిన బాలకార్మిక నియంత్రణ చట్టం సరిగా అమలు అయ్యేటట్లు చూడాలి.

భారతదేశంలో 8.7 కోట్ల మంది బాలలు పాఠశాలలకు వెళ్ళడం లేదని, వీరంతా ఇళ్ళలోను, కర్మాగారాల్లోను, పొలాల్లోను పని చేస్తున్నారని ‘గ్లోబల్ మార్చ్ ఎగనెస్ట్ చైల్డ్ లేబర్’ అనే అంతర్జాతీయ సంస్థ పేర్కొంది. కాబట్టి బాలకార్మికుల కోసం ప్రత్యేక పాఠశాలలు నెలకొల్పాలి. వాళ్ళు చదువుకొనే అవకాశం కల్పించాలి.

మన రాష్ట్రంలో 16 లక్షల మంది బాలకార్మికులు ఉన్నారు. బాలకార్మిక వ్యవస్థను పూర్తిగా రూపుమాపేందుకు ప్రభుత్వం తగు చర్యలు తీసుకుంటున్నది.

బాలకార్మికులను కూలివారుగానే చూస్తే వారు కార్మికులుగానే మిగిలిపోతారు. వారిలో ఉన్న యోగ్యతను, ప్రతిభను వెలికి తీసేందుకు సహకారం అందజేస్తే భవిష్యత్తులో ఒక మంచి నిపుణుడిని అందించేందుకు అవకాశం ఉంటుంది. కాబట్టి ప్రజలు కూడా బాలకార్మిక వ్యవస్థ నిర్మూలనకు సహకరించాల్సిన అవసరం ఎంతైనా ఉంది.

3. కరవు నివారణోపాయాలు

అనావృష్టి వల్ల కరవు వస్తుంది. వరుసగా కొన్నేండ్లు కరువు వస్తే క్షామం ఏర్పడుతంది. సామాన్య వర్షపాతంలో 75% కన్నా తక్కువ వర్షపాతం ఉండే స్థితిని ‘కరవు’గాను, 50% కన్నా తక్కువ వర్షపాతం ఉండే స్థితిని ‘తీవ్రమైన కరవు’ గాను భారత వాతావరణ శాఖ నిర్వచించింది.

ఋతుపవనాల నియమరహిత స్వభావం వల్ల దేశంలో ఏదో ఒకచోట ప్రతి సంవత్సరం తరచుగా కరవులు సంభవిస్తున్నాయి. ఎక్కువగా వాయవ్య భారతదేశం, ఆ తరువాత దక్షిణ మరియు మధ్య భారతదేశంలో తరచుగా కరవులు సంభవిస్తున్నాయి. రాజస్థాన్, ఆంధ్రప్రదేశ్, మహారాష్ట్ర, బీహార్, మధ్యప్రదేశ్, ఒడిశా, ఉత్తరప్రదేశ్, గుజరాత్, కర్ణాటక, తమిళనాడులు ౬తిగా కరవులు సంభవించే రాష్ట్రాలు.

వారణోపాయాలు :

1. కరవు పీడిత ప్రాంతాలలో భూమిశిస్తు పూర్తిగా తొలగించడం గానీ, తగ్గించడం గానీ చేయాలి.
2. క్షామపీడిత ప్రాంతాలలో ప్రజలు తిరిగి వ్యవసాయం చేసుకొనేందుకు వీలుగా ఆర్థిక సహాయం అందించడం, నీటిపారుదల సౌకర్యాలు కలిగించడం వంటివి చేయాలి.
3. ఆయా ప్రాంతాల అవి ఏయే పంటలు వేస్తే బాగా పండుతాయో వ్యవసాయదారులకు సూచనలిచ్చాలి.
4. పండిన పంటలకు మార్కెటింగ్ సౌకర్యం కలిగించాలి.
5. తుపానులు వచ్చినపుడు తట్టుకొని, నిలబడి పంటనిచ్చే కొత్త రకాలను శాస్త్రజ్ఞులు కనిపెట్టాలి.
6. వాతావరణ సమతౌల్యాన్ని కాపాడాలి.

కరవు నష్టాలను తగ్గించేందుకు భారత ప్రభుత్వం “కరవుకు గురయ్యే ప్రాంతాల ప్రణాళిక (Drought prone area programme) ప్రవేశపెట్టింది. ఈ ప్రణాళికలో నీటిపారుదల, మృత్తికా పరిరక్షణ, వనీకరణ మొదలగు పథకాలున్నాయి. ప్రభుత్వమేకాకుండా ప్రజలు కూడా మానవతా దృష్టితో కరవుపీడిత ప్రాంతీయులను ఆదుకోవడం తమ కర్తవ్యంగా భావించాలి.

4. పర్యావరణ సంరక్షణ

భూమి, నీరు, గాలి మొదలైన వాటితో మనిషికి ఉండే అవినాభావ సంబంధమే పర్యావరణం. కాబట్టి పర్యావరణం అంటే పరిసరాల వాతావరణం అని అర్థం. పరిసరాల వాతావరణం కలుషితం కాకుండా కాపాడుకోవడమే పర్యావరణ సంరక్షణ అనబడుతుంది.

ప్రాణులు నివసించేది నేలపైన గదా ! ఆ నేలతల్లిని సరిగా చూసుకోవాలి. భూమిపై చెత్తా, చెదారమే కాదు ఓషధులుంటాయి. చెట్లుంటాయి.: జంతువులుంటాయి. మనం జీవించటానికి ఆహారం లభించేది భూమి వల్లనే గదా ! రసాయనిక ఎరువుల వాడకం వల్ల భూమి నిస్సారమైపోతోంది. భూమిని ఆరోగ్యంగా ఉంచాలి. భూమి సమతౌల్యాన్ని పోషించాలి.

జలకాలుష్యం మిక్కిలి భయంకరమైనది. రసాయనిక పదార్థాలు, పరిశ్రమల వల్ల విడుదలయ్యే ద్రవపదార్థాలు సాగునీటిని, త్రాగేనీటిని కాలుష్యపరుస్తాయి. మురుగునీరు, త్రాగేనీరు అనే భేదం లేకుండా పోతోంది. డ్రైనేజీ వ్యవస్థ అరకొరగా ఉంది. దీనివల్ల కలరా, మలేరియా ఫ్లోరోసిస్, విషజ్వరం, టైఫాయిడ్ వంటివేకాక వైద్యులకి అంతుపట్టని కొత్త రోగాలు కూడా బయలుదేరాయి.

ఇక వాయు కాలుష్యం, గాలివల్లనే మనం జీవిస్తున్నాం. అటువంటి గాలి స్వచ్ఛంగా ఉండాలి. కానీ ఆధునిక పారిశ్రామికత పేరుతో గాలి కూడా కలుషితమైపోతోంది. విషపూరితమైన గాలి పీల్చటం వలన ఊపిరితిత్తులు, జీర్ణకోశం, గుండెకాయ, కళ్ళు అనారోగ్యానికి గురై ప్రమాదాలు సంభవిస్తున్నాయి. జీవితం రోగాలమయం అవుతోంది.

యంత్రాలవల్ల, వాహనాల వల్ల ధ్వనికాలుష్యం వ్యాపిస్తోంది. అణుశక్తి పరీక్షల వల్ల కూడా వాతావరణ కాలుష్యం ఏర్పడుతోంది. 1970లో అమెరికాలో పర్యావరణ పరిరక్షణ ఉద్యమం బయలుదేరింది. వాటి నుంచి శాస్త్రజ్ఞులు పర్యావరణ కాలుష్యనివారణకు విశేషమైన కృషి చేస్తున్నారు. ప్రతి సంవత్సరం జూన్ 5వ తేదీని పర్యావరణ దినోత్సవంగా పాటిస్తున్నారు. పర్యావరణ వ్యవస్థలోని సమతౌల్యాన్ని కాపాడుకోవటానికి అందరూ కృషి చేయాలి.

5. విద్యార్థులు – క్రమశిక్షణ

విద్యను అర్థించేవారు విద్యార్థులు. క్రమశిక్షణ అంటే సక్రమమైన ప్రవర్తనని కలిగిఉండటం. నిజానికి క్రమశిక్షణ అన్ని వర్గాలవాళ్ళకీ, అన్ని వయస్సుల వాళ్ళకీ అవసరమే. అయితే విద్యార్థులు భావిభారత పౌరులు! జాతి భవిష్యత్తు వాళ్ళమీదే ఆధారపడి ఉంది. “మొక్కై వంగనిదే మానై వంగునా !” అన్నారు. చిన్నప్పుడే క్రమశిక్షణ అలవడటం సాధ్యం. పెద్దయిన తర్వాత మనిషి మారటం చాలా కష్టం. అందుకని విద్యార్థుల్లో క్రమశిక్షణ ఉండాలి.

అయితే విద్యార్థుల్లో క్రమశిక్షణ ఎందుకు లోపిస్తోంది ? అనే అంశాన్ని లోతుగా పరిశీలించవలసి ఉంది. అందుకు కొన్ని
కారణాలు :

1. కావలసిన కోర్సులో సీటు దొరకకపోవడం కావలసిన రంగంలో ఉద్యోగం దొరకకపోవడం.
2. రాజకీయ పార్టీల, నాయకుల ప్రభావం, జోక్యం.
3. విద్యాలయాల్లో అవినీతి, అవకతవకల పరంపరలు !
4. ప్రభుత్వం విద్యను వ్యాపారంగా చేయడం.
5. తల్లిదండ్రుల అశ్రద్ధ, అలసత్వం.

ఇన్ని కారణాలతో పాటు పేర్కొనవలసిన మరొక రెండు ముఖ్యమైన అంశాలున్నాయి – ఒకటి సినిమా, రెండు టీ.వీ ! ఈ రెండూ మానసిక వికాసానికి, జ్ఞానాభివృద్ధికి ఉద్దేశించబడ్డాయి. కానీ పాశ్చాత్య విషసంస్కృతి ప్రభావంచే ఈ రెండు ప్రసార సాధనాలూ యువకులపై, విద్యార్థులపై “స్లోపాయిజన్” లా పనిచేస్తున్నాయి.

విద్యార్థుల్లో క్రమశిక్షణ అలవడాలంటే ముందుగా –

1. విద్యను వ్యాపారంగా మార్చే ధోరణులపై కఠిన వైఖరి అవలంభించాలి.
2. విద్యారంగంలోని అవకతవకల్ని, అవినీతిని (లీకేజీ, మాస్ కాపీయింగ్ సంప్రదాయాల్ని) అరికట్టాలి.
3. ఉపాధ్యాయులు చిత్తశుద్ధితో, ఆదర్శవంతంగా ప్రవర్తిస్తూ బోధనకి అంకితమవ్వాలి.
4. రాజకీయ పార్టీల నీడ కూడా విద్యాలయాలపై పడకూడదు.
5. విద్యాభ్యాసం తర్వాత ఉద్యోగం వస్తుందన్న గ్యారంటీ ఉండాలి.
6. విద్యార్థుల్లో దేశభక్తి, సచ్ఛీలత, సహనం అలవడేలా తగిన చర్యలు తీసుకోవాలి.

క్రమశిక్షణ ఇతరులు బలవంతంగా రుద్దినట్లు ఉండకూడదు. ఆత్మగౌరవానికి సంబంధించినదిగా, ఆత్మశక్తికి సంబంధించినదిగా, జీవితధ్యేయంగా క్రమశిక్షణను అలవరచుకోవాలి. అప్పుడు విద్యార్థులతో పాటు దేశం కూడా అక్షరజ్యోతిగా వెలిగి అభివృద్ధి బాటలో పయనిస్తుంది.

6. దూరదర్శన్

విజ్ఞానశాస్త్ర ప్రగతికి, మానవుడి ప్రతిభకి నిదర్శనం టెలివిజన్ దృశ్యతరంగాలను గాలిలో ప్రసారం చేయటం ద్వారా దృశ్యాలు చూడగలుగుతున్నాం. శబ్దతరంగాల ద్వారా శబ్దం వింటున్నాం. టెలివిజన్ ను మానవుడి ప్రతిసృష్టిగా పేర్కొనాలి. ఇది బ్రిటన్లో 1936లో మొదట వ్యాప్తిలోకి వచ్చింది. దీనిని స్కాట్ దేశపు ఇంజనీర్ జాన్ లాగ్ బైర్డ్ 1928లో కనిపెట్టాడు.

టెలివిజన్ ఈనాడు ప్రపంచమంతటా వ్యాప్తిచెందింది. టీ.వీ.లు లేని ఊరులేదు. ఇది కేవలం ప్రచార సాధనమో, వినోద సాధనమో కాదు. టీ.వీ.ల ద్వారా ప్రభుత్వం, వాణిజ్యసంస్థలు ప్రచారం చేసుకోవచ్చు. మన సంస్కృతిని, కళలను కాపాడుకోవచ్చు. మనం చూడలేని ప్రదేశాలు చూడవచ్చు.

ఒక్కమాటలో చెప్పాలంటే ప్రపంచాన్ని మన ముందు నిలబెట్టేది టెలివిజన్, విద్యారంగంలో, వైద్యరంగంలో, వాణిజ్యరంగంలో, విజ్ఞానశాస్త్ర రంగంలో నేడు టెలివిజన్కు తిరుగులేని స్థానం ఉంది. “వీడియో” పరిజ్ఞానానికి టీ.వీ. మూలకారణం. నిరక్షరాస్యత నిర్మూలనలో టెలివిజన్ కీలకపాత్ర వహిస్తోంది. ప్రజల్ని అన్ని రంగాలలోనూ చైతన్యవంతం చేస్తున్న శక్తివంతమైన సాధనం టెలివిజన్.

విదేశీ ఛానల్స్ ప్రసారం వల్ల యువత నిర్వీర్యమవుతోంది. మన సంస్కృతిని విస్మరిస్తున్నారు. సినిమాల వ్యామోహం, సెక్స్ వ్యామోహం ఎక్కువై పెడదారి పడుతున్నారు. ఐక్యరాజ్యసమితి నివేదిక ప్రకారం పిల్లలపై టీ.వీ.లు దుష్ప్రభావం చూపిస్తున్నాయని వెల్లడైంది.

కాబట్టి టెలివిజన్ని మంచికి ఉపయోగించుకొనేలా చూడవలసిన బాధ్యత ప్రభుత్వానిది. ప్రైవేట్ ఛానల్స్ను నియంత్రించి వాటిపై సెన్సారు అధికారాన్ని కలిగిఉండాలి. అప్పుడే టీ.వీ. వల్ల సత్ప్రయోజనాలుంటాయి.

7. గ్రంథాలయాలు

“చిరిగిన చొక్కా అయినా తొడుక్కో – కానీ ఒక మంచి పుస్తకం కొనుక్కో” అన్నది సూక్తి. ఇటువంటి సూక్తులెన్నో పుస్తకాల ప్రాముఖ్యాన్ని, ప్రాశస్త్యాన్ని వివరించేవి ఉన్నాయి. తరతరాల విజ్ఞాన సంపదను అందించేవి గ్రంథాలు. అటువంటి గ్రంథాలు గల నివాసాన్ని గ్రంథాలయం (Library) అంటారు.

అయ్యంకి వెంకట రమణయ్య, గాడిచర్ల హరిసర్వోత్తమరావు; నాళం కృష్ణారావు మొదలైనవాళ్ళు మన రాష్ట్రంలో గ్రంథాలయోద్యమాన్ని చేపట్టి గ్రంథాలయాలను స్థాపించారు. గ్రంథాలయ మహాసభలు నిర్వహించి పుస్తకాలను సేకరించి భద్రపరిచారు.

ప్రపంచంలో గొప్ప గొప్ప గ్రంథాలయాలున్నాయి. అమెరికాలో గల ‘కాంగ్రెసు లైబ్రరీ’, రోము నగరంలోని ‘వాటికన్ లైబ్రరీ’,’ ‘’బ్రిటిష్ లైబ్రరీ’ మొదలైనవి ప్రపంచంలో పేరొందాయి. మన దేశంలో చెన్నైలోని “కన్నెమరా” గ్రంథాలయం, తంజావూరులోని “సరస్వతీ మహలు”, వేటపాలెంలోని “సారస్వత నికేతనం”, హైదరాబాదులోగల “శ్రీకృష్ణదేవరాయాంధ్ర భాషా నిలయం” మొదలైనవి చెప్పుకోదగ్గవి చాలా ఉన్నాయి. కడపలో సి.పి. బ్రౌన్ స్మారక గ్రంథాలయం కూడా నెలకొల్పబడింది.

గ్రంథాలయాలలో చాలా రకాలున్నాయి. ప్రభుత్వ గ్రంథాలయాలు, స్వచ్ఛంద సంస్థల గ్రంథాలయాలు ఉన్నాయి.
గ్రంథాలయాల వల్ల చాలా లాభాలున్నాయి :

1. గ్రంథాలయాలు మనిషిని మనీషిగా మారుస్తాయి.
2. మహామేధావులు తరతరాలుగా సంపాదించిన అనుభవాలు, ఆలోచనలు గ్రంథాలలో భద్రపరచబడతాయి.
3. దేశాభ్యుదయానికి, సమాజవికాసానికి మూలస్తంభాలు గ్రంథాలయాలు.
4. గ్రంథపఠనమనే మంచి అలవాటు అలవడుతుంది.
5. గ్రంథాలు తండ్రివలె ఆదేశిస్తాయి. తల్లివలె లాలిస్తాయి. మిత్రుని వలె ఆదుకుంటాయి. గురువువలె ప్రబోధిస్తాయి.

గ్రంథాలయాధికారులు పుస్తకాలు కొనేటప్పుడు అత్యంత శ్రద్ధ వహించాలి. డబ్బును దుర్వినియోగం చెయ్యకుండా మంచి పుస్తకాలనే కొనాలి. హాని కలిగించే పుస్తకాలను నిర్మొహమాటంగా తిరస్కరించాలి. పోటీ పరీక్షలకి, ఉద్యోగ పరీక్షలకి, చదువుకి కావలసిన పాఠ్య గ్రంథాలు, క్విజ్ పుస్తకాల వంటివాటికి ప్రాధాన్యం ఇవ్వాలి. ప్రభుత్వం గ్రంథాలయోద్యమాన్ని నీరుకార్చకుండా తగిన శ్రద్ధవహిస్తే సమాజం అభ్యుదయ పథంలో పయనిస్తుంది.

8. కంప్యూటర్

కంప్యూటర్ అనేది ఒక ఎలక్ట్రానిక్ పరికరం. కంప్యూటర్లో ‘డేటా’ (Data) ను నిల్వచేయవచ్చు. దాన్ని మళ్ళీ ఎప్పుడైనా వెనక్కి తీసుకోవచ్చు. అంతేకాకుండా కంప్యూటర్ చాలా కచ్చితంగా, త్వరగా ఫలితాన్ని ఇస్తుంది. ఇటువంటి అద్భుత సాధనమైన కంప్యూటర్ను కనిపెట్టినవాడు ఛార్లెస్ బాబ్బేజి.

కంప్యూటర్ గురించి మాట్లాడినప్పుడు మనం తరచుగా హార్డువేర్, సాఫ్ట్వేర్ అనే పదాలను వింటూ ఉంటాం. హార్డువేర్ అంటే కంప్యూటర్ పరికరాలు. సాఫ్ట్వేర్ అంటే కంప్యూటర్ పనిచేయడానికి కావలసిన పద్ధతిని తెలిపేది.

కంప్యూటర్లను ఉపయోగించి ప్రస్తుతం పరిశోధనలు చేస్తున్నారు. కూడికలు, తీసివేతలు, గుణకారాలు (హెచ్చవేతలు), భాగహారాలు వంటి లెక్కలు చాలా వేగంగా చేయడానికి కంప్యూటర్ బాగా పనికివస్తుంది. కంప్యూటర్ల ద్వారా వాతావరణ పరిస్థితిని తెలుసుకోవచ్చు. విమానాలు, బస్సులు, రైళ్ళు మొదలైనవాటి టెక్కెట్ల రిజర్వేషన్లకు కంప్యూటర్లను ఉపయోగిస్తారు.

పెద్ద పెద్ద కర్మాగారాల్లో, కార్యాలయాల్లో, బ్యాంకుల్లో ఇవి ఎంతగానో ఉపయోగపడుతున్నాయి. విద్య, వైద్య, వ్యాపార, వ్యవసాయ, సమాచార, శాస్త్ర సాంకేతిక రంగాలలో ఈ కంప్యూటర్లు ప్రముఖపాత్ర వహిస్తున్నాయి. కంప్యూటర్ను ఉపయోగించి ఇంటర్ నెట్ అనే సౌకర్యం ద్వారా ప్రపంచంలో జరుగుతున్న విషయాలన్నింటినీ మన ఇంట్లోని కంప్యూటర్ ముందు కూర్చొని తెలుసుకోవచ్చు.

అయితే కంప్యూటర్లని వాడటం వల్ల ఉద్యోగాలకు నష్టం వాటిల్లుతుందనీ, నిరుద్యోగ సమస్య పెరుగుతుందనీ కొందరి వాదన. ఇది కొంతవరకు నిజమే. ఆ మాత్రంచేతనే ఆధునిక విజ్ఞానాన్ని త్రోసిరాజనడం న్యాయం కాదు. కాబట్టి భావిభారత పౌరులైన విద్యార్థులు కంప్యూటర్ విద్య ఆవశ్యకతను గుర్తించి తప్పక దాన్ని అభ్యసించాలి.

9. జాతీయ సమైక్యత

ఒక దేశంలో పుట్టి పెరిగిన వారంతా ఒక జాతి వారని చెప్పవచ్చు. మనది భారతజాతి. భాష, మతం, సంస్కృతి, ఆచార వ్యవహారాలు ఒక్కటైనా, కాకున్నా ఒకే ప్రభుత్వం కిందనున్న ప్రజలంతా ఒకే జాతి అని చెప్పవచ్చు. మతాలు వేరయినా, భాషలు, రాష్ట్రాలు వేరయినా జాతి అంతా కలసి ఉండటమే జాతీయ సమైక్యత అంటారు.

మన భారతీయులలో కనిపించే దౌర్బల్యం అనైక్యత. మతం పేరిటనో, అధికారాన్ని ఆశించో మన రాజులొకరితో ఒకరు కయ్యాలాడుకొని విదేశీయుల పాలనలో దేశాన్ని పడవేశారు. నేటికీ మన దేశౌన్నత్యాన్ని సహింపలేని విదేశాలున్నాయి. దేశాలతో మన జాతి సమైక్యతకు భంగం కలిగించే కొన్ని శక్తులు, మన దేశంలోనే ఉండి పొత్తు పెట్టుకొంటున్నవి. అట్టి అవాంఛనీయ శక్తులను తుదముట్టించి మన జాతినంతా ఒకే త్రాటిపై నిలపాలి. మనం ఏ రాష్ట్రం వారమైనా, ఏ భాషను మాట్లాడే వారమైనా మనమందరం భారతీయులమనే మాట మరువరాదు.

కొందరు మత కలహాలు పెంచి వారిలో భేదాలు రెచ్చగొట్టి హత్యలకు, లూటీలకు, గృహదహనాలకు సిద్ధపడుతున్నారు. దీనివల్ల ప్రజలలో ఇతర మతంవారిపై ద్వేషం పెరుగుతుంది. కొందరికి ప్రాంతీయ దురభిమానం, మరికొందరికి తమ భాషలపై మోజు ఎక్కువ. స్వభాషాభిమానం ఉండటం మంచిదే. కానీ పరభాషపై ద్వేషం ఉండకూడదు. భాషా రాష్ట్రాలుగా విభజించిన తరువాత ప్రాంతీయ దురభిమానాలు పెరిగి నదీ జలాల కొరకు, తమ ప్రాంతాల అభివృద్ధి కొరకు పరస్పరం కలహించుకొంటున్నారు.

మన జాతిలో అనైక్యతను పోగొట్టి ఐక్యపరచటానికి ప్రభుత్వం జాతీయ సమైక్యతా మండలిని స్థాపించింది. భారత జాతి అంతా ఒక్కటే అని బోధిస్తున్నది. జాతీయ సమైక్యతవల్ల దేశం అన్నిరంగాలలో అభివృద్ధి చెందుతుంది. అంతేకాకుండా విదేశాలలో భారతజాతి కీర్తిపతాకలు రెపరెపలాడతాయి.

10. మతసామరస్యం

భారతీయ సమాజంలోని వ్యక్తులకు మతం అనేది పుట్టుక నుండి సంక్రమిస్తుంది. అదే విధంగా మతము యొక్క ప్రభావం వ్యక్తిపై పుట్టుక నుండి మరణించే వరకు ఉంటుంది. ప్రపంచంలో అధిక ప్రభావం కలిగిన ముఖ్యమైన మతాలన్నీ భారతదేశంలో ఉన్నాయి.

ఎవరికి వారు వారి మతం గొప్పదిగా భావించడం జరుగుతుంది. ఒకనాటి సమాజాన్ని క్రమబద్ధం చేయడానికి, ఆనాటి సమాజంలో శాంతిభద్రతలు కాపాడుకోవడానికి మతాన్ని ప్రవేశపెట్టడం జరిగింది. భారతదేశంలో ఉన్న మతాలను ఏడు రకాలుగా విభజించవచ్చు.

1. హిందూమతం,
2. ముస్లింమతం,
3. క్రైస్తవమతం,
4. బౌద్ధమతం,
5. జైనమతం,
6. సిక్కుమతం,
7. పార్సీ, .

