Telangana TSBIE TS Inter 1st Year Sanskrit Study Material 2nd Lesson वीरवनिता कीर्तिसेना Textbook Questions and Answers.
TS Inter 1st Year Sanskrit Study Material 2nd Lesson वीरवनिता कीर्तिसेना
निबन्धप्रश्नौ (Essay Questions) (వ్యాసరూప సమాధాన ప్రశ్నలు)
प्रश्न 1.
कीर्तिसेनायाः वीरतां सोदाहरणं विशदीकुरुत ।
प्रश्न 2.
कीर्तिसेनायाः बुद्धिवलं मनोधैर्यञ्च उद्दिस्य पाठ्यांशानुगुणं विवृणुत ?
उत्तर:
The story “वीरवनिता कीर्तिसेना” was taken from “संस्कुत गध्यावलि” which was written by Sri. P.V Kane.
In the city Pataliputra a merchant named Dhanapalitha had a daughter Keerthisena. He made the wedding of his daughter with the merchant Devasena. Even though, Keerthisena was looked after carefully by her husband. She was tortured by her cruel mother-in-law. After some days, Devasena went abroad to earn more money. When Devasena left the house, his mother had started to torture her daughter-in-law Keerthisena in so many ways. Finally she planned to kill Keerthisena.
But, Keerthisena with her bravery escaped from that and reached a forest. There she encountered the thieves gang. With fear, she was hidden behind a tree. At midnight, Keerthisena saw a vampire with its kids. The kids were very hungry and asked it for food. The vampired gave assurance for the food with the death of the king Vasudatta. By hearding the news the kids were very happy and they had a doubt, how could the kind survive ? The vampire replied and cleared the doubt of its children by telling the remdiy for survival of the king and left from that place.
After listening all that, Keerthisena the next day went to meet the king and met the king. Keerthisena did as the vampire said and made him healthy. For doing this the king offered the kingdom of his own for Keerthisena. But she refused and said, “After some time I will ask you for what ever I want. Then, you can give me.” For some days she stayed in the kingdom itself.
After some days, Devasena returned to his city the money he earned. Keerthisena felt very happy to meet her husband after many days. Devasena was very anxious to know the reason behind Keerthisena’s dressing as doctor. He praised his wife for what she had done. The king also told that Keerthisena is my sister gifted by God and happily gifted the couple with half of his kingdom. In this way her bravery, intilligence Keerthisena over came her mother-in-law’s torture and lived happily.
వీరవనితా కీర్తిసేన “वीरवनिता कीर्तिसेना” అను కథ సంస్కృత గద్యావళి “संस्कुत गध्यावलि” నుండి తీసుకొనబడినది. దీనిని శ్రీ P.V. కాణేగారు. రచించిరి.
పాటలీపుత్రనగరమునందు ధనపాలిత అను ఒక వర్తకుడు కలడు. అతనికి కీర్తిసేన అను ఒక కుమార్తె కలదు. అతడు కీర్తిసేనను దేవసేన అను వర్తకునకిచ్చి వివాహము చేసెను. దేవసేన తనను బాగా చూచుకుంటున్నప్పటికీ కౄర స్వభావంగల అత్తగారి చేత పీడించబడినది. కొద్ది ఇంకా ఎక్కువ డబ్బు సంపాదించాలని విదేశాలకు వెళ్ళెను.
దేవసేన విదేశాలకు ఇల్లు వదలి వెళ్లినప్పటి నుండి అతని తల్లి ఎన్నో విధాలుగా కోడలు కీర్తిసేనను పీడించసాగెను. చివరకు ఆమె కీర్తిసేనను చంపుటకు ప్రణాళిక సిద్ధము చేసెను.
కానీ కీర్తిసేన తన ధైర్యముతో దాని నుండి తప్పించుకుని ఒక అడవికి చేరెను. అక్కడ ఆమెకు దొంగల గుంపు ఎదురుపడినది. ఆమె భయంతో ఒక చెట్టు వెనుక దాగినది. అర్ధరాత్రి సమయాన కీర్తిసేన ఒక భూతం మరియు దాని పిల్లలను చూచినది. భూతం పిల్లలు చాలా ఆకలిగా ఉండి, ఆహారం అడిగినవి. రాజుగారు వాసుదత్త చావబోతున్నారు అప్పుడు మనం తినవచ్చు, అని భూతం వారికి భరోసా (హామీ ఇచ్చినది. ఈ వార్త విన్న పిల్ల భూతాలు చాలా సంతోషించినవి. వారికి రాజుని ఎలా బ్రతికించవచ్చు అన్న సందేహం కల్గినది.
ఆ భూతం తన పిల్లలకు రాజును ఎలా బ్రతికించవచ్చో సమాధానం చెప్పి ఆ ప్రదేశం నుండి వెళ్ళిపోయెను. అదంతయూ విన్న తర్వాత కీర్తిసేన మరుసటి రోజున రాజును కలవాలని అనుకొని అట్లే కలసినది. భూతం చెప్పినట్లుగా కీర్తిసేన చేసి రాజును పూర్తి ఆరోగ్యవంతునిగా తీర్చిదిద్దినది. దీనికిగాను రాజు కీర్తిసేనకు తన రాజ్యాన్ని బహుమతిగా ఇవ్వజూపెను. కానీ కీర్తిసేన దానిని తిరస్కరించి “కొంత కాలం (సమయం) తర్వాత నాకేమికావాలో నేను అడుగుతాను, అప్పుడు మీరు నాకు ఇవ్వగలరు.” అని రాజుగారితో చెప్పెను. అక్కడే ఆమె కొన్ని రోజులు బస చేసెను.
కొన్ని రోజుల తర్వాత దేవసేన తను సంపాదించిన డబ్బుతో నగరమునకు తిరిగివచ్చెను. చాలా రోజుల తర్వాత తన భర్తను కలసినందుకు కీర్తిసేన చాలా సంతోషించెను. దేవసేన కీర్తిసేన వైద్యుని దుస్తులలో ఉండుటకు గల కారణము తెలిసికొనుటకు చాలా ఆతురతగా ఉండెను. ఆమె చేసిన పనికి అతడు ఆమెను ప్రశంసించెను. రాజుగారు కూడా కీర్తిసేన నాకు భగవంతుడిచ్చిన సోదరి అని చెప్పి దంపతులకు తన సగం రాజ్యాన్ని కానుకగా ఇచ్చెను. ఈ విధంగా తన ధైర్యముతో, తెలివితేటలతో కీర్తిసేన తన అత్తగారి పీడనుండి బయటపడి చాలా సంతోషంగా జీవించుచుండెను.
