Telangana TSBIE TS Inter 1st Year Sanskrit Study Material 1st Poem भर्तुहरिसुभाषितानि Textbook Questions and Answers.
TS Inter 1st Year Sanskrit Study Material 1st Poem भर्तुहरिसुभाषितानि
लघुसमाधनप्राशन: (Short Answer Questions) (స్వల్ప సమాధాన ప్రశ్నలు )
प्रश्न 1.
परोपकारिणां स्वभावः कदृिश: ?
उत्तर:
परोपकाराः सर्वसम्पदैः युक्ता अपि विनम्राः, गर्वरहिताः सर्वदा हितकारिणः अन्येभ्यः भवन्ति ।
प्रश्न 2.
खलसज्जनानां मैत्री कीदृशी ?
उत्तर:
खलस्य मैत्री दिनस्य पूर्वार्ध छायेव प्रथमतः गुर्वी भूत्वा क्रमेण क्षीयते । किन्तु सज्जनस्य मैत्री दिनस्य उत्तरार्ध छायेव प्राथमतः लघ्वीभूय पश्चात् तत् वृध्दिम् भवति ।
प्रश्न 3.
सन्तः सन्मित्रलक्षणं किमिति प्रवदन्ति ?
उत्तर:
पापात् निवारयति, सत्कर्मणि नियोजयति, रहस्यं कदापि न प्रकटीकरोति, सद्गुणान् सर्वैः वदन्ति, आपदे कदापि न त्यजति, काले ददाति एतानिसन्मित्र – लक्षणमिति सन्तः वदन्ति ।
प्रश्न 4.
धीराणां स्वभावः कीदृश: ?
उत्तर:
धीराः स्वैः आरब्धं कर्म पर्वत सन्निभान क्लेशान अपि अवतीर्य साधयति, कदारि न विरमति । एतदेव धीराणां स्वभावः ।
एकवाक्यसमाधानप्रश्नाः (One Word Answer Questions) (ఏకవాక్య సమాధాన ప్రశ్నలు )
प्रश्न 1.
तरवः कैः नम्राः भवन्ति ?
उत्तर:
तरवः फलोद्गमैः नम्राः भवन्ति ।
प्रश्न 2.
कः पशुः भवति ?
उत्तर:
विद्याविहीनः पशुः भवति ।
प्रश्न 3.
के काञ्चनमाश्रयन्ते ?
उत्तर:
सर्वेगुणाः काञ्चनमाश्रयन्ते
प्रश्न 4.
खलसज्जनानां मैत्री का इव भवति ?
उत्तर:
खलसज्जनानां मैत्री छाया इव भवति ।
व्याकरणांशाः (Grammar) (వ్యాకరణము )
सन्धयः
1. ब्रह्मापि = ब्रह्मा + अपि – सवर्णदीर्घसन्धिः
2. स्तबकस्येव = स्तबकस्य + इव – गुणसन्धिः
3. श्रुतेनैव = श्रुतेन + एव – वृद्धिसन्धिः
4. छायेव = छाया + इव – गुणसन्धिः
5. अथाभ्युदये = अथ + अभ्युदये – सवर्णदीर्घसन्धिः
6. चाभिरतिः = च + अभिरतिः – सवर्णदीर्घसन्धिः
7. महात्मनाम् = महा + आत्मनाम् – सवर्णदीर्घसन्धिः
8. नवाम्बुभिः = नव + अम्बुभिः – सवर्णदीर्घसन्धिः
9. एवैषः = एव + एषः – वृद्धिसन्धिः
10. परोपकारिणाम् = पर + उपकारिणाम् – गुणसन्धिः
कठिनशब्दार्थाः
ज्ञानलवदुर्विदग्धं = स्वस्य अत्यल्पेन ज्ञानेन अतिगर्वितम्
एकान्तहितम् = अत्यन्तं हितम्
विप्लुताः = दुःखिताः
कुलीनः = सद्वंशप्रसूतः
संस्कृतभाषाकौशलम्
संस्कृतेन परिचयः (मम, तव, अहम्, त्वम्, कः / का / किम् )
शिक्षकः / शिक्षिका छाञ: / छात्रा
अयि भोः छात्राः नमस्कारः ।
मम नाम श्रीनिवासः / अहल्या |
तव नाम किम् ? मम नाम अरविन्दः / लता |
अहं शिक्षक / शिक्षिका । अहं / छात्रः / छात्रा |
त्वं कः ? / का ?