యూదుమతం. భారతీయ సమాజంలో హిందూమతం వారే ఎక్కువగా ఉన్నప్పటికీ అనేక కారణాలవల్ల మతాల మధ్య వ్యత్యాసాలు, సంఘర్షణలు రోజురోజుకు పెరిగిపోతున్నాయి. ఈ విధమైన మతతత్వానికి అనేక కారణాలున్నాయి. వాటిలో ముఖ్యమైనవి :

1. ప్రజలలో స్వార్థబుద్ధి,
2. మహమ్మదీయులలో ఆర్థిక బలహీనతల కారణంగా మైనార్టీలకు ఎక్కువ సౌకర్యాలను కలిగించాలనే వారి వాదన,
3. ప్రాంతీయతత్త్వం మొదలైన కారణాలవల్ల భారతీయ సమాజంలో మతతత్త్వం వెర్రితలలు వేస్తోంది. మతతత్వానికి మరొక ముఖ్యకారణం మతంతో రాజకీయాలు మిళితమై ఉండటం.

మతాన్ని రాజకీయాల్లో చేర్చటంవల్ల భారత్ నుండి పాకిస్థాన్ విడిపోయింది. నేడు సిక్కుమతం వారు భారత్ నుండి విడిపోయి స్వతంత్ర దేశంగా ఏర్పడతామని అనేక సంవత్సరాలుగా ఉద్యమిస్తూనే ఉన్నారు. మరో ప్రక్క ‘రామజన్మభూమి – బాబ్రీమసీదు’ వివాదం మతసమస్యగా తయారయింది.

భారతదేశంలో మతకలహాలు తరచూ సంభవిస్తూనే ఉన్నాయి. అల్ప సంఖ్యాకులకు, అధిక సంఖ్యాకులకు మధ్య పరస్పర విశ్వాసం, సామరస్యం లోపించడంతో ఈ భయానక వాతావరణం ఏర్పడి అల్లర్లు, అలజడులు, ఆస్తినష్టం, ప్రాణనష్టం తరచు ఏర్పడుతూనే ఉన్నాయి. వివిధ రాజకీయ పక్షాలు పాక్షిక ప్రయోజనాల సాధనకోసం మతకలహాలను ఒక ఆయుధంగా ఉపయోగించుకొంటున్నాయి.

ఈ విధమైన పరిస్థితులను చక్కదిద్దాలంటే ప్రజలు చైతన్యవంతులై రాజకీయ నాయకుల బూటకపు మాటలకు మోసపోక పరమత సహనం కలిగిఉండాలి. మత సామరస్యంతో అందరూ కలిసిమెలసి జీవించడం నేర్చుకోవాలి.

11. జనాభా సమస్య (కుటుంబ నియంత్రణ)

జనాభా ఎక్కువగుట వలన సమస్య ఏర్పడటాన్ని జనాభా సమస్య అంటారు.

“అమెరికాలో డాలర్లు పండును
ఇండియాలో సంతానం పండును”

అని తెలుగులో బాలగంగాధరతిలక్ అనే కవి వ్యంగ్యంగా భారతీయులకి సంతానంపై గల మక్కువ తెలిపాడు. జనాభా సమస్య ఏర్పడటానికి ఈ క్రింది కారణాలు ముఖ్యం

1. సంతానం ఎక్కువగా ఉండటం గొప్పదనంగా భావించడం.
2. ఆడపిల్లలు లేదా మగపిల్లలు కావాలనే కోరికలు.
3. చిన్నప్పుడే వివాహాలు చెయ్యటం.
4. నిరక్షరాస్యత.
5. మత విశ్వాసాలు.

ఇన్ని కారణాల వల్ల రాను రాను జనాభా ఇబ్బడి ముబ్బడిగా పెరిగిపోతోంది. జనాభా సమస్యను పరిష్కరించటానికి ప్రభుత్వం పటిష్ఠమైన ప్రణాళికా విధానం రూపొందించింది.

జనాభా సమస్య నిర్మూలనకు తీసుకోవలసిన చర్యలు :

1. ‘కుటుంబ నియంత్రణ’ ను అన్ని మతాల ప్రజలు పాటించేలా చర్యలు తీసుకోవాలి.
2. జనాభా సమస్య వల్ల ఏర్పడే నష్టాలను ప్రజలకు తేటతెల్లం చెయ్యాలి.
3. స్త్రీల కంటె పురుషులు కుటుంబ నియంత్రణ చికిత్స చేసుకోవటం తేలిక అని చెప్పాలి.
4. కుటుంబ నియంత్రణకి ప్రోత్సాహం కలిగించే సదుపాయాలు, సౌకర్యాలు కల్పించాలి.
5. ఆడయినా, మగయినా ఒకటేనన్న భావాన్ని కలిగించాలి.
6. కుటుంబ నియంత్రణ పాటించడం పాపమనే భావనని తొలగించాలి.

అప్పుడు మాత్రమే జనాభా పెరుగుదలను అరికట్టడం సాధ్యమవుతుంది. జనాభా సమస్య వల్ల నష్టాలు ఇవి

1. జనాభా పెరుగుదల వల్ల ఆహార సమస్య, నిరుద్యోగ సమస్య, కాలుష్య సమస్యల వంటివి ఎక్కువవుతాయి.
2. విద్యాలయాలలో సీట్లు లభించక విద్యావకాశాలు తగ్గిపోతాయి.
3. దేశ ఆర్థిక పరిస్థితి చిన్నాభిన్నమవుతుంది.
4. “అందరికీ ఆరోగ్యం” అనేది సాధ్యం కానేరదు.
5. సంతానం ఎక్కువగా ఉంటే తల్లిదండ్రులపై భారం ఎక్కువై పిల్లల్ని సక్రమంగా పెంచి పోషించలేరు.
6. జనాభా ఇదే విధంగా పెరుగుతూవుంటే బట్టకీ, ఇంటికీ కూడా కరవు తప్పదు.

అందువల్ల ప్రభుత్వం జనాభా సమస్య నిర్మూలనకే అధిక ప్రాధాన్యం ఇవ్వాలి. ‘చిన్న కుటుంబమే చింతలు లేని కుటుంబం’ అని బోధించడమే కాదు. నాయకులు, అధికారులు తాము కూడా పాటించాలి. కుటుంబ నియంత్రణ పాటించని వారిని శిక్షించే చట్టం రూపొందించాలి. అప్పుడే దేశం ప్రగతి మార్గంలో పయనిస్తుంది.

12. విజ్ఞానయాత్రలు

విజ్ఞానయాత్రలు లోకజ్ఞానాన్ని కలిగించేవి. అయినా ఇవి వినోదయాత్రలుగా, విహారయాత్రలుగా వ్యవహారంలో ఉన్నాయి. అంటే కొన్ని ప్రత్యేకస్థలాలకి ప్రయాణం చేయటం వల్ల విజ్ఞానం సంపాదించవచ్చు. విజ్ఞాసమే కాకుండా వినోదం కూడా లభిస్తుంది.

పుస్తక పఠనం వల్ల పుస్తక జ్ఞానం మాత్రమే లభిస్తుంది. లోకానుభవం, ప్రజల ఆచారవ్యవహారాలు, మన సంస్కృతి తెలుసుకోవాలంటే పర్యటనలు తప్పనిసరి. పుస్తకాలలో ఉన్న విషయాలను పూర్తిగా ఆకళింపు చేసుకోవాలంటే యాత్రలు చేయవలసి ఉంది.

ఉదాహరణకు నీటి నుంచి విద్యుత్ ఎలా లభిస్తోందో పుస్తకాలలో వివరంగా ఉంటుంది. అది చదివితే కొంతమాత్రమే తెలుస్తుంది. అది కేవలం “Bookish knowledge”. జలవిద్యుత్ కేంద్రానికి వెళ్ళి, అది పనిచేసే విధానాన్ని పరిశీలించినప్పుడు సంపూర్ణ జ్ఞానం లభిస్తుంది. ముఖ్యంగా చరిత్ర, సైన్సు వంటి విషయాల అవగాహనకు యాత్రలు ఎంతో అవసరం.

విజ్ఞానయాత్రల వల్ల ముఖ్యమైన ప్రయోజనాలు –

1. లోకజ్ఞానం అలవడుతుంది.
2. మానసిక విశ్రాంతి లభిస్తుంది.
3. విభిన్న సంస్కృతుల్ని, భాషల్ని, జీవన విధానాల్ని తెలుసుకోవచ్చు.
4. పదిమందితో ఏవిధంగా మెలగాలో అనుభవం వస్తుంది.
5. స్నేహితులను పొందే అవకాశం లభిస్తుంది.
6. జాతి సమైక్యత, దేశ సమైక్యతకి దోహదం చేస్తాయి.
7. కవులకి, చిత్రకారులకి, మానసిక రోగులకి స్ఫూర్తిని, ఉల్లాసాన్ని కలిగిస్తాయి.

ఇటువంటి విజ్ఞాన యాత్రల్లో చాలా రకాలున్నాయి –

1. ప్రకృతికి సంబంధించినవి – ఊటీ, హిమాలయాలు, జోగ్ జలపాతం మొదలగునవి.
2. చారిత్రక సంబంధమైనవి-ఎల్లోరా, రామప్పగుడి, చార్మినార్ మొదలగునవి.
3. శాస్త్ర సంబంధమైనవి-బిర్లా ప్లానిటోరియం, పరిశ్రమలు, అణుకేంద్రాలు మొదలగునవి.
4. మత సంబంధమైనవి-కాశీ, మక్కా, వాటికన్, తిరుపతి మొదలగునవి.

ఈ యాత్రల పట్ల విద్యార్థి దశనుండే ఉత్సాహం ఏర్పడేలా చూడాలి. విద్యార్థిగా ఉన్నప్పుడే లోకజ్ఞానం అలవడితే జీవితం సంపన్నమవుతుంది – అర్ధవంతమవుతుంది. ఉపాధ్యాయుల, విద్యార్థుల మధ్య సత్సంబంధాలు ఏర్పడతాయి. ఉపాధ్యాయుల వల్ల ఎన్నో విషయాలు తెలుసుకోవచ్చు. విద్యార్థులలో ఐకమత్యానికి కూడా ఈ యాత్రలు తోడ్పడతాయి.

విజ్ఞానయాత్రలు లేదా విహారయాత్రలు కేవలం యువకులకో లేదా విద్యార్థులతో, కళాకారులకో అనుకోవటం సరికాదు. అన్ని వయస్సులవాళ్ళకీ, అన్ని వృత్తులవాళ్ళకీ అవసరమే. కూపస్థ మండూకం లాగా జీవించటం మానవుడి నైజం కాదు కాబట్టి విజ్ఞానయాత్రలు అత్యంతావశ్యకాలు.

13. విద్యార్థులు – సంఘసేవ

విద్యార్థుల ప్రప్రథమ కర్తవ్యం విద్యాభ్యాసం అనటంలో సందేహం లేదు. కానీ విద్యార్థులు కూడా ఈ దేశపు పౌరులే. వాళ్ళూ సంఘజీవులే. సంఘంలో భాగస్వాములే. కాబట్టి సంఘసేవలో వాళ్ళకీ బాధ్యత ఉంది. విద్యాభ్యాసానికి ఆటంకం లేకుండానే సంఘసేవ చేసే అవకాశాలున్నాయి.

“చిన్ని నా బొజ్జకు శ్రీరామరక్ష” అని స్వార్థంగా జీవించటం సంఘజీవి లక్షణం కాదు. గురజాడ అన్నట్టు
“సొంతలాభం కొంత మానుకు
పొరుగువాడికి తోడుపడవోయ్”

అన్న భావనైనా కనీసం ఉండాలి. ఇతరులకి మనం తోడ్పడితే ఇతరులు మనకి తోడ్పడతారు. అదే సంఘీభావం అంటే. సంఘసేవ ఎలా చెయ్యాలి ? ఏ పనులు చేస్తే సంఘసేవ అవుతుంది ? విద్యార్థులు చేయదగిన కార్యక్రమాలు ఏవి ? అంటే-

1. ప్రమాదాల బారినుండి కాపాడటం,
2. వృద్ధులకి, అంగవికలురకి చేయూతనివ్వటం,
3. ఆపదలో ఉన్నవారికి సహకారమందించటం,
4. విద్యాదానం చేయటం,
5. మురికివాడల్ని పరిశుభ్రం చెయ్యటం మొదలగునవి.

ఇవి ఏ విద్యార్థి అయినా చేయదగిన కనీస కార్యక్రమాలు. సంఘసేవకి పదవులు అక్కరలేదు. ధనమూ అంతగా అవసరం లేదు. సేవాతత్పరత ఉంటే చాలు. మానవతా దృక్పథం ఉంటే చాలు. కొందరు కీర్తికోసం, ప్రచారం కోసం సేవచేస్తున్నట్టు నటిస్తారు. అది స్వార్థపూరితమైన ప్రవర్తన అవుతుంది.

విద్యార్థులు అటువంటివారు కారు. నిజంగా తలచుకుంటే విద్యార్థులు చేయలేనిది ఏమీ ఉండదు. ఉత్సాహం, బలం, ఆసక్తి గల విద్యార్థులే అసలైన సంఘసేవా పరాయణులుగా ఉంటారు. అందుకనే జాతీయ సేవా పథకం (National Service Scheme – NSS) విద్యాలయాలలో ప్రవేశపెట్టారు.

ప్రతి కళాశాలలోనూ ఈ జాతీయ సేవా పథకంలో చాలామంది విద్యార్థులు చేరి సంఘసేవ చేస్తున్నారు. హైస్కూల్సులో ఎన్సిసి, స్కౌట్స్లో కూడా చేరి సంఘసేవ చేస్తున్నారు. ఒక విధంగా ప్రభుత్వ సంస్థలు, దేశసేవకులనిపించుకొనే నాయకులు చేయని, చేయలేని పనులు విద్యార్థులు చేసి చూపించడం ప్రశంసనీయం.

విద్యార్థులు ఈ విధంగా సంఘసేవ చెయ్యటంలో వారికొక ఆత్మసంతృప్తి కలుగుతుంది. ఆత్మవిశ్వాసం ఏర్పడుతుంది. తమ దేశభక్తిని ప్రకటించుకొనే సువర్ణావకాశం సంఘసేవ. కార్యదీక్షా దక్షతలు అలవడతాయి. కాబట్టి విద్యార్థుల్ని సత్పౌరులుగా తీర్చిదిద్దే సంఘసేవా కార్యక్రమాలకి ప్రభుత్వం ప్రోత్సాహం ఇవ్వాలి.

14. నిరుద్యోగ సమస్య

ఉద్యోగం లేకపోవడమే నిరుద్యోగం. ఉద్యోగాలు చేయగలవారందరికీ ఉద్యోగాలు చూపించలేకపోవడాన్నే నిరుద్యోగ సమస్య అంటారు. పూర్వకాలంలో అందరూ కులవృత్తులకే ప్రాధాన్యమిచ్చేవారు. కానీ నేడు అందరూ ప్రభుత్వ ఉద్యోగాల కోసం ఎగబ్రాకుట వల్ల నిరుద్యోగ సమస్య తీవ్రరూపం దాల్చింది.

మనకు స్వాతంత్ర్యం లభించిన తరువాత ప్రభుత్వం అనేక పాఠశాలలను, కళాశాలలను స్థాపించింది. వాటిలో చదివి ఉత్తీర్ణులైన అందరికీ ఉద్యోగాలు చూపించడం ఒక చిక్కు సమస్యగా తయారైంది. ఉద్యోగం లభించకపోవడంతో యువకులకు చదువులపై నిరాశానిస్పృహలు కలుగుతున్నాయి. అటు కులవృత్తి చేయలేక, ఇటు ఉద్యోగం లభింపక ఉభయభ్రష్టులవుతున్నారు.

నిరుద్యోగ సమస్య తీరాలంటే ప్రభుత్వం విద్యావిధానంలో విప్లవాత్మకమైన మార్పులు తేవాలి. వృత్తి విద్యల కెక్కువ ప్రోత్సాహమివ్వాలి. ఇంటికొక ఉద్యోగమిచ్చే పథకం ప్రవేశపెట్టాలి. పరిశ్రమలు విరివిగా స్థాపించాలి. స్వయం ఉపాధి పథకాలను ప్రవేశపెట్టి, బ్యాంకుల ద్వారా ఋణాలు ఇప్పించాలి.

యువతీయువకులు నిరాశా నిస్పృహలకు లోనుకాకుండా, ధైర్యంగా ఏదో ఒక వృత్తిని చేపట్టి స్వతంత్రంగా జీవించడం అలవరచుకోవాలి.

These TS 10th Class Physical Science Bits with Answers Chapter 3 Acids, Bases, and Salts will help students to enhance their time management skills.

TS 10th Class Physical Science Bits Chapter 3 Acids, Bases, and Salts

Question 1.
Which of the following is the most accurate way of showing neutralization? ()
(A) acid+base → acid-base solution
(B) acid+base → salt+water
(C) acid +base → sodium chloride+hydrogen
(D) acid+base → neutral solution
Answer:
(B) acid+base → salt+water

Question 2.
The gas liberated when zinc reacts with dilute HCl is ()
(A) oxygen
(B) nitrogen
(C) carbon dioxide
(D) hydrogen
Answer:
(D) hydrogen

Question 3.
A metal that does not react with hydrochloric acid ( )
(A) Au
(B) Zn
(C) Mg
(D) all
Answer:
(A) Au

Question 4.
The acid formed when CO₂ is dissolved in water : ( )
(A) carboxyüc acid
(B) cifric acid
(C) carbonic acid
(D) all the above
Answer:
(C) carbonic acid

Question 5.
The salt formed when MgO reacts with sulphuric acid is ( )
(A) Mg₃S₂
(B) MgO₃
(C) MgSO₄
(D) MgSO₂
Answer:
(C) MgSO₄

Question 6.
The gas liberated when zinc reacts with sodium hydroxide. ( )
(A) CO₂
(B) H₂
(C) N₂
(D) SO₂
Answer:
(B) H₂

Question 7.
The acid which gives sour taste to pickles is ( )
(A) nitric acid
(B) sulphuric acid
(C) oxalic acid
(D) acetic acid
Answer:
(D) acetic acid

Question 8.
The acid formed when N₂O₅ is dissolved in water : ( )
(A) nitrous acid
(B) carbonic acid
(C) oxalic acid
(D) nitric acid
Answer:
(D) nitric acid

Question 9.
When sodium oxide es dissolved In water we get : ( )
(A) NaOH
(B) NaH₂
(C) NaCl
(D) Na(OH)₂
Answer:
(A) NaOH

Question 10.
A non-metallic oxide among the following is : ( )
(A) Na₂O
(B) CaO
(C) N₂O₃
(D) K₂O
Answer:
(C) N₂O₃

Question 11.
The nature of CaO is ( )
(A) acidic
(B) neutral
(C) amphoteric
(D) basic
Answer:
(D) basic

Question 12.
Litmus solution Is a dye extracted from: ( )
(A) eggshells
(B) blood of leaches
(C) lichen
(D) blood of crabs
Answer:
(C) lichen

Question 13.
The salt formed when zinc pieces react with dilute HC1 : ( )
(A) ZnO
(B) ZnCl₂
(C) Zn2Cl₃
(D) Zn(OH)₂
Answer:
(B) ZnCl₂

Question 14.
Baking powder contains a mild edible acid called ( )
(A) tartaric acid
(B) oxalic acid
(C) carbonic acid
(D) palmitic acid
Answer:
(A) tartaric acid

Question 15.
The precipitate formed when CO₂ is passed through lime water : ( )
(A) CaCO₃
(B) CaHCO₃
(C) Ca(HCO₃)₂
(D) CaCl₂
Answer:
(A) CaCO₃

Question 16.
The balanced equation showing the reaction between copper oxide and Hydrochloric acId. ( )
(A) CuO+2HCl → Cu(OH)₂+Cl₂
(B) CuO+2HCl → CuHOCI+O₂
(C) CuO+2HCl → CuCl₂+ H₂O
(D) CuO+2HCl → CuHCl+O₂
Answer:
(C) CuO+2HCl → CuCl₂+ H₂O

Question 17.
These oxides are generally acidic in nature: ( )
(A) metallic oxides
(B) non-metallic oxides
(C) neutral oxides
(D) Amphoteric oxides
Answer:
(B) non-metallic oxides

Question 18.
The acid obtained when common salt reacts with dilute sulphuric acid is( )
(A) nitric acid
(B) carbonic acid
(C) citric acid
(D) hydrochloric add
Answer:
(D) hydrochloric add

Question 19.
Buttermilk contains the following acid : ( )
(A) citric acid
(B) tactic acid
(C) butyric acid
(D) carbonic acid
Answer:
(B) tactic acid

Question 20.
The vitamin which is mostly present In citric acid : ( )
(A) vitamin A
(B) vitamin B₁₂
(C) vitamin E
(D) vitamin C
Answer:
(D) vitamin C

Question 21.
The substance that does not show acidic property when dissolved In water: ( )
(A) HCl gas
(B) CO₂ gas
(C) SO₂ gas
(D) glucose
Answer:
(D) glucose

Question 22.
The pH of blood is about ( )
(A) 4.8 to 7.5
(B) 6.4 to 6.9
(C) 7.32 to 7.45
(D) 1 to 2
Answer:
(C) 7.32 to 7.45

Question 23.
The concentration of H ions in a solution whose pH is 8. ( )
(A) log 10^-8
(B) 10⁸
(C) 8¹⁰
(D) 10^-8
Answer:
(D) 10^-8

Question 24.
If bases are heated we get : ( )
(A) non-metallic oxides
(B) metallic oxides
(C) neutral oxides
(D) amphoteric oxides
Answer:
(D) amphoteric oxides

Question 25.
pH= ( )
(A) -log [H⁺]
(B) \(\frac{1}{\log \left[\mathrm{H}^{+}\right]} \)
(C) \(-\frac{1}{\log \left[\mathrm{H}^{+}\right]} \)
(D) both A & B
Answer:
(A) -log [H⁺]
(B) \(\frac{1}{\log \left[\mathrm{H}^{+}\right]} \)

Question 26.
A common substance which behaves as a base in aqueous solution ( )
(A) CO₂
(B) ZnO
(C) NH₃
(D) P₂O₅
Answer:
(C) NH₃

Question 27.
Common salt Is obtained by the neutralization of sodium hydroxide with ( )
(A) nitric acid
(B) carbonic acid
(C) sulphuric acid
(D) hydrochloric acid
Answer:
(D) hydrochloric acid

Question 28.
The substances which are soapy to touch ( )
(A) acids
(B) alcohols
(C) diamonds
(D) bases
Answer:
(D) bases

Question 29.
Which of the following has the highest pH value? ( )
(A) lemon Juice
(B) grape Juice
(C) urine
(D) blood
Answer:
(B) grape Juice

Question 30.
Identify the base among: ( )
(A) SO₂
(B) SO₃
(C) NH₃
(D) P₂O₅
Answer:
(C) NH₃

Question 31.
The anhydride of Carbonic acid ( )
(A) CO₂
(B) CO
(C) SO₂
(D) N₂O₃
Answer:
(A) CO₂

Question 32.
The pH range of acids is ( )
(A) 7 to 14
(B) 0 to 14
(C) 5 to 12
(D) 0 to 7
Answer:
(D) 0 to 7

Question 33.
The pH range of bases is ( )
(A) 0 to 14
(B) 7 to 14
(C) 5 to 12
(D) 10 to 7
Answer:
(B) 7 to 14

Question 34.
The antacid tablets contain ( )
(A) strong acid
(B) strong base
(C) weak acid
(D) weak base
Answer:
(D) weak base

Question 35.
Aqueous solutions of non-metallic oxides are : ( )
(A) bases
(B) acids
(C) salts
(D) hydrides
Answer:
(B) acids

Question 36.
The pH of gastric Juice ês ( )
(A) O
(B) 7
(C) >7
(D) <7
Answer:
(D) <7

Question 37.
“NaOH is a strong base” – the reason is ( )
(A) It gives large number of Na⁺ ions
(B) its ionization Is less
(C) gives large number of H⁺ ions
(D) none of these
Answer:
(A) It gives large number of Na⁺ ions

Question 38.
The negative logarithm of hydrogen ion molar concentration in a solution is called ( )
(A) Avogadro numter
(B) oxidation number
(C) pH
(D) molarity
Answer:
(C) pH

Question 39.
Acids form the following ions In water ( )
(A) H₃O
(B) OH^–
(C) H⁺
(D) HO^–₂
Answer:
(A) H₃O

Question 40.
To prevent tooth decay we have to use toothpastes more of ……………………… nature. ( )
(A) acidic
(B) basic
(C) saltish
(D) neutral
Answer:
(B) basic

Question 41.
The ionic compounds which are produced by the neutralization of acid with base are ( )
(A) alkalies
(B) de-odourants
(C) antacids
(D) salts
Answer:
(D) salts

Question 42.
Aqueous solution of sodium chloride is called : ( )
(A) hypo
(B) brine
(C) phenol
(D) alcohol
Answer:
(B) brine

Question 43.
The chemical formula of Baking soda : ( )
(A) NaHCO₃
(B) Na₂CO₃
(C) Na₂SO₄
(D) Na₂S₂O₃
Answer:
(A) NaHCO₃

Question 44.
The chemical formula of bleaching powder: ( )
(A) Ca(OH)₂
(B) CaHCO₃
(C) CaOCl₂
(D) NaHCO₃
Answer:
(C) CaOCl₂

Question 45.
The salt used in removing permanent hardness of water ( )
(A) sodium hydrogen carbonate
(B) sodium thiosulphate
(C) sodium chloride
(D) sodium carbonate
Answer:
(D) sodium carbonate

Question 46.
The number of water molecules present in one formula unit of sodium carbonate : ( )
(A) 5
(B) 10
(C) 7
(D) 2
Answer:
(B) 10

