TS 9th Class Telugu Important Questions 5th Lesson శతక మధురిమ

These TS 9th Class Telugu Important Questions 5th Lesson శతక మధురిమ will help the students to improve their time and approach.

TS 9th Class Telugu 5th Lesson Important Questions శతక మధురిమ

PAPER – 1 : PART – A

I. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత (స్వీయరచన)

అ) కింది ప్రశ్నలకు ఐదు వాక్యాలలో జవాబులు రాయండి.

ప్రశ్న 1.
‘ధనికుని కంటే పేద గొప్ప కదా !’ అన్న కవి అభిప్రాయంతో మీరు ఏకీభవిస్తారా ? ఎందుకు ?
జవాబు:
ఉత్పల సత్యనారాయణాచార్య “ధనము, ధనాభిమానము, శ్రియఃపతీ !” అను పద్యంలో ‘ధనికుని కంటే పేద కడు ధన్యుడు” అన్న వారి అభిప్రాయంతో నేను గొంతు కలుపుతున్నాను. ఎందుకంటే ధనం, ధనంపై అభిమానం, ఎల్లప్పుడు ధనం సంపాదించాలనే కోరిక అనే ఈ మూడు దోషాలు ధనికునికి ఉన్నాయి. కాని పేదవానికి ధనం ఉండదు. ధనంపై ఆశ ఉన్నా మంచివారికి దగ్గరగా ఉండటం వల్ల అది కూడా నశిస్తుంది. కనుక ధనికుని కంటే పేద గొప్ప కదా !

ఆ) కింది ప్రశ్నలకు పది వాక్యాలలో జవాబులు రాయండి.

ప్రశ్న 1.
“చేతులకు దానమే అందం, కానీ కంకణాలు కావు” ఎందుకు ? సమర్థిస్తూ రాయుము.
జవాబు:
“దానేన పాణిర్నతు కఙ్కణేన” అన్న భర్తృహరి వాక్యానికి ‘మల్ల భూపాలీయం’ నీతిశతక కర్త ఎలకూచి బాలసరస్వతి తెలుగు సేత ‘చేతులకు దానమే అందం కానీ కంకణాలు కావు’ అన్న వాక్యం.

పరోపకారం చేయడం కోసం దేవుడు మనకు శరీరాన్ని ఇచ్చాడు. అందువల్ల మనశక్తి కొలది ఇతరులకు సాయం చేయాలి. మనచుట్టూ ఉన్న ప్రకృతిని గమనిస్తే ఇతరుల కోసమే నదులు ప్రవహిస్తున్నాయి, పండ్లు ఫలిస్తున్నాయి, గోవులు పాలిస్తున్నాయి. వీటన్నిటి ఉపకారాలు పొందుతూ మనిషి మాత్రం స్వార్థంగా జీవిస్తున్నాడు. తాత్కాలికంగా మంచివాడనిపించుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తున్నాడేకాని స్వార్థాన్ని పూర్తిగా విడువలేకపోతున్నాడు.

స్వార్థ చింతన కొంతమాని పొరుగువాడికి సాయం చేయాలనే భావన మాత్రం కలుగడం లేదు. తన వైభవమే “చూసుకోవడం తప్ప తోటివారి బాధలు గమనించడం లేదు. అందుకే కవి “చేతులు మనకు భగవంతుడు ఇచ్చింది పరులకు గొప్పగా సాయం చేయమనే కాని కంకణాలు ధరించటానికి కాదంటాడు”.

ప్రశ్న 2.
అందరిని ఆదరంగా చూస్తే భూమి మీద కష్టాలు పుట్టవు అని చెప్పిన ‘శతక మధురిమ’ పద్యం అంతరార్థం సోదాహరణంగా వివరించండి.
జవాబు:
“అఖిల జీవుల తనవోలె నాదరింప

ఉద్భవించునే యాపదలుర్వియందు అంటారు నింబగిరి నరసింహ శతక కర్త శ్రీ అందె వేంకట రాజం. సహజంగా ఇళ్ళలో అత్తాకోడళ్ళ విషయంలో కొన్ని బాధలుంటాయి. అత్త కోడలిని కొడుకు భార్యగా కాక పరాయిపిల్ల అనుకోవడం, కోడలు అత్తను రాక్షసిగా భావించడం, కట్నం విషయంలో అత్త కోడల్ని నిందించడం, కోడలి పుట్టింటి వారిని గూర్చి తక్కువ చేసి మాట్లాడటం ఇలా ఎన్నో ఉంటాయి. కోడలిని కూతురి మాదిరిగా చూస్తే ఇంట్లో ఘోరాలు సంభవించవు.

కార్మికులను భాగస్థులను చేస్తే, కర్మాగారాల్లో అల్లర్లు జరుగవు. ప్రపంచంలో ఎన్నో మతాలున్నాయి. అన్ని మతాలు చెప్పేది ఒకటే. ఇతర మతస్థులను మన అన్నదమ్ముల వంటి వారిగా ఆదరిస్తే, మతకలహాలు, కొట్లాటలు లేక ప్రపంచం శాంతిధామం అవుతుంది. కనుక ప్రాణులందరినీ తనవలె ఆదరంగా చూస్తే భూమి మీద కష్టాలు పుట్టవు అని ‘శతక మధురిమ’ పద్యం చక్కగా వివరిస్తోంది.