लघुसमाधनप्राशन: (Short Answer Questions) (స్వల్ప సమాధాన ప్రశ్నలు)
प्रश्न 1.
वणिजो धनपालितस्य का बभूव ?
उत्तर:
वणिजो धनपालितस्य कीर्तिसेमाभिधाना लावण्यवती कन्या बभूव ।
प्रश्न 2.
कीर्तिसेना कतं गुहे अवसत् ।
उत्तर:
कीर्तिसेना भर्तुः बहुमता तेन च भृशं लालिताऽपि कलहशीलया, श्वश्वा पीड्यमाना सर्पाकुले श्रीखण्डवन् इव गृहे अवसत् ।
प्रश्न 3.
वलभीतः गृहमागते भर्तुः कीर्तिसेना किमुक्तवती ?
उत्तर:
वलभीतः गृहमागते भर्तुः कीर्तिसेना “नाथ, त्वयि याते मां श्वश्रूः निरन्तरं भर्त्सयिष्यत” इति ।
प्रश्न 4.
कीर्तिसेना किमर्थं भूकुहरान्तरे रजनीम् अगमयत् ?
उत्तर:
कीर्तिसेना सार्थे चैरैर्निः शेषतां नीते स्तेनभयवित्रस्ता भूकुंहरान्तरे रजनीम् अगमयत् ।
एकवाक्यसमाधानप्रश्नाः (One Word Answer Questions) (ఏకవాక్య సమాధాన ప్రశ్నలు)
प्रश्न 1.
पाटलिपुत्रं नाम नगरं कुत्र अस्ति ?
उत्तर:
पाटलिपुत्रं नाम नगरं मगधेषु अस्ति ।
प्रश्न 2.
धनपालितः कीर्तिसेनां कस्मै ददौ ?
उत्तर:
धनपालितः कीर्तिसेनां देवसेनाय नाम वणिजे ददौ ।
प्रश्न 3.
“मां श्वश्रूर्निरन्तरं भर्त्सयिष्यत” इति कस्याः उक्तिः ?
उत्तर:
“मां श्वश्रूर्निरन्तरं भर्त्सयिष्यत” इति कीर्तिसेनायाः उक्तिः ।
प्रश्न 4.
व्याधिमुक्तो वसुदत्तः कीर्तिसेनायै किं दातुमैच्छत् ?
उत्तर:
व्याधिमुक्तो वसुदत्तः कीर्तिसेनायै अश्वरत्नाढ्यं स्वं राज्यं दातुमैच्छत् ।
सन्दर्भवाक्यानि (Annotations) (సందర్భవాక్యాలు)
प्रश्न 1.
एषा वैद्यवेषं विधाय मह्यं जीवितं व्यतरत् ।
उत्तर:
कविपरिचयः – वक्यमिदं पि.वि. काणे पण्डितेन विरचितात् संस्कृतगद्यावलिः इति ग्रन्थात् ‘वीरवनिता कीर्तिसेना’ इति पाठात् गृहीतम् ।
सन्दर्भः – राजा वृत्तान्तं सर्वं ज्ञात्वा देवसेनं प्रति वाक्यमिदं जगाद ।
भावः – वैद्यरूपेण आगत्य तव पत्नी मम जीवनं पुनः मां दत्तवती ।
प्रश्न 2.
नित्यरुदिते दुर्भगे मङ्गलेोज्झिते कि चिरं रोदिषि ।
उत्तर:
कविपरिचयः – वक्यमिदं पि.वि. काणे पण्डितेन विरचितात् संस्कृतगद्यावलिः इति ग्रन्थात् ‘वीरवनिता कीर्तिसेना’ इति पाठात् गृहीतम् ।
सन्दर्भः – कीर्तिसेनायाः श्वश्रूः तां प्रति कोपं प्रदर्शयन् एवं अवदत् ।
भावः – नित्यरुदिते, अदृष्टहीने, अमङ्गलरूपिणी बहुकालात् रोदनकार्यं किं करोषि ।
प्रश्न 3.
अयं ते बाष्पमोक्षस्तव पितुः कृतेऽस्तु मम पुत्रश्चिरं जीवत्विति ।
उत्तर:
कविपरिचयः – वक्यमिदं पि.वि. काणे पण्डितेन विरचितात् संस्कृतगद्यावलिः इति ग्रन्थात् ‘वीरवनिता कीर्तिसेना’ इति पाठात् गृहीतम् ।
सन्दर्भः – कीर्तिसेनायाः श्वश्रूः तां प्रति कोपं प्रदर्शयन् एवं अवदत् ।
भावः – एषु अश्रूणि तव पितरं प्रति मुञ्चन्तु यतः मम पुत्रः सजीवं अस्ति ।
प्रश्न 4.