Question 47.
The chemical formula of hydrated copper sulphate is : ( )
(A) CuSO₄.7H₂O
(B) CuSO₄.10H₂O
(C) CuSO₄.2H₂O
(D) CuSO₄.5H₂O
Answer:
(D) CuSO₄.5H₂O

Question 48.
The common name of calcium sulphate hemihydrate is ( )
(A) Plaster of paris
(B) Blue vitriol
(C) Baking soda
(D) Hypo
Answer:
(A) Plaster of Paris

Question 49.
Baking soda on heating Is converted into: ( )
(A) alum
(B) washing soda
(C) caustic soda
(D) hypo
Answer:
(B) washing soda

Question 50.
The chemical formula of milk of magnesia is ( )
(A) MgCO₃
(B) MgCl
(C) Mg(OH)₂
(D) MgSO₄
Answer:
(C) Mg(OH)₂

Question 51.
Which of the following elements forms an acidic oxide? ( )
(A) Mg
(B) Na
(C) P
(D) Al
Answer:
(C) P

Question 52.
pH for base is more than ………….. . ( )
(A) 4
(B) 3
(C) 7
(D) 5
Answer:
(C) 7

Question 53.
H₂O+ …………………….. → H₃O⁺ ( )
(A) H⁺
(B) OH^–
(C) H₂O
(D) H₃O
Answer:
(A) H⁺

Question 54.
Which of the following substance has the lowest pH value? ( )
(A) sugar
(B) tomato juice
(C) vineger
(D) washing soda
Answer:
(C) vineger

Question 55.
The acid forms In stomach is …………………………… ( )
(A) HCl
(B) H₂SO₄
(C) CH₃COOH
(D) HNO₃
Answer:
(A) HCl

Question 56.
Many salts absorb water from atmosphere this property is called ………………….. .()
(A) Crystallisatlon
(B) Hydration
(C) Deliquenscene
(D) Efflorescene
Answer:
(A) Crystallisatlon

Question 57.
Non-metallIc oxides are …………………….. In nature. ( )
(A) neutral
(B) basic
(C) acidic
(D) non-metallic
Answer:
(C) acidic

Question 58.
The acidity of acids Is formed due to ……………………. produced. ( )
(A) H⁺ or H₃O⁺ ions
(B) OH^– ions
(C)Cl^–
(D) Mg²⁺
Answer:
(A) H⁺ or H₃O⁺ ions

Question 59.
The acid is …………………… ( )
(A) dry HCl gas
(B) NaOH solution
(C) Na₂SO₄
(D) Aqueous solution of HCl
Answer:
(D) Aqueous solution of HCl

Question 60.
Weak acid is ………………… ( )
(A) HCl
(B) NaOH
(C) Mg(OH)₂
(D) CH₃COOH
Answer:
(D) CH₃COOH

Question 61.
ApproxImate pH value of milk is …………….. . ( )
(A) 3.4
(B) 6.6
(C) 7.5
(D) 9
Answer:
(B) 6.6

Question 62.
…………………… is produced by the action of chlorine on dry slaked lime. ( )
(A) Bleaching powder
(B) Washing soda
(C) Baking soda
(D) Sodium chloride
Answer:
(A) Bleaching powder

Question 63.
The calcium sulphate hemi hydrate is …………………….. . ( )
(A) Gypsum
(B) Slaked lime
(C) Plaster of Paris
(D) Quick lime
Answer:
(C) Plaster of Paris

Question 64.
On dissolving bases In water produces …………………. ions. ( )
(A) hydrogen
(B) hydroxide
(C) chlorine
(D) magnesium
Answer:
(B) hydroxide

Question 65.
Acid rain occurs when pH value of rain water is less than ……………………….. .
(A) 6.5
(B) 5.6
(C) 7.2
(D) 2.7
Answer:
(B) 5.6

Question 66.
………………………. is a mild non-corrosive base.
(A) Baking soda
(B) Bleaching Powder
(C) Plaster of Paris
(D) Gypsum
Answer:
(A) Baking soda

Question 67.
Litmus solution is a dye extracted from ………………. . ( )
(A) Tree
(B) Aloevera
(C) Uchen
(D) Litmus
Answer:
(C) Uchen

Question 68.
To overcome Indigestion problem ……………………… tablets are used. ( )
(A) antacid
(B) paracetamol
(C) aspirin
(D) acidity
Answer:
(A) antacid

Question 69.
The process of dissolving an acid or a base in water is an ……………… process.
(A) exothermic
(B) endothermic
(C) neutralisation
(D) oxidation
Answer:
(A) exothermic

Question 70.
Acids or bases are mixed with ………………………. to dilute. ( )
(A) water
(B) carbon
(C) each other
(D) oxygen
Answer:
(A) water

Question 71.
As the pH value increases from 7, it represents a ……………….. in H₃O⁺ ion concentration. ( )
(A) increase
(B) decrease
(C) disappearance
(D) addition
Answer:
(B) decrease

Question 72.
If pH of rain water is less than 5.6, it is called …………………… ( )
(A) water
(B) heavy rain
(C) normal rain
(D) acid rain
Answer:
(B) heavy rain

Question 73.
Chemical formula of common salt is …………………….. . ( )
(A) Na₂CO₃
(B) NaCl
(C) NaHCO₃
(D) CaSO₄
Answer:
(B) NaCl

Question 74.
The reagent used in the preparation of chloroform is …………………….. . ( )
(A) CaOCl₂
(B) CaSO₄
(C) NaHCO₃
(D) Na₂CO₃
Answer:
(A) CaOCl₂

Question 75.
One of the ingredlants in antacids is …………………. . ( )
(A) Na₂CO₃
(B) CaOCl₂
(C) CaSO₄
(D) NaHCO₃
Answer:
(D) NaHCO₃

Question 76.
…………………… are sour to taste ard turn blue litmus to …………………. . ( )
(A) Bases, red
(B) Bases, blue
(C) Acids, red
(D) Acids, blue
Answer:
(C) Acids, red

Question 77.
…………………….. is example of synthetic indicator. ( )
(A) Acid
(B) Red litmus
(C) Blue litmus
(D) Phenolphthalein
Answer:
(D) Phenolphthalein

Question 78.
When base reacts with metal ………………………. gas is evolved. ( )
(A) O
(B) H₂
(C) Cl₂
(D) CO₂
Answer:
(B) H₂

Question 79.
Non-metallic oxides are ……………………. in nature. ( )
(A) acidic
(B) basic
(C) neutral
(D) effervescence
Answer:
(A) acidic

Question 80.
Mixing an acid or base with water is a process called …………….. . ( )
(A) dilution
(B) concentration
(C) addition
(D) substitution
Answer:
(A) dilution

Question 81.
The pH value In acidic solution is ………………….. . ( )
(A) 7
(B) >7
(C) <7
(D) No value
Answer:
(C) <7

Question 82.
Acids that give less H₃O⁺ ions are said to be ………………… . ( )
(A) strong acid
(B) strong base
(C) weak base
(D) weak acid
Answer:
(D) weak acid

Question 83.
Tooth decay starts when the pH of the mouth is lower than …………………….. . ( )
(A) 6.3
(B) 7.2
(C) 8.5
(D) 5.5
Answer:
(D) 5.5

Question 84.
…………………………… is also known as table salt or common salt. ( )
(A) sodium chloride
(B) sodium carbonate
(C) sodium hydrogen carbonate
(D) magnesium chloride
Answer:
(A) sodium chloride

Question 85.
Bleaching powder is produced by the action of …………………… on dry slaked lime. ( )
(A) sodium
(B) chlorine
(C) magnesium
(D) hydrogen
Answer:
(B) chlorine

Question 86.
(1) Acid (A) Red cabbage solution ( )
(2) Base (B) Na₂CO₃
(3) Neutral (C) MgO
(4) Indicator (D) CO₂
(5) SaIt (E) NaCI
(A) 1-A, 2-B, 3-C, 4-E, 5-D
(B) 1-C, 2-B, 3-A, 4-D, 5-E
(C) 1-D, 2-C, 3-E, 4-A, 5-B
(D) 1-D, 2-C, 3-A, 4-B, 5-E
Answer:
(C) 1-D, 2-C, 3-E, 4-A, 5-B

Question 87.
Which one of the following types of medicines is used for treating indigestion ( )
(A) antibiotic
(B) analgesic
(C) antacid
(D) antiseptic
Answer:
(C) antacid

Question 88.
Many salts absorb water from atmosphere. This property is called ( )
(A) crystallisation
(B) hydration
(C) deliquescence
(D) efflorescence
Answer:
(C) deliquescence

Question 89.
The natural Indicator among the following is ( )
(A) phenolphthalein
(B) Methyl orange
(C) Methyl red
(D) Litmus
Answer:
(D) Litmus

Question 90.
An aqueous solution of sodium acetate will turn ( )
(A) Methyl orange yellow
(B) Red litmus blue
(C) Phenolphthaleiri solution pink
(D) all of these
Answer:
(D) all of these

Question 91.
An aqueous solution of which of the following substances will conduct electric current? ( )
(A) ethyl alcohol
(B) acetic acid
(C) acetone
(D) ethen
Answer:
(B) acetic acid

Question 92.
The acid formed In stomach which help in digestion is a dilute solution of ()
(A) HCl
(B) H₂SO₄
(C) CH₃COOH
(D) Citric acid
Answer:
(C) CH₃COOH

Question 93.
A few drops of methyl orange are added to a soap solution the colour of the solution becomes ( )
(A) Orange
(B) Yellow
(C) Pink
(D) Remains colourless
Answer:
(B) Yellow

Question 94.
A solution turned pink when a drop of phenolphthalein was added to it. Then the probable pH of that solution is …………………….. .( )
(A) 5
(B) 6
(C) 7
(D) 10
Answer:
(D) 10

These TS 10th Class Physical Science Bits with Answers Chapter 2 Chemical Equations will help students to enhance their time management skills.

TS 10th Class Physical Science Bits Chapter 2 Chemical Equations

Question 1.
What happens when die. Hydrochloric acid is added to iron filings. ( )
(A) hydrogen gas and iron chloride are produced
(B) chlorine gas and iron hydroxide are produced
(C) no reaction takes place
(D) iron salt and water are produced
Answer:
(A) hydrogen gas and iron chloride are produced

Question 2.
In the chemical reaction the symbol Δ represents ( )
(A) compressing
(B) heating
(C) cooling
(D) smelting
Answer:
(B) heating

Question 3.
The reaction is which heat is absorbed is called ( )
(A) exothermic reaction
(B) endothermic reation
(C) catalytic reaction
(D) reversible reaction
Answer:
(B) endothermic reaction

Question 4.
Identify the exothermic reaction among the following. ( )
(A) C+O₂ → CO₂
(B) N₂+O₂ → 2NO
(C) CaO+H₂O → Ca(OH)₂
(D) all the above
Answer:
(A) C+O₂ → CO₂

Question 5.
Atomic mass of oxygen ( )
(A) 8U
(B) 23U
(C) 27U
(D) 16U
Answer:
(D) 16U

Question 6.
Chemical reactions occur with the ……………………. of chemical bonds. ( )
(A) formation
(B) breaking
(C) both A&B
(D) none
Answer:
(B) breaking

Question 7.
The metal formed when zinc reacts with AgNO₃ is ( )
(A) Au
(B) Ag
(C) Al
(D) Cu
Answer:
(B) Ag

Question 8.
The substances that are present on right side of a chemical equation are called; ( )
(A) reactants
(B) oxidants
(C) reductants
(D) products
Answer:
(D) products

Question 9.
The formula of hypochlorous acid is ( )
(A) HCl
(B) H₂SO₄
(C) HOCl
(D) H₂Cl₃
Answer:
(C) HOCl

Question 10.
Every gas at STP occupies 22.4 liters and it ¡s known as ( )
(A) gram molecular weight
(B) gram equivalent weight
(C) gram molecular mass
(D) gram molecular volume
Answer:
(D) gram molecular volume

Question 11.
Burning of liquid petroleum gas (LPG) is a ………………….. change. ( )
(A) physical
(B) chemical
(C) both A&B
(D) neither physical nor chemical
Answer:
(B) chemical

Question 12.
Identify the balanced equatIon among ( )
(A) H₂+O₂ → 2H₂O
(B) H₂+O₂ → 2HO₂
(C) 2H₂+O₂ → 2H₂O
(D) H₂+2O₂ → H₂O₄
Answer:
(C) 2H₂+O₂ → 2H₂O

Question 13.
In exothermic reactions, heat energy is ( )
(A) absorbed
(B) created
(C) released
(D) none of these
Answer:
(C) released

Question 14.
What happens when dli hydrochloric acid is added to iron fillings? Choose the correct answer. ( )
(A) hydrogen gas and iron chloride are produced
(B) chlorine gas and iron hydroxide are produced
(C) no reaction takes place
(D) iron salt and water are produced
Answer:
(C) no reaction takes place

Question 15.
Downward arrow (↓) In a chemical equation indicates ( )
(A) Direction
(B) Gas
(C) Precipitation
(D) No reaction
Answer:
(C) Precipitation

Question 16.
Which of the following is a skeleton reaction? ( )
(A) C₃H₈+O₂ → CO₂+H₂O
(B) Fe₂O₃+2Al→ 2Fe+Al₂O₃
(C) AgNO₃+Nacl → AgCl+NaNo₃
(D) Ca(OH)₂+CO₂ → CaCO₃+H₂O
Answer:
(A) C₃H₈+O₂ → CO₂+H₂O

Question 17.
A solution of sodium carbonate reacts with Ca(OH)₂ to give ( )
(A) CaCO₃
(B) NaOH
(C) both A and B
(D) Cao
Answer:
(C) both A and B

Question 18.
C₆H₂O₆+6O₂ → …………. + 6H₂O+Q ( )
(A) CO₂
(B) 6CO₂
(C) 3CO₂
(D) 4CO₂
Answer:
(B) 6CO₂

Question 19.
Na₂SO₄+ ………………. → BaSO₄+2NaCl ( )
(A) BaCl₂
(B) 2BaCl
(C) Ba₂Cl
(D) BaCl
Answer:
(A) BaCl₂

Question 20.
…………… ( )
(A) 2O₂
(B) 2O₃
(C) O₂
(D) 3O₂
Answer:
(D) 3O₂

Question 21.
The reaction Zn + H₂SO₄ →ZnSO₄+H₂ represents reaction. ( )
(A) Combination
(B) double displacement
(C) displacement
(D) decomposition
Answer:
(C) displacement

Question 22.
A balanced equation contains ( )
(A) Equal number of moles of reactants and products
(B) Equal number of molecules of reactants and products
(C) Equal number of atoms of different elements on reactant side and product side
(D) All the above
Answer:
(D) All the above

Question 23.
The number of molecules present in 1g of Hydrogen is ( )
(A) 6 x 10²³
(B) 3 x 10²³
(C) 1 x 10²³
(D) 2 x 10²³
Answer:
(B) 3 x 10²³

Question 24.
Choose double displacement reaction ( )
(A) X+YZ → XZ+Y
(B) X+Y→XY
(C) XYZ→XY + Z
(D) XV + AB → AX + BY
Answer:
(D) XV + AB → AX + BY

Question 25.
Which information is not conveyed by a balanced equation? ( )
(A) Symbols and formulae of all the substances involved in a particular reaction.
(B) Number of atoms/molecules of the reactants and products involved
(C) Physical states of reactants and products
(D) Whether a particular reaction is actually possible or not.
Answer:
(C) Physical states of reactants and products

Question 26.
Which of the following is not a balanced equation? ( )
(A) Fe + Cl₂ →FeCl₃
(B) Zn +S → ZnS
(C) Mg + CuSO₄ → MgSO₄ + Cu
(D) NaOH + HCl → NaCl+ H₂O
Answer:
(A) Fe + Cl₂ →FeCl₃

Question 27.
Which of the following gases indicates the brown fumes liberating in the boiling tube, when lead nitrate is heated? ( )
(A) H₂
(B) O₂
(C) CO₂
(D) NO₂
Answer:
(D) NO₂

Question 28.
The reaction that takes place when quicklime is added to water is ( )
(A) displacement reaction
(B) gas liberating reaction
(C) heat liberating reaction
(D) combustion reaction
Answer:
(C) heat liberating reaction

These TS 10th Class Telugu Bits with Answers 8th Lesson లక్ష్యసిద్ధి will help students to enhance their time management skills.

TS 10th Class Telugu Bits 8th Lesson లక్ష్యసిద్ధి

బహుళైచ్ఛిక ప్రశ్నలు (\(\frac{1}{2}\) మార్కు)

PAPER – I : PART – B

1. సొంతవాక్యాలు (1 మార్కు)

ప్రశ్న 1.
కల్లోలం : ……………………….
జవాబు:
కోస్తా తీరంలో తుఫాను కల్లోలం రేపింది.

ప్రశ్న 2.
పసందు : ………………..
జవాబు:
సంక్రాంతి పిండి వంటలు పసందుగా ఉన్నాయి.

ప్రశ్న 3.
క్షేత్రం : ………………………..
జవాబు:
తెలంగాణలో యాదగిరిగుట్ట పుణ్యక్షేత్రంగా విరాజిల్లు తోంది.

ప్రశ్న 4.
ఎత్తుల కెదుగు : ………………………
జవాబు:
అసమర్థులు ఊహలతో ఎత్తుకెదుగుటకు ప్రయత్నిస్తారు.

ప్రశ్న 5.
అంగలార్చు : …………………………….
జవాబు:
కొందరు కోపంతో ఇరుతలపై అంగలార్చుదురు.

2. అర్థాలు

ప్రశ్న 1.
డాక్టర్లు రోగులకు ప్రాణం పోస్తూ ఉన్నారు. (గీత గీసిన పదానికి అర్థం గుర్తించండి.)
A) జీవం ఇవ్వడం
B) జీవం తీయటం
C) క్రమ్ము
D) మూగు
జవాబు:
A) జీవం ఇవ్వడం

ప్రశ్న 2.
విద్యార్థులు విద్యను యజ్ఞంగా చేయాలి. (గీత గీసిన పదానికి అర్థం గుర్తించండి.)
A) అసెంబ్లీ
B) దీక్షగా చేయు
C) కోరిక
D) మూగు
జవాబు:
B) దీక్షగా చేయు

ప్రశ్న 3.
రోగులపై చీమలు ముసురుకొన్నాయి. (గీత గీసిన పదానికి అర్థం గుర్తించండి.)
A) రక్తం
B) కన్పించాయి
C) మూగుతున్నాయి
D) జీవం
జవాబు:
C) మూగుతున్నాయి

ప్రశ్న 4.
తల్లడిల్లి – పదానికి అర్థం
A) సొంతరాష్ట్రం
B) విలవిలలాడు
C) భయపడిపోవు
D) అంగీకారం
జవాబు:
B) విలవిలలాడు

ప్రశ్న 5.
తెలంగాణ సంస్కృతి ఎంతో ఉత్కృష్టమైంది – గీత గీసిన పదానికి అర్థం గుర్తించండి.
A) పూజ్యమైనది
B) రమ్యమైనది
C) భవ్యమైనది
D) శ్రేష్టమైనది
జవాబు:
D) శ్రేష్టమైనది

ప్రశ్న 6.
ఆస్తిత్వం – పదానికి అర్థం
A) ఉనికి
B) మునిగి
C) పోలిక
D) మురికి
జవాబు:
A) ఉనికి

ప్రశ్న 7.
సంక్షోభం అంటే అర్థం
A) స్నేహం
B) కలత
C) మడత
D) నడత
జవాబు:
B) కలత

ప్రశ్న 8.
తల్లడిల్లిపోవు అనే పదానికి అర్థం
A) తలక్రిందు కావడం
B) కలత చెందడం
C) వెళ్ళిపోవడం
D) ఆలోచించడం
జవాబు:
B) కలత చెందడం

ప్రశ్న 9.
ఆకాశం నుండి తారలు దిగి వచ్చాయి – గీత గీసిన పదానికి అర్థాన్ని గుర్తించండి.
A) సినిమా స్త్రీలు
B) దేవతా స్త్రీలు
C) గ్రహాలు
D) నక్షత్రాలు
జవాబు:
D) నక్షత్రాలు

ప్రశ్న 10.
ముందుగా రాసుకొన్న ప్రసంగం వల్ల తప్పులు దొర్లవు – గీత గీసిన పదానికి అర్థాన్ని గుర్తించండి.
A) వ్యాసం
B) ఉపన్యాసం
C) సంగతి
D) పాఠం
జవాబు:
B) ఉపన్యాసం

ప్రశ్న 11.
హర్షణీయం – అనే పదానికి అర్థం.
A) విచారించదగినది
B) సంతోషించదగినది
C) ఆలోచించదగినది
D) తొలగించతగినది
జవాబు:
B) సంతోషించదగినది

ప్రశ్న 12.
చాలా ఎక్కువ కాలం – అనే అర్థం వచ్చే పదం.
A) సుదీర్ఘకాలం
B) అచిరకాలం
C) పురాతనము
D) పొడవైనది
జవాబు:
A) సుదీర్ఘకాలం

ప్రశ్న 13.
కృష్ణానదికి వెళ్ళి ఉపస్పర్శము చేయుము. (గీత గీసిన పదానికి అర్థం)
A) అర్ఘ్యము
B) తలస్నానం
C) స్నాన ఆచమనాలు
D) మునగడం
జవాబు:
D) మునగడం

ప్రశ్న 14.
వారి సఖ్యత అమోఘము. (గీత గీసిన పదానికి అర్థం)
A) విరోధం
B) స్నేహం
C) కలయిక
D) కాపురం
జవాబు:
B) స్నేహం

ప్రశ్న 15.
మా తండ్రిగారి మాటలు హర్షణీయంగా ఉన్నది. (గీత గీసిన పదానికి అర్థం)
A) గంభీరం
B) విచారకరం
C) సంతోషదాయకం
D) ఏదీకాదు
జవాబు:
C) సంతోషదాయకం

3. పర్యాయపదాలు

ప్రశ్న 1.
తూర్పున ఇంద్రధనుస్సు వచ్చింది. (గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు గుర్తించండి.)
A) దివాకరుడు, భానుడు
B) ఎద, ఎడద
C) పీడ, బాధ
D) శక్రధనువు, ఐరావతం
జవాబు:
D) శక్రధనువు, ఐరావతం

ప్రశ్న 2.
హృదయమున మంచి ఆలోచనలు రావాలి. (గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు గుర్తించండి.)
A) ఎద, డెందము
B) అచల, ధరణి
C) భానుడు, భాస్కరుడు
D) పీడ, బాధ
జవాబు:
A) ఎద, డెందము

ప్రశ్న 3.
తెలంగాణ భూమి వీరభూమి. (గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు గుర్తించండి.)
A) అచల, ధరణి
B) భానుడు, పీడ
C) కష్టం, అడుము
D) బ్రతుకు, గాలి
జవాబు:
A) అచల, ధరణి

ప్రశ్న 4.
సంస్కరణలు, బాగుచేయడం – అనే పదాలకు సమా నార్థక పదం
A) మంచి ఆలోచన
B) చావు
C) రూపుమాపడం
D) చెడ్డ ఆలోచన
జవాబు:
C) రూపుమాపడం

ప్రశ్న 5.
ప్రశంస ద్వారా విద్యార్థులను సరిదిద్దవచ్చును – గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు గుర్తించండి.
A) పొగడ్త, స్తోత్రం
B) దారి, మార్గం
C) బాధ, దుఃఖం
D) దేవాలయం, గుడి
జవాబు:
A) పొగడ్త, స్తోత్రం

ప్రశ్న 6.
“రాత్రి” అనే పదానికి పర్యాయపదం కానిది
A) నిశీధి
B) నిశ
C) పక్షము
D) రజని
జవాబు:
C) పక్షము

ప్రశ్న 7.
“లోకము, జగత్తు, ఇహము” పర్యాయపదాలుగా గల పదం
A) విశృంఖల
B) ప్రపంచము
C) పరలోకము
D) నేల
జవాబు:
B) ప్రపంచము

ప్రశ్న 8.
ఆనందంతో కూడా కంటివెంట భాష్పాలు రాలు తాయి. గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు గుర్తించండి.
A) అశ్రువులు,కన్నీరు
B) పుష్పాలు, ఆవిరి
C) చుక్కలు, జలము
D) బయర్లుకమ్ము, జిగేలుమను
జవాబు:
D) బయర్లుకమ్ము, జిగేలుమను

ప్రశ్న 9.
ప్రతి ఊరిలో గుడి తప్పక ఉంటుంది గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు గుర్తించండి.
A) పాడి, మడి
B) దేవళము, దేవుళ్ళు
C) కోవెల, కోనేరు
D) దేవళము, కోవెల
జవాబు:
D) దేవళము, కోవెల

ప్రశ్న 10.
“హృదయము” అనే పదానికి పర్యాయపదాలు గుర్తించండి.
A) గుండె, మనస్సు
B) ఎద, దయ
C) డెందము, అందం
D) అంతరంగము, తరంగాలు
జవాబు:
A) గుండె, మనస్సు

ప్రశ్న 11.
“స్వేచ్ఛ, స్వైరము” పర్యాయపదాలుగా గల పదం
A) స్వతంత్రము
B) ఇష్టం వచ్చినట్లు
C) కట్టుబాటు
D) స్వేదం
జవాబు:
A) స్వతంత్రము

ప్రశ్న 12.
స్మరణ ద్వారా అవగాహన పెరుగుతుంది. గుర్తు పెట్టు కొంటే అవసరానికి జ్ఞప్తికి వస్తాయి. పై వాక్యంలో పర్యాయపదాలు ఉన్న పదం.
A) సంస్మరణ
B) అవగాహన
C) జ్ఞాపకం
D) అవసరం
జవాబు:
C) జ్ఞాపకం