ప్రశ్న 3.
పాఠశాలలో జరిగే భాషోత్సవాన్ని తిలకించడానికి ప్రముఖ శతక కవులు వచ్చారు. వారిని మీరు ఏమని ఇంటర్వ్యూ చేస్తారు ? అవసరమైన ప్రశ్నావళి రాయండి.
జవాబు:
ప్రశ్నావళి :

1. శతకంలోని ‘మకుట నియమం’ యొక్క ఉద్దేశం ఏమిటి ?
2. ఇందలి పద్యాలు దేనికవే వేరుగా అర్థాన్నిస్తాయి కదా ? మరి శతక రచన ఉద్దేశం ఏమిటి ?
3. “చదువ పద్యమరయ చాలదా నొక్కటి” అని వేమన చెప్పాడు కదా ? ఇన్ని శతక పద్యాలు చదువక్కరలేదా ?
4. పుత్రోత్సాహం అన్నారే కాని పుత్రికోత్సాహం అని ఎందుకు అనలేదు ?
5. “తివిరి యిసుమున తైలంబు తీయవచ్చు” అను పద్యంలో లేనివి, రానివి చెప్పబడ్డాయి. దీని ఉద్దేశం ఏమిటి ?
6. శతకం అంటే నూరు కదా మరి నూట ఎనిమిది పద్యాలు ఉండాలనే నియమాన్ని ఎందుకు పాటించారు ?
7. శతక పద్యధారణ ఎవరికి అవసరం ?
8. శతకం కవి ఆత్మీయతకు ప్రతిబింబమా ?

PAPER – 1 : PART – B

భాషాంశాలు – పదజాలం :

1. సొంతవాక్యాలు :

అ) కింది పదాలను ఉపయోగించి సొంతవాక్యాలు రాయండి.

1. జాతుల్చెప్పుట : టి.వి.లో జాతుల్చెప్పు వారిలో ములుగు రామలింగేశ్వర సిద్ధాంతి ఒకరు.
2. పరద్రవ్యము : పరద్రవ్యము పాము కంటే ప్రమాదము కాబట్టి దానిని కోరవద్దు.
3. నిక్కం : అవగాహన చేసుకొని చదివినదే నిక్కమైన చదువు.
4. ఒజ్జ : అన్ని విద్దెలకు ఒజ్జ ఆ బొజ్జగణపయ్య.
5. తృష్ణ : అర్జునుని గెలవాలన్న తృష్ణతో కర్ణుడు పరశురాముని శిష్యుడయ్యాడు.
6. విభూషణము : నెమలి ఈక అదృష్టం ఏమిటంటే శ్రీకృష్ణుని విభూషణం కావడమే.
7. ఆభరణం : నగ – పరోపకారమే శరీరానికి ఆభరణం వంటిది.
8. ఆదరం : ఆదరణ – అన్ని జీవులను తనవలె ఆదరంగా చూస్తే భూమ్మీద కష్టాలుండవు.
9. ఆశీర్వాదం: దీవెన – గురువు ఆశీర్వాదం పొందిన శిష్యుడే శ్రేష్ఠమైన సాధనాన్ని పొందుతాడు.

II. అర్థాలు:

ఆ) కింది వాటికి సరైన సమాధానం గుర్తించి, (A, B, C, D) సంకేతాన్ని కుండలీకరణంలో రాయండి.

ప్రశ్న 1.
“కృష్ణ” అంటే అర్థం
A) తృణము
B) దప్పిక
C) ఒక తులసి
D) బిందువు
జవాబు:
B) దప్పిక

ప్రశ్న 2.
సజ్జనులు మంచినే కోరుకుంటారు – గీత గీసిన పదానికి అర్థం
A) బుట్ట
B) ఒక ధాన్యము
C) సత్పురుషులు
D) సంఘజీవులు
జవాబు:
C) సత్పురుషులు

ప్రశ్న 3.
“మహి” అంటే అర్థం
A) మహిమ
B) భూమి
C) పాము
D) ఒక స్త్రీ
జవాబు:
B) భూమి

ప్రశ్న 4.
ఆకసమున శీతభానుడు వెన్నెల కురిపిస్తున్నాడు – గీత గీసిన పదానికి అర్థం
A) చందమామ
B) సూర్యుడు
C) వెన్నెల
D) నక్షత్రములు
జవాబు:
A) చందమామ

ప్రశ్న 5.
అబద్ధములు – అనే అర్థం వచ్చే పదం
A) బద్ధము
B) మృషలు
C) సత్యాలు
D) అశుద్ధి
జవాబు:
B) మృషలు

ప్రశ్న 6.
మంత్రులు – అనే అర్థం వచ్చే పదం
A) ప్రధానులు
B) రాజోద్యోగులు
C) మంత్రగాళ్ళు
D) సేనాపతులు
జవాబు:
A) ప్రధానులు

ప్రశ్న 7.
కొండెములాడు వానితో స్నేహం వద్దు – గీత గీసిన పదానికి అర్థం
A) కొండ ఎక్కువాడు
B) కొంచెం చెప్పువాడు
C) చాడీలు చెప్పేవాడు
D) తొండం
జవాబు:
C) చాడీలు చెప్పేవాడు

ప్రశ్న 8.
“పరద్రవ్యం” అంటే అర్థం
A) ఇతరులు
B) ఇతరుల సొమ్ము
C) బరువైన ద్రవం
D) పరమాత్ముడు
జవాబు:
B) ఇతరుల సొమ్ము

ప్రశ్న 9.
ఉర్వి అంటే ధరణి అనే అర్థం. ఇటువంటి అర్థం వచ్చే మరొక పదం
A) ఉర్వీశ
B) భూమి
C) ధరణీశ
D) జగదీశ
జవాబు:
B) భూమి