मनो हि प्रत्यासन्नायां शुभप्राप्तौ पूर्वं प्रसीदति ।
उत्तर:
कविपरिचयः – वक्यमिदं पि.वि. काणे पण्डितेन विरचितात् संस्कृतगद्यावलिः इति ग्रन्थात् ‘वीरवनिता कीर्तिसेना’ इति पाठात् गृहीतम् ।
सन्दर्भः – आर्योक्तया सूक्तिः कविना पाठ्यभागे सूचिता ।
भावः – अचिराकाले एव ते शुभं भविष्यतीति प्रथमं मनः एव सूचयति ।
व्याकरणांशाः (Grammar) (వ్యాకరణము)
1. सन्धयः
1. कीर्तिसेनाभिधाना = कीर्तिसेना + अभिधाना – सवर्णदीर्घसन्धिः
2. मङ्गलोज्झिते = मङ्गल + उज्झिते – गुणसन्धिः
3. इत्युक्त्वा = इति + उक्त्वा – यणादेशसन्धिः
4. पूर्णेन्दु = पूर्ण + इन्दुः – गुणसन्धिः
5. गृहणेति = गृहण + इति – गुणसन्धिः
6. करिष्यामिति = करिष्यामि + इति – सवर्णदीर्घसन्धिः
7. तेनैव = तेन + एव – वृद्धिसन्धिः
8. अचिरेणैव = अचिरेण + एव – वृद्धिसन्धिः
9. घृताभ्यक्तः = घृत + अभ्यक्तः – सवर्णदीर्घसन्धिः
2. कठिनशब्दार्थाः
1. कुरङ्गाक्षीम् = मृगसदृशे नेत्रे यस्याः ताम्
2. भृशम् = अतिशयेन
3. श्रीखण्डवनम् = चन्दनवनम्
4. वेश्म = गृहम्
5. भर्त्स्ययिष्यत = अनिन्दयत्
6. आमन्त्र्य = सम्बोध्य
7. नताननाम् = अवनतशिरस्काम्
8. वाक्सायकैः = वाग्रूपैः बाणैः
9. असकृत् = पुनः पुनः, पौनः पुन्येन
10. शरावकः = मृण्मयं पात्रम्
11. चखान = खननमकरोत्
12. अभिप्रतस्थे = समीपं गता, निकटं प्रस्थिता
13. श्रमखिन्नाम् = श्रमेन खेदमनुभूताम्
14. निशीथे = निशायाम्, रात्रिकाले
15. दस्युभ्यः = शत्रुभ्यः
16. कर्णविवरम् = कर्णदोषः, कर्णकुहरम्, कर्णबिलम्, कर्णरन्ध्रकम्, कर्णछिद्रम्
17. शतपदी = कर्णकीट:
18. उपलिप्तम् = विहितं लेपनम्
19. तूर्णम् = शीघ्रम्
20. उडुपतिमिव = चन्द्रमिव
21. घृताभ्यक्तः = घृतेन अभिलिप्तशिरस्कः
22. सन्तप्तपायसैः = अत्युष्णेन जलेन
संस्कृतभाषाकौशलम्
चतुर्थीविभक्तिः
पण्डिताय (पण्डितः) – अग्रहारं
ब्राह्मणभ्यां (ब्राह्मणौ) – गाः
पौरेभ्यः (पौराः) – सुवर्णमुद्राः
कवये (कविः) – स्वर्णकङ्कणम्
कविभ्यां – मौक्तिकहारौ
कविभ्यः – ग्रामान्
गुरवे (गुरुः) – गुरुदक्षिणाम्
गुरुभ्यां – अर्घ्यं पाद्यं च
गुरुभ्यः – फलानि
गवे (गौः) – तृणम्
महाराजः – गोभ्याम् – शालिधान्यम् – यच्छति
गोभ्यः – व्रीहिधान्यम्
सेविकायै (सेविका) – वेतनम्
सेविकाभ्याम् – भृतिम्
सेविकाभ्य: प् – धनम्
वध्वै (वधूः ) – आभरणं
वधूभ्यां – कुण्डलानि
वधूभ्यः – मङ्गलवस्त्राणि
दम्पतिभ्यां (दम्पती) – उपायनानि
मित्राय (मित्रम) – ताम्बूलम्
मित्राभ्यां – बहुमानानि
मित्रेभ्यः – सामान्तराज्यानि
मञ्जूषायां प्रदतैः पदैः वाक्यानि लिखत ।
महाराजः कस्मै किं यच्छति ?
1. महाराजः पण्डिताय अग्रहारं यच्छति ।
2. …………… ……………. ……………… ………………. ।
3. …………… ……………. ……………… ………………. ।
4. …………… ……………. ……………… ………………. ।
5. …………… ……………. ……………… ………………. ।
6. …………… ……………. ……………… ………………. ।
7. …………… ……………. ……………… ………………. ।
8. …………… ……………. ……………… ………………. ।
9. …………… ……………. ……………… ………………. ।
10. …………… ……………. ……………… ………………. ।
उत्तर:
1. महाराजः पण्डिताय अग्रहारं यच्छति ।
2. महाराजः ब्रह्मणाभ्यां गाः यच्छति ।
3. महाराजः पौरेभ्यः सुवर्णमुद्राः यच्छति ।
4. महाराजः स्वर्णकङ्कणम् यच्छति ।
5. महाराजः गुरवे गुरुदक्षिणम् यच्छति ।
6. महाराजः गवे तृणम् यच्छति ।
7. महाराजः सेविकयौ वेतनम् यच्छति ।
8. महाराजः वध्वै आभरणं यच्छति ।
9. महाराजः दम्पतिभ्यां उपयनानि यच्छति ।
10. महाराजः मित्राय ताम्बूलम् यच्छति ।
गृहिणी श्वशुराय (श्वशुरः – Father in law – మావయ్య) औषधं यच्छति ।
श्वश्र्वै (श्वश्रूः – Mother in law – అత్తయ్య ) कषायम्
पतये (पति – Husband – భర్త ) चायपेयम्
देवराय (देवरः – Husband brother – మరిది) काफीपेयम्
ननान्द्रे (ननान्दा: – Sister in law – ఆడపడుచు) यवागूं
मातुलाय (मातुलः – Uncle – మావయ్య) शीतलपेयम्
मातुलान्यै (मातुलानी – Aunt – అత్తయ్య ) जलम्
पितृव्याय (पितृव्यः – Father’s brother – పెదనాన్న ) फलम्
पुत्राय (पुत्रः – Son – కొడుకు) अल्पाहाराम्
पुत्र्यै (पुत्री: – Daughter – కూతురు ) पायसम्
पौत्राय (पौत्रः – Grand Son – మనవడు ) क्रीडनकम्
पौत्र्यै (पौत्रीः – Grand Daughter – మనవరాలు ) नूपुरम्
गृहिणी कस्मै कि यच्छति ?
1. गृहिणी श्वशुराय औषधं यच्छति ।
2. …………… ……………. ……………… ………………. ।
3. …………… ……………. ……………… ………………. ।
4. …………… ……………. ……………… ………………. ।
5. …………… ……………. ……………… ………………. ।
6. …………… ……………. ……………… ………………. ।
7. …………… ……………. ……………… ………………. ।
उत्तर:
1. गृहिणा श्वशुराय औषधं यच्छति ।
2. गृहिणी पतये चायपेयम् यच्छति ।
3. गृहिणी मातुलाय शीतलपेयम् यच्छति ।
4. गृहिणी पितृव्याय फलम् यच्छति ।
5. गृहिणी पुत्राय अल्पाहारम् यच्छति ।
6. गृहिणी पौत्राय क्रीडनकम यच्छति ।
7. गृहिणी पुत्र्यै पायसम यच्छति ।
‘नमः’ ‘स्वस्ति’ ‘स्वाहा’ इति पदानि उचित स्थाने लिखत ।
प्रश्न 1.
शिवाय नमः ।
प्रश्न 2.
रामाय ………………. ।
उत्तर:
नमः
प्रश्न 3.
सीतायै …………………. ।
उत्तर:
नमः
प्रश्न 4.
प्रजाभ्यः स्वस्ति ।
प्रश्न 5.
गोभ्यः ………………….. ।
उत्तर:
स्वस्ति
प्रश्न 6.
ब्राह्मणेभ्यः …………………. ।
उत्तर:
स्वस्ति
प्रश्न 7.
अग्नये स्वाहा ।
प्रश्न 8.
इन्द्राय ……………….. ।
उत्तर:
स्वाहा
प्रश्नवाचक शब्दः ‘किमर्थम्’
कोष्ठस्तेन पदेन उत्तरं लिखत ।
प्रश्न 1.