ప్రశ్న 13.
ఈ కాలంలో బీజములు వేస్తే మొక్కలు బాగుగా పెరుగుతాయి. (గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు)
A) మొక్క, మొలక
B) విత్తనము, విత్తు
C) అంకురం, మొక్క
D) విత్తనము, పైరు
జవాబు:
B) విత్తనము, విత్తు

ప్రశ్న 14.
పట్టణములోని ఏ అంగన కూడా కరుణించలేదు. (గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదం)
A) స్త్రీ, పురుషుడు
B) మహిళ, పుణ్యవతి
C) తేఱవ, వనిత
D) స్త్రీ, పుణ్యవతి
జవాబు:
C) తేఱవ, వనిత

ప్రశ్న 15.
ఆ ఉద్యానవనమంతా పుష్పములు నిండుగా విర బూసాయి. (గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు)
A) పూవు, సుమము
B) పూవు, జలజం
C) మల్లి, సుమము
D) పూవు, పద్మము
జవాబు:
A) పూవు, సుమము

4. వ్యుత్పత్త్యర్థాలు

ప్రశ్న 1.
సౌధము ఆకాశాన్నంటుతున్నది. (గీత గీసిన పదానికి వ్యుత్పత్త్యర్థ పదం గుర్తించండి.)
A) సుధతో నిర్మింపబడునది
B) భాషించునది
C) సత్పురుషులలో ఉండునది
D) గురువు
జవాబు:
A) సుధతో నిర్మింపబడునది

ప్రశ్న 2.
సత్పురుషులయందు పుట్టునది. (దీనికి సరిపడు వ్యుత్పత్త్యర్థ పదం గుర్తించండి.)
A) సౌధము
B) సంతానం
C) సంప్రదాయం
D) సత్యము
జవాబు:
D) సత్యము

ప్రశ్న 3.
గురుపరంపరచేతను వంశక్రమము చేతను వచ్చిన వాడున్ (దీనికి సరిపోవు వ్యుత్పత్త్యర్థ పదం గుర్తించండి.
A) సంప్రదాయం
B) గురువు
C) సంతానం
D) సౌధము
జవాబు:
A) సంప్రదాయం

ప్రశ్న 4.
“క్షరములు కానివి” – దీనికి వ్యుత్పత్తి పదం
A) క్షారములు
B) ఆమ్లములు
C) అక్షరములు
D) వసంతాలు
జవాబు:
C) అక్షరములు

ప్రశ్న 5.
“నాశనము లేనిది” – అనే వ్యుత్పత్తి గల పదం
A) క్షరము
B) ప్రత్యక్షము
C) అక్షరము
D) దారి
జవాబు:
C) అక్షరము

ప్రశ్న 6.
“సూర్యాదిగ్రహములచే అంతటను ప్రకాశించునది” – అనే వ్యుత్పత్తి గల పదం
A) నక్షత్రాలు
B) ఆకాశం
C) విశ్వం
D) అంతర్యామి
జవాబు:
B) ఆకాశం

ప్రశ్న 7.
“హృదయము” – అను పదానికి సరియైన వ్యుత్పత్తి అర్థం
A) దయతో నిండినది
B) హరించగలది
C) హరింపబడునది
D) రంజింప చేయునది
జవాబు:
C) హరింపబడునది

ప్రశ్న 8.
మన భాష ఇతరులకు అర్థం కావాలి · గీత గీసిన పదానికి వ్యుత్పత్తి అర్థం గుర్తించండి.
A) భషించబడునది
B) భాషింపబడునది
C) భుజింపదగినది
D) బోధ చేయతగినది
జవాబు:
B) భాషింపబడునది

ప్రశ్న 9.
పరాశర మహర్షి కుమారుడు. (వ్యుత్పత్త్యర్థ పదము)
A) కణ్వుడు
B) శుక్రమహర్షి
C) పారాశర్యుడు
D) వశిష్ఠుడు
జవాబు:
C) పారాశర్యుడు

ప్రశ్న 10.
చిగురు వంటి శరీరం కలది. (వ్యుత్పర్యర్థ పదం)
A) పల్లవ పాణి
B) చిగురుబోడి
C) లతా తవ్వి
D) పల్లవదేహ
జవాబు:
D) పల్లవదేహ

5. నానార్థాలు

ప్రశ్న 1.
ఒక దిక్కు, లేఖ అనే నానార్థాలున్న పదం (June ’18)
A) టెలిగ్రామ్
B) ఉత్తరము
C) ఫేస్బుక్
D) వాట్సాప్
జవాబు:
B) ఉత్తరము

ప్రశ్న 2.
భారతదేశ ముఖచిత్రము 29వ రాష్ట్రంగా తెలంగాణ ఆవిర్భవించింది. (గీత గీసిన పదానికి గుర్తించండి.)
A) వర్గం, సంతానం
B) గాలి, రసం
C) ఆశ్చర్యం, చిత్తరువు
D) రాష్ట్రం, దేశం
జవాబు:
C) ఆశ్చర్యం, చిత్తరువు

ప్రశ్న 3.
సాహిత్యము – అన్న పదానికి నానార్థాలు
A) కలయిక, వాజ్మయము
B) భాష, సారస్వతము
C) గేయం, కథ
D) గానామృతం, భాషామృతం
జవాబు:
B) భాష, సారస్వతము

ప్రశ్న 4.
మూడు అనే పదానికి నానార్థాలు (June ’18)
A) ఒక సంఖ్య, కాలం చెల్లు
B) ఒక సంఖ్య, ఒక అంకె
C) ఒక అంకె, ఒక రాశి
D) ఒక పదం ఒక అంకె
జవాబు:
A) ఒక సంఖ్య, కాలం చెల్లు

ప్రశ్న 5.
తురుష్కుల పాలనలో దేశం అశాంతికి నిలయంగా మారింది గీత గీసిన పదానికి నానార్థాలు గుర్తించండి.
A) యోగ్య, భాగ్యం
B) రక్షణ, భక్షణ
C) రక్షణ, ఒక జాతి చేప
D) జెండా, అజెండా
జవాబు:
C) రక్షణ, ఒక జాతి చేప

ప్రశ్న 6.
తారలు దిగి వచ్చిన వేళ శుభం – గీత గీసిన పదానికి నానార్థాలు గుర్తించండి.
A) వాలి భార్య, ముత్యం
B) అరుంధతి, సృష్టి
C) సీత, చూడామణి
D) రాముడు, సోముడు
జవాబు:
A) వాలి భార్య, ముత్యం

ప్రశ్న 7.
“ముహుర్తము, నిముషము, తృటి” – అనే నానార్థాలు వచ్చే పదం
A) క్షణము
B) క్షపణము
C) చిరము
D) పగలు
జవాబు:
B) క్షపణము

ప్రశ్న 8.
ఆమెకు ఎల్లప్పుడూ అనుమానమనే మబ్బు కమ్మి ఉంటుంది. (గీత గీసిన పదానికి నానార్థాలు)
A) జ్ఞానము, అజ్ఞానము
B) ఆందోళన, కంగారు
C) అనుమానం, కోపం
D) చీకటి, మేఘము
జవాబు:
D) చీకటి, మేఘము

ప్రశ్న 9.
తెలుగు భాషా సాహిత్యములు చాలా గొప్పవి. (గీత గీసిన పదానికి నానార్థాలు)
A) కలయిక, వాజ్మయము
B) భాష, గానం
C) భాష, సారస్వతము
D) భాష, గేయం
జవాబు:
C) భాష, సారస్వతము

ప్రశ్న 10.
శ్రీశ్రీ చాలా గొప్పకవి. (గీత గీసిన పదానికి నానార్థాలు)
A) శుక్రుడు, కవిత్వం చెప్పేవాడు
B) కవి, ఋషి
C) పండితుడు, బుధుడు
D) తండ్రి, కవి
జవాబు:
A) శుక్రుడు, కవిత్వం చెప్పేవాడు

ప్రశ్న 11.
ఈ రాజ్యం యొక్క రాజు గారు చాలా దయగలవారు. (గీత గీసిన పదానికి నానార్థాలు)
A) ప్రభువు, చంద్రుడు
B) ప్రభువు, సూర్యుడు
C) ఇంద్రుడు, రాజు
D) రాజు, మంత్రి
జవాబు:
A) ప్రభువు, చంద్రుడు

6. ప్రకృతి – వికృతులు

ప్రశ్న 1.
స్థలముకు వికృతి పదం
A) స్థలము
B) తలము
C) పొలము
D) తాళము
జవాబు:
B) తలము

ప్రశ్న 2.
తియ్యనైన భాష మన తెలుగు భాష – గీత గీసిన పదానికి వికృతి పదం గుర్తించండి.
A) భాష
B) యాస
C) బాస
D) బోను
జవాబు:
C) బాస

ప్రశ్న 3.
యజ్ఞముకు వికృతి పదం
A) జన్నము
B) యన్నాణము
C) యాది
D) జోదు
జవాబు:
A) జన్నము

ప్రశ్న 4.
యుక్తికి వికృతి పదం
A) యూక్తి
B) ఉత్తి
C) ముక్తి
D) రక్తి
జవాబు:
B) ఉత్తి

ప్రశ్న 5.
పౌర్ణమి చంద్రుడు చల్లగా ఉంటాడు. గీత గీసిన పదానికి వికృతి పదం గుర్తించండి.
A) అమావాస్య
B) చెంద్రుడు
C) చందురుడు
D) సోముడు
జవాబు:
C) చందురుడు

ప్రశ్న 6.
“జీవితము” – అనే పదానికి సరియైన వికృతి
A) జీవిత
B) జీతము
C) జీవము
D) జిత్తు
జవాబు:
B) జీతము

ప్రశ్న 7.
“సేమము” – అనే పదానికి సరియైన ప్రకృతి
A) చేమము
B) సేద్యము
C) క్షేమము
D) శ్రేయము
జవాబు:
A) చేమము

ప్రశ్న 8.
“వడ్డి” – అనే పదానికి ప్రకృతి పదము
A) వృద్ధి
B) మిత్తి
C) పొత్తు
D) పరపతి
జవాబు:
A) వృద్ధి

ప్రశ్న 9.
సాగర గర్భము రత్నగర్భము – గీత గీసిన పదానికి వికృతి పదం గుర్తించండి.
A) కరవు
B) రతనము
C) కడుపు
D) గర్వము
జవాబు:
C) కడుపు

ప్రశ్న 10.
ప్రతి అక్కరము ఒక మంత్రము – గీత గీసిన పదానికి ప్రకృతి పదం గుర్తించండి.
A) అక్కర
B) అక్షరము
C) అబ్బురము
D) అధిపతి
జవాబు:
B) అక్షరము

ప్రశ్న 11.
గోలకొండ పట్టణము చాలా విశాలమైనది. (గీత గీసిన పదానికి వికృతి పదం)
A) పట్నము
B) పట్టణము
C) నగరం
D) పత్తనము
జవాబు:
D) పత్తనము

ప్రశ్న 12.
మనదేశంలోని చాలా చట్టము లను మార్చాలి. (గీత గీసిన పదానికి ప్రకృతి పదం)
A) శాస్త్రం
B) చట్రము
C) శాస్త్రము
D) శాసనం
జవాబు:
A) శాస్త్రం

ప్రశ్న 13.
వేటగాడి వలలో చాలా మత్స్యములు పడినాయి. (గీత గీసిన పదానికి వికృతి పదం)
A) మత్తియము
B) మచ్చెము
C) మత్తము
D) మచ్చీ
జవాబు:
B) మచ్చెము

ప్రశ్న 14.
ఆమె తన బడి పొత్తములు చాలా జాగ్రత్తగా దాచుకొనును. (గీత గీసిన పదానికి ప్రకృతి పదం)
A) కావ్యములు
B) పుస్తకములు
C) పొత్తులు
D) గ్రంథము
జవాబు:
B) పుస్తకములు

భాషాంశాలు (వ్యాకరణం) (\(\frac{1}{2}\) మార్పు)

PAPER – II : PART – B

1. సంధులు

ప్రశ్న 1.
అత్యద్భుతం – ఏ సంధి ?
A) యణాదేశసంధి
B) గుణసంధి
C) సవర్ణదీర్ఘసంధి
D) త్రికసంధి
జవాబు:
A) యణాదేశసంధి

ప్రశ్న 2.
సచివాలయంలో మంత్రులు ఉంటారు. (గీత గీసిన పదం ఏ సంధి ?)
A) గుణసంధి
B) సవర్ణదీర్ఘసంధి
C) యణాదేశసంధి
D) అకారసంధి
జవాబు:
B) సవర్ణదీర్ఘసంధి

ప్రశ్న 3.
“ఆనందోత్సాహాలు” తెలంగాణ సాధనతో ప్రజల్లో మిన్నంటినవి. (గీత గీసిన పదం ఏ సంధి ?)
A) అకారసంధి
B) ఇకారసంధి
C) గుణసంధి
D) యణాదేశసంధి
జవాబు:
C) గుణసంధి

ప్రశ్న 4.
అత్యద్భుతము – సంధి విడదీయండి
A) అతి + అద్భుతం
B) అత్య + అద్భుతం
C) అత్యంత + ద్భుతం
D) అత్యద్భు+ భుతము
జవాబు:
A) అతి + అద్భుతం

ప్రశ్న 5.
భావోద్వేగం – సంధి విడదీయండి.
A) భావన + ఉద్వేగః
B) భావ + ఉద్వేగం
C) భావో + ఉద్వేగం
D) భావః + ఉద్వేగః
జవాబు:
B) భావ + ఉద్వేగం

ప్రశ్న 6.
ఆనందోత్సాహాలు – విడదీయండి.
A) ఆనః + ఉత్సాహం
B) ఆనః + ఉత్సాహః
C) ఆనంద + ఉత్సాహాలు
D) ఆనందః + ఉత్సాహం
జవాబు:
C) ఆనంద + ఉత్సాహాలు

ప్రశ్న 7.
సచివాలయం విడదీయండి.
A) సత్ + వాలయం
B) సత్ + చివాలయం
C) సచివ + అలవాలం
D) సచిన + ఆలయం
జవాబు:
D) సచిన + ఆలయం

ప్రశ్న 8.
కార్యాచరణ – విడదీయండి.
A) కార్య + ఆచరణ
B) కార్యా + ఆచరణ
C) కార్యాలు + ఆచారాలు
D) కార్యం + ఆచార్యం
జవాబు:
A) కార్య + ఆచరణ

ప్రశ్న 9.
అకారానికి ఏ, ఐలు పరమైతే, ‘ఐ’ కారము, ఓ ఔలు పరమైతే ‘ఔ’ కారము ఏకాదేశముగా వస్తాయి. ఇది ఏ సంధికి సంబంధించిన విషయం (June ’18)
A) సవర్ణదీర్ఘ సంధి
B) వృద్ధి సంధి
C) గుణ సంధి
D) యణాదేశ సంధి
జవాబు:
B) వృద్ధి సంధి

ప్రశ్న 10.
దశాబ్దము – విడదీయండి.
A) దశ + ఆబ్దము
B) దిశా + అబ్దము
C) దశ + అబ్దము
D) దశః + అబ్దము
జవాబు:
C) దశ + అబ్దము

ప్రశ్న 11.
“ప్రపంచమంతా” – అనే పదాన్ని విడదీసి రాయండి.
A) ప్రపంచము + మంతా
B) ప్రపంచ + మంతా
C) ప్ర + పంచమంతా
D) ప్రపంచము + అంతా
జవాబు:
D) ప్రపంచము + అంతా

ప్రశ్న 12.
‘రామాలయం’ ఇది ఏ సంధి ?
A) గుణ సంధి
B) రుగాగమ సంధి
C) వృద్ధి సంధి
D) సవర్ణదీర్ఘ సంధి
జవాబు:
D) సవర్ణదీర్ఘ సంధి

ప్రశ్న 13.
కోటీశ్వరులు – విడదీస్తే
A) కోటి + ఈశ్వరులు
B) కోట + ఈశ్వరులు
C) కోటు + ఇశ్వరులు
D) కోట్ + ఈశ్వరులు
జవాబు:
A) కోటి + ఈశ్వరులు

ప్రశ్న 14.
మాతృ + ఋణం పదాన్ని కలిపి రాస్తే
A) మాతాఋణం
B) మాతౄణం
C) మాతైఋణం
D) మాతూఋణం
జవాబు:
B) మాతౄణం

ప్రశ్న 15.
వృద్ధి సంధికి ఉదాహరణ
A) కలహాగ్నులు
B) వేంకటేశ్వరా
C) రసైక
D) ఏమని
జవాబు:
C) రసైక

2. సమాసాలు

ప్రశ్న 1.
తెలంగాణ జాతి ప్రత్యేక రాష్ట్ర సాధనతో పులకించింది. (గీత గీసిన పదం ఏ సమాసం ?)
A) సంభావనా పూర్వపద కర్మధారయ సమాసం
B) ద్వంద్వ సమాసం
C) షష్ఠీ తత్పురుష సమాసం
D) ద్విగు సమాసం
జవాబు:
A) సంభావనా పూర్వపద కర్మధారయ సమాసం

ప్రశ్న 2.
హైద్రాబాద్ వీధులు జనసంద్రమయ్యాయి. (గీత గీసిన పదం ఏ సమాసం ?)
A) విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయ సమాసం
B) షష్ఠీ తత్పురుష సమాసం
C) తృతీయా తత్పురుష సమాసం
D) చతుర్థీ తత్పురుష సమాసం
జవాబు:
B) షష్ఠీ తత్పురుష సమాసం

ప్రశ్న 3.
మక్కా మహమ్మదీయులకు ‘పవిత్ర స్థలం’ (గీత గీసిన పదం ఏ సమాసం ?)
A) షష్ఠీ తత్పురుష సమాసం
B) బహువ్రీహి సమాసం
C) విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయ సమాసం
D) ద్విగు సమాసం
జవాబు:
C) విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయ సమాసం

ప్రశ్న 4.
తెలంగాణ ప్రభుత్వం ప్రజల కొరకు ఎన్నో సంక్షేమ పథకాలు ప్రవేశపెట్టింది. (గీత గీసిన పదం ఏ సమాసం ?)
A) చతుర్థీ తత్పురుష సమాసం
B) షష్ఠీ తత్పురుష సమాసం
C) బహువ్రీహి సమాసం
D) తృతీయా తత్పురుష సమాసం
జవాబు:
A) చతుర్థీ తత్పురుష సమాసం

ప్రశ్న 5.
స్వేచ్ఛా స్వాతంత్ర్యాలు – సమాసం పేరు
A) ద్వంద్వ సమాసం
B) ద్విగు సమాసం
C) తృతీయా తత్పురుష
D) చతుర్థీ తత్పురుష
జవాబు:
A) ద్వంద్వ సమాసం

ప్రశ్న 6.
అన్యాయము – సమాసం పేరు
A) ద్వంద్వ సమాసం
B) నఞ తత్పురుషం
C) ద్విగు సమాసం
D) తృతీయా తత్పురుష సమాసం పేరు
జవాబు:
B) నఞ తత్పురుషం

ప్రశ్న 7.
మూడుతరాలు – సమాసం పేరు
A) ద్వంద్వ సమాసం
B) ద్వితీయా తత్పురుష
C) ద్విగు సమాసం
D) చతుర్థీ తత్పురుష
జవాబు:
C) ద్విగు సమాసం

ప్రశ్న 8.
ఉద్యమ చరిత్ర – సమాసం పేరు
A) నఞ తత్పురుష
B) ద్వంద్వ సమాసం
C) ద్విగువు
D) షష్ఠీ తత్పురుష
జవాబు:
D) షష్ఠీ తత్పురుష

ప్రశ్న 9.
ఉద్రిక్త ఘట్టాలు – సమాసం పేరు
A) ద్వంద్వ సమాసం
B) నఞ తత్పురుష
C) విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయం
D) షష్ఠీ తత్పురుష
జవాబు:
C) విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయం

ప్రశ్న 10.
తెలంగాణ బిడ్డలు – సమాసం పేరు
A) షష్ఠీ తత్పురుష
B) బహువ్రీహి సమాసం
C) ద్వంద్వ సమాసం
D) ద్విగువు
జవాబు:
A) షష్ఠీ తత్పురుష

ప్రశ్న 11.
‘సంక్షేమ పథకాలు’ అనే దానికి సరైన విగ్రహవాక్యం
A) సంక్షేమంతో పథకాలు
B) సంక్షేమం వలన పథకాలు
C) సంక్షేమం కొరకు పథకాలు
D) సంక్షేమం నందు పథకాలు
జవాబు:
C) సంక్షేమం కొరకు పథకాలు

ప్రశ్న 12.
శతాబ్దం – ఏ సమాసం (Mar. ’18)
A) రూపక సమాసం
B) నఞ తత్పురుష సమాసం
C) ద్విగు సమాసం
D) ద్వంద్వ సమాసం
జవాబు:
C) ద్విగు సమాసం

ప్రశ్న 13.
రూపక సమాసమునకు ఉదాహరణ
A) ఆశాపాశం
B) రామకృష్ణులు
C) సప్తపదులు
D) అసాధ్యం
జవాబు:
A) ఆశాపాశం

ప్రశ్న 14.
‘మా తల్లిదండ్రులు అంటే నాకిష్టం’ – వాక్యంలో ‘తల్లిదండ్రులు’ అను సమాసం పేరు (Mar. ’18)
A) ద్వంద్వ సమాసం
B) బహువ్రీహి సమాసం
C) ద్విగు సమాసం
D) రూపక సమాసం
జవాబు:
A) ద్వంద్వ సమాసం

3. ఛందస్సు

ప్రశ్న 1.
1, 3 పాదాలలో 3 సూర్యగణాలు, 2 ఇంద్ర గణాలు (ఏ పద్యపాదానికి చెందినవి ?)
A) ఆటవెలది
B) తేటగీతి
C) సీసం
D) ద్విపద
జవాబు:
A) ఆటవెలది

ప్రశ్న 2.
ప్రతిపాదంలో 3 ఇంద్రగణాలు, 1 సూర్యగణం ఉంటే అది ఏ పద్య పాదానికి చెందినవి ?
A) ఆటవెలది
B) ద్విపద
C) తేటగీతి
D) సీసం
జవాబు:
B) ద్విపద

ప్రశ్న 3.
“న-జ-భ-జ-జ – జ – ర” అనుగణాలు పద్యపాదంలో ఉంటాయి.
A) ఉత్పలమాల
B) చంపకమాల
C) మత్తేభం
D) శార్దూలం
జవాబు:
B) చంపకమాల

ప్రశ్న 4.
ఒక సూర్యగణం, రెండు ఇంద్రగణాలు, రెండు సూర్య గణాలు గల పద్యపాదమేది ?
A) కందము
B) సీసము
C) తేటగీతి
D) ఆటవెలది
జవాబు:
C) తేటగీతి

ప్రశ్న 5.
పదమూడవ అక్షరంతో యతి చెల్లే పద్యపాదమేది ?
A) కందము
B) ద్విపద
C) ఉత్పలమాల
D) శార్దూలం
జవాబు:
D) శార్దూలం

ప్రశ్న 6.
‘కులశైలంబులు పాదు పెల్లగిలి దిక్కూలంబునం గూలినన్’ అనే పద్యపాదం ఏ వృత్తానికి చెందినది
A) ఉత్పలమాల
B) చంపకమాల
C) శార్దూలము
D) మత్తేభము
జవాబు:
D) మత్తేభము

ప్రశ్న 7.
చంపకమాలలో వచ్చే గణాలు వరుసగా
A) భరనభభరవ
B) మసజసతతగ
C) సభరనమయవ
D) నజభజజజర
జవాబు:
A) భరనభభరవ

ప్రశ్న 8.
ఉత్పలమాలలో మొత్తం అక్షరాలు ఎన్ని ?
A) 19
B) 20
C) 21
D) 18
జవాబు:
B) 20

ప్రశ్న 9.
శార్దూలము యొక్క యతి స్థానము
A) 10
B) 11
C) 13
D) 14
జవాబు:
C) 13

4. అలంకారాలు

ప్రశ్న 1.
భాగవతమున భక్తి, భారతమున యుక్తి, రామకథయే రక్తి – అలంకారం గుర్తించండి.
A) ఉపమాలంకారం
B) రూపకాలంకారం
C) ఉత్ప్రేక్ష
D) అంత్యానుప్రాసాలంకారం
జవాబు:
D) అంత్యానుప్రాసాలంకారం

ప్రశ్న 2.
“తలుపు గొళ్ళెం, హారతి పళ్ళెం, గుర్రపు కళ్ళెం” – అలంకారం గుర్తించండి.
A) అంత్యానుప్రాసాలంకారం
B) ఉపమాలంకారం
C) రూపకాలంకారం
D) ఉత్ప్రేక్షాలంకారం
జవాబు:
A) అంత్యానుప్రాసాలంకారం

ప్రశ్న 3.
నీకు వంద వందనాలు – అలంకారం గుర్తించండి.
A) ఉపమాలంకారం
B) ఉత్ప్రేక్షాలంకారం
C) రూపకాలంకారం
D) ఛేకానుప్రాసాలంకారం
జవాబు:
D) ఛేకానుప్రాసాలంకారం

ప్రశ్న 4.
శ్రీకాంత్ అంగి మల్లెపూవులా తెల్లగా ఉంది అలం కారం గుర్తించండి.
A) ఉత్ప్రేక్షాలంకారం
B) శ్లేషాలంకారం
C) ఉపమాలంకారం
D) రూపకాలంకారం
జవాబు:
C) ఉపమాలంకారం

ప్రశ్న 5.
కింది వానిలో శ్లేషాలంకార లక్షణం గుర్తించండి.
A) నానార్థాలను కలిగి ఉండే అలంకారం
B) ఉపమేయానికి, ఉపమానానికి భేదం లేనట్లు చెప్పడం
C) హల్లుల జంట అర్థభేదంతో చెప్పడం
D) ఒక వస్తువును లేదా విషయాన్ని ఉన్నదాని కంటే ఎక్కువ చేసి చెప్పడం
జవాబు:
A) నానార్థాలను కలిగి ఉండే అలంకారం

ప్రశ్న 6.
కింది వానిలోఉపమాలంకార లక్షణం గుర్తించండి.
A) హల్లుల జంట, అర్థభేదంతో వెంట వెంటనే ప్రయోగిస్తే
B) ఉపమాన ఉపమేయాలకు చక్కని పోలిక చెప్పడమే
C) ఉపమాన ఉపమేయములకు అభేదాన్ని చెప్పడమే
D) ఒక వస్తువును గాని, విషయాన్ని ఉన్నదాని కంటే ఎక్కువ చేసి చెప్పటాన్ని
జవాబు:
B) ఉపమాన ఉపమేయాలకు చక్కని పోలిక చెప్పడమే

ప్రశ్న 7.
ఉన్న విషయాన్ని అధికం చేసి చెప్తే వచ్చే అలంకారం
A) రూపకాలంకారం
B) అతిశయోక్తి
C) స్వభావోక్తి
D) ఉపమాలంకారం
జవాబు:
B) అతిశయోక్తి

ప్రశ్న 8.
‘ఆమె ముఖము చంద్రబింబమువలె అందముగా ఉన్నది’ దీనిలోని అలంకారం
A) శ్లేషాలంకారం
B) రూపక అలంకారం
C) ఉపమాలంకారం
D) అంత్యానుప్రాసాలంకారము
జవాబు:
C) ఉపమాలంకారం

ప్రశ్న 9.
వృత్యానుప్రాసాలంకారంలో
A) ఒకే వర్గం అక్షరాలు వస్తాయి
B) అక్షరాల జంట మాటిమాటికి వస్తుంది
C) ఒకే అక్షరం మాటిమాటికి వస్తుంది
D) వాక్యాల చివర్లో ఒకే రకమైన అక్షరం ఉంటుంది
జవాబు:
C) ఒకే అక్షరం మాటిమాటికి వస్తుంది

ప్రశ్న 10.
హల్లుల జంట వెంట వెంటనే అర్థభేదంతో వస్తే
A) చేకానుప్రాసాలంకారము
B) లాటానుప్రాసాలంకారం
C) అంత్యానుప్రాసాలంకారము
D) శ్లేషాలంకారం
జవాబు:
A) చేకానుప్రాసాలంకారము

ప్రశ్న 11.
అతిశయోక్తి అలంకారమంటే (Mar. ’18)
A) ఉన్నది ఉన్నట్లు చెప్పడం
B) ఉన్నదానికన్నా ఎక్కువ చేసి చెప్పడం
C) ఉన్నది లేనట్టు చెప్పడం
D) ఊహించి చెప్పడం
జవాబు:
B) ఉన్నదానికన్నా ఎక్కువ చేసి చెప్పడం

5. వాక్య పరిజ్ఞానం

ప్రశ్న 1.
నేనియ్యడంగల చోద్యంబులు రేపు గగ్గొనియెదన్. అనే గ్రాంథిక భాషలోని వాక్యాన్ని ఆధునిక వచనంలోనికి మార్చితే,
A) నేను ఇక్కడ ఉన్న వింతలను రేపు కనుక్కొంటాను.
B) నేను ఇయ్యెడన్కల చోద్యంబుల్ రేపు కనుకొనెదన్
C) నేన్ ఈయెడన్ కల వింతలు రేపు చూస్తాను.
D) నేనియ్యెడన్ ఉన్న వింతలు రేపు చూచెదన్
జవాబు:
A) నేను ఇక్కడ ఉన్న వింతలను రేపు కనుక్కొంటాను.