(सः कः) (पुं. लिं.)
पश्न:
कोष्ठस्यैः पदैः उत्तरं लिखत ।
प्रश्न 1.
सः कः ? सः रामः । (रामः)
What is that? That is Rama.
प्रश्न 2.
सः कः ? …………… । (शुकः)
उत्तर:
सः शुकः
प्रश्न 3.
सः कः ? ……………. । (वृक्षः)
उत्तर:
सः वृक्षः
प्रश्न 4.
सः कः ? …………….. । (सिंहः)
उत्तर:
सः सिंहः
प्रश्न 5.
सः कः ? ………….. । (कविः)
उत्तर:
सः कविः
(सा का) (रत्री. लिं)
प्रश्न 1.
सा का ? सा सीता । (सीता)
Who is that? That is Sita.
प्रश्न 2.
सा का ? …………….. । (माला)
उत्तर:
सा माला ।
प्रश्न 3.
सा का ? ……………. । (शिक्षिका)
उत्तर:
सा शिक्षिका ।
प्रश्न 4.
सा का ? ………………. । (पाठशाला)
उत्तर:
सा पाठशाला ।
प्रश्न 5.
सा का ? ………….. । (नदी)
उत्तर:
सा नदी ।
(तत्, किम् ) (नपुं. लिं.)
प्रश्न 1.
तत्, किंम ? तत् पुस्तकम् । (पुस्तकम्)
Who is that ? That is Book.
प्रश्न 2.
तत् किम् ? ………….. । (भवनम् )
उत्तर:
तत् भवनम् ।
प्रश्न 3.
तत्, किम् ? ……………….. । (वनम्)
उत्तर:
तत् वनम् ।
प्रश्न 4.
तत् किम् ? ……………. । (पुष्पम्)
उत्तर:
तत् पुष्पम् ।
प्रश्न 5.
तत्, किम् ? ……………. । (फलम्)
उत्तर:
तत् फलम् ।
(एषः, कः) (पुं. लिं.)
प्रश्न 1.
एषः कः ? एषः युवकः । (युवकः)
What is this ? This is a young man.
प्रश्न 2.
एषः कः ? …………. । (सर्पः)
उत्तर:
एषः सर्पः ।
प्रश्न 3.
एषः कः ? ……………. । (वृध्दः)
उत्तर:
एषः वृध्दः ।
प्रश्न 4.
एषः कः ? ……………. । (जनकः)
उत्तर:
एषः जनकः ।
प्रश्न 5.
एषः कः ? …………….. । (गजः)
उत्तर:
एषः गजः ।
(एषा, का) (स्त्री. लि.)
प्रश्न 1.
एषा का ? एषा शिक्षिका । (शिक्षक)
Who is this ? This is a teacher.
प्रश्न 2.
एषा का ? ……………. । (नौका)
उत्तर:
एषा नौका ।
प्रश्न 3.
एषा का ? …………….. । (जननी)
उत्तर:
एषा जननी ।
प्रश्न 4.
एषा का ? ……………. । (सोदरी)
उत्तर:
एषा सोदरी ।
प्रश्न 5.
एषा का ? …………… । (गायिका)
उत्तर:
एषा गायिका ।
(एतत् किम् ) ( नपुं. लिं.)
प्रश्न 1.
एतत् किम् ? एतत् विमानम् । (विमानम्)
Who is this? This is an aeroplane.
प्रश्न 2.
एतत् किम् ? …………….. । (रेलयानम् )
उत्तर:
एतत् रेलयानम् ।
प्रश्न 3.