छात्रः किमर्थं विद्याभ्यासं करोति ? (ज्ञानार्थम्)
उत्तर:
छात्रः ज्ञानार्थं विद्याभ्यासं करोति ।
प्रश्न 2.
वृद्धा किमर्थं भगवद्गीतां श्रृणोति ? …………….. (मोक्षार्थम्)
उत्तर:
वृद्धा मोक्षार्थम् भगवद्गीतां श्रृणोति ।
प्रश्न 3.
कविः किमर्थं काव्यं लिखति ? …………….. (धनार्थम्)
उत्तर:
कविः धनार्थम् काव्यं लिखति ।
प्रश्न 4.
बालकः किमर्थं योगाभ्यासं करोति ? …………….. । ( आरोग्यार्थम्)
उत्तर:
बालकः आरोग्यार्थम् योगाभ्यासं करोति ।
प्रश्न 5.
वधूः किमर्थं पाकं करोति ? …………….. । (भोजनार्थम्)
उत्तर:
वधूः भोजनार्थम पाकं करोति ।
वीरवनिता कीर्तिसेना Summary in Sanskrit
कवि परिचयः
“वीरवनिता कीर्तिसेना” इत्ययं पाठ्यांशः पि.वि. काणे पण्डितेन रचितात् संस्कृतगद्यावलिः इति ग्रन्थात् गृहीतः । बुहत्कथमज्जर्या कथामिमां पि.वि. काणे पण्डितः गद्यरूपेण अलिखत् । अयं महानुभावः 1880 तमे वर्षे मे मासस्य सप्तमदिनाङ्के स्वजनिं लेभे । श्रीमती गङ्गा – श्री वामन बापूजि काणे पुण्यदम्पत्योः पुत्रोऽयं संस्कृत आंग्ल- मराठी-हिन्दी इत्यादि । भाषासु निष्णातः आसीत् । अनेन आंग्लभाषया रचित: History of Dharmashastra इत्याख्यः ग्रन्थः अत्यन्तं प्रमाणिकः इति विश्वे सर्वत्र विद्वद्भिः घोषितः । अयं नैकेषां संस्कृतग्रन्थानां कृते आंग्लभाषया व्याख्यानं विरचितवान् एनं 1953 वर्षात् 1959 पर्यन्तं राज्यसभायां सदस्यत्वेन न्ययोजयत् ।
कथा सारांश
मगधराज्ये पाटलिपुत्रं नाम नगरम् आसीत् । तस्मिन् धनपालित नाम्नो वणिजः कीर्तिसेनाख्या दुहिता आसीत् । सः प्राप्तयौवनां तां देवसेननामम्ने वणिजे दत्वा विवाहम अकरोत् । विवाहानन्तरं देवसेनः द्रविणार्जनाय अन्यं देशम्प्रति गतः । अत्र गृहे मनस्विनी कीर्तिसेनां श्वश्रूः बहुधा पीडयति स्म । कदाचित् श्वश्रूः तां कस्मिंश्चन प्रकोष्ठे बबन्ध । किन्तु धीरा कीर्तिसेना खनित्रस्य सहायेन बिलं कृत्वा बहिरागत्य रात्रौ एकस्मिन् वने प्रविष्ठा । तत्र एकस्मिन् वृक्षस्य कोटरे स्थित्वा एकस्याः राक्षस्याः वचनानि श्रुत्वा प्रातः काले वैद्यवेषं धृत्वा तद्देशस्य राजानं रक्षितुम् अगच्छत् । अपिच राक्षसीवचनानुसारं सर्वविधोपायान् कृत्वा मृतप्रायं राजानम् अरक्षत् । देवसेनस्य तत्र आगमनानन्तरं स्वपुरुषवेषम् अपनीय राजानं रक्षितुं तथा कृतवतीति अवदत् । तत् श्रुत्वा राजा सन्तुष्टो भूत्वा इयं कीर्तिसेना मम धर्मभगिनी इति प्रकटीकृत्य ताभ्यां कीर्तिसेनादेवसेनाभ्याम् अर्धं राज्यम् , अयच्छत् । एवं क्लिष्टसमयेऽपि धैर्येण स्थित्वा कीर्तिसेना स्वजीवनं फलप्रदम् अकरोत् ।
वीरवनिता कीर्तिसेना Summary in English
Introduction
The story “वीरवनिता कीर्तिसेना” was taken from “संस्कृतगद्यावलिः” which was written by Sri. P.V. Kane. P.V. Kane had written this story which was explained in “बुहत्कथमज्जर्या”. This eminent personality was bom in 1880 to Sri Vaman Bapuji Kane and Smt. Ganga. He was proficient in Sanskrit, English, Marathi and Hindi. “History of Dharmashastra” which was written in English by Sri Kane was praised as the standard book by every poet. He transacted many Sanskrit books into English. The saying is true that “poet is crowned everywhere”. Sri. P.V. Kane was appointed as the Rajya Sabha member from 1953 to 1959 by Indian government.
Summary
There was a city named Pataliputra is Magadha kingdom. In the city, a merchant named Dhatiapalitha had a daughter Keerthisena. The charming Keerthisena was married to the merchant Devasena. After getting married, Devasena went abroad to earn money. But, at in law’s home, the mother – in – law Manaswini started torturing Keerthisena. One day, Keerthisena Was locked in a room.
But with her bravery, Keerthisena dug a tunnel and entered a forest. In that forest, through a vampire, Keerthisena got to know about their king who was going to be killed by an ear worm. So, dressed up as a doctor and saved the life of the king. When her husband returned, she confessed that she dressed up as a doctor just to save the life of the king. After knowing all this, the king felt very happy and declared Keerthisena as his legal sister and gifted half of his kingdom to Devasena and Keerthisena. With her bravery, Keerthisena turned her life of difficulties into a life of happiness.
वीरवनिता कीर्तिसेना Summary in Telugu
‘వీర వనితా కీర్తిసేనా’ అను కథ సంస్కృత గధ్యావళి(संस्कृतगद्यावलिः) నుండి తీసికొనబడినది. కవి శ్రీ P.V. కాణేగారు. ఈ కథ P.V. కాణేగారు బృహత్కథామజ్జర్యాంలో చెప్పబడినది. శ్రీ P.V. కాణేగారు. శ్రీ వామన బాపూజీ కాణే మరియు శ్రీమతి గంగ దంపతులకు 1880 లో జన్మించిరి. వీరు సంస్కృతము, ఆంగ్లము, మరాఠీ మరియు హిందీ భాషలలో ప్రావీణ్యతకలవారు. History of Dharmashastra (ధర్మశాస్త్ర చరిత్ర) అను వీరి ఆంగ్లభాషా గ్రంథము ప్రతి కవిచే పొగడబడి ప్రామాణికముగా ఉన్నది. వీరు ఎన్నో సంస్కృత పుస్తకాలను, గ్రంథాలను ఆంగ్లభాషలోనికి అనువదించారు. కవి సర్వత్రా పూజించబడును అనునది వీరి విషయంలో నిజము. శ్రీ P.V. కాణేగారు రాజ్యసభ సభ్యునిగా 1953 సంవత్సరము నుండి 1959 సంవత్సరము వరకు భారతదేశ ప్రభుత్వంలో కొనసాగెను.