ప్రశ్న 2.
‘అన్నము రవి చేత తినబడింది’ – అనే కర్మణి వాక్యాన్ని కర్తరి వాక్యంగా మార్చితే,
A) అన్నము రవిచేత తినెను
B) రవి అన్నము తినెను
C) అన్నముచే రవి తినబడినాడు
D) అన్నమును రవి తినలేదు
జవాబు:
B) రవి అన్నము తినెను

ప్రశ్న 3.
“నా దినం తీరుతుంది బాబూ” అని నాతో చెప్పాడు. అని ప్రత్యక్ష కథనంలో నున్న వాక్యాన్ని పరోక్ష కథనంలోకి మార్చితే,
A) నాదినం తీరదు బాబూ అని తనతో చెప్పాడు.
B) తనదినం తీరదు బాబూ అని నాతో చెప్పాడు.
C) తనదినం తీరదు బాబూ అని తనతో చెప్పలేదు.
D) తన దినం తీరుతుంది బాబూ అని నాతో చెప్పాడు.
జవాబు:
D) తన దినం తీరుతుంది బాబూ అని నాతో చెప్పాడు.

ప్రశ్న 4.
“చంద్రమతి వేషం ప్రథమంగా నేను ధరించవలసి వచ్చింది” అన్నారు స్థానంవారు. అని ప్రత్యక్ష కథనంలోనున్న వాక్యాన్ని పరోక్ష కథనంలోకి మార్చితే,
A) చంద్రమతి వేషం ప్రథమంగా తాను ధరించవలసి వచ్చిందని స్థానం వారు అన్నారు.
B) చంద్రమతి వేషం ద్వితీయంగా తాను ధరించ వలసి వచ్చిందని స్థానం వారు అన్నారు.
C) చంద్రమతి వేషం ప్రథమంగా తాను ధరించవలసి వచ్చిందని స్థానం వారు అనలేదు.
D) చంద్రమతి వేషం ప్రథమంగా నేనే ధరించవలసి వచ్చిందని స్థానం వారు అనలేదు.
జవాబు:
A) చంద్రమతి వేషం ప్రథమంగా తాను ధరించవలసి వచ్చిందని స్థానం వారు అన్నారు.

ప్రశ్న 5.
సమాజంలో భద్రత ఉంది – దీనికి వ్యతిరేకార్థక వాక్యం గుర్తించండి.
A) సమాజంలో భద్రత లేకపోవచ్చు
B) సమాజంలో భద్రత ఉండాలి
C) సమాజంలో భద్రత ఉండి తీరాలి
D) సమాజంలో భద్రత లేదు
జవాబు:
D) సమాజంలో భద్రత లేదు

ప్రశ్న 6.
భావన వచ్చింది. పావని వచ్చింది. సంయుక్త వాక్యాన్ని గుర్తించండి.
A) భావన, పావని వచ్చారు
B) పావని వచ్చి భావన వచ్చింది
C) పావని భావన వచ్చింది
D) భావన రాలేదు పావని వచ్చింది
జవాబు:
A) భావన, పావని వచ్చారు

ప్రశ్న 7.
‘విజయుడవై తిరిగిరా’ ఇది ఏరకమైన వాక్యం ?
A) సందేహార్థకం
B) ప్రశ్నార్థకం
C) ఆశీర్వాదార్థకం
D) భావార్థకం
జవాబు:
C) ఆశీర్వాదార్థకం

ప్రశ్న 8.
బాగా చదివి నిద్రపోయాడు- గీత గీసిన పదం ఏ క్రియాపదం ?
A) అప్యర్థకం
B) హేత్వర్థకం
C) తద్ధర్మార్థకం
D) క్త్వార్థం
జవాబు:
D) క్త్వార్థం

ప్రశ్న 9.
తెలుగులోనే మాట్లాడండని, తెలుగులోనే రాయండని టీవీ లలో మంత్రిగారు చెప్పారు – ఇది ఏ వాక్యం ?
A) ప్రత్యక్ష కథనం
B) పరోక్ష కథనం
C) కర్మణి వాక్యం
D) కర్తరి వాక్యం
జవాబు:
B) పరోక్ష కథనం

ప్రశ్న 10.
“సమాజాన్ని సంక్షేమ పథకాల రూపంలో ఆదుకోవడం తప్పనిసరి” అని మేథావులు నిర్ణయించారు.
A) పరోక్ష వాక్యం
B) కర్మణి వాక్యం
C) కర్తరి వాక్యం
D) ప్రత్యక్ష వాక్యం
జవాబు:
D) ప్రత్యక్ష వాక్యం

ప్రశ్న 11.
“సంఘసంస్కర్తలు దురాచారాలను ఖండించారు. సంఘసంస్కర్తలు ఉద్యమాలు నడిపించారు.” – సంక్లిష్ట వాక్యం గుర్తించండి.
A) సంఘసంస్కర్తలు దురాచారాలను, ఉద్యమాలను ఖండించారు.
B) సంఘసంస్కర్తలు దురాచారాలను, ఉద్యమాలను నడిపించారు.
C) సంఘసంస్కర్తలు దురాచారాలను ఖండించి, ఉద్యమాలను నడిపారు.
D) సంఘసంస్కర్తలు ఉద్యమాలు నడిపారు మరియు దురాచారాలను ఖండించారు.
జవాబు:
C) సంఘసంస్కర్తలు దురాచారాలను ఖండించి, ఉద్యమాలను నడిపారు.

ప్రశ్న 12.
‘వాల్మీకి రామాయణం రచించారు’ ఇది ఏ వాక్యం ?
A) కర్మణి వాక్యం
B) కర్తరి వాక్యం
C) సంక్లిష్ట వాక్యం
D) సంయుక్త వాక్యం
జవాబు:
B) కర్తరి వాక్యం

ప్రశ్న 13.
‘రాము ఇసుకతో ఇల్లు కట్టాడు’ వాక్యాన్ని కర్మణి వాక్యంగా రాస్తే
A) రాముచే ఇసుకతో ఇల్లు కట్టాడు
B) ఇసుకతో ಇಲ್ಲ రాముచే కట్టబడింది
C) రాము ఇల్లు కట్టాడు ఇసుకతో.
D) ఇల్లు ఇసుకతో రాము కట్టాడు.
జవాబు:
B) ఇసుకతో ಇಲ್ಲ రాముచే కట్టబడింది

ప్రశ్న 14.
వేలాది యువకులు ఉద్యమంలో పాల్గొన్నారు. వేలాది యువకులు కారాగారాలకు వెళ్ళారు. సంక్లిష్ట వాక్యంగా రాస్తే
A) వేలాది యువకులు ఉద్యమంలో పాల్గొని వేలాది యువకులు కారాగారాలకు వెళ్ళారు.
B) వేలాది యువకులు ఉద్యమంలో పాల్గొని కారా గారాలకు వెళ్ళారు.
C) వేలాది యువకులు కారాగారాలకు వెళ్ళి ఉద్యమంలో పాల్గొన్నారు.
D) వేలాది యువకులు ఉద్యమంలో పాల్గొన్నారు. వేలాది యువకులు చనిపోయారు.
జవాబు:
B) వేలాది యువకులు ఉద్యమంలో పాల్గొని కారా గారాలకు వెళ్ళారు.

ప్రశ్న 15.
హైదరాబాద్ లోని ఉస్మానియా కాలేజీలో చేరాడు. ఆంగ్లభాషను చదివాడు. సంక్లిష్ట వాక్యంగా మారిస్తే
A) హైదరాబాద్ లోని ఉస్మానియా కాలేజీలో చేరి ఆంగ్లభాషను చదివాడు.
B) హైదరాబాద్ లో ఆంగ్లభాషను ఉస్మానియా కాలేజీలో చదివాడు.
C) ఆంగ్లభాషను చదవడానికి హైదరాబాద్లోని ఉస్మానియా కాలేజీలో చేరాడు.
D) హైదరాబాద్లోని ఉస్మానియా కాలేజీలో చేరి అనేక భాషలు చదివాడు.
జవాబు:
A) హైదరాబాద్ లోని ఉస్మానియా కాలేజీలో చేరి ఆంగ్లభాషను చదివాడు.

Telangana SCERT TS 10th Class English Guide Pdf Unit 1B Every Success Story is Also a Story of Great Failures Textbook Questions and Answers.

TS 10th Class English Guide Unit 1B Every Success Story is Also a Story of Great Failures

Comprehension:

I. Answer the following questions.

Question 1.
‘To Lincoln, defeat was a detour and not a dead end.’ Justify this statement from the life of Lincoln.
Answer:
Though Lincoln failed in many attempts, he didn’t lose hope. He couldn’t quit his trials. He failed in business at the age of 21, was defeated in a legislative race at age 22, failed again in business at age 24, overcame the death of his dear wife at the age of 26 had a nervous breakdown at age 27, lost a congressional race at age 34, lost a senatorial race at age 45, failed in an effort to become vice-president at age 47, lost a senatorial race at age 49 and was elected president of the United States at age 52.

Thus he had faced so many difficulties before he got the success. When he faced difficulties, he didn’t lose his way. He tried hard and got the success. Thus, Lincoln proved that defeat was a detour and not a dead end.

Question 2.
What did Socrates suggest as the secret to success? Do you agree or disagree with him? Give reasons for your answer.
Answer:
Socrates suggested that the burning desire is the only secret to success. Every one should agree with this idea Unless we have a strong passion for something, we cannot achieve it. According to Socrates, the burning desire would be the starting point of all accomplishments. It gives the perfect and adequate motivation to achieve something.

Question 3.
Complete the following table about the failures and successes of the great personalities mentioned In the lesson you have just read. The first one is done for you.

Answer:

Question 4.
How did Walt Disney create Mickey Mouse ?
Answer:
As a young cartoonist, Walt Disney faced many rejections from newspaper editors, who said he had no talent. One day a minister at a church hired him to draw some cartoons. Disney was working out of a small mouse infested shed near the church. After seeing a small mouse, he was inspired and that was the start of Mickey Mouse.

Question 5.
What is failing forward ?
Answer:
All success stories are stories of great failures. The only difference is that everytime they failed, they bounced back. This is called failing forward, rather than backward.

Question 6.
How can we get rid of setbacks ?
Answer:
Setbacks are inevitable in everybody’s life. A setback can act as a driving force and also teach us humility. In grief we will find courage and faith to overcome the setback we need to learn to become victors, not victims. We should not feel fear and doubt.

Study skills:

Read the following story.

An elderly carpenter was ready to retire. He told his employer-contractor of his plans to leave the house-building business to live a more leisurely life with his wife and enjoy his extended family. He would miss the paycheck each week, but he wanted to retire. They could get by.

The contractor was sorry to see his good worker go and asked if he could build just one more house as a personal favour. The carpenter agreed. But over time it was easy to see that his heart was not in his work. He resorted to shoddy workmanship and used inferior materials. It was an unfortunate way to end a dedicated career.

When the carpenter finished his work, his employer came to inspect the house. Then he handed the front-door key to the carpenter and said, “This is your house…my gift to you.”

The carpenter was shocked!
What a shame! If he had only known that he was building his own house, he would have done it all so differently.

So it is with us. We build our lives, a day at a time, often putting less than our best into the building. Then, with a shock, we realize we have to live in the house we have built. If we could do it over, we would do it much differently.

But, you cannot go back. You are the carpenter, and every day you hammer a nail, place a board, or erect a wall. Someone once said, “Life is a do-it-yourself project.” Your attitude, and the choices you make today, help build the “house” you will live in tomorrow. Therefore, build wisely!

I. Complete the table given below.

Answer:

II. Rewrite the above story by giving another ending of your own.
Answer:
An elderly carpenter was ready to retire. He told his employer – contractor of his plans to leave the house – building business to live a more leisurely life with his wife and enjoy his ‘ extended family. He would miss the paycheck each week, but he wanted to retire. They could get by.

The contractor was sorry to see his good worker go and asked if he could build just one more house as a personal favour. The carpenter agreed. He was very faithful and always trustworthy. Hence, he showed good workmanship and used superior materials and finished building the beautiful house.

When the carpenter finished his work, his employer came to inspect the house. He was so attracted that he wanted to live in it. The employer / contractor praised the carpenter and gave him a hundred gold coins as a reward so that he could live happily his remaining life. The ” carpenter went home with the huge gift he received and lived in the house with his family happily.

Listening:

Listen to the story about a farmer.

Attitude is Everything:

There was a farmer in Africa who was happy and contented. He was happy because he was contented. He was contented because he was happy. One day a wise man came to him and told him about the glory of diamonds and the power that goes along with them.

The wise man said, “If you had a diamond of the size of your thumb, you could have your own city. If you had a diamond, the size of your fist, you could probably own your own country.” And then he went away. That night the farmer couldn’t sleep.

He was unhappy and he was discontented. He was unhappy because he was discontented and discontented because he was unhappy. The next morning he made arrangements to sell off his farm, took care of his family and went in search of diamonds.

He looked all over Africa and couldn’t find any. He looked all through Europe and couldn’t find any. When he got to Spain, he was emotionally, physically and financially broke. He got so disheartened that he threw himself into the Barcelona River and committed suicide.

Back home, the person who had bought his farm was watering the camels at a stream that ran through the farm. Across the stream, the rays of the morning sun hit stone and made it sparkle like a rainbow. He thought it would look good on the mantel piece. He picked up the stone and put it in the living room. That afternoon the wise man came and saw the stone sparkling.

He asked, “Is Hafiz back?” The new owner said, “No, why do you ask?” The wise man x said, “Because that is a diamond. I recognize one when I see one.” The man said, no, that’s just a stone I picked up from the stream. Come, I’ll show you. There are many more.” They went and picked some samples and sent them for analysis. Sure enough, the stones were diamonds. They found that the farm was indeed covered with acres and acres of diamonds.

Just now you have listened to a story about a farmer. Here are some sentences that describe the events in the story. However, they are not in the order in which they occur in the story. Listen to the story and arrange them in the order in which they occur. Put 1 after the event that occurs first, 2 against the next and so on.

He threw himself into the Barcelona River and committed suicide.
The wise man said, “Because that is a diamond.”
He picked up the stone and put it in the living room.
He looked all through Europe and couldn’t find any.
They found that the farm was indeed covered with acres and acres of diamonds.
That night the farmer couldn’t sleep.
The person who had bought his farm was watering the camels at a stream.
He made arrangements to sell off his farm and went in search of diamonds.
He was unhappy and he was discontent.
A wise man told him about the glory of diamonds.

Answer:
Correct Order:-
1. A wise man told him about the glory of diamonds.
2. That night the farmer couldn’t sleep.
3. He was unhappy and he was discontented.
4. He made arrangements to sell off his farm and went in search of diamonds.
5. He looked all through Europe and couldn’t find any
6. He threw himself into the Barcelona River and committed suicide.
7. The person who had bought his farm was watering the camels at a stream.
8. He picked up the stone and put it in the living room.
9. The wise man said, “Because that is a diamond.”
10. They found that the farm was indeed covered with acres and acres of diamonds.

Oral Activity:

After listening to the story, work in pairs and discuss the advantages and disadvantages of travelling abroad. You may use the hints given in the box for your understanding.

Answer:
Travelling Abroad – Advantages and Disadvantages:
Now-a-days, it is easier and easier for people to travel abroad. Because of the globalization, travelling abroad has become necessary in today’s world. The number of foreign tourists is increasing day by day in each and every country. Along with advantages, travelling abroad brings disadvantages too.

Advantages:-
Some people travel abroad to discover the new lands, meet the people there, learn about their culture, gain knowledge, enjoy the architecture and beautiful scenery, pleasant weather etc. Some others travel abroad to work and earn more money. They want to maintain social status by making more money.

The students go abroad to study the specialized courses. They want to get jobs there with the educational qualifications acquired by them there. Thus, they get more opportunities to earn a living. They will get an exciting job and have an active life. The travellers will get a chance to observe how the people in other parts of the world live. Thus they will get a broader worldview.

Disadvantages:-
Today most of the people think that it is a status symbol living in abroad and earning money there. Thus they cut off themselves from their roots. They forget about their culture, customs, rituals etc. They give importance only to money. They abandon their parents and go abroad to earn more and more money. They don’t even think of their parents.

The old ones, when they really need the help from their offspring, can’t get any. Their condition is really miserable. This is all because of man’s thrust for money. In the process of earning money, they are leading mechanical lives. They are using their intellectual power for sake of other countries.

The skilled and clever people emigrate from their countries and use their skill for money. In-that way the countries lose persons with skill and workmanship. These countries are suffering from ‘Intellectual loss’.

Travelling abroad is necessary in this fast-growing world. It helps to promote the development of the tourism industry and the relations among the countries are strengthened. Still, one shouldn’t forget one’s own parents, country, culture etc. for the cause of going abroad.

Every Success Story is Also a Story of Great Failures Summary in English

Failures are the stepping stones to success. According to Tom Watson Sr. we have to double our failure rate if we want to get the success. Most of the successful persons had to face failures before reaching their positions. Abraham Lincoln was a good example for this. Before he became President of the United States, Lincoln failed in business at age 21, was defeated in a legislative race at age 22, failed again in business at age 24, overcame the death of his sweetheart at age 26, had a nervous breakdown at age 27, lost a congressional race at age 34, lost a senatorial race at age 45, failed in an effort to become vice-president at age 47, lost a senatorial race at age 49 and finally achieved the success.

Though Lee De Forest was publicly humiliated for transmitting the voices across the Atlantic, he invented the triodes tube and had over 180 patents to his credit. Though their wisdom was questioned, the Wright Brothers didn’t lose their confidence and took their famous flight. Colonel Sanders, the founder of Kentucky Fried Chicken Chain Restaurants had knocked on more than a thousand doors before he got his first order.

Walt Disney, the famous cartoonist had faced many rejections before he got the success. He created Mickey Mouse when he was inspired by a small mouse. Thomas Edison was considered a stupid in his childhood but he grew up to be a great scientist.

He was partially deaf and had only three months of formal schooling. He had made over 1000 experiments before he invented the ‘electric bulb’. He was the man with great attitude. Though Edison lost his factory to fire at age 67, he didn’t lose heart. Three weeks later, he invented the phonograph.

Henry Ford, the founder of the Ford Motor Company, forgot to put the reverse gear in the first car he made. He was broke at the age of 40. Lee lacocca was an American Businessman known for engineering the Ford Mustang and Ford Pinto cars. He was fired (dismissed from service) by Henry Ford II at the age of 54. Ludvig van Beethoven was a German composer and pianist. Though he was told that he had no talent for music, he gave some of the best music to the world.

Everytime the successful men failed, they bounced back which is called failing forward. Setbacks are inevitable in life. They teach us humility. We should get rid of fear and doubt and find courage and faith to overcome the setback. According to Napolean Hill whenever we think about something and believe it, we can achieve it. A burning desire is needed to achieve a purpose.

When a young man asked Socrates the secret to success, he took him to the river and ducked him into the water. He kept the young man there until he started turning blue and then pulled his head onto the water. The boy took a deep breath of air. Then Socrates made the boy realise that the secret to success is that he should want success as badly as he wanted the air.

IF YOU THINK:

If you think you are beaten, you are.
If you think you dare not, you don’t!
If you like to win, but think you can’t,
It’s almost a cinch ou won’t.
If you think you’ll lose, you’re lost;
For out in the world we find
Success begins with a fellow’s will;
It’s all in the state of mind.
If you think you are outclassed, you are,
You’ve got to think high to rise,
You’ve got to be sure of yourself before
You can ever win a prize.
Life’s battles don’t always go
To the stronger and faster man,
But sooner or later the man who wins
Is the man who thinks he can.

Our positive thinking makes us successful. If we think we are beaten, it certainly happens. If we think we daren’t we don’t dare to do any. If we don’t think about a win, surely we can’t get it. If we think that we will lose, we are lost. With will we will be successful. If we think we are overcome, we are surely overcame. We need to think high to achieve success. We need to have confidence and faith. The man who thinks properly wins finally. If we are stronger and faster, we can get rid of our difficulties.

Glossary:

overcome (v) = to defeat or succeed in controlling or dealing with something ;
detour (n) = a road or route that is used when the usual one is closed ;
triodes tube (n) = a triode is an electronic amplification tube having three active electrodes. Invented in 1906, the triode vacuum tube was the first electronic amplification device. This invention founded the electronic age, making possible amplified radio technology and long-distance telephony. ;
Lee de Forest = an American inventor with over 180 patents to his credit. He invented the Audion, a vacuum tube that takes relatively weak electrical signals and amplifies them. He is one of the fathers of the “electronic age,” as the Audion helped in the widespread use of electronics. He is also credited with one of the principal inventions that brought sound to motion pictures.
fraudulent (adj) = intended to cheat someone, usually in order to make money illegally;
Colonel Sanders = Colonel Harland David Sanders was an American businessman and restaurateur who founded the Kentucky Fried Chicken (KFC) Chain Restaurants ;
Beat-up (adj) = old and damaged;
Walt Disney = an American animator, film producer, director, screenwriter, voice actor, entrepreneur, entertainer, international icon and philanthropist, well known for his influence in the field of entertainment during the 20th century. He created some of the world’s most well-known fictional characters including Mickey Mouse. ;
infest (y) = to exist in large numbers in a particular place, often causing damage or disease (especially of insects or animals such as rats)

Henry Ford = An American industrialist, the founder of the Ford Motor Company, and sponsor of the development of the assembly line technique of mass production. He did not invent the automobile but he developed and manufactured the first automobile that many middle class Americans could afford to buy.
Lee lacocca = an American Business man known for engineering the Ford Mustang and Ford Pinto cars. He was the former chairman of the Chrysler Corporation. He was one of the most famous business people in the world. He is the author (or co-author) of several books, including lacocca ;
Ludwig van Beethoven= a German composer and pianist. He was a crucial figure in the transition between the Classical and Romantic eras in Western art music. He remains one of the most famous and influential of all composers. His best known compositions include 9 symphonies, 5 concertos, 2 piano sonatas and 16 string quartets. He also composed other chamber music, choral works (including the celebrated Missa Solemnis and songs). ;
Napoleon Hill = an American author in the area of the new thought movement who was one of the earliest producers of the modern genre of personal-success literature. He is widely considered to be one of the great writers on success.;
conceive = to form an idea, a plan, etc. in your mind; to imagine something ;
Socrates(469 – 399 BC)= A classical Greek Athenian philosopher credited as one of the founders of Western Philosophy. He is an enigmatic figure known chiefly throuqh the accounts of later classical writers, especially the writings of his students Plato and Xenophon and the plays of his contemporary Aristopanes. Many would claim that Plato’s dialogues are the most comprehensive accounts of Socrates to survive from antiquity. Socrates has become renowned for his contribution to the field of ethics. ;
ducked (v) = pushed somebody under water and held them there for a short time;
cinch (n) = a thing that is certain to happen ;
outclassed (v) = overcame;
attorney (n) = a lawyer ;
humiliate (v) = to make someone feel ashamed ;
quit (v) = to leave; to stop doing something ;
recipe (n) = set of instructions for cooking a particular type of food ;
rejection (n) = the act of not accepting ;
disaster (n) = event that causes great harm or damage ;
setback (n) = thing that hinders the progress of something ;
inevitable (adj) = that is sure to happen ;
humility (n) = humble attitude of mind, modesty;
victor (n) = winner of a battle, contest, game etc. ;
stumbling block (n) = thing that causes difficulty or hesitation, obstacle ;
gasp (v) = take one or more quick deep breaths with open mouth ;
accomplishment (n) = successful completion, thing achieved ;
will (n) = mental power by which a person can direct hs thoughts and actions or influence those of others;

Telangana SCERT 9th Class Telugu Guide Telangana 7th Lesson చెలిమి Textbook Questions and Answers.