III. పర్యాయపదాలు :

ప్రశ్న 1.
కూతురు – అనే పదానికి పర్యాయపదాలు
A) కుమార్తె, పుత్రిక, దుహిత
B) సుత, జనని
C) ఆత్మజ, మహిత
D) బిడ్డ, ఫలము
జవాబు:
A) కుమార్తె, పుత్రిక, దుహిత

ప్రశ్న 2.
శరీరము – అనే పదానికి పర్యాయపదాలు
A) తనువు, మైపూత
B) మేను, ఒడలు, కాయము
C) దేహము, సందేహము
D) గాత్రము, కళత్రము
జవాబు:
B) మేను, ఒడలు, కాయము

ప్రశ్న 3.
“క్ష్మాపతి”కి మరొక పర్యాయపదం
A) దేశము
B) రాణువ
C) భూపతి
D) శ్రీపతి
జవాబు:
C) భూపతి

ప్రశ్న 4.
గరము మింగిన జోదు, ఈశ్వరుడు – గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు
A) గరళము, వ్యాళము
B) గరళము, విషము, శ్రీ
C) విషము, తీపి
D) చేదు, వేడి
జవాబు:
B) గరళము, విషము, శ్రీ

ప్రశ్న 5.
శ్రీ కాళహస్తీశ్వరా ! – అనే పదంలో గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు
A) సాలీడు, లూత, సాలెపురుగు
B) లక్ష్మి, సాలెపురుగు, శివుడు
C) లాభం, లూత
D) లచ్చి, శివుడు
జవాబు:
A) సాలీడు, లూత, సాలెపురుగు

ప్రశ్న 6.
అన్నిటికంటే ఎత్తైన శైలము హిమగిరి – గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు
A) అద్రి, పర్వతము, అచలం
B) గట్టు, మెట్ట
C) నగము, శిఖరము
D) కొండ, తరువు
జవాబు:
A) అద్రి, పర్వతము, అచలం

ప్రశ్న 7.
పిపాస, ఈప్స, కాంక్ష – అను పర్యాయపదాలు గల పదం
A) దప్పిక
B) దాహము
C) తృష్ణ
D) త్రప
జవాబు:
C) తృష్ణ

ప్రశ్న 8.
నరుడు, మానవుడు, మర్త్యుడు – అనే పర్యాయపదాలు గల పదం
A) మనిషి
B) దానవుడు
C) మరుడు
D) అమరుడు
జవాబు:
A) మనిషి

IV. నానార్థాలు:

ప్రశ్న 1.
శ్రీ – అనే పదానికి నానార్థాలు
A) సాలెపురుగు, లక్ష్మి, సంపద
B) ధనము, ప్రకృతి
C) శోభ, భాష
D) కవిత, కావ్యము
జవాబు:
A) సాలెపురుగు, లక్ష్మి, సంపద

ప్రశ్న 2.
మనిషి ఆశతో జీవిస్తాడు – గీత గీసిన పదానికి నానార్థాలు
A) కోరిక, ప్రేమ
B) పేరాశ, దిక్కు
C) కోరిక, దిక్కు
D) ఆసక్తి, అధికము
జవాబు:
C) కోరిక, దిక్కు

ప్రశ్న 3.
చెవిపోగులు, పాము – అను నానార్థాలు వచ్చే పదము
A) ఆభరణము
B) కుండలి
C) సర్పము
D) నాగము
జవాబు:
B) కుండలి

ప్రశ్న 4.
“దోషము” అను పదమునకు నానార్ధములు – “తప్పు” మరియు ……….
A) రాత్రి, పాపము
B) దోసకాయ, దోషకారి
C) వేషము, రోషము
D) కోపము, పాపము
జవాబు:
A) రాత్రి, పాపము

ప్రశ్న 5.
శ్రియః – అను పదమునకు నానార్ధములలో ఒకటి లక్ష్మీదేవి మరియొకటి
A) ప్రజ్ఞ – ప్రజ
B) ప్రజ్ఞ – ప్రగ్గడ
C) ప్రజ్ఞ – పగ్గె
D) ప్రజ్ఞ – ప్రతిజ్ఞ
జవాబు:
C) ప్రజ్ఞ – పగ్గె

ప్రశ్న 6.
ఇటువంటి గుణము కావాలి – గీత గీసిన పదానికి నానార్థాలు
A) స్వభావము, వింటినారి
B) లక్షణము, వైద్యుడు
C) హెచ్చవేత, మాత్ర
D) దారము, దూది
జవాబు:
A) స్వభావము, వింటినారి

ప్రశ్న 7.
వైభవంలో ఇంద్రుని మించినవాడా ! – గీత గీసిన పదానికి నానార్థాలు
A) ప్రభువు, రాజు
B) శేషుడు, నాగరాజు
C) దేవేంద్రుడు, శ్రేష్ఠుడు
D) ఈశ్వరుడు, శివుడు
జవాబు:
C) దేవేంద్రుడు, శ్రేష్ఠుడు

ప్రశ్న 8.
ఓ వేంకట పతీ ! పరబ్రహ్మమూర్తి – గీత గీసిన పదానికి నానార్థాలు
A) చంద్రుడు, వైశ్యుడు
B) నలువ, విష్ణువు
C) శివుడు, క్షత్రియుడు
D) సూర్యుడు, నక్షత్రం
జవాబు:
B) నలువ, విష్ణువు

ప్రశ్న 9.
లక్ష్మీనాథా ! నీవే దిక్కు – గీత గీసిన పదానికి నానార్థాలు
A) శ్రీదేవి, సిరి
B) తామర, మల్లె
C) కలువ, పారిజాతం
D) పసుపు, కుంకుమ
జవాబు:
A) శ్రీదేవి, సిరి