एतत् किम् ? ……………. । (मन्दिरम्)
उत्तर:
एतत् मन्दिरम् ।
प्रश्न 4.
एतत् किम् ? …………… । (पत्रम्)
उत्तर:
एतत् पत्रम् ।
प्रश्न 5.
एतत् किम् ? …………….. । (उद्यानम्)
उत्तर:
एतत् उद्यानम् ।
भावः (Substance) (తాత్పర్యము)
* 1. अज्ञः सुखमाराध्यः सुखतरमाराध्यते विशेषज्ञः ।
ज्ञानलवदुर्विदग्धं ब्रह्मापि नरं न रज्जयति ॥
Substance: An ignorant person can be pleased easily. A wise person can be pleased more easily. But, even the creator cannot please one, who is proud with a little bit of knowledge.
తాత్పర్యము : తెలియని వానికి సులభముగ తెలుపవచ్చును. చక్కగా తెలిసిన వానికి సమాధానము చెప్పుట సులభము. స్వల్ప జ్ఞానము కలిగి సర్వజ్ఞుఁ డనని గర్వపడువానిని సృష్టికర్తయగు బ్రహ్మయు రంజింపచేయలేడు.
విశేషాంతము : మూర్ఖమానవుని మనస్సుకు ఆనందాన్ని కలిగించటం బ్రహ్మ దేవుని వల్లనే కానప్పుడు ఇక సామాన్య మానవ మాత్రులెంత ? అందువలన మూర్ఖమానవులకు దూరంగా ఉండటమే శ్రేయస్కరం.అని ఈ శ్లోకంలో కవి వివరించాడు.
* 2. स्वायत्तमेकान्तगुणं विधात्रा विनिर्मितं छादनमज्ञतायाः ।
विशेषतः सर्वविदां समाजे विभूषणं मौनमपण्डितानाम् ||
Substance: Silence is the self-controlled and always beneficial disguise for ignorance made by the creator. It is an ornament to the ignorant especially in the assembly of the scholars.
తాత్పర్యము : బ్రహ్మ మూఢులు తమ మూఢత్వమును దాచుకొనుటకుగాను తమకు స్వాధీనమైయుండునట్లు మౌనమును సృజించెను. పండితుల యెదుట మౌనముగనుండుటయే మూఢులకలంకారము.
* 3. परिवर्तिनि संसारे मूतः को वा न जायते ।
स जातो येन जातेन याति वंशः समुन्नतिम् ॥
Substance : In this rotating world which dead is not bom again ? However, he alone is considered as bom by whose birth, his family attains greatness.
తాత్పర్యము : చావు పుట్టుకలనునవి యెప్పుడునుగల ఈ సంసార చక్రమున చచ్చిన వారందరును పుట్టువారే, అట్లు పుట్టినవారిలో నశింపనివారు ఎవరు? ఎవని పుట్టుక వలన వంశము కీర్త్యాదులచే గొప్పతనము పొందునో వాడే జన్మించినవాడు. వాని జన్మయే గణనీయము.
* 4. कुसुमस्तबकस्येव द्वयी वृत्तिर्मनस्विनः ।
मूर्ध्नि वा सर्वलोकस्य शीर्यते वन एव वा ॥
Substance : There are only two ways for a noble-minded person just as for a bunch of flowers – to be on the head of the world or to wither away in the forest.
తాత్పర్యము : మహనీయుడగు విద్వాంసునకు పుష్పగుచ్ఛమువలె అందరిచేత శిరసావహింపబడుటయో, లేక అరణ్యముననే మ్రగ్గుటయో ఈ రెండు గతులే తప్ప వేరు విధములేదు.
* 5. सिंहः शिशुरपि निपतति मदमलिनकपोलभित्तिषु गजेषु ।
प्रकृतिरियं सत्ववतां न खलु वयस्तेजसो हेतुः ॥
Substance : A lion, though young, attacks elephants whose wall-like temples are muddled with rut. It is the nature of the courageous. Age is not a reason for courage.