కథా సారాంశము
మగధ రాజ్యంలో పాటలీపుత్రము అనే ఒక పట్టణము కలదు. ఆ పట్టణములో ‘ధనపాలిత’ అను ఒక వ్యాపారస్తుడు కలడు. అతనికి ‘కీర్తిసేన’ అను ఒక కుమార్తె కలదు. అందమైన ‘కీర్తిసేన’ ‘దేవసేన’ అను వ్యాపారస్తుడిని వివాహమాడెను. వివాహమైన పిమ్మట దేవసేన ధనం సంపాదించడం కోసం విదేశాలకు వెళ్ళెను. కాని అత్తగారింటిలో అత్తగారైన ‘మనస్వినీ’ కోడలైన ‘కీర్తిసేన’ను వేదించసాగెను. మనస్వినీ ఒకరోజు కీర్తిసేనను గదిలో పెట్టి తాళం వేసినది.
ధైర్యవంతురాలైన కీర్తిసేన ఒక సొరంగంను త్రవ్వి అడవిలోకి – ప్రవేశించెను. ఆ అడవిలో ఒక భూతం ద్వారా కీర్తిసేన రాజుగారు చెవి పురుగు వలన చావబోతున్నారన్న విషయాన్ని తెలుసుకొని వైద్యుని వేషంలో రాజుగారి వద్దకు వెళ్ళి ఆ రాజుగారిని రక్షించెను. తన భర్త తిరిగి వచ్చిన తర్వాత తను రాజుగారి ప్రాణాలను రక్షించుట కోసమే వైద్యునిగా దుస్తులు ధరించితినని తెలియజేసినది. ఇదంతయు విన్న తర్వాత రాజుగారు చాలా సంతోషించి కీర్తిసేనను తన దత్త సోదరిగా ప్రకటించి బహుమతిగా తన రాజ్యంలో సగభాగాన్ని దేవసేన మరియు కీర్తి సేనలకు ఇచ్చెను. తన ధైర్యముతో, కీర్తిసేన కష్టములతో కూడిన తన జీవితాన్ని సంతోషంవైపుకు మళ్ళించినది.
अनुवादः (Translation) (అనువాదం)
अस्ति मगधेषु पाटलिपुत्रं नाम नगरम् । तस्मिन् धनपालितनाम्नो वणिजः कीर्तिसेनाभिधाना लावण्यवती कन्या बभूव । कुरङ्गाक्षी कन्यां प्राप्तयौवनां दृष्ट्वा धनपालितः तां देवसेनाय नाम वणिजे ददौ । कीर्तिसेना भर्तुः बहुमता तेन च भृशं लालिताऽपि कलहशीलया श्वश्वा पीड्यमाना सर्पाकुले श्रीखण्डवन इव गृहे अवसत् ।
There was a city named Pataliputra in Magadha kingdom. In that city, a merchant named Dhanapalitha had a daughter Keer¬thisena. When Dhanapalitha noticed his charming attractive daughter was at married age, he made the wedding of his daughter with the merchant Devasena. Even though, Keerthisena was looked after carefully by her husband, she was tortured by her cruel mother-in¬law. Keerthisena was like a sandal tree which was surrounded by poisonous snakes.
మగధ రాజ్యంలో పాటలీపుత్ర అను ఒక పట్టణము కలదు. ఆ పట్టణము నందు ధనపాలిత అను ఒక వర్తకుడు కలడు. అతనికి కీర్తిసేన అను ఒక అమ్మాయి (కూతురు) కలదు. అందమైన మరియు ఆకర్షణీయమైన తన కుమార్తె కీర్తిసేనకు పెండ్లి వయస్సు వచ్చిందని గుర్తించిన తండ్రి ధనపాలిత తన కుమార్తెను వ్యాపారి అయిన దేవసేనకు ఇచ్చి వివాహము చేసెను. తన భర్త దేవసేన తనను జాగ్రత్తగా బాగా చూచుకుంటున్నప్పటికీ కౄర స్వభావురాలైన అత్తగారు తనను వేదించసాగినది. కీర్తి సేనకు తను ఒక గంధపు చెట్టులా తన చుట్టూ విషసర్పాలు వున్నట్లు గోచరమగుచున్నది.
दिनेषु गच्छत्सु द्रविणार्जनाय वलभीं प्रस्थितो देवसेनः कान्तामाप्रष्टुं तदीयं वेश्माविवेश । तदा कीर्तिसेना तमब्रवीत् । नाथ, त्वयि याते मां श्वश्रूः निरन्तरं भर्त्सयिष्यत इति । प्रियाया वचनं निशम्य विरहव्यथितम् आत्मानं कथं कथमपि संस्तभ्य प्रियामामन्त्र्य मातरम् उवाच । अम्ब, स्रुषां वर्तयेथा इति । एवमुक्त्वा मातरं प्रणाम्य गृहान्निर्ययौ ।
After some days, Devasena went abroad to earn more money. When he was going, he said his wife to take care of herself. But Keerthisena was very frightened of her mother-in-law and said to her husband, “My dear I When you are not here your mother tor¬tures me a. lot.” When Devasena got to know this, he called his mother and said, “Dear mom ! Your daughter-in-law will be here.” After saying this words, Devasena went away by taking blessings of his mother.
కొన్ని రోజుల తర్వాత దేవసేన ఇంకా డబ్బు సంపాదించుటకు విదేశాలకు వెళ్ళెను. వెళ్ళే సమయంలో అతను తన భార్యతో జాగ్రత్తగా ఉండమని చెప్పి వెళ్ళెను. కానీ కీర్తిసేన తన అత్తగారి పట్ల చాలా భయపడిపోయి తన భర్తతో “ప్రియా నీవు ఇక్కడ లేనప్పుడు మీ అమ్మగారు నన్ను చాలా హింసించినది.” అని చెప్పెను. ఇది తెలుసుకున్న దేవసేన తన తల్లిని పిలిచి “ప్రియమైన అమ్మా ! మీ కోడలు ఇక్కడే ఉంటుంది.” అని చెప్పి పిమ్మట తన తల్లి ఆశీస్సులు తీసుకొని దేవసేన వెళ్ళిపోయెను.