ప్రశ్న 10.
గురువు ఆశీస్సును పొందినపుడే, శిష్యుడు శాంతాన్ని – సాధించగలుగుతాడు – గీత గీసిన పదానికి నానార్థాలు
A) హితం, కీడు
B) ఇచ్ఛ, కోరిక
C) పాముకోర, విషం
D) ఆశీర్వాదం, స్తోత్రం చేయుట
జవాబు:
D) ఆశీర్వాదం, స్తోత్రం చేయుట

V. ప్రకృతి, వికృతులు:

ప్రశ్న 1.
ఈ కింది ప్రకృతి – వికృతులలో సరికాని జోడు ఏది ?
A) దోషము – దొసగు
B) సింహం – సింగ౦
C) కార్యము – కారణము
D) కలహము – కయ్యం
జవాబు:
C) కార్యము – కారణము

ప్రశ్న 2.
“అగ్ని”కి సరియైన వికృతి పదం
A) అగిని
B) అగ్గి
C) నిప్పు
D) మంట
జవాబు:
B) అగ్గి

ప్రశ్న 3.
“పాము విషము కన్నా అవినీతి సర్పము యొక్క విసము ప్రమాదము.’ ఈ వాక్యములో ఉన్న సరియైన ప్రకృతి – వికృతులు
A) పాము – సర్పము
B) అవినీతి – అనీతి
C) ప్రమాదము – ప్రమోదము
D) విషము – విసము
జవాబు:
D) విషము – విసము

ప్రశ్న 4.
“సూది” అను పదము వికృతిగా గల పదము
A) సూచన
B) సూచి
C) సూచించు
D) దబ్బనము
జవాబు:
B) సూచి

ప్రశ్న 5.
శ్రియః – అను పదమునకు నానార్ధములలో ఒకటి లక్ష్మీదేవి మరియొకటి
A) ప్రజ్ఞ – ప్రజ
B) ప్రజ్ఞ – ప్రగ్గడ
C) ప్రజ్ఞ – పగ్గె
D) ప్రజ్ఞ – ప్రతిజ్ఞ
జవాబు:
C) ప్రజ్ఞ – పగ్గె

ప్రశ్న 6.
“శ్రీ” అను పదమునకు సరియైన వికృతి
A) సిరి
B) స్త్రీ
C) ఇంతి
D) సిరి
జవాబు:
A) సిరి

ప్రశ్న 7.
యోధులు – అను పదమునకు సరియైన వికృతి
A) యోద్ధలు
B) జోదులు
C) జోగి
D) యాది
జవాబు:
B) జోదులు

ప్రశ్న 8.
కలహం పేరు వింటే నారదుడు గుర్తుకు వచ్చాడా ? గీత గీసిన పదానికి వికృతి
A) కార్యం
B) పేచి
C) కయ్యం
D) తగవు
జవాబు:
C) కయ్యం

ప్రశ్న 9.
భగవంతునికి తన భక్తుడు అంటే ప్రేమ – గీత గీసిన పదానికి వికృతి
A) భక్తి.
B) భజన
C) భాగ్యశాలి
D) బత్తుడు
జవాబు:
D) బత్తుడు

ప్రశ్న 10.
`శిష్యుడు అంటే వివేకానందుడే ఆదర్శం – గీత గీసిన పదానికి వికృతి
A) సిసువుడు
B) సచివుడు
C) శశికరుడు
D) సాధన
జవాబు:
A) సిసువుడు

ప్రశ్న 11.
“నిచ్చలు” అను పదానికి ప్రకృతి
A) నిశ్చయం
B) గోరు
C) నింగి
D) నిరూపణ
జవాబు:
B) గోరు

ప్రశ్న 12.
“ఘోరము” అను పదమునకు వికృతి
A) గరువము
B) గోరు
C) గోరము
D) గోస
జవాబు:
C) గోరము

ప్రశ్న 13.
రావే ఈశ్వరా, కావవే వరదా.
A) శివుడు
B) ఈసరుడు
C) శంకరుడు
D) రుద్రుడు
జవాబు:
B) ఈసరుడు

VI. వ్యుత్పత్త్యర్ధములు :

ప్రశ్న 1.
“అచ్యుతుడు” – అను పదమునకు సరియైన వ్యుత్పత్తి
A) చ్యుతము నుండి జారినవాడు
B) నాశనము (చ్యుతి) లేనివాడు
C) అచ్యుతానంత అని పాడువాడు
D) చ్యుతునికి సోదరుడు
జవాబు:
B) నాశనము (చ్యుతి) లేనివాడు

ప్రశ్న 2.
“ప్రకాశమును కలిగించువాడు” – అను వ్యుత్పత్తి కలిగిన పదము
A) భానుహుడు
B) భాస్కరుడు
C) భారతీయుడు
D) చంద్రుడు
జవాబు:
B) భాస్కరుడు

ప్రశ్న 3.
“మనువు సంతతికి చెందినవారు” – అను వ్యుత్పత్తి గల పదము
A) మానవులు
B) భారతీయుడు
C) దానవులు
D) మారినవారు
జవాబు:
A) మానవులు

ప్రశ్న 4.
“సహెూదరులు” – అను పదమునకు సరియైన వ్యుత్పత్తి
A) అపూర్వమైనవారు
B) తోడ (ఒకే గర్భము నుండి) పుట్టినవారు
C) దరిదాపులనున్నవారు
D) ఒక అన్నకు తమ్ముడు
జవాబు:
B) తోడ (ఒకే గర్భము నుండి) పుట్టినవారు