TS 9th Class Telugu 7th Lesson Questions and Answers Telangana చెలిమి

చదువండి – ఆలోచించి చెప్పండి (Textbook Page No. 68)

పాలకులు, పండితులు, శిష్టులు నిత్యజీవితంలో విరివిగా సంస్కృతం ఉపయోగించడం చేత, తెలుగు కావ్యభాషలో మూడువంతులు సంస్కృత పదాల ఆధిక్యత కనిపిస్తుంది. శ్రీనాథుని కాలం నాటికి సుదీర్ఘ సంస్కృత సమాసాలే, పద్యాలన్నింటిలో నిండిపోయాయి. తెలుగు మాటలు కనిపించకుండాపోయే స్థితి ఏర్పడ్డది. సంస్కృతాన్ని ఉపయోగించి, ఎంత గొప్పగా పద్యరచన చేసినా, కవులు తమ కావ్యాల్లో ఒక్కటైనా అచ్చతెనుగు పద్యాన్ని రాసేవాళ్ళు. ఆ ఒక్క పద్యానికే లోకులు ఆనందంతో పొంగిపోయేవాళ్ళు, ఒక కావ్యాన్ని అంతా, అచ్చంగా తెనుగు పదాలతో రచించిన కవి పొన్నికంటి తెలగన.

ప్రశ్నలు

ప్రశ్న 1.
సంస్కృత పదాలు కావ్యభాషలో ఎక్కువగా ఎందుకు ఉండేవి ?
జవాబు:
పాలకులు, పండితులు, శిష్టులు, నిత్యజీవితంలో విరివిగా సంస్కృతం ఉపయోగించడం చేత, కావ్యభాషలో సంస్కృత పదాలు ఎక్కువగా ఉండేవి.

ప్రశ్న 2.
తెనుగు పద్యాన్ని ప్రజలెందుకు మెచ్చుకునేవాళ్ళు ?
జవాబు:
శ్రీనాథుని కాలం నాటికి కావ్యాలన్నీ, సంస్కృత సమాసాలతో నిండిన పద్యాలతో నిండిపోయాయి. క్రమంగా తెలుగుమాటలు, కనిపించని స్థితి వచ్చింది. దానితో అచ్చతెనుగు పద్యాన్ని చూస్తే ప్రజలు, ఆనందంతో మెచ్చుకొనేవారు.

ప్రశ్న 3.
పద్యాల్లో సుదీర్ఘ సంస్కృత సమాసాలు ఉండటం వలన లాభమా ? నష్టమా ? ఎందుకు?
జవాబు:
పద్యాల్లో సుదీర్ఘ సంస్కృత సమాసాలు ఉండడం వల్ల, సామాన్యులకు పద్యం తేలికగా అర్థం కాదు. సంస్కృత భాషా జ్ఞానం సంపూర్ణంగా లేని తెలుగువారు, ఆ సుదీర్ఘ సంస్కృత సమాసాల పద్యాలను అర్థం చేసుకొని ఆనందించలేరు. కాబట్టి సుదీర్ఘ సంస్కృత సమాసాల వల్ల, సామాన్య పాఠకులకు కష్టం. తెలుగు భాష క్రమంగా మరుగైపోయే ప్రమాదం కూడా ఉంటుంది.

ప్రశ్న 4.
అచ్చతెనుగు పద్యాలతో కావ్యం రచించిన తెలంగాణ కవి ఎవరని మీరనుకుంటున్నారు ?
జవాబు:
అచ్చతెనుగు పద్యాలతో కావ్యం రచించిన తెలంగాణ కవి పేరు “పొన్నికంటి తెలగన”.

ఆలోచించండి – చెప్పండి (Textbook Page No. 70)

ప్రశ్న 1.
వృషపర్వుడు గర్వంతో ఉండడానికి కారణాలు చెప్పండి.
జవాబు:
వృషపర్వుడు రాక్షసులందరికీ రాజు. వృషపర్వుడిని యుద్ధంలో ఎదిరించగల శత్రువులు ఎక్కడా లేరు. ఆ వృషపర్వుడు అనంతమైన ఐశ్వర్యంతో రాక్షస రాజ్యాన్ని పాలిస్తున్నాడు. అందుకే, వృషపర్వుడు గర్వంగా ఉన్నాడు.

ప్రశ్న 2.
అరమరికలు లేని స్నేహం అంటే, ఎట్లా ఉంటుందో చెప్పండి.
జవాబు:
ఇద్దరి స్నేహితుల మధ్య స్నేహంలో భేదాభిప్రాయాలు, పొరపొచ్చాలులేని స్నేహాన్ని అరమరికలు లేని స్నేహం అంటారు. కర్ణుడికి, దుర్యోధనుడికి మధ్య ఉన్న స్నేహం, అరమరికలు లేని స్నేహం. వారు ఎప్పుడూ ఒకరిని ఒకరు సందేహించలేదు. వారు తగవులాడలేదు.

ఆలోచించండి – చెప్పండి (Textbook Page No. 71)

ప్రశ్న 1.
సురకరువలి (సుడిగాలి) మీరెప్పుడైనా చూశారా? అది వచ్చినప్పుడు ఏం జరుగుతుంది ?
జవాబు:
నేను సురకరువలిని అనగా సుడిగాలిని చూశాను. అది వస్తే, తేలిక వస్తువులన్నీ చుట్టచుట్టుకొని, గాలిలో గుండ్రంగా తిరుగుతాయి. అట్టముక్కలు వంటివి గాలిలో బొంగరంలా తిరుగుతాయి.

ప్రశ్న 2.
శర్మిష్ఠ గర్వంతో మాట్లాడడానికి గల కారణాలు ఏమై ఉంటాయి?
జవాబు:
శర్మిష్ఠ రాక్షసరాజు వృషపర్వుడి కుమార్తె. ఆ వృషపర్వుడు, ఎక్కడ తమను తప్పుపడతాడో అని భయపడి, రాత్రింబగళ్ళు దేవతలు ఆ వృషపర్వుడికి సేవలు చేస్తూ ఉంటారు. వృషపర్వుడు మంచి భుజబలంతో రాక్షస రాజ్యాన్ని పట్టంకట్టుకున్నాడు. అటువంటి వాడికి కూతురుకాడం వల్ల, శర్మిష్ఠ గర్వంతో మాట్లాడి యుంటుంది.

ఆలోచించండి – చెప్పండి (Textbook Page No. 72)

ప్రశ్న 1.
“ఉసులొక్కటియై బొందులు వెసరెండుగనుండు” అంటే అర్థమేమి ? ఈ మాటలు దేవయాని ఎందుకన్నది ?
జవాబు:
శరీరాలు రెండూ వేరుగా నున్నా, ఆ రెండు శరీరాలలో ఉండే ప్రాణం ఒకటే అని దాని అర్థము. అంటే శర్మిష్ఠా దేవయానుల స్నేహం, ప్రాణస్నేహం అన్నమాట. వారిలో ఒకరు లేకపోతే మరొకరు ఉండలేరన్న మాట. వారిద్దరి మైత్రి గొప్పమైత్రి అని చెప్పడానికి, దేవయాని ఆ మాటలు చెప్పింది.

ఇవి చేయండి

I. అవగాహన- ప్రతిస్పందన

ప్రశ్న 1.
ఒకరివస్తువులు మరొకరు వాడుకుంటే కీడు తలపెట్టడం సరైనదేనా ? చర్చించండి.
జవాబు:
ఒకరి వస్తువులు ఒకరు వాడుకోవడం సరయిన పద్ధతి కాదు. పొరపాటున ఎవరైనా అట్లా వాడుకుంటే, వారికి కీడు తలపెట్టడం సరయిన పద్ధతి కాదు.

సామాన్యంగా హాస్టళ్ళలో, ఇళ్ళల్లో ఒకరి వస్తువులు మరొకరు పొరపాటున కాని, కావాలని కాని, తీసి వాడుతూ ఉంటారు. హాస్టళ్ళలో మిత్రుల సబ్బుబిళ్ళలు, తువ్వాళ్ళు, టూత్పేస్టులు, తినే పదార్థములు పొరపాటున కాని, కావాలని కాని, ఒకరివి మరొకరు వాడుతూ ఉంటారు.

తాము వాడుకొనే సబ్బులు, టూత్పేస్టులు తమవి కనబడకపోయినా, లేక తమ వస్తువులు ఖర్చయిపోయినా, ప్రక్కవారి వస్తువులు, ప్రక్కవారితో చెప్పి కాని, చెప్పకుండా కాని, తీసి వాడుతారు. ఇంటిలో సహితమూ, అన్నదమ్ములు, అక్కాచెల్లెండ్రు ఇలాగే ఒకరి వస్తువులు మరొకరు వాడుతారు. ఒకప్పుడు పొరపాటున ఇతరుల వస్తువులు తమ వస్తువులలాగే ఉండడం ‘వల్ల, వాటిని తమ వస్తువులని భ్రాంతిపడి, వాడవచ్చు.

ఏమయినా ప్రక్కవారు మన వస్తువులను తీశారనే కోపంతో, అహంకారంతో వారికి కీడు తలపెట్టడం సరయినది కాదు.

ప్రశ్న 2.
స్నేహితులంటే ఎట్లా ఉండాలో మీ అభిప్రాయం చెప్పండి.
జవాబు:
స్నేహితుడన్నా, మిత్రుడన్నా ఒకటే. మిత్రుడు ఎలా ఉండాలో భర్తృహరి నీతి శతకములో ఇలా చెప్పాడు.
శ్లో॥ – పాపా న్నివారయతి, యోజయతే హితాయ,
గుహ్యం నిగూహతి, గుణాన్ ప్రకటీ కరోతి,
ఆపద్గతంచ న జహాతి, దదాతి కాలే,
సన్మిత్ర లక్షణ మిదం, ప్రవదన్తి సన్తః.

దీనికి తాత్పర్యం ఇలా చెప్పవచ్చు. “పాపకార్యాల నుండి మిత్రులను నివారిస్తాడు. హితాన్ని కలుగజేసే మంచిపనులు చేసేటట్లు చేస్తాడు. రహస్యాలను రహస్యంగా ఉంచుతాడు. మంచి గుణాలను ప్రశంసిస్తాడు. ఆపదలలో విడువకుండా ఆదుకుంటాడు.

లేని సమయంలో సకాలంలో ఇస్తాడు. అదే మంచి మిత్రుడి లక్షణం”. కాబట్టి పై విధమైన గుణాలు గలవారిని మంచి స్నేహితులని చెప్పవచ్చు. స్నేహం, త్యాగాన్ని కోరుతుంది. ప్రేమను వర్షిస్తుంది. సంతోషాన్నీ, సంతృప్తినీ కలిగిస్తుంది. అసంతృప్తిని పోగొడుతుంది.

స్నేహము స్వార్థాన్ని పూర్తిగా నశింపజేస్తుంది. స్నేహము సద్బుద్ధిని కలిగిస్తుంది. ఆశలను చిగురింపజేస్తుంది. “స్నేహమేరా శాశ్వతం. స్నేహాని కన్న మిన్న లోకాన లేదు” స్నేహితుడు అన్నవాడు పైన చెప్పినట్లు ఉండాలి.

ప్రశ్న 3.
పాఠం ఆధారంగా శర్మిష్ఠ, దేవయానిల స్వభావాలు ఎట్లా ఉన్నాయో కింది పట్టికలో రాయండి.

జవాబు:
శర్మిష్ఠ

1. రాక్షసరాజు కూతురుననే గర్వం, అహంకారం, కలిగియుండడం.
2. దేవయాని తనకు మంచి మిత్రురాలయినా, ఆమె కట్టిన మైల కోకను ధరించనని పట్టుదల.
3. తన తండ్రికి దేవతలు సేవలు చేస్తూ ఉంటారనీ, తన తండ్రి రాక్షస రాజ్యాధిపతి అనీ అహంకారం కల్గియుండడం.
4. స్నేహితురాలు అనునయించి మాట్లాడుతున్నా, నచ్చచెప్పిన ఆమె మాట వినని ధూర్తత్వం.
5. స్నేహితురాలు దేవయానిని అహంకారంతో నూతిలోకి త్రోసివేసిన దౌష్ట్యం.

దేవయాని

1. రాక్షస వంశానికి గురువయిన శుక్రాచార్యుని కుమార్తెననే కొద్దిపాటి అహంభావము.
2. శర్మిష్ఠ వంటి రాజకన్యతో గట్టి స్నేహం. శర్మిష్ఠ, దేవయానుల శరీరాలు వేరు అయినా, ప్రాణం ఒకటే అన్నంతగా రాజకుమార్తె శర్మిష్ఠతో మైత్రి చేయడం.
3. ఓరిమితో, పొరపాటున బట్టలు తారుమారయినందుకు కోపపడడం తగదని, స్నేహితురాలికి హితబోధ చేయడం.
4. శర్మిష్ఠ ఎగతాళి మాటలకు చివరకు అసహనంతో, తాను రాక్షస రాజగురువు కుమార్తెనని, స్నేహితురాలికి గుర్తుచేయడం.
5. శర్మిష్ఠ తొందరపాటుతనానికి బలియై, నూతిలోకి త్రోయబడడం.

ప్రశ్న 4.
కింది పేరా చదువండి – జవాబులివ్వండి.

2014 జూన్ 8న హిమాచల్ ప్రదేశ్లోని మండిజిల్లాలోని బియాస్ నది అందాలు వీక్షించడంలో లీనమైపోయారు 48 మంది ఇంజనీరింగ్ విద్యార్థులు. ముగ్గురు అధ్యాపకులతో కలిసి తెలంగాణ రాష్ట్రం నుండి విజ్ఞానయాత్రకు బయలుదేరారు. ఆ విద్యార్థులు, సన్నసన్నగా ప్రవహిస్తున్న బియాస్ నదిలో మధ్య బండరాళ్ళ మీద, మోకాలిలోతుదాకా వెళ్ళి, ఆ నది అందాలను ఆనాటి సాయంత్రం సుమారు ఆరుగంటల ముప్పై నిమిషాలవేళ తమ కెమెరాల్లో బంధిస్తున్నారు.

పైనున్న రిజర్వాయరు గేట్లు ఎత్తిన సంగతి గురించి పరిసరాల్లో ఉన్న హెచ్చరికలను వీళ్ళు గమనించలేదు. నదిలో హఠాత్తుగా నీటిమట్టం పెరగడం గమనించిన కొందరు ప్రమాదాన్ని శంకించి బయట పడటానికి ప్రయత్నం చేసారు. కొంతమంది ప్రాణాలు కాపాడుకోగలిగారు. మరికొందరు ఇతరులను కాపాడటానికి ప్రయత్నించారు. ఆ ప్రయత్నంలో కొందరు విజయం సాధిస్తే ఒకరిద్దరు ప్రాణాలనే పణంగా అర్పించారు. మొత్తంమీద సగం మంది విద్యార్థుల నిండు ప్రాణాలు, అందరూ చూస్తుండగానే ఆ నీటి ఉధృతికి గాల్లో కలిసిపోయాయి. ప్రపంచ మానవాళి హృదయాలను కలచివేసిన సంఘటన ఇది.

ఇటువంటి సంఘటనలు తరచూ మనం వింటున్నాం, చూస్తున్నాం. ఆకతాయితనంతో ఈత రానివాళ్ళను నీళ్ళలోకి తోసివేయడం, ఈత రాకున్నా మిత్రులను చూసి ఉత్సాహంతో నీళ్ళలో దూకి ప్రమాదాలు కొని తెచ్చుకోవడం, నీటిలోతును తప్పుగా అంచనావేసి, ప్రాణాలు పోగొట్టుకోవడం….. తీర్థయాత్రల్లో, పికినిక్ లో, విహారయాత్రల్లో, ఈతకొలనుల్లో, చెరువుల్లో, దిగుడుబావుల్లో ప్రమాదాలు జరుగుతూ ఉన్నాయి.

ఆరోగ్యం కోసం, శరీర దారుఢ్యం కోసం జిమ్లకు వెళ్ళడానికి, కరాటే, కుంగ్ఫూ లాంటి రక్షణ విద్యలు నేర్చుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తున్నట్లే – ‘ఈతనేర్చుకోవడం’ అనేది కూడా చాలా ముఖ్యమైన అంశం. ఇది ఆత్మరక్షణకే గాక, నీటి ప్రమాదాల నివారణకూ దోహదపడుతుంది.

ప్రశ్నలు :

అ) సాధారణంగా నీటి ప్రమాదాలు ఎట్లాంటి సందర్భాల్లో జరుగుతాయి ?
జవాబు:

1. చెరువులు, కాలువలు, నదులలో స్నానానికి వెళ్ళినపుడు, అందులో ఈత కొట్టడానికి ప్రయత్నం చేస్తున్నప్పుడు, నీటి ప్రమాదాలు జరుగుతాయి.
2. వాగులు, వంకలు దాటి ప్రయాణం చేస్తున్నప్పుడు, అమాంతంగా ఆ వాగుకు వరదవస్తే, ఆ ప్రవాహ వేగంలో కొట్టుకొనిపోయే ప్రమాదం ఉంది.
3. నదులలో, సముద్రాలలో పడవలపై, లాంచీలపై, ఓడలపై ప్రయాణిస్తున్నప్పుడు, ఆ పడవలకూ, ఓడలకూ ప్రమాదాలు వస్తే, అవి నీటిలో మునిగిపోయే ప్రమాదం ఉంది. అప్పుడు అందులో ప్రయాణిస్తున్న వారికి నీటిప్రమాదం రావచ్చు.
4. రోడ్లపై ప్రయాణించేటప్పుడు వరదనీటిని సాహసంగా దాటి ముందుకు వెళ్ళడానికి ప్రయత్నించినపుడు దానిలో కొట్టుకుపోయే ప్రమాదం ఉంటుంది.
5. తీర్థస్నానాలకు వెళ్ళి, కొత్తచోట్ల నదులవంటి వాటిలో స్నానానికి దిగినపుడు, అక్కడ ఉండే లోతు తెలియక, మునిగిపోయే ప్రమాదం ఉంటుంది.

ఆ) నీళ్ళవద్ద ఆకతాయితనం ప్రదర్శించడం మంచిదేనా ? ఎందుకో తెలుపండి.
జవాబు:
ఆకతాయితనం అంటే తుంటరితనం. అల్లరిచిల్లరిగా తిరగడం అని భావం. నీళ్ళల్లో దిగి స్నానాలు చేసేటప్పుడు అక్కడ లోతు ఎంతగా ఉంటుందో తెలిసికొని జాగ్రత్తగా ప్రక్కన ఉన్న ఏ కఱ్ఱనో, గొలుసునో ఆధారం చేసుకొని స్నానం చేయాలి.

మంచి వేగంగా ప్రవాహం ఉన్న నీటిలో ఒంటరిగా తోడులేకుండా దిగరాదు. స్నానాలు చేయరాదు. స్నానాలు చేసేటప్పుడు ఆకతాయితనంగా ప్రవర్తించి మునగడం, ఈతకొట్టడం, ప్రక్కవారిపై నీళ్ళుచల్లడం, ప్రక్కవారిని బలవంతంగా నీళ్ళలోకి లాగడం, గెంటడం వంటి అల్లరిపనులు చేయరాదు.

ప్రక్కవారికి ఈతరాకపోతే, వారిని నీటిలోకి గెంటితే వారు మునిగిపోయే ప్రమాదం ఉంటుంది. ఈత రాకుండా, నీటిలో లోతులోకి దిగితే, ప్రవాహంలో తాము కొట్టుకుపోయే ప్రమాదం ఉంది. వరదలు వచ్చిన నదులలో, ఈతలు, స్నానాలు చేస్తే ప్రమాదాలు సంభవింపవచ్చు.

ఇ) ఈత నేర్చుకోవడం వల్ల ఏయే ప్రయోజనాలుంటాయి ?
జవాబు:

1. ఈత మంచి వ్యాయామము. ఈత ఈదేవారి, శరీరము మంచి తేలికగా పటుత్వంగా, ఆరోగ్యంగా ఉంటుంది. ఈతను మించిన వ్యాయామం లేదని ఆరోగ్య శాస్త్రజ్ఞులు చెపుతారు.
2. ఈత వస్తే నీటి ప్రమాదాలు సంభవించినపుడు తేలికగా తప్పించుకోవచ్చు. ఈత ఈదుకొని గట్టు ఎక్కవచ్చు. ఈత వస్తే ప్రమాదాలు వచ్చినపుడు ప్రక్కవారిని సహితమూ రక్షింపవచ్చు.
3. ఈత వస్తే కాలువల్లో, ఏరుల్లో, నదుల్లో హాయిగా స్నానం చేయవచ్చు. కాలువలలో ఈది, అవతలి తీరాలకు చేరవచ్చు. ఈత వల్ల మంచి వ్యాయామము సిద్ధిస్తుంది. నీటిప్రమాదాలు వస్తే సురక్షితంగా తాము బయటపడవచ్చు. పక్కవారికి సాయపడవచ్చు.

ఈ) బియాస్ నది ప్రమాదానికి కారణమేమిటి ?
జవాబు:
విద్యార్థులు నదిలో తక్కువగా నీరు ఉన్నప్పుడు చక్కగా ఉల్లాసంగా విహరించారు. నది అందాలను తమ కెమేరాలలో బంధించారు. అయితే అనుకోకుండా నది యొక్క రిజర్వాయరు గేట్లు ఎత్తడం వల్ల నీరు ఒక్కసారిగా ముందుకు వచ్చింది. ప్రమాదకరమైన హెచ్చరికలను కూడా విద్యార్థులు గమనించలేదు.

కొందరికి ఈత కూడా రాదు. ఈ కారణాలతో నదీ ప్రవాహాన్ని తట్టుకోలేకపోయారు. తమ ప్రాణాలను కోల్పోయారు. కొందరు తమ మిత్రులను కాపాడబోయి వారు కూడా ప్రాణాలను పోగొట్టుకున్నారు. రిజర్వాయరు గేట్లు ఎత్తడం వల్ల, నీరు అధికమొత్తంలో రావడం వల్ల ఈ ప్రమాదం జరిగింది.

ప్రశ్న 5.
కింది గద్యాన్ని చదువండి.

భీమకవి జన్మస్థలము రాజన్న సిరిసిల్ల జిల్లాలోని వేములవాడ. కానీ ఆతడెన్నడునూ. ఒక్కచోటనున్నవాడు కాదు. మహేశ్వర వరప్రసాద కవితాఖడ్గమును ధరించి, తన్నెదిరించిన వారినెల్ల ఆ ఖడ్గప్రహారముతో భయపెడుతూ, ఆగ్రహానంతర మనుగ్రహవృష్టిని కురిపిస్తూ నిరంతరం సంచరించే అనంత శక్తిమంతుడా మహాకవి. సుమారు వేయిఏండ్ల కిందటి వాడైనా, అతని కావ్యసంపద లభించకపోయినా, ఆయన పద్యప్రసూనాలు వాడిపోక, ఇప్పటికీ నవ్య సుగంధాలను వెదజల్లుతూనే ఉన్నాయి. బహుభాషాకోవిదుడు, మహోగ్రుడుగా పేరుగన్న భీమన్న శాపం, అనుగ్రహం వేగంగా పనిచేసేవి. ఈయన 11వ శతాబ్దానికి చెందిన కవి అని కొందరి అభిప్రాయం.

కింది వాక్యాల్లోని తప్పొప్పులను గుర్తించండి.
అ) భీమకవి ‘ఖడ్గం ధరించి తిరిగేవాడు.   (✓)
ఆ) వేములవాడ .భీమకవి బహుభాషాకోవిదుడు.   (✓ )
ఇ) భీమకవి 11వ శతాబ్దికి చెందినవాడని కొందరంటారు.   (✗)
ఈ) భీమకవి ఎన్నడూ ఒక్కచోట ఉండలేదు.  (✓ )

II. వ్యక్తీకరణ-సృజనాత్మకత

1. కింది ప్రశ్నలకు ఐదేసి వాక్యాల్లో జవాబులు రాయండి.