తాత్పర్యము : సింహము బాల్యదశ యందు ఉన్నను మదధారలు స్రవించుటచే మలినములయిన గోడల వంటి చెక్కిళ్ళు గల మదగజంబు మీదికి ఉఱుకును. ఇది బలవంతుల స్వభావము. పరాక్రమం ప్రదర్శించుటకు వయస్సుతో పనిలేదు.
* 6. दानं भोगो नाशस्तिस्त्रो गतयो भवन्ति क्त्तिस्य ।
यो न ददाति न भुंक्ते तस्य तृतीया गतिर्भवति ॥
Substance: Three are the ways to money-Charity, enjoyment and loss. The money not given in charity or spent for enjoyment will be lost.
తాత్పర్యము : ధన వ్యయమునకు సత్పాత్రదానము, తాననుభవించుట, దొంగలు మొదలగు వారలు హరించుట అని మూడుదారులు కనపడు చున్నవి. ఎవరు సత్పాత్రునకు ఇయ్యక తాను అనుభవింపక యుండునో వాని ధనమునకు మూడవ దారియే అగును. (అనగా దొంగలు దోచు కుందురు.
* 7. दुर्जनः परिहर्तब्यो विद्ययालंकुतोपि संन् ।
मणिनालंकृतः सर्पः किमसौ न भयङ्करः ॥
Substance : A wicked person, even though adorned with education, should be avoided. Is not a serpent terrible even though bedecked with a jewel ?
తాత్పర్యము : పాము శిరము నందు రత్నము కలదైనను భయంకరమగుట చేత దూరముగా నెటుల వదలదగినది అగుచున్నదో అట్లే దుర్జనుడును విద్యావంతుడైనను దూరముగా విడువదగినవాడు.
* 8. संपत्सु महतां चित्तं भवत्युत्पलकोमलम् ।
आपत्सु च महाशैलशिलासंघातकर्कशम् ॥
Substance: The heart of the noble becomes soft like the lotus in prosperity. It is hard like a mountain rock during adversity.
తాత్పర్యము : మహాత్ముల మనస్సు సంపదలు సంభవించునేని కలువకంటె కోమలముగ ఉండును. ఆపదలు వచ్చునేని పెద్దకొండ యందలి రాతి గుండు వలె కఠినముగ ఉండును. అనగా సంపదలు వచ్చిన గర్వించి కఠినులు కారనియు, ఆపదలు వచ్చిన వెలవెల బోరనియు భావము.
* 9. श्रोत्रं श्रुतेनैव न कुण्डलेन दानेन पाणिर्न तु कङ्कणेन ।
विभाति कायः करुणापराणां परोपकारैर्न तु चन्दनेन ॥
Substance : The ear of the kind-hearted people shines not with earrings but with learning, their hand shines not with bracelet but with donation, and their body shines not with sandal paste but with helpful deeds.
తాత్పర్యము : దయావంతులైన సత్పురుషుల చెవులకు శాస్త్రశ్రవణమలంకారము కాని కుండలములు కాదు. (చెవి పోగులు) వారి హస్తములకు అలంకారము దానము చేయటగాని కంకణములు గావు. వారి దేహమునకు అలంకారము పరోపకారము గాని చందనము పూసికొనుట కాదు.
* 10. छिन्नोऽपि रोहति तरूः क्षिनोप्युपचियते पुनचन्द्रः ।
इति विमृशन्तः सन्तः संतप्यन्ते न विप्लुता लोके ॥
Substance: Even when cut, a tree grows again though waned, the moon waxes again – thus thinking, the noble do not worry during difficulties.
తాత్పర్యము : సజ్జనులు నరకబడిన వృక్షము మరల చిగురించుట, క్షీణించిన చంద్రుడు మరల వృద్ధిపొందుటయు చూచుచున్నవారలయి తమకు దుః ఖము కలిగినప్పుడు సంతాపమును పొందరు. చంద్రునివలె, వృక్షాదుల వలె మరల అభివృద్ధికి రావచ్చునని తలంతురు.