गते देवसेने तज्जननी सततं क्रोधाविष्टा देवसेनवियोददुः खितां नताननां रूदितां कीर्तिसेनां प्राह स्म नित्यरुदिते दुर्भगे मङ्गलोज्झिते कि चिरं रोदिषि । अयं ते बाष्पमोक्षस्तव पितुः कृतेऽस्तु मम पुत्रश्चिरं जीवत्विति ।
When Devasena left the house, his mother with anger scolded Keerthisena who was crying badly by remembering her husband that, You are very unlucky, why are you crying here ? Go and cry for your father. My son has to live long.”
దేవసేన ಇಲ್ಲು వదిలి వెళ్ళిపోగానే అతనిని గుర్తు తెచ్చుకుని చాలా తీవ్రంగా ఏడుస్తూ ఉన్న కీర్తిసేనను అతని తల్లి కోపంతో ఈ విధంగా తిట్టినది “నీవు చాలా దురదృష్టవంతురాలివి. నీవు ఇక్కడ ఎందుకు ఏడుస్తున్నావు ? వెళ్ళి మీ నాన్న కోసం ఏడువు. నా కుమారుడు చిరకాలం జీవిస్తాడు.”
वाक्पारुष्यभयात् प्रसन्नवदनाम् अन्यस्मिन्नहनि श्वश्रूरवदत् । हासशीले, तव पतिर्देशान्तरं गतः, त्वं पुनः निःस्नेहा सविलासमीक्षसे जनमिति । विरहपीडितामपि तामेवमुद्वेगकरैः नानाविधैः वाक्सायकै असकृज्जघान सा दुष्टुबुद्धिः श्वश्रूः ।
Keerthisena was very frightened by the words of her mother- in-law that something would happen to her husband. So, the very next day, she got ready very beautifully. When her mother-in-law noticed this, she again started scolding Keerthisena that, Your husband has gone abroad. You have no love or care towards your husband. You make yourself very beautiful. Our neighbours are talking that you are spending a luxurious life even though your husband in not with you”. Keerthisena was very depressed with these words.
కీర్తిసేన తన అత్తగారి మాటల వల్ల తన భర్తకు ఏమైనా జరుగుతుందని చాలా బాధపడినది. అందువలన ఆ మరుసటి రోజే ఆమె చాలా అందంగా తయారైనది. ఇది చూసిన ఆమె అత్తగారు మరలా తిరిగి కీర్తిసేనను తిట్టనారంభించినది. “నీ భర్త విదేశాలకు వెళ్ళెను. నీ భర్త పట్ల నీకు ప్రేమగాని శ్రద్ధగాని లేదు. నీకు నీవు చాలా అందంగా తయారయ్యావు. మన ఇరుగు పొరుగువారు నీ భర్త నీ వద్ద లేకున్నను నీవు విలాసవంతమైన జీవితాన్ని గడుపుతున్నావని అంటున్నారు.” ఈ మాటలతో కీర్తిసేన చాలా కృంగి పోయినది.
स्नुषावधोपायं चिन्तयित्वा भर्तृद्रविणं रक्षोत्युक्त्वा स्नुषामन्धगृहोदरे न्यवेशयन्निबिडार्गले तस्मिंस्ताम् अप्यदधात् । तस्यै भग्नशरा-वकेऽशन चतुर्भागं ददौ ।
Later her mother-in-law Manaswini planned to kill Keerthisena. As per plan Manaswini sent Keerthisena into a dark-room by saying that ‘go and save money of your husband’. When Keerthisena entered the room, Manaswini lacked the room and made her a prisonar. And she fed her in a very small dish.
చివరకు కీర్తిసేన అత్తగారు మనస్విని కీర్తిసేనను సంహరించుటకు ప్రణాళిక వేసెను. ఆ ప్రణాళిక ప్రకారం కీర్తిసేనను ఒక చీకటి గదిలోనికి పంపి ‘పో, వెళ్ళి నీ భర్త డబ్బును భద్రపరుచుము” అని చెప్పినది. కీర్తిసేన గదిలోనికి వెళ్ళగానే మనస్విని గది తాళం వేసి కీర్తిసేనను బందీగా చేసెను. తనకు చిన్న గిన్నెలో భోజనం పెట్టెను.
सा कीर्तिसेना शरावकर्परेण गृहं शनैश्चखान पश्चाच्च सुदैवात्प्राप्तेन खनित्रेण महाबिलमकरोत् तेनैव बिलेन निशि निष्क्रम्य कनकम्मबारणि च गृहीत्वा पौरुषं वेषं विधाय वलभीम् अभिप्रतस्थे ।
With that dish, Keerthisena made a pit. And later, by luckily, she found a crowbar. With the help of that she dug out a tunnel and found out a way to get escaped. At midnight, she dressed up as a prince and took all the gold and diamonds and started through that tunnel to reach her husband.
గిన్నెతో కీర్తిసేన ఒక గుంట త్రవ్వినది. దాని తర్వాత అదృష్టవశాత్తు ఆమెకు గునపం లభించినది. ఆ గునపం సహాయంతో ఆమె ఒక సొరంగం తవ్వి తప్పించుకొనుటకు మార్గము దొరికినది. అర్ధరాత్రి సమయాన రాజ కుమారుని వేషం ధరించి బంగారం, వజ్రాలను తీసుకుని ఆ సొరంగం నుండి తన భర్త వద్దకు చేరుటకు బయలుదేరినది.
पथि सार्थपतिंप्राप्य पुरुषस्पर्शं परिहृत्य प्रययौ । एकदा तं महासार्थं चौरसेनाऽभ्यद्रवत् । सार्थे चौरैर्निः शेषतां नीते स्तेनभयवित्रस्ता सा भुकुहरान्तरे तृणे गूढमुषित्वा रजनीमगमयत् ।
She mixed with a group of merchants and continued her journey. But, at that time, they encountered a gang of thieves. They robbed everything from merchants. Keerthisena felt frightened and spent the whole night under a tree.
ఆమె కొంతమంది వ్యాపారస్తుల గుంపుతో కలసి తన యాత్రను కొన సాగించెను. కానీ ఆ సమయంలో దొంగల గుంపువారికి తారసపడి వారిపై దాడిచేసిరి. ఆ దొంగలు వ్యాపారస్తుల వద్ద నుండి సర్వము దోచుకొనిరి. కీర్తిసేన దీనిని చూసి భయపడిపోయి ఆ రాత్రంతయు ఒక చెట్టుక్రిందనే గడిపెను.