అ) స్నేహితుల మధ్య వివాదాలు ఎందుకు వస్తాయో వివరించండి.
జవాబు:

1. సామాన్యంగా ఆటలు ఆడుకొనేటపుడు స్నేహితుల మధ్య వివాదాలు వస్తూ ఉంటాయి.
2. స్నేహితులకు ఎవరైనా ఏదైనా బహుమతులు ఇచ్చినపుడు, అవి వారికి సమానంగా ఇవ్వలేదనే విషయం దగ్గర తగాదాలు వస్తాయి.
3. చదువులలో పోటీలు ఏర్పడినపుడు నోట్సులు, పుస్తకాలు దగ్గర తమకున్న బట్టలు వగైరా దగ్గర తగాదాలు వస్తాయి.
4. తల్లిదండ్రులు కాని, ఇతరులు కాని ఏవైనా బహుమతులు, స్నేహితులలో ఒకరికి ఇచ్చి, రెండవవారికి అవి ఇవ్వనపుడు, తమకు ఎక్కువ తక్కువలు ఉన్నాయనే విషయం దగ్గర వివాదాలు వస్తూ ఉంటాయి.
5. తమకు ఇంటివద్ద ఆస్తిపాస్తుల విషయంలో ఎక్కువ తక్కువలు ఆరోపించుకోవడం, అందులో ఎక్కువ ఉన్నవారికి గర్వం, అహంకారం వచ్చిందనే కారణంగా, రెండవవాడు తగాదా పెట్టడం వల్ల వివాదాలు వస్తాయి.

ఆ) “కుల, మత, వర్గ, పేద, ధనిక తేడా లేనిది స్నేహం ఒక్కటే” దీనిని సమర్థిస్తూ రాయండి.
జవాబు:
స్నేహానికి హద్దులు లేవు. పరిమితులు లేవు. బడిలో చదువుకొనేటపుడు, ఆటలు ఆడుకొనేటప్పుడు, ఎందరో మనకు స్నేహితులవుతారు. అందులో వివిధ కులాలవారు, మతాలవారు, వర్గాలవారు, పేదలు, ధనికులు కూడా ఉంటారు. స్నేహానికి మనస్సులు రెండూ కలవడమే ముఖ్యం. ఒకరికొకరు ఇచ్చిపుచ్చుకోడంలోనే స్నేహం ఉంది.

లోకంలో ఎందరో వివిధ మతస్థులయిన, వివిధ కులాలవారయిన స్నేహితులు ఉన్నారు. వారు ఒకరికోసం మరొకరు తమ ప్రాణాలు ఇస్తారు. సుగ్రీవుడు వానరుడు. రామలక్ష్మణులతో స్నేహం చేసి అతడు, సీతను తిరిగి పొందడంలో రామునికి ఎంతో సాయం చేశాడు. అలాగే విభీషణుడు రాక్షసుడు. రాముని ఆశ్రయాన్ని పొందిన విభీషణుడు యుద్ధంలో రామునికెంతో సాయం చేశాడు. దీనినిబట్టి స్నేహానికి, కులమత వర్గ భేదాలు ఉండవని గ్రహించాలి.

ఇ) అచ్చతెలుగు భాషలో రాయబడిన ఈ పాఠం చదివారు కదా ! దీనిపై మీ అభిప్రాయాన్ని క్లుప్తంగా రాయండి.
జవాబు:
అచ్చతెనుగు పద్యం ఒకటి కావ్యంలో ఉంటేనే, అది ఎంతో గొప్ప విషయం అని కావ్యరసజ్ఞులు మెచ్చుకుంటారు. అలాంటిది నేను ఈ ‘చెలిమి’ పాఠంలో 12 అచ్చతెలుగు పద్యాలు చదువుకున్నాను. అయితే సంస్కృత సమాసాలతో పద్యాలు వినడానికి కమ్మగా, గంభీరంగా, ఇంపుగా ఉంటాయి. ఈ అచ్చతెలుగు పద్యాలు, ముద్దులు మూటలు కడుతూ ఉన్నాయి. శ్రవణ పర్వంగా ఉన్నాయి.

2. కింది ప్రశ్నకు పది వాక్యాల్లో జవాబు రాయండి.

అ) “ఆపదలో ఆదుకునేవాడే నిజమైన స్నేహితుడు” ఎందుకు వివరించండి.
జవాబు:
‘చెలిమి’ పాఠంలో రాక్షసరాజు కూతురు శర్మిష్ఠ, తన స్నేహితురాలైన దేవయానిని, చిన్న తప్పు కోసం అసహనంతో నూతిలోకి త్రోసివేసి, ఇంటికి వెళ్ళిపోయింది. దేవయానిని ఎవరూ ఆదుకోలేదు. శర్మిష్ఠ రాజు కూతురు కాబట్టి, ఆమె వెంట వేయిమంది చెలికత్తెలూ కూడా వెళ్ళిపోయారు.

దేవయాని చెలికత్తె ‘ఘూర్ణిక’ దేవయానిని విడువకుండా ఆమెకు సాయం చేద్దామని చూస్తూ, తాను ఒక్కతే ఏమీ చేయలేక సాయంచేసే వారికోసం ఎదురు చూసింది. ఇంతలో ప్రతిష్ఠానపురము ప్రభువైన యయాతి మహారాజు జాబాలి మహర్షి ఆశ్రమం నుండి తిరిగి వెడుతూ, దాహంతో దేవయాని ఉన్న నూతి దగ్గరకు వచ్చాడు. తన్ను రక్షించుమని దేవయాని చెలికత్తె కోరగా దేవయానిని రక్షించాడు.

దేవయానికి ఘూర్ణిక నిజమైన చెలికత్తె. అందుకే ఘూర్ణిక, దేవయానిని అడవిలో నూతిలో ఒంటరిగా విడిచిపెట్టి వెళ్ళలేదు. దేవయానికి వచ్చిన కష్టాన్ని యయాతి మహారాజుకు చెప్పింది. యయాతి మహారాజుచే దేవయానిని రక్షింపజేసింది. అందుకే ఆపదలో ఆదుకొన్నవారే నిజమైన స్నేహితులు అని చెప్పాలి. ఈ కథలో ఘూర్ణికయే, దేవయానికి నిజమైన స్నేహితురాలు.

(లేదా)

ఆ) మంచి స్నేహితులను ఎలా సంపాదించుకోవాలి ? ఆ స్నేహం కలకాలం ఉండడానికి ఏం చేయాలి ?
జవాబు:
మంచి స్నేహితులే మనకు నిజమైన సంపదలు. కాబట్టి మనకోసం ప్రాణం ఇచ్చే స్నేహితులను సంపాదించుకోవాలి. స్నేహితులకు అవసరం అయినపుడు, తన ధనాన్నీ, ప్రాణాన్నీ కూడా పంచి ఇవ్వాలి. స్నేహితుల అవసరాలు మనం తెలుసుకొని, వారికి మనం సాయపడాలి. స్నేహితుడు కష్టాల్లో ఉంటే, మన శక్తిని అంతా ధారపోసి వారికి మనం సాయపడాలి.

వారి అవసరం కోసం మనతో స్నేహం చేసేవారు, మంచి స్నేహితులు అనిపించుకోరు. ఎవరైతే మనం ఆపదలో ఉన్నపుడు, లేనిస్థితిలో ఉన్నపుడు ఆదుకొంటారో వారే మంచి స్నేహితులు. మనం తప్పుదారిలో నడిచేటప్పుడు అది మంచిదికాదని, దానివల్ల కలిగే లాభనష్టాలను వివరంగా మనకు తెలియపరచి, మంచిదారి చూపించేవారే మంచి స్నేహితులు.

మంచి స్నేహం త్యాగాన్ని కోరుతుంది. మంచి స్నేహితుల కోసం మనం ఎంతటి త్యాగానికైనా వెనుకడుగు వేయకూడదు. మంచి స్నేహం, కలకాలం నిలవాలంటే మిత్రులు చిన్న చిన్న విషయాలపై తగువులు పెట్టుకోరాదు. ఒకరి మనస్సులను మరొకరు బాగా అర్థం చేసుకోవాలి.

స్నేహితులకు అవసరమైతే తననూ, తన ఆస్తినీ, తన బంధువులనూ వినియోగించి తోడ్పడాలి. ఆ స్నేహం కలకాలం నిలుస్తుంది.

3. కింది అంశాల గురించి సృజనాత్మకంగా / ప్రశంసాత్మకంగా రాయండి.

శర్మిష్ఠ తన స్నేహితురాలైన దేవయానిని తిట్టి, బావిలో తోసింది కదా ! తర్వాత తన తప్పు తెలుసుకొని చింతిస్తే, ఎట్లా ఉంటుందో ఊహించి, “ఏక పాత్రాభినయా”నికి అనువుగా మాటలు రాయండి.
జవాబు:
శర్మిష్ట ఏకపాత్రాభినయము
“అయ్యో ! ఎంతపని చేశాను ? దేవయాని నాకు ఎంతో మంచి స్నేహితురాలు కదా ! దాన్ని నూతిలోకి తోశాను. పాపం ఏమయ్యిందో ! చచ్చిపోయిందేమో ! ఎంత పాపానికి ఒడిగట్టాను. నేను మిత్రద్రోహురాలిని. పాపం దేవయాని నాకు ఎంతో నచ్చచెప్పింది. అవును. సుడిగాలి వస్తే దేవయాని ఏం చేస్తుంది ? బట్టలు మారిపోడానికి దేవయాని నిజంగా కారణం కాదు కదా !

మరి నేను మాత్రం తప్పు చేయలేదా ? నేను దేవయాని బట్టలు కట్టుకున్నాను కదా ! నేను మాత్రం నా బట్టలు సరిగ్గా గుర్తించగల్గానా ? లేదు కదా ! నేను చేసిన తప్పే, దేవయానీ చేసింది. తప్పు మా ఇద్దరిదీ ఒక్కటే, కాని శిక్ష దేవయాని అనుభవిస్తోంది. ఇది అన్యాయం.

నేను రాజకుమార్తెననే అహంకారంతో ఈ తప్పుచేశా. ఇది నిజం. దేవయాని తండ్రిగారు మా రాక్షస వంశానికి గురువుగా మాకు, ముఖ్యంగా మా నాన్నగారికి, ఎంత ఉపకారం చేస్తున్నారు ? రాక్షసుల క్షేమానికి కారణం దేవయాని తండ్రి శుక్రాచార్యులు గారే !

నేను ఎంత తెలివితక్కువగా వ్యవహరించాను. ఎంత చెడ్డపని చేశాను. వెంటనే దేవయానిని రక్షించమని భటుల్ని పంపిస్తా. దేవయానిని రక్షింపజేసి, ఆమె దగ్గర నా తప్పు అంగీకరిస్తా. క్షమించమని కోరుతా ! (ఎవరక్కడ !)

III. భాషాంశాలు

పదజాలం

1. కింది వాక్యాల్లోని గీత గీసిన పదాలతో సొంతవాక్యాలు రాయండి.

అ) మన ఇరుగు పొరుగు వాళ్ళతో అనగి పెనగి ఉండాలి.
జవాబు:
అనగిపెనగి = మిక్కిలి స్నేహముతో కలిసియుండి
వాక్యప్రయోగం : మా తరగతిలోని బాలబాలికలందరం అనగి పెనగి సరదాగా ఉంటాము.

ఆ) చెలువలు బంగారు ఆభరణాలను చాలా ఇష్టపడతారు.
జవాబు:
చెలువలు = స్త్రీలు
వాక్యప్రయోగం : అట్లతద్దినాడు మా వీధిలో చెలువలు కుందెనగుడి ఆట ఆడారు.

ఇ) మా పాఠశాలలో తరగతికి వందమంది చొప్పున పది తరగతుల్లో వేవురు విద్యార్థులు చదువుతున్నారు.
జవాబు:
వేవురు = వేయిమంది
వాక్యప్రయోగం : మా గ్రామ జనాభాలో వేవురు పురుషులు, తొమ్మిదివందల మంది స్త్రీలు ఉన్నారు.

ఈ) అమ్మనాన్నలు మనమంచికై కఠినంగా మాట్లాడినా నెగులు పడకూడదు.
జవాబు:
నెగులు = విచారము
వాక్యప్రయోగం : మా ఇంట్లో దొంగలు పడి, బంగారము దొంగిలించారని, మేమంతా నెగులుపడ్డాము.

2. కింది ప్రకృతి – వికృతులను జతపరచండి.

అ) ఆళి ( ) ఎ) సకి
ఆ) గర్వం ( ) బి) అబ్బురం
ఇ) అద్భుతం ( ) సి) ఓలి
ఈ) సఖి ( ) డి) కావరం
జవాబు:
అ) ఆళి ( సి ) ఎ) సకి
ఆ) గర్వం ( డి ) బి) అబ్బురం
ఇ) అద్భుతం ( బి ) సి) ఓలి
ఈ) సఖి ( ఎ ) డి) కావరం

ప్రకృతి – వికృతి
అ) ఆళి – ఓలి
ఆ) గర్వము – కావరం
ఇ) అద్భుతము – అబ్బురం
ఈ) సఖి – సకి

వ్యాకరణాంశాలు

1. కింది పదాలు విడదీసి, సంధి పేరు రాయండి.

అ) జగములేలు = …………………………..
జవాబు:
జగములు + ఏలు – ఉత్వసంధి

ఆ) అలరుఁబోఁడి = …………………………….
జవాబు:
అలరు + మేను – పోడ్యాదేశ సంధి

ఇ) నీరాట = …………………………
జవాబు:
నీరు + ఆట – ఉత్వసంధి

2. కింది సమాస పదాలకు విగ్రహవాక్యాలు రాసి, సమాసం పేరు రాయండి.

అ) రక్కసిణేడు = …………………………
జవాబు:
రక్కసులకు తేడు = షష్ఠీ తత్పురుష సమాసం

ఆ) నీరాట = …………………….
జవాబు:
నీటి యందలి ఆట = `సప్తమీ తత్పురుష సమాసం

ఇ) పసిబిడ్డ = ……………………….
జవాబు:
పసిన బిడ్డ = విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయ సమాసం

గసడదవాదేశ సంధి:

కింది పదాలను కలిపినప్పుడు, ఏర్పడిన రూపాలను గమనించండి.
అ) వాడు + కొట్టె = వాడుగొట్టె
ఆ) మీరు + చనుడు = మీరుసనుడు
ఇ) నీవు + టక్కరి = నీవుడక్కరి
ఈ) నిజము + తెలిసి = నిజముదెలిసి
ఉ) పాలు + పోక = పాలువొక

గమనిక:
పై ఉదాహరణలు గమనించారు కదా! పూర్వపదం చివర ప్రథమా విభక్తి ప్రత్యయాలున్నాయి. పరపదం మొదట, క, చ, ట, త, ప లున్నాయి. ఈ విధంగా ప్రథమా విభక్తి మీది ప్రత్యయాలకు, క, చ, ట, త, ప, లు పరమైతే, వాటి స్థానంలో గ, స, డ, ద, వ లు ఆదేశంగా వస్తాయి. అంటే
1) ‘క’ → ‘గ’ గా మారుతుంది.
2) ‘చ’ → ‘స’ గా మారుతుంది.
2) ‘ట’ → ‘డ’ గా మారుతుంది.
4) ‘త’ → ‘ద’ గా మారుతుంది.
5) ‘ప’ → ‘వ’ గా మారుతుంది.

ప్రథమ మీది పరుషాలకు
గ, స, డ, ద, వ లు బహుళముగానగు

అనగా క, చ, ట, త, ప లకు వరుసగా గ, స, డ, ద, వ, లు ఆదేశంగా వస్తాయి.

3. అభ్యాసం : కింది పదాలను విడదీసి రాయండి. వివరించండి.

అ) రావణుడు గొనిపోయె
ఆ) రాముడు సనుదెంచు
ఇ) వారు దనిసిరి
ఈ) వాడు వోయె
జవాబు:
అ) రావణుడు = గొనిపోయె = రావణుడు +
ఆ) రాముడు సనుదెంచె = రాముడు + చనుదెంచె
ఇ) వారు దనిసిరి = వారు + దనిసిరి
ఈ) వాడు వోయె = వాడు + వోయె

వివరణ :

1. రావణుడు
2. రాముడు
3. వారు
4. వాడు

– అనే పదాల చివర ప్రథమా విభక్తి ప్రత్యయాలు ఉన్నాయి. పరపదముల మొదట క, చ, ప లు ఉన్నాయి.
ప్రథమా విభక్తి ప్రత్యయాలకు క, చ, ట, త, ప లు పరమైతే గ, స, డ, ద, వ లు ఆదేశంగా వస్తాయి. కాబట్టి క, చ, ప లు – గ, స, వ లుగా మారాయి.

కింది పదాలను గమనించండి.

అ) కూరగాయలు – కూర + కాయ
ఆ) కాలుసేతులు – కాలు + చేయి
ఇ) టక్కుడెక్కులు – టక్కు + టెక్కు
ఈ) తల్లిదండ్రులు – తల్లి + తండ్రి
ఉ) ఊరువల్లెలు – ఊరు + పల్లె

పై పదాలు అన్నీ ద్వంద్వ సమాసానికి ఉదాహరణలే.

వివరణ : ద్వంద్వ సమాసంలో ‘కూర + కాయ’ అన్నపుడు ‘క’ స్థానంలో ‘గ’ వచ్చింది. ఈ విధంగా ద్వంద్వ సమాసపదాల్లో క, చ, ట, త, ప, లకు, గ, స, డ, ద, వ లు ఆదేశంగా రావడాన్ని, “గసడదవాదేశం” అంటారు. అనగా ద్వంద్వ సమాసంలో మొదటి పదం మీద ఉన్న క చ ట ప లకు, గ స డ ద వ లు క్రమంగా వస్తాయి. దీన్నే ద్వంద్వ సమాసంలో, ‘గసడదవాదేశ సంధి’ అంటారు.

4. అభ్యాసం : కింది పదాలను కలుపండి. సంధి కార్యం తెలుపండి.

అ) అక్క + చెల్లి = …………………….
జవాబు:
అక్కాసెల్లెండ్రు (ద్వంద్వ సమాసంలో గసడదవాదేశం)

ఆ) అన్న + తమ్ముడు = ……………………….
జవాబు:
అన్నాదమ్ములు (ద్వంద్వ సమాసంలో గసడదవాదేశం)
సూత్రం : ద్వంద్వంబుపై పరుషములకు గ, స, డ, ద, వ లగు.

తేటగీతి

గమనిక : ‘తేటగీతి’ పద్యం సూర్య, ఇంద్ర గణాలతో ఏర్పడుతుంది. ఈ తేటగీతి పద్యలక్షణాలు తెలుసుకోబోయే ముందు సూర్యగణాలు, ఇంద్రగణాలు అంటే ఏవేవో చూద్దాం.

ఎ) సూర్యగణాలు (2)

1. న గణం I I I
2. హ గణం (గలము) – U I

బి) ఇంద్రగణాలు (6)

1. భ గణం – U I I
2. ర గణం – U I U
3. త గణం – U U I
4. న గము – I I I U
5. న లము – I I I I
6. స లము – I I U I

ఇప్పుడు కింది ఉదాహరణమును పరిశీలించండి.
ఉదా :

పై ఉదాహరణ ఆధారంగా, తేటగీతి పద్యలక్షణాలను కింది విధంగా చెప్పవచ్చు.
తేటగీతి పద్య లక్షణాలు :

• ఈ పద్యంలో నాలుగు పాదాలు ఉంటాయి.
• ప్రతి పాదానికి, వరుసగా ఒక సూర్యగణం, రెండు ఇంద్రగణాలు, రెండు సూర్యగణాలు ఉంటాయి.
• నాలుగో గణం మొదటి అక్షరం యతిమైత్రి స్థానం. ప్రాసయతి చెల్లుతుంది.
• ప్రాస నియమం లేదు.

ప్రాసయతి :

1. ప్రాసస్థాన అక్షరానికి, యతిని, పాటించడాన్ని ‘ప్రాసయతి’ అంటారు.
2. పద్యపాదంలో రెండవ అక్షరానికి, సాధారణ యతిమైత్రి స్థానంలోని తరువాతి అక్షరానికి, యతిని పాటించడం ‘ప్రాసయతి’ అంటారు.

5. పై పద్యానికి సంబంధించి మిగతా పాదాలకు గణవిభజన చేసి లక్షణాలను సరిపోల్చండి.

జవాబు:
2వ పాదం

లక్షణాలు సరిపోల్చడం :
1) పై పాదంలో వరుసగా ఒక సూర్యగణం, రెండు ఇంద్రగణాలు, రెండు సూర్యగణాలు వచ్చాయి. కాబట్టి ఇది ‘తేటగీతి” పద్యపాదము.
2) మొదటి అక్షరం ‘గూ’ కు ను, నాలుగో గణం మొదటి అక్షరం ‘గో’ కు యతిమైత్రి.
ప్రాజెక్టు పని

స్నేహం గొప్పతనాన్ని తెలిపే కథలను / పాటలను సేకరించి, నివేదిక రాసి ప్రదర్శించండి.
జవాబు:
1) పాట : “స్నేహమేరా జీవితం, స్నేహమేరా శాశ్వతం”

2) కథ : ‘చిత్రగ్రీవుడు’ పావురాల రాజు. అతగాడు తన పావురాలతో ఆకాశంలో తిరుగుతున్నాడు. గోదావరీ తీరంలో ఒక మర్రిచెట్టు ఉంది. ఒక బోయవాడు వచ్చి ఆ చెట్టు దగ్గరలో నూకలు చల్లి దానిమీద వల వేశాడు. “పక్షులు నూకల కోసం వల మీద వాలతాయి. వాటిని పట్టుకొని అమ్ముకుందాం” అనుకున్నాడు.

చిత్రగ్రీవుడితో ఎగురుతున్న పావురాలు ఆ నూకలను చూశాయి. అవి నేలమీద వాలి, నూకలను తిందామనుకున్నాయి. “ఇది మనుష్యుల సంచారం లేని అడవి. ఈ నూకలు ఇక్కడకు ఎందుకు వస్తాయి ? కాబట్టి ఈ నూకలను ఆశపడకండి” అని చిత్రగ్రీవుడు స్నేహితులకు సలహా చెప్పాడు. ఒక ముసలిపావురం చిత్రగ్రీవుడి మాటలు కాదంది. నూకలు తిందామంది. సరే అని పావురాలు కిందికి దిగాయి. వలలో చిక్కుకున్నాయి.

పావురాలు అప్పుడు ముసలి పావురాన్ని తిట్టాయి. చిత్రగ్రీవుడు “తిట్టకండి. మనం అంతా కలసి ఎగిరిపోదాం. నాకో స్నేహితుడు ఉన్నాడు మనల్ని రక్షిస్తాడు” అని చెప్పింది. పావురాలు అన్నీ కలసి వల ఎత్తుకొని, చిత్రగ్రీవుడి స్నేహితుడు హిరణ్యకుడు అనే ఎలుక ఉండే కన్నం దగ్గర వాలాయి. హిరణ్యకుణ్ణి చిత్రగ్రీవుడు గొంతెత్తి పిలిచాడు. హిరణ్యకుడు స్నేహితుని మాట విని పావురాల బంధాలన్నీ తన పళ్లతో కొరికివేశాడు. పావురాలు చిత్రగ్రీవుణ్ణి, హిరణ్యకుణ్ణి మెచ్చుకున్నాయి. అందుకే మనందరికీ మంచి స్నేహితులు ఉండాలి.

పద్యాలు – ప్రతిపదార్థాలు – భావాలు

I.

1వ పద్యం

చ. కనుఁగొని నెమ్మది న్నెగులు గ్రమ్మఁగ రక్కసియొజ్జయంచుఁ బే
ర్కొనఁ దగునట్టి శుక్రునకుఁ గూరిమి కూఁతురు దేవయాని నాఁ
దవరిన యిన్నెలంత నొక తప్పునకై వృషపర్వుపట్టి నూ
తమ బడఁద్రోచి పోయెనని దాని తెఱం గది విన్నవించివన్.

ప్రతిపదార్థం :
కనుగొని = చూచి ;
నెమ్మదిన్ = తన మనస్సులో
నెగులు = దుఃఖము
క్రమ్మగన్ = వ్యాపించగా
రక్కసియొజ్జయంచున్;
రక్షసి = రాక్షసులకు
ఒజ్జ = గురువు
అంచున్ = అని
పేర్కొనన్ = చెప్పడానికి
తగునట్టి = తగిన
శుక్రునకున్ = శుక్రుడు అనే వానికి
కూరిమి కూతురు = ప్రియమైన బిడ్డ
దేవయానినాన్ = దేవయాని అనే పేరుతో
తనరిన = ఒప్పిన
ఇన్నెలంతన్ (ఈ + నెలంతన్) = ఈ స్త్రీని (ఈ దేవయానిని)
ఒక తప్పునకై = ఒక్క తప్పుకోసం ;
వృషపర్వుపట్టి = వృషపర్వుడు అనే రాక్షసరాజు కూతురు ; శర్మిష్ఠ
నూతను = నూతిలో
పడఁదోచి (పడన్ + త్రోచి) = పడేటట్లు తోసి
పోయెన్ = వెళ్ళిపోయింది ;
అని = అని
దాని తెఱంగు = ఆమె విషయము (ఆ శర్మిష్ఠ విషయమును)
అది విన్నవించినన్ = ఆ ఘూర్ణిక అనే దేవయాని చెలికత్తె, యమాతి మహారాజుకు తెలుపగా,

భావం :
దేవయాని చెలికత్తె అయిన ఘూర్ణిక అనే ఆమె, యయాతి మహారాజును చూసి, తన మనస్సులో దుఃఖము నిండగా, ఆమె “ఓ మహారాజా! ఈమె దానవగురువు అని చెప్పబడే, శుక్రాచార్యుని కుమార్తె. ఈమె పేరు దేవయాని. ఈమెను ఒక తప్పుకొఱకు వృషపర్వుని కూతురు, ఈ బావిలో త్రోసిపోయింది” అని ఆ దేవయాని విషయమును, యయాతి మహారాజుకు చెప్పింది.