ప్రశ్న 5.
“జలజాతము, అబ్జము” – అను పదములకు సరియైన వ్యుత్పత్తి “నీటి (జలము, అప్పు) నుండి పుట్టినది.” – దీనికి సరియైన పదము
A) అగ్ని
B) పద్మము
C) చేప
D) లక్ష్మి
జవాబు:
B) పద్మము

ప్రశ్న 6.
ఈమెచే సర్వము చూడబడును – అను వ్యుత్పత్తి కలిగిన పదము
A) కన్ను
B) లక్ష్మి
C) సూర్యుడు
D) పార్వతి
జవాబు:
B) లక్ష్మి

ప్రశ్న 7.
విష్ణువు నాశ్రయించునది – అను వ్యుత్పత్తి కలిగిన పదము
A) బ్రహ్మ
B) లక్ష్మి
C) భూదేవి
D) నారదుడు
జవాబు:
B) లక్ష్మి

ప్రశ్న 8.
కంకణం – అను వ్యుత్పత్తి కలిగిన పదము
A) కడియం
B) గాజు
C) మ్రోయునది
D) మెరియునది
జవాబు:
C) మ్రోయునది

PAPER – II : PART – A

అపరిచిత పద్యాలు

1. క్రింది పద్యాన్ని చదివి, దాని క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

తనిసిరే వేల్పు లుదధి రత్నముల చేత ?
వెఱచిరే ఘోర కాకోల విషము చేత ?
విడిచిరే యత్న మమృతంబు వొడుముదనుక ?
నిశ్చితార్థంబు వదలరు నిపుణమతులు.

ప్రశ్నలు – సమాధానాలు

ప్రశ్న 1.
ఉదధి రత్నముల చేత తృప్తి చెందని వారెవరు ?
జవాబు:
వేల్పులు ఉదధి రత్నములచేత తృప్తి చెందలేరు.

ప్రశ్న 2.
నిపుణమతులు ఎటువంటివారు ?
జవాబు:
నిపుణమతులు తాము అనుకున్న కార్యం నెరవేరే – వరకు తమ ప్రయత్నాన్ని వదలరు.

ప్రశ్న 3.
వేల్పులు దేన్ని చూసి భయపడలేదు ?
జవాబు:
వేల్పులు ఘోర కాకోల విషాన్ని చూసి భయపడలేదు.

ప్రశ్న 4.
ఈ పద్యానికి శీర్షికను సూచించండి.
జవాబు:
ఈ పద్యానికి శీర్షిక “నిపుణమతుల లక్షణం”.

ప్రశ్న 5.
ఉదధి అంటే ఏమిటి ?
జవాబు:
ఉదధి అంటే సముద్రం.

2. క్రింది పద్యాన్ని చదివి, దాని క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

విద్యచే భూషితుండయి వెలయుచున్నఁ
దొడరి వర్ణింపనగుఁ జుమీ దుర్జనుండు
చారు మాణిక్య భూషిత శస్త మస్త
కంబయిన పన్నగము భయంకరము గాదె.

ప్రశ్నలు – సమాధానాలు

ప్రశ్న 1.
చదువుకున్నప్పటికీ విడువదగినవాడు ఎవరు ?
జవాబు:
దుర్జనుడు చదువుకున్నప్పటికీ విడువదగినవాడు.

ప్రశ్న 2.
ఎటువంటి పాము భయంకరమైనది ?
జవాబు:
మణులచేత అలంకరింపబడిన శిరస్సుగల పాము భయంకరమైనది.

ప్రశ్న 3.
ఈ పద్యంలోని దుర్జనుడు దేనితో పోల్చబడ్డాడు ?
జవాబు:
ఈ పద్యంలో దుర్జునుడు పాముతో పోల్చబడ్డాడు.

ప్రశ్న 4.
ఈ పద్యానికి శీర్షికను సూచించండి.
జవాబు:
ఈ పద్యానికి శీర్షిక ‘దుర్జనుడితో స్నేహం పనికిరాదు.’

ప్రశ్న 5.
మస్తకము అంటే ఏమిటి ?
జవాబు:
మస్తకం అంటే తల.

3. క్రింది పద్యాన్ని చదివి, దాని క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

రాజు చేతి కత్తి రక్తంబు వర్షించు
సుకవి చేతి కలము సుధలు కురియు
ఆత డేల గలుగు యావత్ప్రపంచంబు
నీత డేల గలుగు ఇహము పరము

ప్రశ్నలు – సమాధానాలు

ప్రశ్న 1.
రాజు చేతి కత్తి దేన్ని వర్షిస్తుంది?
జవాబు:
రాజు చేతి కత్తి రక్తాన్ని వర్షిస్తుంది.

ప్రశ్న 2.
సుధలు కురిపించునది ఏది?
జవాబు:
సుకవి చేతి కలము సుధలు కురిపిస్తుంది.

ప్రశ్న 3.
యావత్ప్రపంచాన్ని పరిపాలించగలిగింది ఎవరు?
జవాబు:
రాజు యావత్ప్రపంచాన్ని పరిపాలించగలడు.

ప్రశ్న 4.
ఈ పద్యానికి శీర్షికను సూచించండి.
జవాబు:
ఈ పద్యానికి శీర్షిక ‘రాజు సుకవి’.

ప్రశ్న 5.
ఇహము పరము ఏలగలిగేది ఎవరు ?
జవాబు:
ఇహము పరము ఏలగలిగేది సుకవి.