11. जाड्यं धियो हरति सिञ्चति वाचि सत्यं
मानोन्नतिं दिशति पापमपाकरोति ।
चेतः प्रसादयति दिक्षु तनोति कीर्ति
सत्संगतिः कथय किं न करोति पुंसाम् ॥
Substance : It removes the dullness of the intellect, showers truthfulness in the words, bestows honour, eliminates sin, clears the mind, and spreads the fame in all directions. What will not good company do for men ?
తాత్పర్యము : మంచివారితో స్నేహం బుద్ధిమాంద్యమును పోగొట్టును. సత్యవాక్యములనే పలుకజేయును. మంచి గౌరవమునిచ్చును. పాపములను పోగొట్టును. మనస్సును బాగుచేయును. దిక్కులయందు కీర్తిని వ్యాపింపజేయును. అది చేయలేని మంచి ఏ లోకమునను లేదు.
12. विद्या नाम नरस्य रूपमधिकं प्रच्छन्नगुप्तं धनं
विद्या भोगकरी यशः सुखकरी विद्या गुरूणां गुरुः ।
विद्या बन्धुजनो विदेशममने विद्या परा देवता
विद्या राजसु पूजिता न तु धनं विद्याविहीनः पशुः ॥
Substance : For a man, education is the highest physical appearance and the concealed wealth. It is the cause of enjoyment, fame and happiness, and the teacher of the teachers. It is the kith and kin during journeys to foreign places, and it is the highest goddess. Learning and not money is honoured by the kings. A person devoid of education is a beast.
తాత్పర్యము : పురుషునకు విద్యయే రూపము. విద్యయే రహస్యముగ దాచిపెట్టబడిన ధనము. విద్యయే సకల భోగములను, కీర్తిని, సుఖమును కలుగజేయును. విద్యయే గురువువలె అన్ని బోధించును. పరదేశమునందు చుట్టమువలె సహాయమొనర్చును. విద్యయే రాజపూజితము. ధనము ఇటువంటిది కాదు. ఇట్టి విద్యలేనివాడు పశుతుల్యుడు.
13. प्ररभ्यते न खलु विघ्नभयेन नीचैः ।
प्रारभ्य विघ्ननिहता विरमन्ति मध्याः ।
विप्रैः पुनः पुनरपि प्रतिहन्यमानाः
प्रारब्धमुत्तमजना न परित्यजन्ति ॥
Substance : The lowly people do not start any work fearing obstacles. The middle ones start, but stop when faced with obstacles. The best do not stop what they started even when hit by obstacles again and again.
తాత్పర్యము : అధములు విఘ్నములు సంభవించునని పని ప్రారంభించుటకు భయపడతారు. మధ్యములు ఆరంభించి విఘ్నాలు వచ్చినపుడు మధ్యలో వదిలివేస్తారు. ధీరులు ఎన్ని మారులు ఎలాంటి విఘ్నములు వచ్చినను తాము తలపెట్టిన పనిని విడువక పూర్తిచేస్తారు.
14. यस्यास्ति वित्तं स नरः कुलीनः ।
स पण्डितः स श्रुतवान्गुणज्ञः ।
स एव वक्ता स च दर्शनीयः
सर्वे गुणाः काच्चनमाश्रयन्ते ॥
Substance: A person having money is considered noble-bom. He is a scholar, well-educated and a critic. He alone is an orator and good-looking. All merits depend on gold (riches).
తాత్పర్యము : లోకమునందు ధనము గలవాడే గొప్ప వంశస్థుడనియు, పండితుడనియు, శాస్త్రజ్ఞుడనియు, మంచి గుణములు తెలిసినవాడనియు, చక్కని మాటకారి అనియు, రూపవంతుడనియు చెప్పబడును. ధనము ఒకటి ఉన్నచో పై గుణములు లేకపోయినను వానియందు ఈ గుణములున్నవని జనులు తలంతురు.