प्रातस्ततो विनिर्गत्य विकटाटवीं प्रविष्टाऽपि सिंहादिभिर्वन्यैः पशुभिर्देववशान्न निहता । श्रमखिन्नां राजपुत्राकृतिं तां दृष्टवा कश्चिन्मुनिः कारुण्याच्छीतलैः सलिलैस्तां वितृष्णामकरोत् । गते मुनिसुते समुपस्थिते निशीथे समुपस्थिते दस्युभ्यो भीता सा सुषिरद्रुमकोटरे रजनीं वाहयामास ।
In the morning, she started from there and entered a forest of wild animals but by luckily she was able to get out of the forest. A saint noticed Keerthisena who was very tired and quenched her thirst. When saint had gone, Keerthisena again encountered the thieves gang. With fear, she was hidden behind a tree.
ఉదయాన్నే అక్కడ నుండి బయలుదేరి కౄరమృగాలు కలిగిన ఒక అడవిలోనికి ప్రవేశించినది. కానీ అదృష్టవశాత్తు ఆమె ఆ అడవి నుండి సురక్షితంగా బయటపడినది. ఒక సాధువు అలసిపోయి దాహముతో ఉన్న కీర్తిసేనను గుర్తించి ఆమె దాహమును తీర్చెను. సాధువు వెళ్ళిపోగానే కీర్తిసేనకు మరలా దొంగల గుంపు ఎదురుపడినది. అప్పుడు కీర్తిసేన భయంతో ఒక చెట్టు వెనుక దాగెను.
अर्धरात्रे सम्प्राप्ते तत्र स्थिता सा पुत्रैः सह आगच्छन्तीं राक्षसी ददर्शा । भोजनं याचमानान् तनयान्साऽभाषत । वत्साः, भगवता महाकालेन निर्दिष्टं भोजनमचिरेणैव लप्स्यध्वे । वसुदत्तपुराधिपस्य वसुदत्ताभिधस्य राज्ञः कर्णविवरं शतपदी प्रविष्टा । तत्प्रसूतैः शतपदीशतैर्व्याप्तिशिरोन्तरः स राजा वैद्यैः अविज्ञातामयो अचिरेणैव मरिष्यति युष्माकं च पूर्णं भोजनं भविष्यतीति ।
At mid-night, Keerthisena saw a vampire with its kinds. The kids were very hungry and asked it for food. The vampire replied, “Dear kids, with the grace of lord Shiva we can get food very early. Nearby, there is a kind named Vasudatta who is ruling the city Vasudatta. In his ear, a ear worm has entered. That worm becomes virus and spreads to entire brain. Doctors also cannot find that disease. So, the kind will die with that we can do feast.
ఆ అర్ధరాత్రి కీర్తిసేన తన పిల్లలతో కూడి ఉన్న ఒక భూతమును చూచినది. భూతం పిల్లలు చాలా ఆకలిగా ఉన్నారు. అందువలన వారు తమ అమ్మను భోజనమును అడిగిరి. అప్పుడు ఆ భూతం “ప్రియమైన నా పిల్లలారా, శివుని దయవల్ల మనం త్వరలోనే ఆహారం పొందబోవుచున్నాము. ఇక్కడికి దగ్గరలో వాసుదత్త అను రాజుగారు వాసుదత్త అను నగరాన్ని పరిపాలించుచున్నారు. ఆయన చెవిలో, ఒక చెవి పురుగు ప్రవేశించినది. అది వైరస్ గా మారి మెదడంతయు ప్రాకును. వైద్యులు కూడా ఈ జబ్బును కనిపెట్టలేరు. కాబట్టి రాజుగారు చనిపోయెదరు. దానితో మనం విందు ఏర్పాటు చేసుకోవచ్చు అని చెప్పెను.
कौतुकाविष्टैः सुतैः पृष्टा सा राक्षसी नृपस्य जीवितोपायमपि शङ्कां विहायाकथयत् । घृताभ्यक्तः स राजा सन्तप्तपायसैः शिर उपलिप्तं कृत्वा श्रवणे वेणुनालिकां प्रवेश्य नालिकाप्रान्ते सुशीतलं कुम्भं यदि स्थापयेत् ततो असंशयं तस्मिन् कुम्भे शतपद्यो निः सरन्ति । अथवा किमनेन अस्माकम् । अस्मत् तृप्तये स राजा तूर्णं पञ्चत्वं यातु इति । एवमुक्त्वा राक्षसी सपुत्रा निरगच्छत् ।
The kids were very happy with this news and waiting for King’s death by they had a doubt that how could the king survive ? The vampire replied, “The king has to apply a layer of Ghee to his head and then another layer of water. Then he was to insert a thin bamboo stick into his ear which is attached to a small and cool pot. Then the ear worms will be collected in that pot.” After saying this, the vampire with its kids left that place.
ఈ వార్తతో భూతం పిల్లలు చాలా సంతోషించి రాజుగారి చావుకోసం ఎదురు చూసెను. కాని వారికొక సందేహం కలిగినది. రాజుగారు ఎలా బ్రతుకుతారు అని. అప్పుడు ఆ భూతం “రాజుగారి తలపైన నేతి పొరను, తదుపరి నీటి పొరను ఏర్పరచవలెను. తదుపరి ఒక సన్నని వెదురు కర్రను తన చెవిలో దూర్చవలెను. ఆ వెదురు కర్రను ఒక చిన్న చల్లని కుండను ఉంచవలెను. అప్పుడు ఆ చెవి పురుగు ఆ కుండలోనికి వచ్చి చేరును.” అని చెప్పెను. ఈ విధంగా చెప్పిన పిమ్మట ఆ భూతం, దాని పిల్లలు ఆ ప్రదేశం నుండి వెళ్ళి పోయెను.
एतन्निशम्य कीर्तिसेना वैद्यवेषं विधाय प्रातर्नपं ययौ । पूर्णेन्दुनिभाननः सुकुमार अरविन्दाक्षो देशान्तरादागतो वैद्योऽश्विनोर्मध्य एक इव नृपं स्वस्थं करिष्यामिति प्रतिज्ञां कृत्वा प्रविष्ट इति प्रतीहारो राजानं विज्ञापयामास । क्षिप्रं प्रवेशयेति राजा प्रतीहारमुवाच । ततो वैद्यवेषा कीर्तिसेना नृपमन्दिरं प्रविश्य कलाशेषमुडुपतिमिव क्षीणं क्षितिपतिम् अपश्यत् । देवीकरतलन्यस्तकपालो नृपः शुभाकारं वैद्यं दृष्टवा शान्तमना बभूव ।
The very next day, Keerthisena dressed up as a doctor and went to meet the king. She was as beautiful as a full moon, subtle and her eyes were like lotus petals. She said to the servent, “one of Aswinidevatas – God of medicine has come to cure your king. Your king will be alright soon.” When the king got to know about this, he ordered the servant to bring him very quickly. There Keerhisena saw the king who was very pale. The king who was sleeping in the hands of the queen felt very happy when he saw good augured Keerthisena.