4. క్రింది పద్యాన్ని చదివి, దాని క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

అల్పుడెపుడు బల్కు నాడంబరముగాను
సజ్జనుండు బల్కు చల్లగాను
కంచుమ్రోగునట్లు కనకంబు మ్రోగునా
విశ్వదాభిరామ వినురవేమ !

ప్రశ్నలు – సమాధానాలు

ప్రశ్న 1.
అల్పుడు మాట్లాడే తీరు ఎలాంటిది?
జవాబు:
అల్పుడు మాట్లాడే తీరు ఆడంబరంగా ఉంటుంది.

ప్రశ్న 2.
సజ్జనుడు ఎలా మాట్లాడుతాడు?
జవాబు:
సజ్జనుడు చల్లగా మాట్లాడుతాడు.

ప్రశ్న 3.
కంచు మ్రోగునట్లు మ్రోగనిదేది?
జవాబు:
కంచు మ్రోగునట్లు మ్రోగనిది బంగారం.

ప్రశ్న 4.
ఈ పద్యానికి శీర్షికను సూచించండి.
జవాబు:
ఈ పద్యానికి శీర్షిక ‘అల్పుడు – సజ్జనుడు’.

ప్రశ్న 5.
ఈ పద్యం ఏ శతకం లోనిది ?
జవాబు:
ఈ పద్యం వేమన శతకం లోనిది.

5. క్రింది పద్యాన్ని చదివి, దాని క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

కుసుమ గుచ్ఛంబునకుఁబోలె బొసగు శౌర్య
మానవంతున కివి రెండు మహితగతులు
సకలజన మస్తక ప్రదేశములనైన
వనమునందైన జీర్ణభావంబుఁ గనుట

ప్రశ్నలు – సమాధానాలు

ప్రశ్న 1.
శౌర్య మానవంతుడు ఎవరితో పోల్చబడ్డాడు?
జవాబు:
శౌర్య మానవంతుడు పుష్పగుచ్ఛంతో పోల్చబడ్డాడు.

ప్రశ్న 2.
కుసుమ గుచ్ఛం ఎక్కడ అలంకరింపబడుతుంది.?
జవాబు:
కుసుమ గుచ్ఛం సమస్త ప్రజల శిరస్సులందు అలంకరింపబడుతుంది.

ప్రశ్న 3.
ఈ పద్యానికి శీర్షికను సూచించండి.
జవాబు:
ఈ పద్యానికి శీర్షిక ‘శౌర్య మానవంతుని లక్షణం’.

ప్రశ్న 4.
ఈ పద్యంలోని అలంకారం రాయండి.
జవాబు:
ఈ పద్యంలో ‘ఉపమాలంకారం’ ఉంది.

ప్రశ్న 5.
శౌర్యమానవంతునకు మహితగతులు ఎన్ని ?
జవాబు:
శౌర్యమానవంతునకు రెండు మహిత గతులు.

వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత

ప్రశ్న 1.
శతక మధురిమలోని ఏదైనా ఒక పద్యం ఆధారంగా ఒక నీతికథను తయారుచేయండి.
జవాబు:
భక్తులే కాదు మనుషులన్న వారెవ్వరైనా పద్ధతిని, నీతిని తప్పకూడదని సర్వేశ్వర శతకపద్యం చెబుతోంది. నీతి, నిజాయితీలు మనిషి ఉన్నతికి దోహదపడతాయనేదే ఈ కథ.

నిజాయితీ

రామాపురంలో రాజయ్య అనే పేదవాడు ఉన్నాడు. అతడు ప్రతిరోజు అడవికి పోయి కట్టెలు కొట్టుకొని, వాటిని అమ్మి జీవించేవాడు. ఒకరోజు రాజయ్య ఆ అడవిలో నది ఒడ్డునున్న పెద్ద చెట్టెక్కి కట్టెలు కొడుతుండగా చేయి జారి గొడ్డలి నదిలో పడిపోయింది. ఆ నది చాలా లోతు. రెండు, మూడు సార్లు నదిలో దిగి ఎంతో ప్రయత్నించాడు. కాని గొడ్డలి దొరకలేదు. ఎంతో బాధతో భగవంతుణ్ణి మనసులో ప్రార్థించాడు. తన గొడ్డలి ఇప్పించమని వేడుకున్నాడు.

అతని ప్రార్ధనను విని గంగాదేవి ప్రత్యక్షమై, “ఎందుకు బాధపడుతున్నావు” అని అడిగింది. “తల్లీ! నన్ను రక్షించు. నా జీవనాధారమైన గొడ్డలి నదిలో పడిపోయింది. ఎంత ప్రయత్నించినా అది దొరకలేదు” అని బాధపడ్డాడు. ”సరే ఉండు అంటూ దేవత నీటిలో మునిగి బంగారు గొడ్డలితో ప్రత్యక్షమైంది. “ఇదేనా నీ గొడ్డలి ?” అని బంగారు గొడ్డలిని చూపించింది. “నాది కాదు తల్లీ !” అన్నాడు. మళ్ళీ నీళ్ళలో మునిగి దేవత వెండి గొడ్డలితో ప్రత్యక్షమైంది. “ఇదేనా నీ గొడ్డలి?” అని వెండి గొడ్డలిని చూపించింది. కాదని తల అడ్డంగా ఊపాడు. ఈసారి అతని గొడ్డలితోనే ఎదుట నిలిచి “ఇదేనా ?” అన్నది. రాజయ్య సంతోషంతో “అమ్మా ! ఇదే నా గొడ్డలి” అని ఆనందంతో పరవశించాడు.
రాజయ్య నిజాయితీకి మెచ్చి గంగాదేవి మూడు గొడ్డళ్ళు ఇచ్చి మాయమైపోయింది.
నీతి : నిజాయితీయే రాజయ్యను ధనవంతుణ్ణి చేసింది.