15. आरम्भगुर्वी क्षयिणी क्रमेण
लघ्वी पुरा वृध्दिमुपेति पञ्चात् ।
दिनस्य पूर्वार्धपरार्धभिन्ना
छायेव मैत्री खलसज्जनानाम् ॥
Substance : Friendship with the mean and the good is like the morning and evening shadows of the day. One is large (strong) in the beginning but decreases gradually. The other is faint in the beginning but grows large (strong) later.
తాత్పర్యము : దురాత్ముల స్నేహము ఉదయకాలపు నీడవలె మొదట విస్తారముగా ఉండి క్రమక్రమముగా క్షీణించిపోవును, సజ్జనుల మైత్రి సాయంకాలపు నీడవలె మొదట చిన్నదై క్రమక్రమముగ పెరుగుచూ వచ్చును. కావున ఈ రెంటిలో ఏది తగినదో దానిని బుద్ధిమంతుడు తీసుకొనవలెను.
16. विपदि धैर्यमथाभ्युदये क्षमा
सदसि वाक्पटुता युधि विक्रमः ।
यशसि चाभिरतिर्व्यसनं श्रुतौ
प्रकृतिसिध्दमिदं हि महात्मनाम् ॥
Substance : Courage in adversity, forbearance in prosperity, eloquence in an assembly, valour in war, desire for fame and indulgence in studies are the natural qualities of the noble.
తాత్పర్యము : ఆపదలు వచ్చినపుడు ధైర్యము, ఐశ్వర్యము వచ్చినపుడు ఓర్పు, సభయందు మాటకారితనము, యుద్ధమునందు శౌర్యము చూపుట, కీర్తియందు ఆసక్తి, వేదశాస్త్రాభ్యాసము నందు చింత ఇవి మహాత్ములకు స్వభావగుణములు.
17. यः प्रीणयेत् सुचरितैः पितरं स पुत्रो
यद्भर्तुरेव हितमिच्छति तत्कलत्रम् ।
तन्मित्रमापदि सुखे च समक्रियं यत्
एतत्त्रयं जगति पुण्यकृतो लभन्ते ॥
Substance : A son is one who pleases his father with good deeds, a wife is one who desires the welfare of her husband only and a friend is one who behaves in the same manner during prosperity or adversity – only the meritorious get these three in this world.
తాత్పర్యము : మంచి నడవడిచేత తండ్రిని సంతోషపెట్టేవాడే పుత్రుడు. భర్తకు హితము కోరునదియే పెండ్లము. ఆపద సమయమందును, సంపదల యందును సమానముగా స్నేహము చేయువాడే మిత్రుడు. ఇట్టి పుత్రుడును, భార్యయు, స్నేహితుడును పుణ్యాత్ములకుగాని లభించరు.
18. भवन्ति नम्रास्तरवः फलोद्गमै-
र्नवाम्बुभिर्भूरिविलम्बिनो घनाः ।
अनुध्दताः सत्पुरुषाः समृध्दिभिः
स्वभाव एवैष परोपकारिणाम् ॥
Substance: With the appearance of fruit, the trees bend. The clouds hang down low with fresh waters. The noble do not become haughty with riches. This is the nature of the benevolent people.
తాత్పర్యము : వృక్షములు కాయలు కాచిన కాలములో వంగి ఉండును. నూతనాంబువులు గల మేఘములు బరువుచే క్రిందగనే వేలాడుచుండును. సత్పురుషులు సంపదలు వచ్చిన్పుడు గర్వం వహింపరు (చూపరు). ఇది పరోపకార పరాయణుల స్వభావము. ఈ నమ్రత, క్రిందుగనుండుట, గర్వము లేకుండుట అనునవి పరోపకారులకు సహజ గుణములు.
19. रन्तैर्महाब्धेस्तुतुषुर्न देवा
न भेजिरे भीमविषेण भीतिम् ।
सुधां विना न प्रययुर्विरामं
न निश्चितार्थाद्विरमन्ति धीराः ॥
Substance : The gods were not happy on getting the gems of the ocean. Nor were they frightened by the deadly poison. They did not stop until they obtained nectar. The brave do not move away from the decided course.