ఆ మరుసటి రోజే కీర్తిసేన వైద్యుని వేషం ధరించి రాజును కలుచుటకు వెళ్ళెను. ఆమె పౌర్ణమినాటి చంద్రుని వలె అందముగా ఉన్నది. సూక్ష్మమైన తన కన్నులు తామర రేకులు వలె ఉన్నవి. ఆమె సేవకునితో “మీ రాజును ఆరోగ్యవంతునిగా చేయుటకు ఔషధ దేవతలైన అశ్వినీ దేవతలలో ఒకరు ఇక్కడకు వచ్చిరి. మీ రాజుగారు ఇక స్వస్థపడెదరు.” అని చెప్పెను. దీని గురించి రాజుగారు విని తన సేవకులను’ అతనిని వెంటనే తీసుకురమ్మని ఆజ్ఞాపించెను. అక్కడ కీర్తిసేన బాగా పాలిపోయి వున్న రాజును చూచెను. రాణిగారి చేతులలో నిద్రిస్తున్న రాజుగారు అందంగా ఉన్న మంచి జోస్యం చెప్పిన కీర్తిసేనను చూసి చాలా సంతోషించెను.
राक्षस्या यदुक्तं तद्विधाय सा महीपतेः शिरसो व्याधिं निष्कृत्य तं तस्मिन्नेव क्षणे स्वस्थं व्यदधात् । व्याधिमुक्तो नृपतिः वैद्यवेषां तामवदत् । प्रीतोऽस्मि ते, अश्वरत्नाढ्यं मम राज्यं गृहाणेति । साऽब्रवीत् । सम्प्रति त्वयि न्यासीभूतं तिष्ठति पश्चद्यथा याचिष्ये तदा देहीति । एवमुक्त्वा सा राजभवने तस्यौ ।
Keerthisena did as the vampire said and made the king healthy. The healthy king said to Keerthisena, “I felt very happy for what you have done. I want to offer you my kingdom.” Which is full of horses, diamonds and full of wealth. “Keerthisena replied, “Now you are at cloud nine. So you are offering me everything. After some days, I will ask you for whatever I want. Then, you can give me the things what ever I ask for.” For some days she stayed in the kingdom itself.
కీర్తిసేన భూతము చెప్పినట్లుగా చేసి రాజును ఆరోగ్యవంతునిగా చేసినది. అప్పుడు ఆరోగ్యవంతుడైన రాజుగారు కీర్తిసేనతో “నీవు చేసిన దానికి నేను చాలా సంతోషించితిని. నీకు గుర్రాలతో, వజ్రాలతో సకల సంపదలతో పూర్తిగా నిండి వున్న నా రాజ్యాన్ని కానుకగా ఇస్తాను” అని చెప్పెను. అప్పుడు కీర్తిసేన “నీవు పూర్తి ఆనందంతో, సంతోషంలో మునిగి వున్నావు. అందువలన నీవు సర్వస్వము ఇవ్వజూపుతున్నావు. కొద్దిరోజుల తర్వాత నాకు కావలసిన దానిని నేను అడిగెదను. అప్పుడు మీరు నేను కోరినవి ఇవ్వండి.” అని చెప్పినది. ఆమె కొన్ని రోజులు ఆ రాజ్యంలోనే అక్కడే ఉన్నది.
ततो वणिग्देवसेनो महाभाण्डैः धनसश्चयैश्च अशेषं पत्तनं पूरयन् समायातः । कीर्तिसेनाऽपि तमुपेत्य चिरसङ्गमजनि तेन आनन्देन परवशा बभूव । देवसेनः तां परिज्ञाय सकौतुकं सर्वं वृत्तान्तं श्रुत्वा भार्यां बहु मेने । भूपालोऽपि तां तत्त्वतो ज्ञात्वा देवसेनमुवाच । तवेयं भार्या मम धर्मभगिनी । एषा वैद्यवेषं विधाय मह्यं जीवितं व्यतरदिति । एवमुक्त्वा मुदितमानसो राजा वणिजे राज्यार्धं ददौ । इत्थं श्वश्वा विस्तीर्णे शोकसागरे पातिताऽपि कीर्तिसेना स्वधैर्येण बुद्धिबलेन च तमुत्तीर्य कान्तेन सङ्गताऽभवत् ।
After some days, Devasena returned to his city with the money he earned. Keerthisena felt very happy to meet her hus-band after many days. Devasena was very anxious to know the reason behind Keerthisena’s dressing as a doctor. He praised his wife for what she had done. The kind also got to know the truth and said to Devasena, “Keerthisena is my sister gifted by God. She dressed up as doctor and saved my life. “The king very happyily, gifted the couple with half of his kindgom. In this way with her husband bravery, intelligence, Keerthisena over came her mother- in-law’s torttfre and happily spent her rest of life with her husband.
కొద్దిరోజుల తర్వాత దేవసేన తన పట్టణానికి తను సంపాదించిన సొమ్ముతో తిరిగి వచ్చెను. చాలా రోజుల తర్వాత తన భర్తను కలుసుకుంటున్నందుకు కీర్తిసేన చాలా సంతోషించెను. దేవసేన కీర్తిసేన వైద్యుని దుస్తులలో ఉన్న కారణమును తెలిసికొనుటకు చాలా ఆతురతతో ఉండెను. తన భార్య చేసిన పనికి అతడు ఆమెను ప్రశంశించెను. రాజుగారు కూడా నిజం తెలిసికొని దేవసేనతో “కీర్తిసేన నాకు భగవంతుడు ఇచ్చిన బహుమతి. ఆమె వైద్యుని దుస్తులు ధరించి నా జీవితాన్ని రక్షించినది.” అని చెప్పెను. ఆ రాజుగారు చాలా సంతోషంగా తన అర్ధరాజ్యాన్ని బహుమతిగా ఆ దంపతులకు ఇచ్చెను. ఈ విధంగా తన ధైర్య సాహసాలతో తెలివితేటలతో కీర్తిసేన తన అత్తగారు పెట్టిన పీడ నుండి తప్పించుకుని తన శేష జీవితాన్ని తన భర్త దేవసేనతో చాలా సంతోషంగా గడిపెను.