PAPER – II : PART – B

భాషాంశాలు – వ్యాకరణం

కింది వాటికి సరైన సమాధానం గుర్తించి, (A, B, C, D) సంకేతాన్ని కుండలీకరణంలో రాయండి.

I. సంధులు:

ప్రశ్న 1.
“శ్రీకాళహస్తి + ఈశ్వరా”, “పుణ్య + ఆత్ముడు” – అను వాటికి వచ్చు సంధి కార్యము
A) గుణసంధి
B) ఇత్వ సంధి
C) సవర్ణదీర్ఘ సంధి
D) అత్వ సంధి
జవాబు:
C) సవర్ణదీర్ఘ సంధి

ప్రశ్న 2.
రాజరాజేశ్వరా – సంధి విడదీసి రాయగా
A) రాజ + రాజేశ్వరా
B) రాజరా + జేశ్వరా
C) రాజరాజ + ఈశ్వరా
D) రాజరాజ + యీశ్వరా
జవాబు:
C) రాజరాజ + ఈశ్వరా

ప్రశ్న 3.
“నెఱి + మేను” – కలిపి రాయగా
A) నెఱిమేను
B) నెమ్మనము
C) నెమ్మేను
D) నిండుమేను
జవాబు:
C) నెమ్మేను

ప్రశ్న 4.
ఈశ్వరుని పదాబ్జములను కొలుతును – గీత గీసిన పదానికి సంధి కార్యము
A) గసడదవాదేశ సంధి
B) సవర్ణదీర్ఘ సంధి
C) అత్వ సంధి
D) గుణసంధి
జవాబు:
B) సవర్ణదీర్ఘ సంధి

ప్రశ్న 5.
“జాతుల్ + చెప్పుట” – సంధి చేసి రాయగా
A) జాతుచెప్పుట
B) జాతికి సెప్పుట
C) జాతులెప్పుట
D) జాతులే సెప్పుట
జవాబు:
D) జాతులే సెప్పుట

ప్రశ్న 6.
“ఏమి + అయినన్” – ఇది ఏ సంధి ?
A) ఇత్వ సంధి
B) అత్వ సంధి
C) గుణసంధి
D) యణాదేశ సంధి
జవాబు:
A) ఇత్వ సంధి

ప్రశ్న 7.
క, చ, ట, త, ప ల స్థానంలో గ, స, డ, ద, వలు వచ్చు సంధి నామము
A) సరళాదేశ సంధి
B) గసడదవాదేశ సంధి
C) ద్రుత సంధి
D) ఆమ్రేడిత సంధి
జవాబు:
B) గసడదవాదేశ సంధి

ప్రశ్న 8.
“వేంకటేశ్వరా” అను పదమును విడదీయగా వచ్చు సంధి
A) సవర్ణదీర్ఘ సంధి
B) గుణసంధి
C) యణాదేశ సంధి
D) యడాగమ సంధి
జవాబు:
B) గుణసంధి

ప్రశ్న 9.
“తలఁదాల్చు” అను పదాన్ని విడదీసి రాయగా
A) తలతోన్ + తాల్చు
B) తల + తాల్చు
C) తలన్ + తాల్చు
D) తలఁ + తాల్చు
జవాబు:
C) తలన్ + తాల్చు

II. సమాసములు :

ప్రశ్న 1.
“షష్ఠీ తత్పురుష సమాసాని”కి ఉదాహరణ
A) నీ భక్తుడు
B) చేదమ్మి
C) నెమ్మేన
D) కలహాగ్నులు
జవాబు:
A) నీ భక్తుడు

ప్రశ్న 2.
జలజాతప్రియ శీతభానులు అను దానికి విగ్రహవాక్యం
A) జలజాతము మరియు ప్రియమైన శీతము భానుడును
B) జలజాతప్రియుడును మరియు శీతభానుడును
C) జలజాతప్రియము వంటి శీతభానులు
D) జలజాత ప్రియుని యొక్క శీతభానులు
జవాబు:
B) జలజాతప్రియుడును మరియు శీతభానుడును

ప్రశ్న 3.
“కార్యము నందు దక్షుడు” – అను విగ్రహవాక్యమునకు సమాసరూపం
A) కార్యదక్షుడు
B) కార్యమున దక్షుడు
C) కార్యాధ్యక్షుడు
D) కార్యములందు దక్షుడు
జవాబు:
A) కార్యదక్షుడు

ప్రశ్న 4.
“మూడు దోషాలు” సమాసము పేరు
A) ద్వంద్వ సమాసము
B) ద్విగు సమాసము
C) రూపక సమాసము
D) బహువ్రీహి సమాసము
జవాబు:
B) ద్విగు సమాసము

ప్రశ్న 5.
“ఆశాపాశం”లో చిక్కినవాడు, బయటపడలేడు – గీత గీసిన పదానికి విగ్రహవాక్యం
A) ఆశ యందు పాశము
B) ఆశ యొక్క పాశం
C) ఆశ అనెడు పాశము
D) ఆశలు మరియు పాశాలు
జవాబు:
C) ఆశ అనెడు పాశము

ప్రశ్న 6.
అబ్జముల వంటి పదములు – విగ్రహవాక్యమునకు సమాసము
A) విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయము
B) సంభావనా పూర్వపద కర్మధారయము
C) ఉపమాన ఉత్తరపద కర్మధారయము
D) బహువ్రీహి
జవాబు:
C) ఉపమాన ఉత్తరపద కర్మధారయము

