Here students can locate TS Inter 2nd Year Economics Notes Chapter 2 Demography and Human Resource Development to prepare for their exam.
TS Inter 2nd Year Economics Notes Chapter 2 Demography and Human Resource Development
→ The theory of demographic transition postulates a three stages sequence of birth and death rate as typically associated with economic development.
→ Demographic features of Indian population – size and growth rate of population, birth and death rates. The sex ratio, age composition.
→ Concept of population explosion: Population increases faster than food supply and this imbalance, leads to overpopulation is called population explosion.
→ Causes for rapid growth of population – 1. Causes of decline in the death rate 2. Causes of high birth rate, social factors.
→ Remedies for population explosion – Economic measures, social measures, family planning programme.
→ Occupational distribution of the working population in India, The percentage of the labour force engaged in primary sectors is 67 from 1991. It is falling to 51 in 2010. In 20:10, 22 of the working population is employed in the secondary sector as against 11 in 1951. In 2010 27 of the working population is employed in service sectors, as against 17 in 1951.
→ Role of education in economic development – Reduction of income inequalities, rural development, family planning, and on-the-job training.
→ Literacy rate has increased from 18 in 1951 to 74 in 2011.
→ Health Programmes in India – National Rural Health Mission, Janani Suraksha Yojana, National Urban Health Mission, Clean Drinking water and Sanitation.
→ Human Development Index – Life expectancy – Adult literacy rate – Standard of living.
→ Gender-Related Development Index – Female life expectancy – Female adult literacy – Female per capita income.
→ Gender Empowerment Measure (GEM) – The GEM indicates whether women are able to actively participate in economic and political life.
→ Human Poverty Index – Longevity, knowledge and decent living standard.
TS Inter 2nd Year Economics Notes Chapter 2 జనాభా, మానవ వనరుల అభివృద్ధి
→ జనన మరణాల రేటుకు, ఆర్థికాభివృద్ధికి ఉన్న సంబంధాన్ని బట్టి జనాభా పరిణామ సిద్ధాంతాన్ని మూడు దశలుగా పరిశీలించవచ్చు.
- మొదటి దశలో వ్యవసాయ ప్రాధాన్యత గల ఆర్థిక వ్యవస్థలో జనన-మరణాల రేటు అధికంగా ఉంటుంది.
- రెండవ దశలో ఆర్థిక కార్యకలాపాలు చోటు చేసుకొని మరణాల రేటు తగ్గుతుంది. కాని జననాల వృద్ధి రేటు అధికంగా ఉంటుంది.
- మూడవ దశలో జననాల రేటు – మరణాల రేటు తగ్గుతుంది. ఈ దశలో పారిశ్రామికీకరణ, ఆధునికీకరణ, నగరీకరణ, అక్షరాస్యత అభివృద్ధి చెందుతాయి.
→ ప్రపంచ భూమి వైశాల్యంలో భారతదేశం 2.4% వాటాను కలిగి ఉంటే, ప్రపంచ జనాభాలో 17.5% వాటాను కల్గి ఉంది. జనాభా పరిమాణ విషయంలో చైనా తరువాత భారతదేశం రెండవ స్థానాన్ని పొందింది. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం జనాభా 1210 మిలియన్లు.
→ భారతదేశంలో అధిక జనాభా వృద్ధికి కారణాలు
- మరణాల రేటు తగ్గుదలకు కారణాలు
- అధిక జనాభా రేటుకు కారణాలు : i) ఆర్థిక కారణాలు ii) సాంఘిక కారణాలు
→ నివారణ చర్యలు – ఆర్థిక చర్యలు – సాంఘిక చర్యలు – కుటుంబ నియంత్రణ పథకం.
→ జాతీయ జనాభా విధానం, 2000 తక్షణమే సాధించవలసిన ఆశయాలను, మధ్యకాలిక, దీర్ఘకాలిక ఆశయాలను నిర్ణయించింది.
→ ఒక దేశ జనాభా వివిధ రకాలైన వృత్తుల మధ్య విభజింపబడి ఉండటాన్ని వృత్తులవారీగా జనాభా విభజన అంటారు.
→ 2011 సం||లో ప్రాథమిక రంగంలో 51% ద్వితీయరంగంలో 22% తృతీయ, రంగంలో 27% మంది ఉన్నారు.
→ విద్యపై పెట్టుబడి పెట్టడం వల్ల మానవ మూలధనం పెరుగుతుంది. ఆరోగ్యం, విద్య, శిక్షణ, సాంఘిక సేవలపైన చేసే వ్యయంను మానవ మూలధన పెట్టుబడి వ్యయం అంటారు.
→ వీటిలో మానవ వనరుల అభివృద్ధిలో విద్య ముఖ్యమైన పాత్ర వహిస్తుంది. మానవ వనరుల అభివృద్ధి, ఆర్థికాభివృద్ధి ఒకదానిపై ఒకటి ప్రభావితమై ఉంటాయి. 2011 సంవత్సరం నాటి మనదేశ అక్షరాస్యత 74% పెరిగింది.
→ ప్రజల ఆరోగ్యం మెరుగుగా ఉండే వారి ఉత్పాదక శక్తి పెరిగి, మానవ మూలధనం నాణ్యత కూడా మెరుగవుతుంది. మంచి ఆరోగ్యానికి సంతులిత పౌష్టికాహారం, వైద్య సంరక్షణ అవసరం.
→ ప్రభుత్వం ఎన్నో ఆరోగ్య పథకాలు ప్రవేశపెట్టినది. అందులో ముఖ్యమైనవి జాతీయ గ్రామీణ ఆరోగ్యమిషన్, జననీ సురక్షా యోజన, జాతీయ నగర ఆరోగ్య మిషన్ మొదలైనవి.
→ మానవ అభివృద్ధికి సంబంధించిన మూడు అంశాల అభివృద్ధి సగటును మానవ అభివృద్ధి సూచిక కొలుస్తుంది.