2వ పద్యం

తే. ‘అతివ, వృషపర్వుఁడన నెవ్వఁ? డతని యనుఁగుఁ
గూఁతుపేరేమి? తనుఁబట్టినూతఁద్రోయు
నంతపని యేమి చేసె నీయలరుఁబోఁడి?’
యనుడు నవ్వాలుగంటి యయాతిఁ జూచి

ప్రతిపదార్థం :
అతివ = ఓ యువతీ ! (ఓ ఘూర్ణికా!)
వృషపర్వుడు = వృషపర్వుడు
అనన్ = అనగా (అంటే)
ఎవ్వడు = ఎవడు ?
అతని = అతని యొక్క (ఆ వృషపర్వుని యొక్క)
అనుగు కూతురు = గారాబమైన బిడ్డ
పేరేమి (పేరు + ఏమి) = పేరు, ఏమిటి ?
తనుఁబట్టి (తనున్ + పట్టి) = తనను పట్టుకొని (ఈ దేవయానిని పట్టుకొని)
నూతన్ = బావిలో
త్రోయు = పడద్రోయవలసిన
అంతపని = అంత తప్పుపని;
ఈ అరుఁబోడి = ఈ పూవువంటి శరీరముగల ఈ సుకుమారి (దేవయాని)
ఏమి చేసె = ఏమి చేసింది ?
అనుడున్ = అని యయాతి ఘూర్ణికతో అనగా ;
అవ్వాలు గంటి (ఆ + వాలుగంటి) = ఆ దీర్ఘములైన కన్నులుగల ఘూర్ణిక
యయాతిన్ = యయాతి మహారాజును ;
చూచి = చూసి

భావం :
ఆ యయాతి మహారాజు ఘూర్ణికను చూసి, “ఓ యువతీ! వృషపర్వుడంటే ఎవరు ? అతని కూతురు పేరేమిటి? ఈ దేవయాని, తనను పట్టుకొని నూతిలో పడద్రోయవలసినంత దోషము ఏమి చేసింది ?” అని అడుగగా, ఆ ఘూర్ణిక ఆ మహారాజుతో.

3వ పద్యం

క. విను వృషపర్వుఁ డనంగాఁ
దనరున్ రక్కసులతేఁడు తన కనిలోనం
బెనఁగఁదగు మార్తు నెందుం
గని యెఱుఁగక జగము లేలుఁగడ లేని సిరిన్

ప్రతిపదార్థం:
విను = వినుము ; (ఓ మహారాజా! వినుము)
వృషపర్వుడు = వృషపర్వుడు.
అనంగాన్ = అనే
రక్కసులఱేడు = రాక్షసరాజు
తనరున్ = ఒప్పుచుండును (ఉన్నాడు)
తనకున్ = ఆ మహారాజునకు (ఆ మహారాజుతో)
అనిలోనన్ = యుద్ధంలో ;
పెనగందగు (పెనగన్ + తగు) = యుద్ధం చేయగల
మార్తున్ = శత్రువును
ఎందున్ = ఎక్కడనూ
కని = చూచి ;
ఎఱుగక = తెలియక
సిరిన్ = ఐశ్వర్యంతో
జగ = లోకాలు
ఏలున్ = పాలిస్తాడు.

భావం:
ఓ మహారాజా ! చెపుతాను విను. వృషపర్వుడనే పేరుగల ఒక రాక్షసరాజు ఉన్నాడు. ఆయనతో సాటిగా యుద్ధం చేయగల రాజు ఎవ్వరూ లేరు. అతడు అంతులేని ఐశ్వర్యంతో, లోకములను ఏలుతున్నాడు.

విశేషం : వృషపర్వుని సభానిర్మాణము రాక్షసులలో 1) దైత్యులు, 2) దానవులు, 3) అసురులు అని మూడు తెగలు ఉన్నాయని, రాజశేఖరుడు ‘కావ్యమీమాంస’లో చెప్పాడు. 1) హిరణ్యాక్షుడు, హిరణ్యకశిపుడు, ప్రహ్లాదుడు, బలి – మొదలగువారు, దైత్యులు. అనగా వీరు దితి కుమారులు. విప్రచిత్తి, శంబరుడు, నముచి మొదలయినవారు దానవులు. అనగా వారు దనువు కుమారులు. బలి, వృత్రాసురుడు, వృషపర్వుడు మొదలయినవారు, అసురులు.

ఇందులో వృషపర్వుడు, కశ్యపప్రజాపతి కుమారుడు. ఇతని తల్లిపేరు దనుజ. “మయబ్రహ్మ”, వృషపర్వుడికి సభాభవనం నిర్మించాడు. ఈ సభాభవనం కోసం తెచ్చిన వాటిలో మిగిలిన సామాగ్రితోనే, మయుడు ధర్మరాజుకు ‘మయసభ’ను కట్టి ఇచ్చాడు. ఆనాటి సభాభవనాల్లో, మయసభకు ఉన్న ఖ్యాతి చాలా గొప్పది.

వృషపర్వుని సభ కట్టగా మిగిలిన సామాగ్రితో కట్టిన మయసభయే అంత అందంగా ఉందంటే, ఇక వృషపర్వుడి సభ ఎంత అందమో ఊహించాల్సిందే.

4వ పద్యం

తే. అతని కూఁతురు శర్మిష్ఠ యనఁగ నొప్పుఁ
గూర్మి సకియలు వేగురు గొల్వనెపుడు
నా చెలియఁగూడి యీ కొమ్మయాడుకొనుచు
నరమరలు లేని చెలుముల ననఁగి పెనఁగి.

ప్రతిపదార్థం :
అతని కూతురు = ఆ వృషపర్వుడనే రాక్షసరాజు కూతురు,
శర్మిష్ఠయనఁగన్ (శర్మిష్ఠ + అనగన్) = శర్మిష్ఠ అనే పేరు గలది ;
ఒప్పున్ = ఒప్పుతోంది ; (ఉంది)
కూర్మిసకియలు = ప్రియమైన చెలులు ; (ఆమెను)
ఎపుడున్ = ఎప్పుడూ
వేగురు కొల్వన్ = వేయిమంది సేవిస్తుండగా ;
ఒప్పున్ = ఒప్పుతుంది ; (ఆమె ఉంటుంది)
ఆ చెలియన్ = ఆ శర్మిష్ఠను ;
కూడి = కలసి ;
ఈ కొమ్మ = ఈ దేవయాని ;
అరమరలు లేని = పొరపొచ్చెములులేని ;
చెలుములన్ = స్నేహాంతో
అనగి పెనగి = కలసిమెలసి
ఆడుకొనుచున్ = ఆడుకుంటూ

భావం :
ఆ వృషపర్వునికి శర్మిష్ఠ అను పేరు కల కూతురు ఉంది. ఆమెకు వేయిమంది చెలులు. ఎప్పుడూ సేవలు చేస్తూ ఉంటారు. ఆ శర్మిష్ఠతో ఈ దేవయాని పొరపొచ్చెములు లేని స్నేహంతో కలసిమెలసి ఆడుకుంటూ తిరుగుతుంది.

II.

5వ వచనం.

వచనం : తిరుగుచు నొక్కనాడు నీరాట సల్పునట్టియెడ.

ప్రతిపదార్థం :
తిరుగుచున్ = ఈ విధంగా వారు స్నేహంగా తిరుగుతూ;
ఒక్కనాడు = ఒకరోజున
నీరాట సల్పునట్టియెడన్ (నీరాట + చల్పు + అట్టి + ఎడన్) ;
నీరాట = జలక్రీడ
చల్పు + అట్టి + ఎడన్ = చేసేటటువంటి సమయంలో

భావం :
అలా తిరుగుతూ, ఒకరోజు వారు జలక్రీడ చేస్తున్న సమయంలో

36వ పద్యం

క. సురకరువలి చనుదెంచిన
దరిఁబెట్టినకోక లెల్లఁదడఁబడి పోఁగా
నరిగి యవి దెచ్చి చెలు ల
బ్బుర మగు తమ చీర లెల్లఁ బూనిన, నందున్

ప్రతిపదార్థం:
సురకరువలి = సుడిగాలి
చనుదెంచినన్ = రాగా
దరిన్ = ఒడ్డునందు (గట్టున)
పెట్టిన = తాము పెట్టినటువంటి (తాము పెట్టుకున్న)
కోకలు = కోకలు (చీరలు)
ఎల్లన్ = అన్నీ
తడబడిపోగాన్ = తారుమారు కాగా (చెల్లాచెదరు కాగా):
అరిగి = వెళ్ళి (వారందరూ గట్టుమీదికి వెళ్ళి)
అవి = ఆ తారుమారయిన చీరలు ;
తెచ్చి = తీసుకొనివచ్చి ;
చెలులు = ఆ శర్మిష్ఠ. చెలికత్తెలు
అబ్బురమగు = ఆశ్చర్యకరమైన
తమ చీరలు + ఎల్లన్ = తమ చీరలనన్నింటినీ
పూనినన్ = ధరింపగా
అందున్ = ఆ చీరల లోపల

భావం :
సుడిగాలిరాగా, గట్టుమీద వారు పెట్టుకున్న చీరలన్నీ తారుమారు అయ్యాయి (చెల్లాచెదరయ్యాయి). దానితో ఆ చెలికత్తెలు అపుడు పైకి వెళ్ళి, వారి బట్టలు తెచ్చుకొని ధరించారు.

7వ పద్యం

క. లలి నీ నెలఁతయుఁ దానును
వలువలు వీడ్వడఁగ దాల్చి, వైళమె చెలువల్
దలఁపింప నెఱిఁగి కినుకం
గులుకుచు రక్కసుల తేని కూఁతురు తెగువన్.

ప్రతిపదార్థం :
లలిన్ = ఒప్పునట్లుగా
ఈ నెలతయున్ = ఈ దేవయానియునూ ;
తానును = ఆ శర్మిష్ఠయునూ
వలువలు = చీరలు
వీడ్వడఁగఁ దాల్చి (వీడ్వడగన్ + తాల్చి) = తారుమారుగా ధరించి; (ఒకరి చీర మరొకరు కట్టుకొని)
వైళమ = ఆ వెంటనే
చెలువల్ = రాజకుమార్తె చెలికత్తెలు
తలపింపన్ = వారికి తమ పొరపాటును తెలియబరచగా
ఎఱిగి = అది తెలిసికొని (ఆ పొరపాటును తెలిసి)
కినుకన్ = కోపంతో
కులుకుచున్ = (తుళ్ళిపడుతూ) (పోట్లాడుతూ)
రక్కసుల లేని కూతురు = రాక్షసరాజు వృషపర్వుని కూతురు ; (శర్మిష్ఠ)
తెగువన్ = సాహసంతో

భావం :
అప్పుడు ఈమెయు, ఆమెయు ఒకరి చీరలు మరొకరు కట్టుకున్నారు. అది చూసి, చెలులు వారికి తెలియబరచారు. అపుడు రాక్షసరాజు కూతురు శర్మిష్ఠ ఆ విషయం తెలిసికొని, కోపంతో త్రుళ్ళిపడుతూ, సాహసంతో ఇలా అంది.

8వ పద్యం : (కంఠస్థ పద్యం)

* ఉ. ‘నెట్టన రేయినిం బగలు నేరమి వెట్టునటంచు వేలుపు
ల్వెట్టియుఁ గొట్నముల్చలుప వ్రీలని చేబలు వొప్పు పోఁకుడుం
బట్టము గట్టుకొన్న వృషపర్వుని కూఁతుర, నట్టి నేను నీ
కట్టిన మైలఁ గట్టుదునె కావరమేటికి వచ్చెనీ’ కనన్.

ప్రతిపదార్థం:
నెట్టన = మిక్కిలిగా
రేయినిన్ = రాత్రియునూ
పగలున్ = పగలునూ
నేరమీ వెట్టునటంచున్ (నేరమి + పెట్టును + అటంచున్) ;
నేరమి = దోషము
పెట్టు వేలుపుల్ = ఆరోపిస్తాడని ;
వెట్టియున్ = దేవతలు
కొట్నముల్ = ఊడిగములును (సేవలును)
చలుపన్ = చేస్తుండగా
వ్రీలని = భంగపడని
చేబలు వొప్పు (చేబలువు + ఒప్పు) = భుజబలము ఒప్పుతుండగా
సోకుడుంబట్టము (సోకుడు + పట్టము) = రాక్షసరాజ్యానికి పట్టాభిషేకము
కట్టుకున్న = చేసికొన్న
వృషపర్వుని కూతురన్ = వృషపర్వునికి కూతురిని
అట్టినేను = అటువంటి నేను
నీ కట్టిన మైలన్ = నీవు కట్టి విడిచిన మైలకోకను;
కట్టుదు = కట్టుకుంటానా ?
నీకున్ = నీకు
కావరము = గర్వము
ఏటికిన్ = ఎందుకు
వచ్చెన్ = వచ్చింది
అనన్ = అనగా

భావం :
“దేవతలందరూ ఎక్కడ తమను తప్పుపడతారో అని, రాత్రింబగళ్ళు తప్పకుండా వెట్టినీ, ఊడిగాన్నీ చేస్తుండగా, తిరుగులేని భుజబలంతో రాక్షసరాజ్యానికి పట్టాభిషేకం చేసికొన్న వృషపర్వుడి కూతురిని. అటువంటి నేను, నీవు కట్టుకున్న మైల చీరను కట్టుకుంటానా ? నీకు ఇంత పొగరు ఎందుకు వచ్చింది” అని శర్మిష్ఠ దేవయానిని అడిగింది.

III.

9. వచనం విని యయ్యెలనాఁగకు దేవయాని యిట్లనియె.

ప్రతిపదార్థం :
విని = ఆ శర్మిష్ఠ మాటలు విని
అయ్యెలనాగకున్ = ఆ యువతియైన శర్మిష్ఠకు
దేవయాని = ఈ దేవయాని
ఇట్లనియె (ఇట్లు + అనియె) = ఇలా చెప్పింది.

భావం :
అది విని, శర్మిష్ఠతో దేవయాని ఇలా అన్నది.

10వ పద్యం

క. ‘ఉసు తొక్కటియై బొందులు
వెస రెండుగ నుండి, వల్వవీడ్వడుటకుఁ గాఁ
గస రెద, విధి తగ వగునా ?
పసిబిడ్డవె ? వాయి తెఱచి పల్కెదవు చెలీ !

ప్రతిపదార్థం:
చెలీ = ఓ చెలియా ! శర్మిష్ఠా !
ఉసురు = ప్రాణము (మన ఇద్దరి ప్రాణము)
ఒక్కటియై = ఒకటే అయి
బొందులు = శరీరాలు ;
వెసన్ = క్రమముగా ;
రెండుగన్ + ఉండి = రెండుగా ఉండి ;
వల్వ = చీర
వీడ్వడుటకుగాన్ = తారుమారైనందుకుగాను ;
కసరెదు = (నన్ను) కసరుకొంటున్నావు ; (విసుగుకుంటున్నావు)
ఇది = ఇలా కసరుకోడం
తగునా (తగవు + అగునా) = న్యాయమేనా ?
వాయి = నోరు
తెఱచి = తెరిచి
పల్కెదవు = మాట్లాడుతున్నావు.
పసిబిడ్డవె (పసిబిడ్డవు + ఎ) – నీవు పసిపిల్లవా ? ; (అంత తెలియని దానివా ?)

భావం :
ఓ చెలీ ! మనం ఇద్దరమూ ప్రాణం ఒకటియై, శరీరాలు రెండుగా బ్రతుకుతున్నాము. నీవు చీర తారుమారై నందుకే, ఇంతగా కసరుతున్నావు. ఇది న్యాయమేనా ? నోరుచేసి మాట్లాడుతున్నావు. నీవేమి పసిదానవా ?

11వ పద్యం

క. అనవుడు మడుగకఁ మిక్కిలి
కినుకం గేరడము లాడ గేలిగఁ గొనుచు
న్విని విని వేసరి యోర్వక
యెనసిన వగతోడఁ గూడ నీ పడుచనియెన్

ప్రతిపదార్థం :
అనవుడున్ = అని దేవయాని అనగా
ఉడుగక = మానక
మిక్కిలి కినుకన్ = మిగుల కోపంతో
కేరములు = నిష్ఠూరములు
ఆడన్ = పలుకగా (శర్మిష్ఠ మాట్లాడగా)
కేలిగన్ = పరిహాసముగా
కొనుచున్ = తీసుకుంటూ (శర్మిష్ఠ మాటలను)
విని విని = ఆ మాటలు విని విని ;
వేసరి = విసిగి, (దేవయాని విసిగి)
ఓర్వక = ఓర్చుకోలేక
ఎనసిన = పొందిన
వగతోడఁ గూడన్ (వగతోడన్ + కూడన్) = ఆ మాటలకు కలిగిన దుఃఖముతో కూడా
ఈ పడుచు = ఈ దేవయాని ;
అనియెన్ = ఇలా చెప్పింది

భావం :
ఈ దేవయాని అలా అన్నప్పటికీ, శర్మిష్ఠ మానక, కోపంతో అలాగే నిష్ఠూరములు మాట్లాడగా, ఈ దేవయాని వాటిని పరిహాసంగా భావించి విని విని, విసిగిపోయి, చివరకు వాటిని ఓర్చుకోలేక, మనస్సులో కలిగిన దుఃఖముతో ఇలా అంది.

12వ పద్యం : (కంఠస్థ పద్యం)

మత్తకోకిల.
‘ఓలి రక్కసి వంగడంబున కొజ్జకూరిమి కూఁతుర
వేలవేలుపుఁగన్నియం దగనీపు గట్టినపుట్టముం
దాలుపందగునమ్మ నా’ కని దాని కర్మిలిఁ బల్కఁ దా
నాలకింపక నూతఁద్రోచి గయాళి యై చనియెవ్వడిన్.

ప్రతిపదార్థం :
ఓలి = చెలీ !
రక్కసివంగ డంబునకున్ = రాక్షస వంశానికి
ఒజ్జ = గురువైన (శుక్రునకు)
కూరిమి కూతురన్ = గారాపు బిడ్డను;
నేలవేలుపు కన్నియన్= బ్రాహ్మణ కన్యను
తగన్ = ఒప్పునట్లుగా
నీవు = నీవు
కట్టినపుట్టమున్ = ధరించిన వస్త్రాన్ని
నాకున్ = నాకు ;
తాలుపన్ = ధరించడానికి
తగునమ్మ = తగునా తల్లీ !
అని = అని
దానికిన్ = ఆమెకు (శర్మిష్ఠకు)
అర్మిలిన్ + పల్కన్ = ప్రేమతో బదులు చెప్పగా
తాన్ = ఆమె (శర్మిష్ఠ)
ఆలకింపక = ఆ మాటలు వినక ;
గయాళియై = గయ్యాళిదై
వడిన్ = వేగముగా (దేవయానిని)
నూతన్ + త్రోచి = బావిలోకి తోసి
చనియెన్ = వెళ్ళింది.

భావం :
ఓసీ శర్మిష్ఠా ! నేను మీ రాక్షస వంశానికి తగినట్టి గురువైన శుక్రాచార్యుని గారాబు బిడ్డను. బ్రాహ్మణ కన్యను. కనుక నాకు మాత్రము, నీవు కట్టిన వస్త్రమును కట్టవచ్చునా? అని, ఆమె మాటలకు ప్రేమగా బదులు పలుకగా, శర్మిష్ఠ ఆ మాటలను వినిపించుకోకుండా, గయ్యాళితనముతో ఈమెను బావిలోకి త్రోసి వెళ్ళింది.

13. వచనం
అని యక్కలికి తెఱం గెఱింగించిన విని
కటకటంబడుచు మగిడి పొగడందగు తేజినెక్కి
మక్కువతో యయాతి తన ప్రోలికిం జనియె.

ప్రతిపదార్థం :
అని = దేవయాని చెలికత్తె అయిన ఘూర్ణిక
అక్కలికి (ఆ + కలికి) = ఆ శర్మిష్ఠ యొక్క
తెఱంగు = విధమును
ఎఱింగించినన్ = తెలుపగా
విని = (యయాతి) ఆ మాటలు విని ;
కటకటం బడుచున్ = బాధపడుతూ
మగిడి = తిరిగి
పొగడంగ (పొగడన్ + తగు) = పొగడదగిన
తేజిన్ = గుఱ్ఱాన్న
ఎక్కి = ఎక్కి
మక్కువతోన్ = ప్రేమతో
యయాతి = యయాతి
తన ప్రోలికిన్ = తన పట్టణానికి
చనియెన్ = వెళ్ళాడు.

భావం :
అని దేవయాని చెలికత్తె అయిన ఘూర్ణిక ఆ సంగతంతా చెప్పగా విని, జాలిపడుతూ, ‘తిరిగి శ్రేష్ఠమైన గుఱ్ఱాన్ని ఎక్కి, యయాతి మహారాజు తన పట్టణానికి వెళ్ళాడు.

పాఠం నేపథ్యం

ప్రతిష్ఠానపురానికి రాజు యయాతి. అతడు ఒకసారి వేటకు వెళ్ళినపుడు దారితప్పి, జాబాలి అనే ఋషి ఆశ్రమం చేరుకుంటాడు. జాబాలి అతనికి రామాయణ కథ సంక్షిప్తంగా చెప్పి, ఒంటరిగా అడవిలో తిరుగరాదని ఉపదేశించి పంపిస్తాడు. తిరిగి వెళ్తున్న యయాతి దప్పికగొని ఒక నూతి దగ్గరకు పోయాడు. ఆ నూతిలో నున్న ఒక స్త్రీ తనను రక్షించుమని ఏడుస్తుంటే అతడు కాపాడుతాడు. అప్పుడు అక్కడికి చేరిన ఆమె చెలికత్తె రాజుతో వివరించిన సంగతులే ఈ పాఠం.

పాఠ్యభాగ వివరాలు

ఈ పాఠం కావ్య ప్రక్రియకు చెందినది. సంస్కృత పదాలను ఉపయోగించకుండా, కేవలం అచ్చతెలుగు మాటలతో రాసిన కావ్యం ఇది. అచ్చతెనుగు పదాలు, అనగా దేశ్యపదాలు, మఱియు వికృతి పదాలు కలిసిన భాష. యయాతి చరిత్ర, తెలుగులో మొదటి అచ్చతెనుగు కావ్యం.

‘యయాతి చరిత్ర’ అనే ఈ అచ్చతెనుగు కావ్యాన్ని “పొన్నికంటి తెలగన” రచించాడు.
ఈ పాఠం, ‘యయాతి చరిత్ర’ కావ్యంలోని తృతీయాశ్వాసములోనిది.

కవి పరిచయం

పాఠం పేరు : ‘చెలిమి’

కవి పేర : ‘పొన్నికంటి తెలగన’

కవి కాలం : 16వ శతాబ్దం

పొన్నికంటి తెలగన ప్రసిద్ధి : పొన్నికంటి తెలగన, అచ్చతెనుగులో నియమబద్ధమైన కావ్య రచనకు పూనుకున్న “అచ్చ తెనుగు ఆదికవిగా” ప్రసిద్ధుడు.

నివాస స్థలము : గోలకొండ పరిసరాలలోని ‘పొట్లచెరువు’ (సంగారెడ్డి జిల్లాలోని పటాన్చెరువు).

తండ్రి : తెలగన తండ్రిపేరు, “భావనామాత్యుడు”.

మార్గదర్శకుడు : అచ్చతెనుగు కావ్యరచనకు, తెలగనయే నియమాలను ఏర్పరచి, అచ్చతెనుగు కావ్యరచనకు “మార్గదర్శకుడు”గా నిలిచాడు.

యయాతి చరిత్ర : ‘యయాతి చరిత్ర’ కావ్యం, తెలుగు సాహిత్యంలో అచ్చతెనుగు కావ్యాల్లో మొదటిది. మరియు అత్యుత్తమమైనది.

కావ్య విశిష్టత అంకితము : ఈ యయాతి చరిత్రను తెలగన, “అమీన్ ఖాన్” అనే మహ్మదీయ సర్దారుకు, అంకితం చేశాడు.

ప్రవేశిక

సృష్టిలో స్నేహం తీయనిది. మనం తల్లిదండ్రులకు కూడా చెప్పుకోలేనివీ, తోడబుట్టిన వారితో కూడా చెప్పుకోలేనివీ, అయిన` విషయాలను, స్నేహితులకు చెప్పుకుంటాం. మిత్రుడు మన తప్పులను ఎత్తి చూపిస్తాడు. మన మంచిని మెచ్చుకుంటాడు. మనకు అవసరమైతే సాయము చేస్తాడు. ఆపదలు వచ్చినపుడు మనలను విడిచిపెట్టడు. రహస్యాలను దాస్తాడు.

ఈ విధంగా ఎంతోమంది కలిసిమెలిసి ఉండే స్నేహితులు కూడా, ఒక్కొక్కసారి అనుకోకుండా శత్రువులుగా మారిపోతుంటారు. అలా మిత్రులు ఎందుకు శత్రువులుగా మారతారో తెలిసికోడానికి దానిలోగల మంచిని, చెడునూ విశ్లేషించి చూసుకోడానికి, ఈ పాఠం చదువుదాం.