ప్రశ్న 7.
“బహువ్రీహి సమాసము”నకు ఉదాహరణ
A) పుణ్యాత్ముడు
B) పరమేశ్వరుడు
C) కలహాగ్నులు
D) పరద్రవ్యము
జవాబు:
A) పుణ్యాత్ముడు

ప్రశ్న 8.
భీష్మద్రోణులు దుర్యోధనుని కొలువులో ఉన్నారు – గీత గీసిన పదం ఏ సమాసం ?
A) ద్వంద్వ సమాసము
B) ద్విగు సమాసము
C) ప్రాది సమాసము
D) షష్ఠీ తత్పురుష సమాసం
జవాబు:
A) ద్వంద్వ సమాసము

III. ఛందస్సు

ప్రశ్న 1.
“నీయాత్మ” అను పదమును గణవిభజన చేయగా
A) య గణం
B) త గణం
C) జ గణం
D) స గణం
జవాబు:
B) త గణం

ప్రశ్న 2.
UUI, UIU – ఈ గణములకు సరియైన పదం
A) శ్రీరామ భూపాల
B) సీతామనోహరా
C) రాజరాజాధిపా
D) తారాశశాంకము
జవాబు:
B) సీతామనోహరా

ప్రశ్న 3.
“శార్దూల పద్యం”లో వచ్చు గణములు
A) న, జ, భ, జ, జ, జ, ర
B) స, భ, ర, న, మ, య, వ
C) మ, స, జ, స, త, త, గ
D) భ, ర, న, భ, భ, ర, వ
జవాబు:
C) మ, స, జ, స, త, త, గ

ప్రశ్న 4.
ధనము, ధనాభిమానము, సదా ధనతృష్ణయు మూడు దోషముల్ – ఈ పద్యపాదంలో 11వ స్థానం యతి వచ్చింది. అయితే ఈ పద్యపాదం
A) ఉత్పలమాల
B) చంపకమాల
C) మత్తేభం
D) శార్దూలం
జవాబు:
B) చంపకమాల

ప్రశ్న 5.
ఇంద్ర గణములు ఏవి ?
A) న, హ
B) నగ, నల, సల, భ, ర, త
C) య, ర, త, భ, జ, స
D) మ, న, లగ
జవాబు:
B) నగ, నల, సల, భ, ర, త

IV. వాక్యాలు :

ప్రశ్న 1.
రామకృష్ణారావు సత్యాగ్రహం చేశారు. రామకృష్ణారావు జైలుకు వెళ్ళారు. పై వాక్యాలు సంక్లిష్ట వాక్యాలుగా మారిస్తే
A) రామకృష్ణారావు సత్యాగ్రహం చేశారు, జైలుకు వెళ్ళారు.
B) రామకృష్ణారావు సత్యాగ్రహం చేశారు కాబట్టి జైలుకు వెళ్ళారు.
C) రామకృష్ణారావు సత్యాగ్రహం చేసి, జైలుకు వెళ్ళారు.
D) రామకృష్ణారావు సత్యాగ్రహం చేసినా జైలుకు వెళ్ళారు.
జవాబు:
C) రామకృష్ణారావు సత్యాగ్రహం చేసి, జైలుకు వెళ్ళారు.

ప్రశ్న 2.
పాండవులు అరణ్యవాసం చేశారు. పాండవులు అజ్ఞాతవాసం చేశారు. పై వాక్యాలను సంయుక్త వాక్యాలుగా మారిస్తే
A) పాండవులు అరణ్యవాసం చేసి, అజ్ఞాతవాసం చేశారు.
B) పాండవులు అరణ్యవాసం, అజ్ఞాతవాసం చేశారు.
C) పాండవులు అరణ్యవాసం చేశారు కాని అజ్ఞాతవాసం కూడా చేశారు.
D) పాండవులు అరణ్యవాసం చేసినా అజ్ఞాతవాసం కూడా చేశారు.
జవాబు:
B) పాండవులు అరణ్యవాసం, అజ్ఞాతవాసం చేశారు.

ప్రశ్న 3.
సామాన్య వాక్యాలు ఏవి ?
A) చైతన్య వాలీబాల్ ఆడతాడు. నిర్మల్ క్రికెట్ ఆడతాడు.
B) చైతన్య వాలీబాల్ ఆడితే, నిర్మల్ క్రికెట్ ఆడతాడు.
C) చైతన్య వాలీబాల్ ఆడతాడు కాబట్టి, నిర్మల్ క్రికెట్ ఆడతాడు.
D) చైతన్య మరియు నిర్మల్లు, వాలీబాల్ మరియు క్రికెట్ ఆడతారు..
జవాబు:
A) చైతన్య వాలీబాల్ ఆడతాడు. నిర్మల్ క్రికెట్ ఆడతాడు.

ప్రశ్న 4.
“నేను ఈ ఇడ్లీలు చేశాను” అంది హైమ – ఈ వాక్యాన్ని పరోక్ష కథనంలోకి మారిస్తే
A) హైమ అన్నది “నేను ఈ ఇడ్లీలు చేశాను,” అని.
B) తాను ఈ ఇడ్లీలు చేశానని హైమ అన్నది.
C) తాను చేసిన ఇడ్లీలు ఏవి అని హైమ అన్నది.
D) హైమ చేసిన ఇడ్లీలు ఇవి అని ఆమె అన్నది.
జవాబు:
B) తాను ఈ ఇడ్లీలు చేశానని హైమ అన్నది.