తాత్పర్యము : అమృతమునకై పాల సముద్రమును మధించుచున్న దేవతలు అందలి రత్నముల లాభమునకు సంతోషించక, అందు పుట్టిన కాలకూట విషమునకు భయపడక అమృతము లభించువరకు తమ పట్టును వదలలేదు. ధీరులు ఎప్పుడూ తాము తలపెట్టిన కార్యము అగునంత వరకు తమ ప్రయత్నము వదలరు.
20. पापान्निवारयति योजयते हिताय
गुह्यं निगूहाति गुणान्प्रकटीकरोति ।
आपद्गतं च न जहाति ददाति काले
सन्मित्रलक्षणमिदं प्रवदन्ति सन्तः ॥
Substance: Prevents from committing sins, thinks about the welfare, keeps the secrets, announces the merits, does not abandon in difficulties, and offers help when necessary – the wise say that these are the qualities of a good friend.
తాత్పర్యము : మంచి మిత్రుడు పాపములు చేయుటనుండి తప్పించును. మంచి పనులు చేయుటకు ప్రోత్సహించును. అతనిలోని తప్పులను దాచి ఉంచును. అతనిలోని మంచి గుణములను ప్రకటించును. ఆపద సమ యములో విడిచిపెట్టడు. అవసరమైన దానిని కనిపెట్టి ఇచ్చును. ఇవి మంచి మిత్రునకు ఉండవలసిన లక్షణములు.
* నక్షత్రం గుర్తు ఉన్న శ్లోకములు కంఠస్థము చేయవలెను.
कविपरिचयः
प्रस्तुतपाठ्यभागे स्थिताः एते श्लोकाः श्रीमभ्दर्तृहरिविरचितनीति – शतकात् संगृहीताः । अयं महाकविः विक्रमस्य भ्राता इति कथ्यते । अतः एव अयं क्रीस्तोः पूर्वं ५७ तमे वर्षे आसीदिति ज्ञायते । अयं कविः नीतिशतकम्, श्रृङारशतकम्, वैराग्यशतकं च इति सुभाषितत्रिशतिं व्यरचयत् । एते श्लोकाः स्वतन्त्ररूपेण वर्तन्ते । एकस्य श्लोकस्य अन्येन श्लोकेन सह सम्बन्धो नास्ति । अतः एव एते मुक्तका इति कथ्यन्ते । एते श्लोकाः अद्यापि अस्मिन् आधुनिक समाजमानवानां जीवनविषये अत्यन्त उपयोगकारकाः भवन्ति ।
Introduction
The Slokas in this lesson are collected from the Nitisataka written by Bhartrihari. This poet was said to be the brother of King Vikrama. Hence, his date was fixed at 57 B.C. Bhartrihari penned three satakas namely Nitisataka, Sringarasataka and Vairagyasataka, collectively called as Subhashitatrisati. These slokas have no interdependency and are meaningful individually. These are called muktakas. Even today also, these slokas are useful for the modem way of living.
కవి పరిచయం
ప్రస్తుత పాఠ్యభాగములోని శ్లోకములు శ్రీ భర్తృహరి రచించిన నీతిశతకము నుండి గ్రహించబడినవి. ఈయన క్రీస్తు పూర్వం 58వ సంవత్సరము నందు ఉండి ఉండవచ్చు అని భావించుచున్నారు. ఈ కవి నీతిశతకం, శృంగార శతకం, వైరాగ్య శతకం అని సుభాషిత త్రిశతిని రచించెను. ఈ శ్లోకములు స్వతంత్ర భావముతో ఉండును. ఒక శ్లోకమునకు మరియొక శ్లోకముతో సంబంధము ఉండదు. అందువలన వీటిని ముక్తకములు అని చెప్పుదురు. ఈ శ్లోకములు ఇప్పటికి ఈ ఆధునిక సమాజ మానవజీవమునకు మిక్కిలి ఉపయోగకరముగా ఉన్నవి.